Pobierz Polityka UE wobec Europy Wschodniej, Kaukazu Południowego i Azji Środkowej i więcej Notatki w PDF z Architektura i projektowanie tylko na Docsity!
Unia Europejska na międzynarodowej arenie politycznej Tekst: A. Szeptycki, Sz. Kardaś Rozdział VIII- Polityka UE wobec Europy Wschodniej, Kaukazu Południowego i Azji Środkowej Na początku ZSRR było dla państw europejskich raczej zagrożeniem. Głównie ze względu na odmienny ustrój. Później mimo wszystko stał się znaczącym partnerem dla krajów Europy Zachodniej. W 1988 roku podpisano deklarację pomiędzy EWG i RWPG, o stosunkach dyplomatycznych ścisłej współpracy. Przerodziło się to w podpisanie współpracy handlowej i gospodarczej w 1989 r. Związek Radziecki nie przestrzegał jednak praw człowieka i mniejszości. W 1991 roku ZSRR interweniował na Litwie, co spotkało się ze znacznym państw Wspólnoty. Potępili działanie Związku Radzieckiego i nawoływali do polityki dialogu. Dopiero gdy rozpadło się ZSRR stosunek państw członkowskich zmieniło się. Rosja, Ukraina i Białoruś w 1991r. powołały Wspólnotę Niepodległych Państw, co poparła Bruksela na szczycie w Maastricht. Przyjęto „ Wytyczne dotyczące uznania nowych państw w Europie Wschodniej i Związku Radzieckim” jest to chęć uznania nowych państw ale jednocześnie pokazanie jak ważne jest przestrzeganie zasad ONZ i KBWE. Na politykę UE wobec tych państw maja wpływ pewne cechy charakterystyczne między innymi to, ze większość tych państw ma problemy ekonomiczne, a także nie spełnia standardów co do przestrzegania podstawowych praw człowieka. Kolejną cechą jest widoczny wpływ Rosji na kraje z nią graniczące, np. Gruzję. Konfliktu ze względu na spory terytorialne, np. Osetia Południowa. Kraje te mają też ogromny potencjał energetyczny, który mógłby być eksportowany do państw Unii. Jednak mimo to każde z tych państw różni się pod względem np. siły jedności narodowej, stosunków z Rosją. Należy więc traktować je osobno. 2.Główne instrumenty. TACIS jest to program powstały w 1991 roku, który ma udzielać pomoc techniczną dla Wspólnoty Niepodległych Państw. Wsparcie to polegało na między innymi: wsparcie sektora prywatnego i przemian gospodarczych, reform prawno - instytucjonalnych,
likwidacja społecznych skutków transformacji. Działania były kierowane albo do szczególnych państw, albo w skali regionu w zależności od potrzeb. Programami finansowanymi przez TACIS są, np. program jądrowy, TRACETA – korytarz transportowy, zwany nowym „jedwabnym szlakiem”, INOGATE – transport ropy i gazu do Europy. Układ o partnerstwie i współpracy został podpisany ze wszystkimi państwami ale nie każdy z nich wszedł w życie. Z Białorusią i Tadżykistanem, by to nie możliwe ze względu na sytuację polityczną. Cele tych układów to przede wszystkim stworzenie odpowiednich ram dla dialogów politycznych oraz wsparcie na rzecz demokracji i gospodarki rynkowej, promocja wzajemnego handlu, pomoc w stworzeniu podstaw prawnych. W Układzie z Uzbekistanem postawiono sobie za cel coś innego, poparcie dla niepodległości kraju i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Wszystko miało się odbywać przy jednoczesnym poszanowaniu Karty Narodów Zjednoczonych ( uznaniu praw człowieka i prawa międzynarodowego), a nie na integracji pomiędzy sygnatariuszami i szerszym obszarem współpracy w Europie. Wszystkie państwa oprócz Rosji zgodziły się co do współpracy z innymi krajami poradzieckimi. Układ ten nie porusza też kwestii członkostwa danego państwa w UE,a także współpracy na wyższym szczeblu (wyjątkiem Rosja). Porozumienia zawarto na 10 lat i możliwość automatycznego ich przedłużenia. Układy te można oceniać dwojako, ponieważ wiele postanowień i zagadnień z nich nie zostało zrealizowanych, np. jeżeli chodzi o przestrzegania prawa człowieka. Jednocześnie pozytywnym skutkiem było rozpoczęcie współpracy handlowo- gospodarczej. Europejska Polityka Sąsiedztwa (EPS). Zaostrzająca się sytuacja polityczna spowodowała, że UE wprowadziła nową koncepcję polityki wobec wschodnich sąsiadów. Zgodnie z dokumentem zaakceptowanym w 2003 roku, celem EPS jest umocnienie stabilności, dobrobytu i bezpieczeństwa, przeciwdziałanie powstawaniu linii nowych podziału i umożliwianie sąsiadom UE udziału w różnych formach działalności. Do EPS nie należy Rosja, ponieważ nie chciała ona być traktowana na równi z byłymi członkami ZDRR, a także nie chciała dostosować swojego ustawodawstwa do Unii. Oznaczało to dla niej zagrożenie ze strony UE i próbę jej ekspansji na Wschód. Do EPS przyjęto Białoruś pomimo jej braku UPW oraz mimo złego stanu stosunków. Także Kraje Kaukazu Południowego zaliczono do tego grona, głównie dla wzmocnienia pozycji UE w tym regionie. EPS koncentruje się na współpracy z danym, jednym krajem, dzięki
Wysoki Przedstawiciel UE ds. WPZiB brał udział w negocjacjach „okrągłego stołu”. Zapowiadało się zwycięstwo demokracji na Ukrainie oraz zbliżenie jej do UE. Jednak kolejne lata pokazały, że było to błędne. Po rewolucji, nie zostały podjęte żadne kroki w stosunku do polityki UE, poprzez zaniedbania nowego rządu ukraińskiego, a także z braku odpowiednich działań przez UE. Ukraina ma jednak dalej słabą i zacofaną gospodarkę, a nie rząd nie robił nic aby to zmienić. Nie wszystkie państwa są przychylne przystąpieniu Ukrainy do UE, szczególnie „stare państwa”, które obawiają się, że Ukraina mogłaby nie sprostać wymaganiom jakie stawia Unia. Niechęć do Ukrainy jest także związana z wpływami Rosji na jej funkcjonowanie. Na nie korzyść Ukrainy działają także ostatnie problemy wewnętrzne w UE. W 2007 roku podpisano mandat negocjacyjny dotyczący nowego porozumienia pomiędzy UE a Ukrainą. W 2008 roku Ukraina przystąpiła do WTO. Unia od 2004 roku jest największym partnerem handlowym Ukrainy. Bardzo ważne porozumienia dla obu stron podpisano w czerwcu w 2007 roku. Dla Ukrainy ważne było – o liberalizacji reżimu wizowego, drugie ważne dla UE – o readmisji, w kontekście walki z nielegalną imigracją. Kryzys gazowy z 2009 roku miał bardzo negatywny wpływ na stosunki z UE i obniżył wiarygodność Ukrainy. Białoruś. Białoruś. Najbardziej problematyczny wschodni sąsiad UE. Początki współpracy układały się pomyślnie, lecz sytuacja zmieniła się radykalnie, po objęciu władzy na Ukrainie przez Aleksandra Łukaszenkę. Relacje ze Wspólnotą Europejską znacznie się osłabiły. W kolejnych latach stosunki między Białorusią, a Unią pogarszały się, co skutkowało nawet przez krótki okres zakazem wjazdu do państw Unii przedstawicielom białoruskich władz. UE dąży do demokratyzacji Białorusi, przestrzegania przez nią międzynarodowych standardów w zakresie praw człowieka, oraz do zmiany polityki białoruskiego reżimu. Po roku 2004 UE zaczęła pobudzać Białoruską gospodarkę. Problemem jest to, że unijne fundusze trafiają do nieodpowiednich adresatów, co pokazuje niską efektywność polityki UE wobec Białorusi. Uwagę Unii zwróciły także wybory prezydenckie na Białorusi w 2006 r. Zostały one tak, samo jak poprzednie wybory sfałszowane. Przebieg wyborów został potępiony przez Benite Ferrero-Waldner. Europejska komisarz w listopadzie przedstawiła dokument "Co Unia Europejska może dać Białorusi" w którym przedstawiła korzyści wynikające ze współpracą z Unią. Warunkiem było przyjęcie przez Białoruś UPW co pozwoliłoby na pełnoprawne uczestnictwo tego państwa w EPS.
Nadzieją na zmianę w relacjach pomiędzy Unią a Białorusią był konflikt gruzińsko - rosyjski. Działania Białorusi pozytywnie wpłynęły na stosunki z państwami zachodnimi. Celem UE jest dążenie do tego, aby Białoruś stała się państwem stabilnym, demokratycznym i wiarygodnym, a także osłabienie wpływów jakie ma na ten kraj Rosja. Mołdowa. Mały i biedny kraj, którego podstawą stosunków z UE jest -Układ o partnerstwie i współpracy. W 1996 r. wyraziła chęć wstąpienia do UE, aktywizacja polityki Unii wobec Mołdawii nastąpiła w 2003 r. W 2005 roku przyjęto plan działań Mołdowa-Unia Europejska. Od roku 2006 UE jest najważniejszym partnerem handlowym Mołdowi. Głównym elementem stosunków między Unia, a Mołdową jest konflikt w Naddniestrzu. Działania UE i Mołdowy skupiają się przede wszystkim na rozwiązaniu tego konfliktu. 4.Kaukaz Południowy. UE od niedawna zaczyna aktywizować teren Kaukazu Południowego, w 1996 r. podpisała układ o partnerstwie i współpracy ze wszystkimi republikami kaukaskimi (Armenia,Azerbejdżan i Gruzja). Aktywność UE na Kaukazie ograniczała się do pomocy finansowej. UE skupia się na trzech podstawowych sprawach w tym rejonie: rządy prawa (głównie Gruzja) , energia (Azerbejdżan), bezpieczeństwo. Współpraca z Kaukazem i jego położenie ma duży wpływ na bezpieczeństwo dostaw energii do UE. Unia dąży do utworzenia nowego korytarza energetycznego łączącego Morze Kaspijskie z Morzem Czarnym, co pozwoli pominąć terytorium Rosji w dostawach. Istnieje także projekt budowy rurociągu Nabucco, w którym dostarczycielami gazu byłby między innymi Azerbejdżan. UE interesuje się także bezpieczeństwem w rejonie Kaukazu Południowego, dąży do pokojowego rozwiązania konfliktu armeńsko- azerbejdżańskiego. UE skupia się głównie na pomocy humanitarnej i finansowej. Próbuje także włączyć się w proces pokojowy pomiędzy Gruzją a Abchazją, za pomocą Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. W Osetii Południowej Unia przejawiała większa aktywność. Realizowano sporo programów pokojowych aby doprowadzić do rozstrzygnięcia konfliktu. Na samą pomoc finansową przeznaczono w latach 2001-2007 przeznaczono około 650 tys. euro. W trakcie wybuchu wojny rosyjsko-gruzińskiej Unia wzmocniła swoje działania, większość państw krytykowała Rosję za je postępowanie. Dzięki prezydencji Francji, i jej mediacji w sprawie konfliktu udało się dojść do porozumienia i skłonić do rozmów. Jednak mimo wszystko
z dialogiem o prawach człowieka i prawie karnym, zniesieniu kary śmierci. TACIS – jest to program Unijny, który polega na wsparciu dla systemów gospodarczych i demokratyzacji w Azji Środkowej. Program skierowany jest na takie dziedziny jak: szkolenia, energia, transport, pomoc dla przedsiębiorstw, produkcja żywności i jej dystrybucja. Kolejnym programem jest CADAP, w związku z dużym problemem z narkotykami. MA on pomóc rozwiązać ten problem poprzez rozmaite szkolenia, wywiady, pomoc przy kontroli portów morskich, lotniczych itp. UE także udzielała dużej pomocy humanitarnej, zwłaszcza dla Tadżykistanu. Uruchomiony został kolejny program DIPCHEO. Region Azji Środkowej ma duże znaczenie dla UE przede wszystkich ze względów energetycznych. Znajdują się tam złoża takich surowców jak ropa naftowa i gaz ziemny. Jednak utrudniony jest transport tych wszystkich zasobów, ponieważ większość linii tranzytowych przebiega przez terytorium Rosji. Dlatego też UE chciałaby próbować znaleźć inne rozwiązanie i wybudować inne drogi tranzytowe. 6.Podsumowanie W latach 90 UE traktowała stosunki z Azją Środkową, Europą Wschodnią i Kaukazem Południowym tylko i wyłącznie przez pryzmat Rosji. Zmieniło się to w latach 2001- 2008, przyczyną było to, że niektóre z państw stały się bezpośrednimi sąsiadami UE. Kolejną przyczyną było także wzrost znaczenia energetycznego i chęć uniezależnienia się od Rosji w tej kwestii, a także nowa polityka Rosji, która skutkowała interwencją UE w Gruzji. Te czynniki spowodowały zainteresowanie przez Unię tamtymi rejonami. Obecnie działania Brukseli w tych państwach obejmują różne dziedziny współpracy, poprzez demokratyzację, przestrzegania praw człowieka, walkę z terroryzmem i narkotykami, a także oświata, transport, ochrona środowiska itp. Podejściem instytucjonalnym jest Europejska Polityka Sąsiedztwa oraz Europejski Instrument Sąsiedztwa i Polityki. UE powinna też zająć się wypracowaniem odpowiedniej polityki z Rosją, która jest i będzie ważnym partnerem Unii. Należy pamiętać także o państwach takich jak Ukraina, Białoruś, Gruzja, które aspirują do bycia w przyszłości członkami UE.
