Polska poezja świecka wybrane wiersze -filologia polska, Egzaminy z Filologia polska

Pobierz Polska poezja świecka wybrane wiersze -filologia polska i więcej Egzaminy w PDF z Filologia polska tylko na Docsity!

NOTATKA NA TEMAT: Słoty O chlebowym stole; Satyra na chytrych kmieciów; Pieśń o Wiklefie; Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią; Skarga umierającego; Cantilena inhonesta. Przecław Słota „O chlebowym stole” Należy do grup popularnych na Zachodzie, a powstających już od XII w. utworów o obyczaju biesiadnym. Pisano je w różnych językach. Trudno powiedzieć czy autor korzystał bezpośrednio z jakiegoś wzorca literackiego, czy też podnietą były wyłącznie doświadczenia wyniesione z rodzimych środowisk dworskich. Utwór rozpoczyna i kończy inwokacją zwróconą do Boga. Poeta prosi o natchnienie, a następnie o łaski zapewniające ludziom szczęście w życiu doczesnym. Ujęto tu kilka motywów: pochwała stołu, krytyka niewłaściwego zachowania niektórych biesiadników, wskazówki dla panien uczestniczących w uczcie, hołd dla płci pięknej. Nauka obyczaju oparta jest głównie na sarkastycznych, niekiedy wręcz karykaturalnych zarysowanych obrazkach błędów jakie popełniają nieobyci uczestnicy biesiady. Główne wykroczenia to: zasiadanie do stołu z brudnymi rękoma, łapczywość i grubiańskie przepychanie się do misy, milczenie lub zbytnia gadatliwość, zajmowanie nienależnego miejsca. Hołd dla płci pięknej jest wskazaniami dotyczącymi służby damie, co należy do podstawowych obowiązków rycerza i daje świadectwo jego dobrego wychowania. Kobietom należy okazywać szacunek, chwalić je i usługiwać im przy stole. Następuje pochwała pań i panien. Myśli te są odbiciem rycerskiego kultu kobiety. Uzasadniając konieczność czci względem niewiast, Słota odwołuje się do argumentów: przesłanka religijna(kult maryjny) oraz natura prawno-obyczajowa. Dzieło jest napisane stylem prostym, ale nie pozbawionym środków upiększających (dosadne i plastyczne porównania, wykrzyknienia, apostrofy. Wiersz liczy sobie 114 wersów 8-zgłoskowych. „Satyra na chytrych kmieciów” Autor nieznany. Stanowi odbicie konfliktu społecznego zrodzonego z określonej rzeczywistości ekonomicznej polskiej wsi. W XV w. w związku z powstaniem folwarków, które starały się zaspokoić zwiększony popyt na zboże, konieczne stało się pozyskanie dodatkowej siły roboczej. Kmiecie mogli się bronić w sądach, jednak częściej uciekali do sabotażu. Podobnie jest w satyrze. Dokonywali sabotażu np. zatrzymywanie się na drodze tłumacząc się naprawą pługu lub jego czyszczeniem, poszukiwanie drewienek na kliny, pretekstem do ukrycia się w krzakach. Autor stara się przekazać, że kmiecie są chytrymi pachołkami, a nie prostymi wieśniakami. Miedzy wierszami można wyczytać zachętę do wzmocnienia nadzoru nad wykonywaniem pańszczyzny. Utwór reprezentuje satyrę stanową -skierowaną do ludu. Dochodzi tutaj tradycja myślenia o wadach społecznych. Spośród grzechów wieśniakom najczęściej przypisywane jest

świętokradztwo i obłuda. Tekst mówi o kmieciach i wysuwa wniosek, że są oni prostakami, wołkami i pachołkami. Andrzej Gałka „Pieśń o Wiklefie” Autor był zagorzałym zwolennikiem wiklefizmu. Jest pieśnią polemiczną i agitacyjną zarazem przepojoną żarliwą wiarą w dziejowe znaczenie nauki Wiklefa i namiętną krytyką fałszu i nadużyć Kościoła rzymskiego. Kompozycja składa się z trzech części. Pierwsza to pochwała angielskiego reformatora i zalecenie jego nauk wszystkim narodom, które szukają prawdy. Autor podkreśla, że Wiklef nie ma sobie równych ani wśród filozofów antycznych ani myślicieli chrześcijańskich. Wartość etyczna jego drogi gwarantuje jej powszechną skuteczność. Główną zasługą Wiklefa jest to, że on pierwszy odkrył tajemnice „boskich rozumów”. Gałka wymienia również sprawy, którymi Wiklef zajmował się w swoich traktatach. Część druga odwołuje się do historii Kościoła i ukazuje zmaganie się nauki Chrystusa z „wymysłami” papieża i duchowieństwa. Autor nawiązał tutaj do legend i obiegowych mniemań. Trzecia część uczy jak rozpoznawać prawdę od kłamstwa. Środkiem na osiągnięcie wewnętrznego spokoju jest pokonanie antychrystów (duchowieństwo katolickie). Pokonać ich można tylko słowem Jezusa Chrystusa Pojawiają się tu apostrofy, kontrast prawdy i kłamstwa, cytaty, wyliczenia. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią - geneza utworu Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią nie jest oryginalnym dziełem naszej rodzimej literatury, jej popularność to jeden z dowodów na uniwersalizm chrześcijańskiego średniowiecza. Polska wersja łacińskiego dzieła powstała w drugiej połowie XV w. (ok. 1463 r.), jej rękopis znalazł się w archiwach Biblioteki Seminaryjnej w Płocku. Polskie tłumaczenie odznaczało się szczególnym kunsztem formalnym, gdyż oryginał średniowieczny pisany był, w przeciwieństwie do niego, prozą. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią - egzemplum Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią jak cała rzesza średniowiecznych utworów literackich tworzona była w duchu dydaktyzmu, który stanowił często wyznacznik wartości literackiej dzieła. Oznaczało to, że dzieło miało pouczać, zachęcać lub ostrzegać, czyli spełniać założenia średniowiecznej parenezy. A ponieważ człowiek najprościej uczy się sięgając po przykłady (czyli jak je określano: egzempla), najpowszechniej możemy spotkać tego typu literaturę średniowieczną. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią jest klasycznym egzemplum właśnie.