Porównanie dwóch systemów oświaty - Notatki - Pedagogika, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Porównanie dwóch systemów oświaty - Notatki - Pedagogika i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity!

PORÓWNANIE DWÓCH

SYSTEMÓW

OŚWIATY: NIEMIEC I POLSKI

Einigkeit und Recht und Freiheit

(Jedność, prawo i wolność)

Katarzyna Dzienniak Rewalidacja V rok

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC

Język urzędowy Niemiecki

Inne języki Duński, fryzyjski, serbo-łużyckie

Stolica Berlin

 Czynniki geograficzno- przyrodnicze

Niemcy leżą na terenie trzech wielkich pasów krajobrazowych. Północ kraju zajmuje Nizina Niemiecka stanowiąca część Niziny Zachodnioeuropejskiej. Na północnym wschodzie są to tereny urozmaicone wzgórzami morenowymi i jeziorami, na południe od nich rozciągają się równiny. Wybrzeże Bałtyku jest przeważnie nizinne, piaszczyste, z zatokami, mierzejami, półwyspami i wyspami. Wzdłuż zabagnionego wybrzeża Morza Północnego, ciągnie się łańcuch Wysp Północno- i Wschodniofryzyjskich. Połowę terytorium Niemiec zajmuje drugi pas – gór, wyżyn i basenów. Składa się on z wielu pasm i grup górskich o różnorodnej budowie geologicznej. We wschodniej części pasa znajduje się Las Turyński, który od północy sąsiaduje z Basenem Turyńskim. W przełomie Łaby leży labirynt skał piaskowych noszących nazwę Saskiej Szwajcarii. A wzdłuż Renu i granicy z Francją ciągnie się Nizina Górnoreńska, mająca charakter zapadliskowego rowu tektonicznego. Trzeci pas krajobrazowy tworzą młode góry fałdowane i obniżenia przedgórskie, jest np. Wyżyna Bawarska. Południową granicę Niemiec tworzą Północne Alpy Wapienne o stromych stokach i głębokich dolinach.

Klimat

Niemcy charakteryzują się klimatem umiarkowanym, z dominującym wpływem morskich mas powietrza i zachodnich wiatrów. Zimy są przeważnie łagodne, z odwilżami, a lata ciepłe. Ilość opadów zależy od wysokości, na nizinach spada średnio 600-800 mm, w Średniogórzu do 1 000 mm, w Alpach do 2000 mm. Długotrwałe zaleganie śniegu na północnych stokach Alp sprzyja narciarstwu.

Fauna i flora

Uprzemysłowienie Niemiec spowodowało, iż większość pierwotnej roślinności została zniszczona. Większość terenu zajmują uprawy, a w lasach monokultury sosny i świerka. Na Nizinie Niemieckiej występują lasy brzozowo – dębowe, jak również duże obszary torfowisk i wrzosowisk. W Alpach występuje piętrowy układ roślinności: do ok. 1 500 m n.p.m. przeważają lasy bukowo - jodłowe, wyżej do ok. 1 700 m n.p.m. lasy świerkowe, później kosodrzewina i hale.

Świat zwierzęcy jest typowy dla środkowej Europy. Ssaki reprezentują jelenie, sarny, dziki, w Alpach kozice i świstaki. Z powodu rozwoju cywilizacji, osuszania terenów, znacznie zubożała populacja ptaków wodnych i błotnych, bociany stały się rzadkością. 1

Kraje związkowe :

Republika Federalna Niemiec składa się z szesnastu krajów związkowych (L a nder). Ich granice często zmieniały się w ciągu minionych stuleci. Największe zmiany miały miejsce na skutek wojen napoleońskich, wojny prusko – austriackiej w 1866 roku oraz I i II wojny światowej. Ta ostatnia doprowadziła do likwidacji największego kraju – Prus i podziału Niemiec na cztery strefy okupacyjne (brytyjską, amerykańska, francuską i rosyjską). Granice większości ‘Landów’ zostały ustalone po 1945 roku. Ustalając je powoływano się na dawne związki terytorialne i historyczne granice. Do czasu zjednoczenia Niemiec w skład republiki wchodziło jedenaście krajów związkowych, utworzone w byłych zachodnich strefach okupacyjnych, w latach 1946 – 1957 przyjęły demokratyczne konstytucje. W radzieckiej strefie okupacyjnej początkowo wyodrębniono pięć krajów, jednak już w 1952 roku zostały one zlikwidowane na rzecz centralistycznej administracji terenowej NRD. Dopiero w następstwie wydarzeń roku 1989 – nasilenia się tendencji zjednoczeniowych obu państw niemieckich, spowodowanych m.in. demokratyzacją krajów

(^1) Encyklopedia geograficzna świata, Europa tom V, red. prof. zw. dr hab. A. Jelonek, wydawnictwo OPRESS, Kraków 1996, str. 339 – 344,

 Badenia-Wirtembergia słynie np. z najbardziej nowoczesnej gospodarki w Niemczech, której konkurencyjność na światowych rynkach podkreśla wielkość eksportu o wartościach dorównujących niektórym europejskim państwom.  Bawaria od zawsze była punktem łączącym główne szlaki handlowe środkowej i środkowowschodniej Europy.  Berlin jako stolica jest miejscem większości administracji niemieckiej, to miasto kultury. To również miasto nauki i techniki. Jest on siedzibą trzech uniwersytetów, kilku wyższych szkół zawodowych oraz szkół artystycznych. Ponadto jest on lokalizacją dla wielu ośrodków naukowo-nadawczych,  Brandenburgia - słynie z Uniwersytetów np. Uniwersytet VIADRINA we Frankfurcie nad Odrą, a także uniwersytety w Cottbus i Poczdamie, pięć wyższych szkół zawodowych oraz osiemnaście centrów, zajmujących się technologią, uzupełniają ofertę Berlina i sprawiają, iż ów region staje się liczącym się w Niemczech ośrodkiem naukowo-badawczym. Dzięki takiemu zapleczu Brandenburgia rozwija się przede wszystkim w branżach: optycznej, elektronicznej, chemicznej, ochronie środowiska, techniki energetycznej, techniki mikrosystemów, komunikacji i budownictwie.  Brema - Kraj może pochwalić się, poza uniwersytetem, dużą ilością szkół średnich i instytutów naukowych. Te walory zachęcają do osiedlania się w nim. Szczególne osiągnięcia na poziomie światowym zostały uzyskane w dziedzinie nauk przyrodniczych. Brema ze swą infrastrukturą portową jest jednym z najważniejszych centrów przemysłowych Niemiec.  Hamburg - od dawna Hamburg cenił i wspierał inwestycje, własność prywatną i produkty z całego świata. Słusznie, więc jest uznawany za najbardziej międzynarodowe miasto Niemiec. Miasto zapewnia doskonałą bazę oświatową. Wybór różnorodnych placówek oświatowych, zarówno ogólnokształcących jak i zawodowych, jest bardzo duży. Dzieci zagranicznych inwestorów mogą uczęszczać do francuskich, japońskich i międzynarodowych szkół. Do dyspozycji są także dzienne szkoły z językami wykładowymi wielu krajów, m.in. duńskim lub koreańskim.  Hesja - zajmuje dominującą pozycję w sektorze finansowym. Jest jednym z największych centrów gospodarczych zaliczając się do czołówki Niemiec pod względem wypracowywanego produktu krajowego brutto. Frankfurt nad Menem jest ponadto międzynarodowym węzłem transportu drogowego, powietrznego oraz kolejowego i pod tym względem zajmuje czołowe miejsce na kontynencie.

 Meklemburgia Pomorze Przednie - Do zalet tej graniczącej z Bałtykiem krainy jezior - największe z nich, Müritz, ma powierzchnię 117 km2 - należy jej pierwotna przyroda, która przyciąga coraz więcej turystów.  Dolna Saksonia – Hanower (stolica kraju) to nie tylko siedziba administracji landu, ale również jedno z najbardziej znaczących i liczących się w Niemczech miast przemysłowych. W Hanowerze odbywają się także, największe imprezy targowe świata.  Nadrenia Północna – Westfalia – Land ten jest nieprzerwanie największym i najsilniejszym regionem przemysłowym Niemiec. Jej gospodarka zorientowana jest na eksport. Utożsamiana jest przede wszystkim z wydobyciem węgla i produkcją stali. Jednakże znaczenie przemysłu ciężkiego maleje na rzecz rozwijającego się sektora różnorodnych usług, badań naukowych oraz centrów transferu technologii.  Nadrenia Palatynat - Gospodarka regionu jest nastawiona na uprawę winorośli i produkcję drewna, jednocześnie stanowiąc centrum przemysłu chemicznego i samochodowego.  Saara - W ciągu ostatnich dwustu lat ten kraj zmieniał w sumie osiem razy swoją narodową przynależność. Kultura Saary powstała więc przez wymieszanie różnych wpływów, czerpała z wielu źródeł i starała się połączyć w jedno to, co najlepsze. Tereny tego kraju są ważnym węzłem komunikacyjnym i transportowym, dlatego też wiele znaczących przedsiębiorstw posiada tu swoje przedstawicielstwa i filie.

 Saksonia - Innowacyjność jest domeną Saksonii od wieków. Tu została

skonstruowana pierwsza na świecie lodówka niezawierająca freonu oraz lustrzanka. Szereg dzisiejszych przedmiotów codziennego użytku, jak np. tubka na pastę do zębów, papierosy z filtrem, woda do płukania ust, podstawki pod kufle do piwa czy filtry do kawy powstało właśnie w Dreźnie. Dziś tradycyjna już wynalazczość regionu przekłada się na innowacje w dziedzinie mikroelektroniki, biotechnologii i telematyki.

 Saksonia – Anhalt – stanowi węzeł komunikacyjny Niemiec. Przez ten Land

przebiegają autostrady łączące wschód – zachód i północ- południe. Łaba, przepływająca przez Saksonię-Anhalt est jednym z ważniejszych środkowoeuropejskich szlaków wodnych. Stanowi ona główne połączenie portu śródlądowego tegoż landu z portem dalekomorskim w Hamburgu.  Szlezwik – Holsztyn – W tym kraju łączącym państwa Europy Środkowej ze Skandynawią zamieszkuje licząca ok. 40 tys. osób mniejszość Fryzyjska. W tym

16% mieszkańców, od 15 do 64 lat - 68% mieszk., powyżej 64 lat - 16% i ciągle ta grupa się zwiększa. 3 Stosunek imigracji do emigracji zmienił się w ostatnich 10 latach i zmienia w rosnącym tempie nadal. W roku 2004 wyemigrowało w sumie ok. 150 tys. obywateli Niemiec, z czego większość do USA (ok. 13 tys.), ale też Polska jest jednym z ulubionych celi emigracji Niemieckiej (ok. 10 tys. 3. miejsce). Niemieccy emigranci są w większości wysoko kwalifikowanymi, poszukiwanymi na światowym i europejskim rynku pracy specjalistami, którzy ze względu na trudności ekonomiczne Niemiec i złe perspektywy zawodowe zdecydowali się z Niemiec wyjechać. Np. lekarze i pracownicy naukowi w Niemczech są stosunkowo źle opłacani, ich warunki pracy i szanse na karierę pozostawiają wiele do życzenia, a czas pracy i stawiane wymagania przekraczają te, w innych wysoko rozwiniętych krajach.

 Krótki rys historyczny ( wiek XX )

Wybuch I Wojny Światowej (1914 – 1918) 1925 – 1929 „Złota lata dwudzieste”- poprawa sytuacji gospodarczej i politycznej, wzrost znaczenia na arenie międzynarodowej – podpisanie układów lokarneńskich (1925), przyjęcie Niemiec do Ligi Narodów (1926) 1933 Hitler kanclerzem Rzeszy – początek dyktatury nazistowskiej; 1939 Wybuch II Wojny Światowej 1943 Konferencja w Teheranie dotycząca wizerunku Niemiec po zakończeniu wojny 1945 Konferencja w Jałcie - bezwarunkowa kapitulacja Niemiec - zakończenie II Wojny Światowej Konferencja w Poczdamie;

(^3) Informacje pochodzą z dwóch źródeł: Internet 2 Encyklopedia geograficzna świata, str. 345 - 346

Podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne: francuską, angielską i radziecką w celu demilitaryzacji kraju; Proces w Norymberdze – osądzenie i skazanie zbrodniarzy wojennych przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy: Początek okresu „żelaznej kurtyny” i „zimnej wojny”, izolacja strefy radzieckiej i wprowadzenie dyktatury komunistycznej; 1949 Powstanie dwóch odmiennych ustrojowo państw niemieckich: Republiki Federalnej Niemiec o ustroju demokratyczno - parlamentarnym oraz Niemieckiej Republiki Demokratycznej z ustrojem opartym na wzorach radzieckich Przystąpienie NRD do RWPG 1955 Przystąpienie RFN do NATO 1957 Podpisanie traktatu rzymskiego,– w którym m.in.” postanowiono ‘zbliżyć ustawodawstwa poszczególnych krajów w zakresie niezbędnym do działania wspólnego rynku” 4 1958 Członkostwo RFN w EWG 1961 Budowa muru berlińskiego 1970 Pierwsze spotkanie szefów rządów obu państw niemieckich: Brandta i Stopha 1972 Podpisanie układu normującego podstawy stosunków dwustronnych pomiędzy NRD a RFN 1989 Upadek muru berlińskiego 1990 Pierwsze wolne wybory w NRD Podpisanie traktatu moskiewskiego przez ZSRR, USA, Wielką Brytanię, RFN i NRD Zjednoczenie Niemiec poprzez przystąpienie NRD do RFN

(^4) D. Dziewulak, Systemy szkolne Unii Europejskiej, Warszawa 1997, str. 19 - 20

ambasadorów oraz wysuwanie kandydatury kanclerza. Władza ustawodawcza spoczywa w rękach Bundestagu i Bundesratu (Rada Federalna Niemiec). Bundestag wybierany jest, co cztery lata w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich, systemie mieszanym i w głosowaniu tajnym. Na skutek tak skomplikowanego systemu wyborczego liczba posłów może się zwiększyć. Bundestag jest organem, który na wniosek prezydenta wybiera kanclerza i rząd. Ponadto sprawuje kontrolę nad jego pracą, zatwierdza umowy międzynarodowe, uchwala ustawy, wybiera wraz z Bundesratem prezydenta. Bundesrat tworzą członkowie rządów krajowych lub też ich pełnomocnicy. W zależności od liczby mieszkańców poszczególne kraje związkowe posiadają w nim trzy, cztery, pięć lub sześć głosów. W Bundesracie interesy kraju związkowego biorą często górę nad interesami partyjnymi. Władzę wykonawczą w Niemczech sprawuje rząd federalny wraz z kanclerzem federalnym, który jednocześnie wybiera jego skład. Pozycja kanclerza jest najsilniejszą w państwie niemieckim, ma on m. in. prawo do bezpośredniej ingerencji w prace swoich ministrów. Dwudziestego drugiego listopada 2005 roku stanowisko kanclerza federalnego objęła pierwsza w historii kobieta, Angela Merkel. Najwyższymi instancjami władzy ustawodawczej są: Federalny Trybunał Konstytucyjny, Federalny Sąd Administracyjny oraz Trybunał Federalny (Sąd Najwyższy).

Gospodarka

Republika Federalna Niemiec stanowi jedną z największych potęg gospodarczych świata. PKB wyniósł w 2001 roku 2148 mld euro, niemiecka gospodarka jest, zatem trzecią, co do wielkości na świecie nominalnie i czwartą realnie. PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi: 26 035 euro i plasuje RFN na 11 miejscu w Unii Europejskiej^8. Mniej zadowalająco kształtuje się niemieckie zadłużenie, które osiągnęło w styczniu 2005 nowy rekordowy stan: 1 418 miliardów euro = ok. 5 672 miliardów PLN. Dodatkowy problem stwarzają przewidywane zobowiązania państwa względem przechodzących na emeryturę pracowników sfery budżetowej. Płacone są bezpośrednio z budżetu a nie przez ubezpieczenie emerytalne i do roku 2030 sumują się na kolejne 4 do 5 bilionów euro. Od początku istnienia RFN wszystkie jej budżety były ujemne, a w ostatnich latach deficyty osiągają niewyobrażalne wymiary. Zadłużenie i związane z nim odsetki, rosnące koszty systemu opieki zdrowotnej i rentalnego, jak również ogromne bezrobocie (ok. 5 000 000

(^8) Internet 2

ludzi), stanowią poważny problem finansowy i tym samym gospodarczy dla tego kraju. Dla ratowania finansów państwa przeprowadza się od lat cięcia w systemach ubezpieczeń społecznych, co jednak nie poprawiło sytuacji. Sektorami gospodarczymi, zatrudniającymi największą liczbę pracowników są usługi publiczne i prywatne, handel, przemysł hotelarsko – gastronomiczny, transport oraz przemysł wytwórczy. 9 Niestety liczba zatrudnionych w niemieckim przemyśle wykazuje od lat tendencję spadkową. Każdego dnia z Niemiec przenosi się ok. 1500 miejsc pracy (ok. 500 000 rocznie) do krajów Europy Wschodniej i Azji. Mimo tego, przemysł wnosi ciągle jeszcze ok. 30%. do PKB, a jego podstawową gałęzią jest motoryzacja i związane z nią branże. Niezwykle istotne dla Republiki Federalnej Niemiec miały również wydarzenia lat 1989 – 1990. Upadek muru berlińskiego, pierwsze wolne wybory w NRD, uwolnienie się spod wpływów państw okupacyjnych (ZSRR, USA, Wielkiej Brytanii i Francji), unia walutowa, gospodarcza i socjalna, a ostatecznie zjednoczenie RFN i NRD postawiło przed władzami państwa ogromne wyzwania. „Zjednoczenie Niemiec (1990) pochłonęło znaczne wydatki związane z restrukturyzacją infrastruktury we Wschodnich Niemczech, zwalczaniu bezrobocia, zmianą systemu oświaty (odejście od kształcenia wąskozawodowego na rzecz kształcenia ogólnego i poliwalentnego).”^10

S ystem oświatowy Republiki Federalnej Niemiec

Od czasów średniowiecznych oświatą na terenie Niemiec zajmował się kościół, a później państwo. Obecnie, odpowiedzialność za oświatę i jej rozwój ponoszą niemieckie kraje związkowe. Od Landu zależy między innymi długość obowiązku szkolnego, która wynosi 9 lub 10 lat. „System zarządzania szkolnictwem pozostaje pod kontrolą państwa, chociaż ściśle odpowiada federalnej strukturze krajów związkowych. Każdy z nich ma własne Ministerstwo Oświaty kierujące sprawami edukacji na swym obszarze.”^11 Te regionalne ministerstwa wyznaczają okres obowiązku szkolnego, podstawowe założenia szkolnictwa, jak również strukturę, metody i podstawy organizacji pracy oświatowej. Ministrowie Oświaty z

(^9) Internet 3 (^10) tamże, str (^11) Kupisiewicz Cz., „Koncepcje reform szkolnych w wybranych krajach świata na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych”, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1995 r., str. 92

„Większość placówek – ponad 70% - utrzymywana jest przez Kościoły, organizacje dobroczynne i osoby prywatne, a tylko 30% podlega władzom samorządowym.” 15  Poziom prymarny Vorklasen – są to klasy przygotowawcze. Uczęszczają do nich uczniowie dojrzali pod względem emocjonalno - intelektualnym, lecz nie dotyczy ich jeszcze ustawowy obowiązek szkolny. Schulkindergarten – jest szkolna placówka wychowania przedszkolnego. Skierowana jest ona do uczniów, których dotyczy już obowiązek szkolny, jednak nie osiągnęli oni jeszcze odpowiedniej dojrzałości emocjonalno – intelektualnej. Grundschule – to obowiązkowa, bezpłatna i powszechna szkoła podstawowa. Trwa ona 4 lata i jej ukończenie uprawnia do dalszego kształcenia się w szkole średniej. „Wybór dalszej drogi edukacyjnej jest konsekwencją trzech elementów: zalecenia szkoły, życzenia rodziców, wyników w nauce.”^16  Poziom sekundarny pierwszy Hauptschule – tzw. szkoła główna, trafia do niej ponad 30% absolwentów Grundschule. Program kształcenia ogólnego jest tutaj najniższy.^17 Uczniowie uzyskujący świadectwo ( Berufschulreife), mają prawo rozpocząć naukę praktyczną i teoretyczną w różnego rodzaju szkołach zawodowych. Nie mogą jednak rozpocząć studiów wyższych, a możliwość zdobycia matury jest ograniczona. Znaczną część społeczności uczniowskiej stanowią tutaj dzieci imigrantów. Schularten mit mehreren Bildungsgängen – są to szkoły ze zróżnicowanymi ścieżkami edukacyjnymi, obejmują klasy od 5 do 9. Przekazują wiedzę ogólną lub przygotowującą do zawodu. Poczynając od siódmej klasy rozpoczyna się różnicowanie, uczeń wówczas wybiera ścieżki edukacyjne, które prowadzą do uzyskania świadectwa Hauptschule albo Realschule. Realschule – zwana też Mittelschule , uczęszcza do niej prawie 30% absolwentów Grundschule. (Istnieje możliwość rozpoczęcia nauki w Realschule również po zdaniu testu orientacyjnego). Program ogólny jest bardziej ambitny. Ukończenie tej szkoły daje możliwość zdobycia matury, jak również uczestniczenia w bardziej atrakcyjnych programach nauczania zawodowego oraz nauki w wyższej szkole zawodowej. Absolwenci jednak nie mogą podjąć studiów wyższych.

(^15) Kupisiewicz Cz., tamże str. 94 (^16) Szewior K., „ Szkolnictwo w RFN i NRD w drugiej połowie XX wieku”, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP, Wrocław 2005r., str. (^17) Pachociński R., „Współczesna systemy edukacyjne”, Instytut Badań Pedagogicznych, Warszawa 2000, str.

Gymnasium – nauka w Gimnazjum trwa dłużej niż w szkole głównej czy realnej, bo aż 9 lat. Jest to tradycyjna szkoła średnia o trzech profilach: klasycznym, języków nowożytnych i matematyczno – przyrodniczym. 18 Celem Gimnazjum jest przygotowanie najzdolniejszych przedstawicieli młodego pokolenia. Gesamtschule - powstała na skutek niezadowolenia jakie wzbudzał trójczłonowy system szkolny na terenach byłej NRD. W tej szkole jest miejsce na indywidualizację, Uczeń w zależności od zdolności uczęszcza na kursy o wyższych i niższych wymaganiach. W Gesamtschule organizowane są lekcje orientacji zawodowej. Absolwenci tej szkoły mogą kontynuować naukę na drugim szczeblu Gimnazjum lub w szkołach fachowych.^19 Świadectwa Gesamtschule są akceptowane przez wszystkie kraje związkowe. Freie Waldorfschule – Wolna Szkoła Waldorfa - „Prywatna szkoła ze specjalnym aspektem pedagogicznym[…].” 20 Klasy 1- 12 odpowiadają szkole podstawowej i szkołom głównym, częściowo specjalnym oraz pozostałym. Klasa 13 przygotowuje do matury. Sonderschule – szkoły specjalne, obejmują poziom szkoły podstawowej i średniej^21. Uczniowie niepełnosprawni są dzieleni wg rodzaju upośledzenia np. głuchota, zaburzenia emocjonalne (coraz częstsze), niepełnosprawności ruchowe. W latach dziewięćdziesiątych próbowano integrować dzieci niepełnosprawne i pełnosprawne w ramach jednej klasy szkolnej. Model ten jednak nie jest obowiązkowy, głównie ze względu na znaczne nakłady finansowe, które łączą się z jego realizacją.^22 Sonderschule przyporządkowane są wszystkie klasy i gałęzie edukacji dla uczniów upośledzonych.  Poziom sekundarny drugi Drugi poziom sekundarny obejmuje dwu- lub trzyletnie szkoły zawodowe o licznych specjalnościach. „Większość młodzieży- po wypełnieniu obowiązku szkolnego – w wieku pomiędzy 15 a 20 rokiem życia, uzyskuje kompetencje zawodowe w tzw. systemie dualnym.” 23 System ten opiera się na nauce zawodu w dwóch miejscach: w szkole i w miejscu pracy. (Niemożliwe jest opisanie wszystkich typów szkół zawodowych – jest ich 147, dlatego wybrałam trzy typy uznane przez Kupisiewicza za najważniejsze.) Berufschule- ich zadaniem jest wyposażenie ucznia w wiedzę ogólną i zawodową, przy czym szczególną wagę mają odgrywać treści związane z przyszłą pracą. Szkoła ta (^18) Kupisiewicz Cz. Tamże str. 95 (^19) tamże str. 95 (^20) Szewior K. tamże str. 54 (^21) „Kluczowe dane o edukacji w Europie”, Komisja Europejska, Warszawa 2001r. (^22) Pachociński R. tamże str. (^23) Adamczyk M. J., Ładyżyński A., „Edukacja w krajach rozwiniętych. Skrypt dla studentów z pedagogiki porównawczej”, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2002 r., str. 263

niektórych kierunkach. Posiadanie świadectwa maturalnego, nie jest jednak gwarantem rozpoczęcia studiów. W Niemczech obowiązuje zasada NUMERUS CLAUSUS - oznacza ona limity miejsc wyznaczane dla poszczególnych kierunków. Władze RFN posługują się wzorami, które mają wskazywać zapotrzebowanie na dany profil studiów, co z kolei ma zapewnić absolwentom pracę. Przez wiele lat ten system się sprawdzał – niemal 100% osób kończących studia znajdowało pracę. Finansowanie szkół wyższych leży głównie w gestii rządu federalnego, który odpowiada za ich tworzenie i rozwój, prowadzenie badań naukowych oraz wyposażanie w środki nauczania. Studiowanie na uczelniach wyższych jest bezpłatne. Dodatkowo studenci są wspomagani przez rząd federalny stypendiami lub gwarantowanymi pożyczkami bankowymi.^26 „Wyższe szkoły prywatne otrzymują z budżetu państwa zwrot kosztów nauczania w wysokości 90% nakładów. W wielu szkołach prywatnych można studiować bez płacenia czesnego.”^27 Mimo to, prywatne uczelnie nie cieszą się powodzeniem, gdyż nie są one zbyt wysoko cenione. Pomimo silnie zakorzenionych ideałów homogeniczności i równości w odniesieniu do szkół wyższych, coraz częściej dochodzi do zmniejszenia poziomu centralizmu i podporządkowywania uczelni mechanizmom wolnorynkowym. Kształcenie nauczycieli Kadra nauczycielska, przygotowująca się do pracy na poziomie wychowania przedszkolnego i podstawowego, rekrutowana jest spośród absolwentów Realschule. Ich kształcenie odbywa się w Pädagogische Mochschulen, czyli wyższych szkołach pedagogicznych i trwa trzy lub cztery lata.^28 Kształcenie nauczycieli pracujących na innych szczeblach oświaty odbywa się na poziomie szkolnictwa uniwersyteckiego (w latach 1970 – 1995 większość pedagogicznych szkół wyższych zostało wcielonych do uniwersytetów lub podniesiona do rangi uniwersytetów). Nauczyciele otrzymują najpierw przygotowanie przedmiotowe, a następnie pedagogiczne. Studia przedmiotowe trwają 3,5 – 4,5 roku, po których następuje 2 – letni Refendariat studia pedagogiczne - dopiero wówczas kandydat na nauczyciela składa egzamin teoretyczny i praktyczny. Jeśli spełni on wymagania stawiane przez państwo, wówczas zostaje mu przyznany status nauczyciela kwalifikowanego.

(^26) Pachociński R., „Współczesne systemy edukacyjne”, Instytut Badań Pedagogicznych, Warszawa 2000, str. (^27) tamże str. (^28) Kupisiewicz Cz., tamże str. 96

Kształcenie ustawiczne Celem kształcenia ustawicznego w RFN jest ułatwienie dostosowania się do szybko zmieniającej się rzeczywistości. Edukacja dorosłych prowadzona w formie wykładów, kursów czy seminarium koncentruje się zarówno na utrzymaniu i dalszym rozwoju zawodowych i ogólnych kompetencji, na poprawie informacji i doradztwa, jak i na wspieraniu jakości w kształceniu. Przy czym ogólna oświata dorosłych, realizowana głównie przez Folkshochschulen oferuje również kursy języków obcych, matematyki, teologii, literatury i sztuk pięknych itd. Innymi instytucjami zajmującymi się kształceniem ustawicznym są izby przemysłowe i handlowe oraz związki zawodowe.

Analiza porównawcza dwóch systemów oświatowych: Niemiec i

Polski

Dokonując analizy porównawczej systemów oświaty nie sposób nie uwzględnić czynników historycznych, społeczno – ekonomicznych, geograficznych, kulturowych i innych. Powierzchnia Republiki Federalnej Niemiec jest większa od powierzchni Polski o prawie 45 tys. km², przy czym na km² w RP przypada o ponad stu mieszkańców mniej. Jest to element istotny dla edukacji. Polskie klasy są często dość liczne, niekiedy wręcz przeludnione, jednak jeszcze gorzej prezentuje się sytuacja w RFN. Niemiecki nauczyciel nie ma możliwości nawiązania indywidualnego kontaktu z uczniem podczas lekcji, nie jest w stanie sprawdzić ile wiadomości przyswoił sobie poszczególny uczeń i czy dobrze je zrozumiał. Nauczyciel nie zna możliwości i słabości swoich uczniów. Pod względem narodowościowym i wyznaniowym Polska i Niemcy różnią się diametralnie. RP jest krajem raczej jednolitym zarówno pod względem religijnym (katolicy stanowią ok. 90%), jak i narodowościowym ( od 2,5% do 4% ludności stanowią mniejszości narodowe), przez co nigdy dotąd nie stanęła przed problemami, z którymi borykają się niemieckie władze.