Pobierz Pomoc przedmedyczna - obszernie opracowane notatki do egzaminu i więcej Notatki w PDF z Medycyna tylko na Docsity! 1. Oznaczenia karetek Karetka oznaczona literą S –reanimacyjna/specjalistyczna. Zespół: lekarz o określonej specjalności, ratownik medyczny lub pielęgniarka, kierowca Karetka oznaczona literą N –neonatologiczna do transportu medycznego noworodków i niemowląt do 1 roku życia Karetka oznaczona literą P –podstawowa. Zespół: co najmniej dwie osoby - ratownicy lub pielęgniarki systemu (bez lekarza) Karetka oznaczona literą T – transportowa przeznaczony do przewozu chorych nie wymagających intensywnej opieki 2. Art. 162 kk §1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu NIE UDZIELA POMOCY, MOGĄC JEJ UDZIELIĆ bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. §2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne • poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo • w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej 3. Zakażenia HBV, HCV, HIV HBV –wirus •może spowodować wirusowe zapalenie wątroby typu B –WZW typu B–żółtaczka wszczepienna •namnaża się w komórkach wątroby •może spowodować marskość wątroby, raka wątroby, raka trzustki •prawdopodobieństwo zakażenia po ekspozycji związanej z uszkodzeniem skóry wynosi 30% (www.aids.gov.pl) •najmniejsza objętość krwi, która może przenieść zakażenie to: 0,00004 ml •może przebywać na powierzchni skażonej w „uśpieniu” w temperaturze pokojowej ok. 2 tygodni •po pełnym szczepieniu (3 dawki) powinno uzyskać się poziom przeciwciał anty-HBs na całe życie •WZW B ma długi okres wylęgania, pierwsze badania ustalają wyjściowy stan sprzed ekspozycji (czy nie było wcześniej zakażenia HBV). Kolejne badania wykonać za 6tygodni i po 6miesiącach od narażenia (HBV może wylęgać się do pół roku)Prawidłowe wyniki po 6miesiącach pozwalają na wykluczenie zakażenia w następstwie ekspozycji HCV -wirus •może spowodować zapalenie wątroby typu C –WZW typu C •może spowodować przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C, marskość wątroby, rak wątroby •prawdopodobieństwo zakażenia po ekspozycji związanej z uszkodzeniem skóry wynosi 5-15% (www.aids.gov.pl) •brak szczepień ochronnych HIV –wirus •może doprowadzić do Zespołu Nabytego Upośledzenia Odporności -AIDS •prawdopodobieństwo zakażenia się po ekspozycji związanej z uszkodzeniem skóry wynosi 0,3% (www.aids.gov.pl) •najmniejsza objętość krwi, która może przenieść zakażenie to: 0,1 ml •może przetrwać do 4 tygodni w strzykawkach z krwią osób zakażonych HIV •ginie w temperaturze 60C •brak szczepień ochronnych •okienko serologiczne 6-12 tygodni •profilaktyka zakażenia HIV polega na zastosowaniu trzech leków antyretrowirusowych •powinna być wdrożona do 2 godzin od ekspozycji -nie później niż 36 -48 godzin od ekspozycji -w przypadku ekspozycji wysokiego ryzyka -do 72 godzin -leczenie profilaktyczne trwa 28 dni Zakażenie HBV, HCV, HIV 1.skaleczenia -naruszenia ciągłości skóry lub błon śluzowych 2.przetoczenia zakażonej krwi i jej produktów 3.zanieczyszczone igły i strzykawki 4.stosunki płciowe 5.zakażenia wewnątrzmaciczne w czasie ciąży oraz około-i poporodowe 6.zabiegi w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, stomatologicznych czy salonach tatuażu 7.wydzieliny i wydaliny z domieszką zakażonej krwi 8.przeszczepy narządów 9.badania endoskopowe 10.akupunktura 11.używanie przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej na których może się znajdować krew lub płyny ustrojowe chorego 4. Złota godzina statystyczny czas potrzebny dla osoby która jest Nieprzytomna w zagrożeniu życia nie oddychająca z urazem wielonarządowym w ciągu 60 minut powinna znaleźć się w szpitalu/ SOR 5. Statystyczne/platynowe 4 minuty Od momentu zatrzymania akcji serca mózg jest w stanie przez 4 minuty funkcjonować bez tlenu. Po upływie tego czasu zaczynają się dokonywać nieodwracalne zmiany, mózg zaczyna obumierać. Te 4 min są bardzo statystyczne, bo zależne od: zdrowia człowieka uwarunkowań genetycznych warunków na zewnątrz 13. OPARZENIA – stopnie, postępowanie, reguła dziewiątek, reguła dłoni, ocena ciężkości oparzenia Oparzenie I stopnia - Obejmuje tylko naskórek, objawami są zaczerwienienie skóry i ból. Po 2-3 dniach następuje mocne swędzenie oparzonego obszaru. Objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia blizn. Oparzenie II stopnia powierzchowne (IIA) - Obejmuje naskórek i część skóry właściwej, pojawiają się pęcherze z surowiczym płynem, goi się w ciągu 10–21 dni, nie pozostawia blizn. Oparzenie II stopnia głębokie (IIB) - Obejmuje naskórek i pełną grubość skóry właściwej. Skóra jest biała z czerwonymi punktami w okolicy cebulek włosowych. Bolesność mniejsza niż w przypadku oparzenia w stopniu IIA ze względu na uszkodzenie zakończeń nerwowych. Goi się przez kilka tygodni, pozostawia blizny. Oparzenie III stopnia - Martwica obejmuje skórę właściwą wraz z naczyniami, nerwami skórnymi i podskórną tkanką tłuszczową. Skóra przyjmuje barwę od perłowo białej, przez białoszarą do brunatnej, jest twarda i sucha. Goi się długo i zazwyczaj wymaga przeszczepu. Pozostawia widoczne blizny. Oparzenie IV stopnia - Martwica sięga tkanek głębiej położonych. Obejmuje mięśnie, ścięgna, kości. W najcięższych przypadkach tego typu oparzeń cechą charakterystyczną jest zwęglenie oparzonej części ciała. Czasami nie wyróżnia się odrębnego IV stopnia i wszystkie oparzenia tego typu zalicza się do oparzeń III stopnia. Czasami także rozróżnia się oparzenia IV stopnia, gdzie martwica obejmuje mięśnie, V stopnia, gdzie martwica sięga do kości i VI stopnia, gdzie martwica obejmuje całą kość. Ocena powierzchni : 1) Reguła dziewiątek Wallace'a - Reguła ta służy do orientacyjnego określenia oparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%. 2) Reguła dłoni - reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Zakłada ona, że powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej powierzchni jej ciała. Postępowanie : - Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, zaopatrywać chorego w bezpiecznym miejscu. - Ranę chłodzić wodą przez minimum 15 minut i zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem (nie stosuje się na oparzenie substancji natłuszczających). Jak najszybciej usunąć odzież i biżuterię z oparzonych kończyn, ponieważ na skutek urazu dochodzi do szybko narastającego obrzęku. - W ciężkich oparzeniach, gdy chory jest nieprzytomny i istnieje podejrzenie oparzenia dróg oddechowych należy wezwać pogotowie. - Osobę płonącą położyć, ponieważ ruch wznieca płomień, gasić kocem, oblać wodą lub toczyć po podłożu. Pierwsza pomoc u chorego oparzonego ma duży wpływ na rokowanie i przebieg leczenia. Szczególnie chłodzenie rany oparzonej w pierwszych kilkunastu minutach po urazie decyduje o dalszym gojeniu. Na skutek chłodzenia wodą zmniejsza się energia cieplna okolicy oparzonej, co zabezpiecza ranę przed pogłębieniem. Duże znaczenie w procesie leczenia oparzonego mają wiek chorego oraz choroby towarzyszące. 14. Zawał mięśnia sercowego Nagła niewydolność wieńcowa –zatkanie naczynia krwionośnego na sercu. Najczęstsze objawy zawału serca: •ból za mostkiem •ból w żuchwie, szyi, plecach, ręce lub barku •ból brzucha z towarzyszącymi nudnościami lub wymiotami (może być jedyną dolegliwością) •duszność •obfite zimne poty i zawroty głowy •lęk przed zbliżającą się śmiercią •zasłabnięcie, utrata przytomności PIERWSZA POMOC 1. ocena stanu ogólnego –schemat ABC ułożenie chorego w pozycji - półsiedzącej – gdy przytomny - bocznej ustalonej – gdy nieprzytomny 2. wezwanie fachowej pomocy medycznej 3. kontrola tętna i oddechu (jeśli NZK resuscytacja krążeniowo-oddechową) 4. termoizolacja 5. Zalecane podać 300-500 mg (1 rozpuszczoną tabletkę) Aspiryny, Polopiryny) Przeciwwskazania do podania Aspiryny , Polopiryny-uczulenie na kwas acetylosalicylowy - masywne krwawienie, krwotok Ratownik PP nie może podawać leków ale może pomóc w ich przyjęciu 15. Duszność Napad duszności Przyczyny: Alergen Zdenerwowanie Infekcja dróg oddechowych Wysiłek POCHP Astma choroby układu krążenia, oddechowego, nerwowego otyłość niedokrwistość nadczynność tarczycy zatrucie tlenkiem węgla Postępowanie 1.Rozluźnić części garderoby poszkodowanego (poluzować krawat, rozpiąć guziki, przeciąć pasek) 2.Uspokoić poszkodowanego (będzie wolno oddychał nie zużywa tyle energii i tlenu) 3.Zapewnić dopływ świeżego powietrza 4.Jeżeli pacjent posiada, inhalator i pomóc mu go zażyć (czyli podać go i sam powinien sobie skorzystać) 5.Wezwać pomoc medyczną jeśli atak duszności nie ustępuje a stan pacjenta pogorszy się Objawy duszności 1.Brak „tchu” 2.Uczucie lęku, niepokoju, obawa śmierci 3.Uczucie przeszkody w drogach oddechowych 4.Ból w klatce piersiowej 5.Ostry dźwięk wdechowy, kaszel – ciało obce 6.Skóra zaczerwieniona, spocona (rozszerzone naczynia krwionośne) 7.Przyspieszony oddech i zwiększony wysiłek oddechowy, szybkie ruchy skrzydełek nosa 8.Zasinienie dystalnych części ciała –zwłaszcza płatki uszu, nos, wokół ust, palce rąk 9.Zaburzenia świadomości, pobudzenie ruchowe, dezorientacja, utrata przytomności, drgawki – niedotlenienie mózgu 16. Pozycje ułożeniowe Pozycje ciała ułatwiające oddychanie 1.Pozycja wysoka – Flowera 2. Pozycja wysoka z opuszczonymi kończynami dolnymi 3. Pozycja wysoka z odchyleniem do przodu 4. Pozycja woźnicy 5. Pozycja stojąca oparta o stół, pulpit oraz drogi przepływu, przy czym negatywne skutki zetknięcia tkanek ze źródłem prądu elektrycznego odczuwalne są już przy przepływie prądu o wartości powyżej około 1 miliampera. W konsekwencji takiego zdarzenia osoba poszkodowana zwykle traci przytomność i upada, zaciskając przy tym ręce, a w miejscu zetknięcia się ciała ze źródłem energii elektrycznej pojawia się rana oparzeniowa, której rozległość i głębokość zależy przede wszystkim od napięcia i natężenia prądu. Należy pamiętać, że wilgotna skóra jest zdecydowanie bardziej podatna na porażenie, gdy stanowi doskonały przewodnik elektryczności – wówczas prąd przepływa swobodnie przez ciało i może znacznie dotkliwiej porazić, poparzyć, a nawet zabić. Rodzaje oparzeń elektrycznych - oparzenie termiczne, - oparzenie łukiem elektrycznym, - oparzenie spowodowane bezpośrednim kontaktem z prądem elektrycznym. Do oparzeń termicznych dochodzi wówczas, gdy ubranie lub przedmioty pozostające w kontakcie ze skórą pod wpływem prądu elektrycznego ulegają podpaleniu. Takie obrażenia spowodowane są więc płomieniem pojawiającym się na skutek prądu bądź łuku elektrycznego. Łuk elektryczny z kolei to rezultat wyładowania prądu elektrycznego. Choć czas jego działania jest stosunkowo krótki, powoduje zazwyczaj rozległe, ale powierzchowne oparzenia. Zdarza się również, że prąd elektryczny przechodzący bezpośrednio przez ciało, zakłóca normalny rytm pracy serca, prowadząc do zatrzymania krążenia. W takim przypadku dochodzi także do uszkodzenia narządów wewnętrznych i groźnych oparzeń. Ten typ urazu charakteryzuje się miejscem „wejścia” i „wyjścia” prądu elektrycznego. Pierwsza pomoc w przypadku poparzenia prądem Niezależnie od typu oparzenia kluczowa dla zdrowia i życia pacjenta jest możliwie jak najszybsza reakcja, choć nie należy zapominać o zachowaniu środków bezpieczeństwa. Pomoc osobie poszkodowanej z powodu porażenia prądem powinna rozpocząć się od natychmiastowego odłączenia go od źródła prądu elektrycznego. W warunkach domowych należy wyłączyć bezpieczniki, a następnie wyjąć z gniazdka wtyczkę urządzenia, które spowodowało porażenie. Nie wolno jednak robić tego gołymi rękami – najlepiej jest użyć drewnianego lub plastikowego przedmiotu, samemu stojąc na gumowej podkładce bądź pliku gazet. Zmiany skórne wywołane porażeniem prądem w dużej mierze zależą od napięcia i natężenia prądu, czasu jego działania, grubości naskórka oraz wilgotności skóry, trzeba jednak pamiętać, że mogą dotyczyć nie tylko powierzchni skóry, ale także tkanki podskórnej, mięśni oraz narządów wewnętrznych. Właśnie ze względu na możliwe uszkodzenie narządów wewnętrznych w pierwszej kolejności powinno się sprawdzić, czy u poszkodowanego występują wszystkie funkcje życiowe. W przypadku stwierdzenia braku oddechu, podejmuje się akcje reanimacyjne. 20. HIPOTERMIA – PRZYCZYNY I KLASYFIKACJA Zdrowy człowiek utrzymuje temperaturę ciała na poziomie 36,6 stopni (mierzona pod pachą). Jednakże krótkotrwały spadek temperatury o jeden stopień Celsjusza jest stosunkowo normalny i jako taki nie jest postrzegany jako epizod hipotermii. Główną przyczyną wychłodzenia organizmu jest wystawienie go na skrajnie niekorzystne warunki, zazwyczaj związane z niską temperaturą otoczenia. Szczególnie niebezpieczna jest zimna woda. W przypadku zanurzenia całego ciała w wodzie o temperaturze 4 stopni przeciętny człowiek jest w stanie utrzymać przytomność jedynie około pięciu minut. Niedługo po tym następuje śmierć spowodowana hipotermią. Niebezpieczny jest także zimny deszcz oraz wiatr, a także skrajnie niska temperatura powietrza. Hipotermia dzieli się na cztery stadia wychłodzenia. Tzw. faza obronna, w której trakcie temperatura ciała wynosi 34-36 stopni Celsjusza, objawia się dreszczami i tzw. gęsią skórką, występującą zwłaszcza na kończynach. Dreszcze mają chronić ciało przed nadmierną utratą ciepła poprzez ruch mięśni. W tej fazie dochodzi także do uczucia osłabienia i spowolnienia funkcji motorycznych. Objawami hipotermii w kolejnych stadiach są zawroty głowy, ból rąk i nóg, uczucie przejmującego marznięcia, niepokój połączony z dezorientacją. Gdy wychłodzenie staje się naprawdę poważne, ofiara nie jest w stanie samodzielnie sobie pomóc z powodu otępienia, zaburzeń świadomości oraz irracjonalnego zachowania. Mogą pojawić się omamy, utrata poczucia czasu. Jeśli hipotermia postępuje, może dojść do utraty świadomości i niedotlenienia mózgu, spowolnienia oddechu i tętna do poziomu niewyczuwalnego lub słabo wyczuwalnego. Pierwsza pomoc w przypadku hipotermii W przypadku zaawansowanej hipotermii należy natychmiast przystąpić do udzielania pierwszej pomocy. Przy łagodnym wychłodzeniu wystarczy przebrać wychłodzoną osobę w świeże ubranie, nakryć kocem lub innym materiałem zatrzymującym ciepło i podawać ciepłe napoje. Jeśli u poszkodowanego pojawi się apatia, oznacza to głębsze stadium hipotermii. Konieczna może być wtedy interwencja lekarza. W międzyczasie należy ułożyć taką osobę z podkurczonymi kończynami (celem zapobiegnięcia dalszej utracie ciepła), nakryć i ewentualnie poić ciepłymi płynami. Jeśli mamy do czynienia z ciężką hipotermią, a poszkodowany jest nieprzytomny, nade wszystko ważne jest odpowiednie sprawdzenie oddechu i tętna. Przy hipotermii praca płuc i serca zwalnia, dlatego też należy wydłużyć czas sprawdzania funkcji życiowych do jednej minuty. W przypadku braku tętna i/lub oddechu najpierw powinno się przez ok. 3 minuty przeprowadzać wentylację poszkodowanego celem wewnętrznego ogrzania ciała, po czym przystąpić do resuscytacji. Resuscytacja wychłodzonego organizmu może trwać nawet 10-krotnie dłużej niż przy prawidłowej temperaturze ciała. Celem dalszego leczenia ofiara koniecznie musi być jak najszybciej przetransportowana do szpitala, na oddział intensywnej terapii. Standardy medyczne przewidują w takich wypadkach użycie krążenia pozaustrojowego lub wspomagania krążenia celem przywrócenia prawidłowej temperatury ciała. 21. ZATRUCIA POKARMOWE – najczestsze przyczyny, drogi wnikania, pierwsza pomoc Zatrucia bakterią CampylobacterW zależności od powodu zatrucia, objawy mogą stanowić jedynie dyskomfort, ale mogą być także groźne dla naszego zdrowia. Największą liczbę zatruć pokarmowych w Polsce powodują bakterie należące do rodzaju Campylobacter, głównie gatunki C. jejuni i C. coli. Powszechnie występują w drobiu, ale znaleźć je można w innych gatunkach mięsa. Należy też uważać na niepasteryzowane mleko. Pierwsze objawy występują zwykle po 2-4 dniach. Campylobacter wywołuje wysoką gorączkę, nudności, biegunki z krwią, a nawet ostre zapalenie żołądka i jelit. O ile u ludzi zdrowych objawy ustępują po ok. 7 dniach, to wśród osób z tak zwanej grupy podwyższonego ryzyka (dzieci, osób starszych, osób o długotrwale obniżonej odporności) może dojść do poważnych powikłań, jak np. bakteriemia, zakażenie organów wewnętrznych czy zespół Guillaina-Barrégo. Zatrucia bakterią Salmonella Innym, także częstym powodem zatruć pokarmowych jest bakteria z rodzaju Salmonella. Znajduje się przede wszystkim w mięsie, mleku i jego przetworach, jajach, często także w owocach morza. Podobnie, jak w przypadku zatrucia Campylobacter wystąpić mogą nudności, wymioty, krwawe biegunki. Jeśli nie należymy do grupy podwyższonego ryzyka, najprawdopodobniej po konsultacji z lekarzem wystarczy nam odpowiednia dieta i węgiel leczniczy, w cięższych przypadkach zalecany będzie antybiotyk lub hospitalizacja. Zatrucia jadem kiełbasianym Jedną z najgroźniejszych przyczyn zatruć pokarmowych jest spożycie toksyny botulinowej, zwanej jadem kiełbasianym. Produkowana jest przez bakterię Clostridium botulinum, która bytuje głównie w glebie. W produktach spożywczych może znajdować się w konserwach, przetworach, a także w miodzie. By uniknąć zakażenia botuliną, należy uważnie sprawdzać daty przydatności do spożycia, nie spożywać konserw i przetworów, których opakowania mają wybrzuszone wieczko lub nakrętkę. Pierwszymi objawami ze strony układu pokarmowego są nudności, wymioty, silne bóle brzucha. Niestety, dochodzi także do porażenia poszczególnych grup mięśni, podwójnego widzenia i charakterystycznego opadania powiek. Jeśli podejrzewa się zatrucie toksyną botulinową, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Wśród przyczyn zatruć pokarmowych należy też wspomnieć o Yersini, Listerii monocytogenes, czy Escherichi coli. Jak chronić się przed zatruciem pokarmowym? Przestrzegajmy podstawowych zasad higieny. Dbajmy o czystość lodówki, regularnie ją myjąc. Nie należy też jej przepełniać, by powietrze, które w niej krąży, mogło utrzymać stałą temperaturę.Produkty surowe i gotowe do spożycia przechowujmy oddzielnie. Stosujmy oddzielne deski do przygotowywania warzyw, mięs i ryb. Sprawdzajmy datę przydatności do spożycia wszystkich produktów. Nie jedzmy surowego mięsa. Nawet sporadyczne spożycie surowego mięsa grozi zatruciem pokarmowym. 22. ZATRUCIE PRZEZ DROGI ODDECHOWE Do zatrucia przez drogi oddechowe dochodzi wskutek wdychania gazów lub oparów. Zatrucie tlenkiem węgla jest często spowodowane wadliwie działającą wentylacją w pomieszczeniach. Objawy: - zawroty głowy - kaszel, duszności - zaburzenia świadomości - utrata przytomności Postępowanie : - Pamiętaj o bezpieczeństwie własnym. - Przenieś poszkodowanego w bezpieczne miejsce, zapewnij mu dostęp czystego powietrza.Wezwij pomoc medyczną. - Oceń stan poszkodowanego (ABCD). - Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, oceń oddech. Jeżeli poszkodowany nie oddycha, rozpocznij resuscytację. - Jeżeli poszkodowany oddycha, ułóż go w bezpiecznej pozycji. Metody: Usta – usta Usta – nos Usta – usta – nos Dorosły człowiek oddycha ok. 16 -20x/min Dziecko ok. 18 -25x/min Noworodek ok. 40 – 50 x/min AED jest wyposażony w dwie elektrody, które należy przykleić na odsłoniętą klatkę piersiową pacjenta zgodnie ze wskazówkami znajdującymi się na każdej z elektrod (piktogramy wskazują dokładne miejsce przyklejenia elektrod) w momencie włączenia AED zaczyna wydawać jednoznaczne komendy głosowe, do których należy się zastosować. Po przyklejeniu elektrod odbywa się analiza rytmu pracy serca pacjenta i na jej podstawie AED podejmuje decyzję o konieczności przeprowadzenia defibrylacji lub jej braku. W każdej z sytuacji AED wyda komendę głosową informującą użytkownika o kolejnych, koniecznych do przeprowadzenia czynnościach. AED u dzieci Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji • „U dzieci w przedziale 1–8 lat zaleca się stosowanie specjalnych elektrod dziecięcych oraz przystawek zmniejszających energię do poziomu zalecanego dla defibrylatorów manualnych. Jeśli takie AED nie jest dostępne, należy użyć urządzenia ze standardowymi elektrodami.” • w wieku poniżej lat 8 lub wadze poniżej 25 kg lepiej jest użyć elektrod pediatrycznych. Jeżeli jednak takie elektrody są niedostępne, należy użyć elektrod dla dorosłych W przypadku pacjentów o wadze poniżej 25 kg miejsce naklejenia elektrod jest inne niż w przypadku pacjentów dorosłych • Jedną elektrodę nakleja się na plecach pomiędzy łopatkami • drugą elektrodę nakleja się na klatce piersiowej na mostku pomiędzy sutkami • podczas reanimacyjnych ucisków klatki piersiowej osoba udzielająca pierwszej pomocy umieszcza ręce na przedniej elektrodzie 25. kiedy RKO można przerwać RKO nożna przerywać jeżeli: 1. Poszkodowany odzyska funkcje życiowe 2. Profesjonalna pomoc przejmie pacjenta 3. Ktoś inny będzie w stanie zastąpić ratownika 4. Ratownik opadnie z sił 5. Wystąpi zagrożenie dla ratownika 26. BLS u dzieci powyżej 1 roku życia BLS u dzieci powyżej 1 roku życia 1. Bezpieczeństwo ratownika 2. Sprawdzenie reakcji – dotyk, głos 3. Jeżeli oddycha – pozycja bezpieczna i kontrola oddechu 4. Nie oddycha udrożnienie dróg oddechowych 5 oddechów ratowniczych Nie oddycha – zewnętrzny masaż serca jednym nadgarstkiem, na środku klatki piersiowej100/min, głębokość ½ - 1/3 wysokości klatki piersiowej ( kończyna górna ratownika wyprostowana w łokciu ) 5. Dalej cykl RKO 15:2, nie jest błędem cykl 30:2 6. Po jednej minucie RKO wezwanie pomocy 27. Zadławienie – pierwsza pomoc (dorosły, dziecko, kobieta w ciąży) Zadławienie - dostanie się ciała obcego do dróg oddechowych • Zakrztuszenie – jeśli dziecko otwiera buzię, próbuje odkrztusić, pluje i kaszle, a jego twarz staje się czerwona – nie pomagaj mu! Pozwól dziecku samodzielnie odkrztusić pokarm. Nadmierna pomoc w przypadku zakrztuszenia może prowadzić do zadławienia • Zadławienie nie może wydać z siebie dźwięku oddech staje się utrudniony twarz staje się blada, sina kaszel próby odkrztuszania łapie się za szyję Zadławienie – pierwsza pomoc 1. Zachęcenie do kaszlu 2. Pochylić poszkodowanego do przodu 3. 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową 4. 5 uciśnięć nadbrzusza : a. stanąć za poszkodowanym i objąć go obiema rękami w górnej części brzucha b. Pochylić poszkodowanego do przodu c. Zacisnąć dłoń w pięść i umieścić między pępkiem a klatką piersiową d. Drugą dłoń objąć zaciśniętą pięść i zdecydowanym krótkim ruchem pociągnąć ją do góry i do siebie 3. Brak efektu – 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową z 5 uciśnięciami nadbrzusza – powtarzać 4. Utrata przytomności - RKO Zadławienie – kobieta w ciąży, osoba otyła uciskanie nadbrzusza nie jest możliwe • wykonać uderzenia w okolicę międzyłopatkową naprzemiennie • z uciśnięciami klatki piersiowej w tym miejscu, które uciska się w trakcie reanimacji 28. Folia NRC – strona złota/srebrna różnice Folia NRC - Zastosowanie w ratownictwie W przypadku wychłodzenia, zawija się stroną srebrną do ciała (ciepło organizmu jest kumulowane, a dodatkowo poszkodowany jest chroniony przed wiatrem i wilgocią) 29. KLESZCZE – pierwsza pomoc Jak prawidłowo usunąć kleszcza? Podstawowa zasada brzmi: im wcześniej kleszcz zostanie usunięty z naszego ciała, tym mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia kleszczowym zapaleniem mózgu i boreliozą. Obecnie w aptekach dostępne są rozmaite przedmioty, które ułatwiają nam usuwanie kleszczy ze skóry, np. długopisy (ok. 27 zł), przyssawki (ok. 150 zł) a nawet lassa (ok. 21 zł) i karty do usuwania kleszczy. Jeśli nie jesteśmy w stanie sami usunąć kleszcza, udajmy się na pogotowie. Jak usunąć kleszcza krok po kroku Specjaliści z Głównego Inspektoratu Sanitarnego radzą, jak usunąć kleszcza: - mocno uchwyć kleszcza pęsetą jak najbliżej skóry - wyciągaj go płynnym i stanowczym ruchem wzdłuż osi wkłucia (dbaj o całkowite usunięcie pasożyta z częścią głowową!) - po usunięciu kleszcza zdezynfekuj skórę oraz umyj ręce w wodzie z antybakteryjnym mydłem - po usunięciu kleszcza obserwuj miejsce/a pasożytowania na skórze przez 30 dni - w przypadku pojawienia się zmiany skórnej tzw. "rumienia wędrującego", innych zmian skórnych lub gorączki > 38 st. C niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem 30. WĄŻ, ŻMIJA – PIERWSZA POMOC Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku ukąszenia przez żmiję? Należy uspokoić poszkodowanego i poprosić, by jak najmniej się poruszał. Ruch przyśpiesza bowiem rozprzestrzenianie się substancji toksycznej w organizmie. Jeśli ukąszona została ręka lub noga, należy ją unieruchomić. Z ręki trzeba natychmiast zdjąć zegarek i biżuterię. Ranę zabezpiecz jałowym opatrunkiem. Rannego ułóż w takiej pozycji, by ukąszone miejsce znajdowało się niżej niż serce. - Nie wysysaj rany ani nie rozcinać jej nożem. Może to spowodować powstanie nowych uszkodzeń i sprawić dodatkowy ból poszkodowanemu. Nie wolno też stosować lodu ani opasek uciskowych. - Jeśli osoba ukąszona traci świadomość, trzeba uważnie ją obserwować i sprawdzać, czy ma zachowane krążenie i czy oddycha. Nieprzytomną należy ułożyć w pozycji bezpiecznej na boku. Jeżeli zajdzie potrzeba, trzeba rozpocząć sztuczne oddychanie i masaż serca. - Po dotarciu do placówki medycznej należy poinformować personel, że doszło do ukąszenia przez żmiję - surowica przeciw jadowi musi być podana jak najszybciej. 31. POGRYZIENIE PRZEZ ZWIERZE – pierwsza pomoc, wścieklizna Uraz tego typu zostaje rozpoznany na podstawie badania lekarskiego. Dzięki zdjęciom RTG można zlokalizować dokładne miejsce złamania i określić jego rodzaj. Powszechnie uważa się, że jeśli możemy ruszać daną częścią ciała to oznacza, że nie doszło do złamania. Nie jest to jednak prawda. Jeśli nie zostały uszkodzone mięśnie i ścięgna ruch w dalszym ciągu jest możliwy. Niebezpieczne są złamania w okolicy stawu - tzw. złamania przezstawowe. Wśród możliwych powikłań wymienia się patologie stawu oraz zmiany zwyrodnieniowe. Jeśli w odpowiednim momencie nie zostanie to prawidłowo zaopatrzone, w dalszym czasie konieczne jest leczenie operacyjne. Złamanie: - całkowite przerwanie ciągłości kości; - duży ból; - duży obrzęk; - zasinienie; - upośledzenie ruchu; - tkliwość; - deformacja okolicy złamania; - nie zawsze ogranicza ruch; - konieczna pomoc lekarska; - najgroźniejsze są złamania przezstawowe. 33. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU URAZU KRĘGOSŁUPA: Z osobą, u której podejrzewamy uraz kręgosłupa, należy postępować bardzo delikatnie i ostrożnie, aby nie doprowadzić do dalszego uszkodzenia rdzenia kręgowego. W pierwszej kolejności zawiadamiamy pogotowie ratunkowe, a następnie dokonujemy podstawowej oceny stanu poszkodowanego. - Układamy rannego w pozycji pourazowej. Nie przenosimy go z miejsca, w którym doszło do urazu – jedynie w stanie wyższej konieczności (np. wówczas, gdy poszkodowany nie wykazuje podstawowych oznak życia lub gdy grozi mu niebezpieczeństwo w miejscu, w którym się znajduje) możemy zmienić jego pozycję lub ewakuować go z miejsca zdarzenia. - Zabezpieczamy odcinek szyjny kręgosłupa – najlepszym rozwiązaniem byłoby założenie poszkodowanemu kołnierza ortopedycznego, jednak, z uwagi na warunki, wystarczające będzie obłożenie jego głowy miękką kurtką lub kocem. - W celu stabilizacji okolice lędźwi, kolan lub kostek wypełniamy miękkimi tkaninami, a wzdłuż tułowia układamy zrolowane kurtki lub koce, jakimi dysponujemy. - Zabezpieczamy poszkodowanego przed utratą temperatury (np. za pomocą folii termicznej) i kontrolujemy jego funkcje życiowe. 34. AMPUTACJA URAZOWA – POSTĘPOWANIE Amputacją urazową nazywamy odcięcie części ciała w wyniku wypadku. Do tego rodzaju amputacji dochodzi najczęściej w następstwie wypadków w pracy oraz wypadków komunikacyjnych. Każda część ciała może ulec urazowi amputacyjnemu. Zależy to od niekorzystnych czynników w chwili ich oddziaływania. W momencie zadziałania urazu, który doprowadza do amputacji, dochodzi do przerwania ciągłości tkanek: skóry, mięśni, kości, naczyń krwionośnych, nerwów oraz oddzieleniu całkowitemu lub częściowemu. Dzięki rozwojowi chirurgii, a w szczególności technik micro-chirurgicznych, szanse powodzenia reimplantacji nawet dużych części ciała ogromnie wzrosły. Pierwsza pomoc ogranicza się do zatamowania krwotoku z kikuta oraz prawidłowego zabezpieczenia odciętej części ciała. Ważne jest, aby wiedzieć jak ją zabezpieczyć, gdyż od tego zależy czy reimplantacja będzie możliwa i skuteczna. Jak udzielić pierwszej pomocy? Amputacja urazowa kończyny 1. Położyć pacjenta 2. Założyć opatrunek, zatamować krwotok – ewentualnie opaska uciskowa 3. Unieruchomić kończynę i ułożyć powyżej poziom serca 4. Folia NRC na pacjenta 5. Monitorowanie stanu ogólnego 6. Wezwanie pomocy medycznej 7. Zabezpieczenie amputowanej części ciała 8. Amputowaną kończynę włożyć do czystej torebki foliowej i szczelnie zawiązać 9. Zawiązaną torebkę włożyć do naczynia / drugiej torebki z zimnym płynem i kostkami lodu 10. Zapisać czas urazu Amputowanej kończyny nie obmywać, nie wkładać bezpośrednio do płynu, lodu 35. PIERWSZA POMOC W ZŁAMANIACH KOŚCI, ZŁAMANIACH OTWARTYCH, URAZACH STAWÓW - SLAJD 46 - pierwsza pomoc w złamaniach kości polega na unieruchomieniu złamanej kości i co najmniej dwóch sąsiadujących stawów złamania - w złamaniach otwartych należy najpierw zabezpieczyć ranę opatrunkiem, a później unieruchomić złamanie - pierwsza pomoc w uszkodzeniach stawów polega na unieruchomieniu co najmniej kości tworzących dany staw 36. WYPADEK KOMUNIKACYJNY – ZABEZPIECZENIE SWOJEGO MIENIA, POSTEPOWANIE Z POSZKODOWANYM (SLAJD 19, CHWYT REINTEKA) WYPADKI KOMUNIKACYJNE - postępowanie 1. Zatrzymanie własnego pojazdu - włączenie świateł awaryjnych - zaciągnięcie hamulca ręcznego - założenie kamizelki odblaskowej - wzięcie apteczki i gaśnicy - wyłączenie silnika - zamknięcie własnego pojazdu 2. Zabezpieczenie miejsca wypadku - ustawienie trójkąta ostrzegawczego - zorientowanie się CZY NIE GROZI NAM NIEBEZPIECZEŃSTWO - wyłączenie stacyjki, wyjęcie kluczyków u poszkodowanego - zaciągnięcie hamulca ręcznego u poszkodowanego Postępowanie z poszkodowanymi: - Rozpięcie lub rozcięcie pasów bezpieczeństwa - Szybka ocena stanu poszkodowanych - Zwrócić uwagę czy jest możliwe uruchomienie poduszki powietrznej – (m.in. moje bezpieczeństwo) - Poszkodowanych nie wyjmować z pojazdów z wyjątkiem sytuacji, kiedy istnieje jakiekolwiek zagrożenie na miejscu zdarzenia (pojazd grozi zapaleniem się lub już się pali, pojazd jest niestabilny, poszkodowanego należy resuscytować lub jest we wstrząsie ...) - Każdego poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym traktować jako osobę z prawdopodobnym uszkodzeniem kręgosłupa 37. TONIĘCIE – PIERWSZA POMOC, ZALECENIA Tonięcie - powolny proces umierania wskutek przedostania się cieczy do dróg oddechowych - oddychanie jest niemożliwe Pierwsza pomoc tonącemu : 1. Bezpieczeństwo ratownika 2. Ocena reakcji 3. Wołanie o pomoc 4. Udrożnienie dróg oddechowych a) Przytomny – pozycja bezpieczna b) Nieprzytomny – RKO : *5 oddechów : 30 uciśnięć klatki piersiowej potem przez cały czas *2 oddechy : 30 uciśnięć klatki piersiowej 5. Wezwanie ZRM po 1 min RKO 6. Jeżeli AED – tonącego przenieść w suche miejsce i osuszyć klatkę piersiową Zalecenia - tonięcie : Holując poszkodowanego wykonywać oddechy usta-nos Z wody wynosić poszkodowanego w pozycji horyzontalnej z głową poniżej klatki piersiowej Oczyszczać jamę ustną układając na boku utrzymując w jednej linii głowę, kręgosłup szyjny i pozostałą część ciała (kilka osób do układania na boku) Zimna woda obniża temperaturę ciała poszkodowanego zwalnia metabolizm – ochrona mózgu i serca Opisywane przypadki przeżycia po 30-60 min przebywania pod wodą Obrażenia kręgosłupa najczęściej po skoku na główkę Jednakowe postępowanie w przypadku wody słodkiej i słonej 38. Korytarz życia – swoimi słowami KRWOTOK ZEWNĘTRZNY Krwotok zewnętrzny jest to stan, w którym krew opuszcza przerwane naczynie krwionośne i poprzez uszkodzoną skórę przedostaje się na zewnątrz. Towarzyszą mu charakterystyczne objawy krwotoku. Najczęstszą przyczyną krwotoków zewnętrznych są urazy, w skutek których dochodzi do przerwania powłok skórnych, czyli np. otwarte złamania, rany kłute lub postrzałowe. 42. KRWAWIENIE Z NOSA – PRZYCZYNY, POSTĘPOWANIE Krwawienie z nosa – przyczyny Ze względu na dużą częstotliwość występowania krwawień z nosa, powstało wiele błędnych przekonań dotyczących postępowania i pierwszej pomocy. Przyczyn krwawienia z nosa może być wiele – ciało obce w nozdrzach, uraz, zadrapanie czy pęknięcie naczynka spowodowane na przykład uciążliwym katarem, wymagającym posiadania dziesięciu paczek chusteczek higienicznych pochowanych w każdej kieszeni torby czy ubrania. Przyczynami nawracających krwawień z nosa mogą być również ogólnoustrojowe schorzenia – w przypadku powtarzających się incydentów, warto zasięgnąć więc porady lekarza pierwszego kontaktu i wykonać podstawowe badania. Krwotok z nosa – pierwsza pomoc <>Przeciętne krwawienie z nosa trwa od kilku sekund do kilkunastu minut. Istnieje wiele domowych sposobów, które w większości przypadków będą efektywne. W przypadku wystąpienia krwotoku z nosa, NIE NALEŻY odchylać głowy poszkodowanego do tyłu. Powoduje to spływanie krwi z nosa po ścianie gardła, co może spowodować wymioty bądź nawet zachłyśnięcie. Zamiast tego powinniśmy usiąść (bądź posadzić krwawiącego) w pozycji siedzącej, pochylić się do przodu i mocno ucisnąć skrzydełka nosa (w miejscu tuż poniżej kości nosa). Tamować krwotok powinniśmy przez minimum 10-15 minut, by umożliwić wytworzenie skrzepu. Po zatamowaniu krwawienia nie powinniśmy wydmuchiwać nosa przez około 4 godziny, jeśli jest to absolutnie konieczne, należy uczynić to z wielką delikatnością. Przykładanie chłodnych kompresów na czoło bądź nos krwawiącego nie jest sposobem na zatamowanie krwawienia z nosa, może jednak zwiększyć komfort osoby krwawiącej. Pamiętajmy – krwawienie z nosa nie jest zwykle stanem zagrożenia życia, a więc i powodem do wezwanie pogotowia ratunkowego. Jeśli krwawienie nie ustępuje, powinniśmy zawieźć poszkodowanego na konsultację laryngologiczną. Jeśli krwawienia zdarzają się często i nawracają, powinniśmy udać się na konsultację lekarską w celu wykluczenia przyczyn ogólnoustrojowych 43. Opaska uciskowa – opatrunek uciskowy – różnice opaskę uciskową można zastosować w przypadku: amputacji (całkowitej lub częściowej) zmiażdżenia złamań otwartych ukąszeń i ugryzień jadowitych zwierząt Stosowanie opaski uciskowej tylko w wyjątkowych sytuacjach na ramieniu na udzie 44. WSTRZĄS – DEFINICJA, PRZYCZYNY, OBJAWY, PIERWSZA POMOC WSTRZĄS - Jest wynikiem zaburzeń ogólnoustrojowych powstałych z niedotlenienia tkanek na skutek ostrej niewydolności krążenia (niewystarczający przepływ krwi przez naczynia krwionośne) NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY: 1. zmniejszenie objętości krwi krążącej – np. przy masywnych krwotokach 2. zmniejszenie wydolności serca – np. przy zawale mięśnia sercowego 3. ostra reakcja uczuleniowa 4. oparzenie 5. zatrucie OBJAWY: - bladość lub sinica powłok skórnych ( wargi i płytki paznokci przybierają kolor bladosiny) - bardzo wyraźnym objawem jest NIEPOKÓJ chorego i drżenie mięśni - oddech staje sie płytki i szybki - silne pocenie się - pot lepki i zimny ciśnienie krwi tętniczej znacznie i szybko się obniża, tętno szybkie, często dochodzi do utraty przytomności, czasem duszność PIERWSZA POMOC: - wezwanie Pogotowia Ratunkowego - ocena bezpieczeństwa (W OCZEKIWANIU NA PRZYJAZD LEKARZA) : - usunąć przyczynę wstrząsu ( jeżeli przyczyną jest krwotok – tamowanie krwotoku) - poszkodowanego ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej – na płasko z nogami uniesionymi 30-40 cm powyżej poziomu głowy (przy urazach kręgosłupa nie należy stosować tej pozycji) - w miarę możliwości zapewnić komfort termiczny i psychiczny - kontrola parametrów życiowych - okrycie np. folią NRC, odzieżą - postępowanie wg stanu ogólnego 45. WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY Wstrząs anafilaktyczny - ciężka i gwałtowna reakcja uczuleniowa Przyczyny : Wniknięcie alergenu do organizmu osoby uczulonej - Jad owadów – pszczoły, osy, trzmiela - Lekarstwa – penicylina, kwas acetylosalicylowy - Pokarmy – orzeszki ziemne, mleko, cytrusy - Alergeny wziewne – roztocza, pyłki traw, chemia Wstrząs anafilaktyczny - Objawy 1. Duszność, uczucie ściskania w gardle 2. Trudności w oddychaniu, słyszalne świsty 3. Kaszel 4. Szybki rytm pracy serca 5. Obrzęk języka, warg, twarzy 6. Niepokój 7. Narastające osłabienie 8. Zaczerwienienie a następnie zasinienie twarzy 9. Narastające zaburzenia świadomości, niewyraźna mowa 10. Utrata przytomności Wstrząs anafilaktyczny - Pierwsza pomoc : - wezwanie ZRM - przytomny – posadzić w pozycji wysokiej lub półwysokiej - usunąć możliwy alergen np. usunąć żądło, środek chemiczny - położyć zimny okład na miejsce obrzęknięte – mogą to być kostki lodu (do ssania) - uspokojenie - nieprzytomny – ABC - komfort termiczny - podanie Adrenaliny – jeżeli pacjent ją ma 46. PODZIAŁ OPATRUNKÓW (OSŁANIAJĄCY, OBŁOŻENIOWY, UCISKOWY, PROCOWY ) 1. Opatrunek osłaniający osłania ranę przed czynnikami zewnętrznymi i wyciekaniu krwi czy płynów ustrojowych z rany 2. Opatrunek obłożeniowy, unieruchamiający składa się z gazy lub materiału i elementu usztywniającego cel: uniemożliwienie ruchu w złamaniach kończyn, w ranach z obecnością obcego ciała w ciele 3. Opatrunek uciskowy w celu zahamowania krwawienia z żył i tętnic na ranę położyć gazę, a do niej przyłożyć element uciskający, np. bandaż, okręcić bandażem zwojem kolistym 4. Opatrunek procowy 3. kontrola oddechu 4. działanie przeciwwstrząsowe 5. poszkodowany nieprzytomny oddychający 6. pozycja z wysoko uniesionym tułowiem 7. w ostateczności ułożyć w pozycji bocznej ustalonej na stronie z urazem 8. kontrola oddechu 9. działanie przeciwwstrząsowe 50. WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU – OBJAWY - wstrząśnienie mózgu OBJAWY – nudności, wymioty, złe widzenie, zawroty głowy, niepamięć wsteczna, utrata przytomności, powtarzanie wciąż tego samego „jak katarynka 51. ZŁAMANIE PODSTAWY CZASZKI – POSTĘPOWANIE Złamanie podstawy czaszki - wyciek z ucha lub z obu uszu – jałowe gaziki na uszy 52. RANY KOŃCZYN – ZAOPATRZENIE -uniesienie kończyny ponad poziom serca -wykonanie ucisku bezpośredniego -założenie jałowego opatrunku i zabandażowanie KRWOTOKI ZEWNĘTRZNE na kończynach – trudne do zahamowania (gdy inne techniki zawiodły) – opaska hemostatyczna Opaska hemostatyczna szeroki pasek z elastycznego materiału z krawatu z paska szerokiego bandaża lub z innego szerokiego kawałka materiału Użycie opaski jest ograniczone do kończyn Po założeniu opaski uciskowej należy zanotować czas jej założenia (np. na czole pacjenta) Opaska dobrze zastosowana pulsowanie jest niedostrzegalne kończyna blada, prawie biała (nie sina) 53. RANA Z CIAŁEM OBCYM – ZAOPATRZENIE – notatki 54. ZASADY BANDAŻOWANIA ZASADY BANDAŻOWANIA: 1. Opaska zwinięta w rolkę równo i ciasno główką do góry 2. Bandaż trzymać w prawej ręce bandażować od strony lewej ku prawej (od siebie) – odwrotnie osoby leworęczne 3. Rozwijać opaskę w miarę bandażowania nie za dużo na raz tylko tyle aby bandaż nie opadł na podłogę 4. Stanąć naprzeciw miejsca które bandażujemy 5. Rozpoczynać obwojem kolistym nad lub pod miejscem zranienia, rozwijając opaskę w miarę bandażowania 6. Miejsca zranienia należy odsłonić, zdejmując lub rozpruwając w szwach odzież 7. bandażując uważać aby nie przesunąć opatrunku8. obwoje nakładać tak aby ściśle przylegały do opatrunku ciała chorego - zbyt ciasne założenie powoduje zastój w krążeniu - zbyt luźny powoduje przesunięcie opatrunku 9. pamiętać aby chory znajdował się w wygodnej pozycji 10. na zakończenie końce bandaża umocować przylepcem, haczykową zapinką lub agrafką 11. starać się aby obwoje były równe, trwale i elastyczne 12. w miarę możliwości należy bandażować \"oszczędnie\" tj. nie za gęsto 13. szerokość opaski dobrać do bandażowanej części ciała (od 2 do 15cm) 14. gatunek bandaża dobrać do rodzaju opatrunku 15. rozbandażowywać przekładając opaskę z jednej reki do drugiej - chory pozostaje bez ruchu 55. CELE BANDAŻOWANIA CELE BANDAZOWANIA: - przytrzymanie opatrunku - uszczelnienie, ocieplenie i przytrzymanie kompresu - unieruchomienie - wzmocnienie i unieruchomienie(po zabiegach operacyjnych) - zapobieganie zastojowi żylnemu (w żyłach kończyn)