Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Poradnik dla ucznia w zawodzie technik geodeta
Typologia: Poradniki, Projekty, Badania
1 / 51
Pobierz cały dokument
poprzez zakup abonamentu Premium
i zdobądź brakujące punkty w ciągu 48 godzin
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci: mgr inŜ. Wanda Brześcińska mgr inŜ. Sylwia Mikulska
Opracowanie redakcyjne: mgr inŜ. Barbara Kapruziak
Konsultacja: mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].O1. Posługiwanie się mapami stosowanymi w geodezji, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik geodeta.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o podstawowych zasadach obowiązujących w procesie tworzenia map, a takŜe pozwoli Ci zapoznać się z podstawowymi rodzajami map. W poradniku znajdziesz:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Schemat układu jednostek modułowych
311[10].O1. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska
311[10].O1. Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi
311[10].O Podstawy geodezji i kartografii
311[10].O1. Posługiwanie się mapami stosowanymi w geodezji
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć: − określić kształt i rozmiary kuli ziemskiej, − scharakteryzować odwzorowania kartograficzne stosowane w geodezji, − rozróŜnić układy współrzędnych stosowane w geodezji, − określić zasady obrazowania powierzchni na płaszczyźnie, − rozróŜnić rodzaje map, − sklasyfikować mapy ze względu na przeznaczenie, skalę, treść i formę, − wyjaśnić zasady redagowania i opracowywania treści map, − wyjaśnić zasady sporządzania map, − zastosować zasady podziału map na arkusze, − określić godło mapy, − odczytać treść mapy zasadniczej, topograficznej i tematycznej, − posłuŜyć się z instrukcją K-1, − wykonać opisy pismem technicznym prostym i pochyłym, − wykreślić znaki i symbole kartograficzne, − narysować znaki i symbole kartograficzne z wykorzystaniem technik komputerowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Kształt i rozmiary bryły ziemskiej [4] Jak wynika z przeprowadzonych badań i obserwacji Ziemia ma bardzo nieregularny kształt, którego nie da się wyrazić za pomocą równań matematycznych, powierzchnią która jest najbardziej zbliŜona do powierzchni Ziemi jest powierzchnia fizyczna zwana geoidą, tj.” powierzchna utworzona przez średnie powierzchnie mórz i oceanów przedłuŜonych w stanie spoczynku pod lądami. Powierzchnia ta w kaŜdym swoim punkcie przecina kierunek siły cięŜkości pod kątem prostym, jednak tej powierzchni równieŜ nie moŜna wyrazić za pomocą równań matematycznych.”^1 Z uwagi na fakt, Ŝe geoida nie jest powierzchnią matematyczną zaczęto poszukiwać powierzchni odniesienia, która umoŜliwiłaby przedstawienie wyników pomiarów dokonywanych na fizycznej powierzchni Ziemi. Stwierdzono, Ŝe najbardziej zbliŜoną powierzchnią do powierzchni geoidy jest elipsoida obrotowa (rys.1), wyznaczona przez dwa elementy: duŜą półoś b lub małą półoś a, lub spłaszczenie μ i duŜą półoś 2b.
Rys. 1. Przekrój powierzchni Ziemi [4]
(^1) Wyczałek Ireneusz , Wójcik Marian „Geodezja” Poznań 1997
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Rys. 2. Rodzaje odwzorowań [5]
Państwowy system odniesień przestrzennych (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych). Państwowy system odniesień przestrzennych stosuje się w pracach geodezyjnych i kartograficznych oraz w systemach informacji o terenie, wykonywanych do celów gospodarczych. W pracach geodezyjnych, kartograficznych i w systemach informacji o terenie, wykonywanych do celów obronnych, dopuszcza się stosowanie systemu odniesień przestrzennych, wynikającego z międzynarodowych umów wojskowych. Państwowy system odniesień przestrzennych tworzą:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
ZAŁĄCZNIK Nr 1
Geodezyjny układ odniesienia, zwany dalej „EUREF-89”, jest rozszerzeniem europejskiego układu odniesienia ETRF na obszar Polski, w wyniku kampanii pomiarowej EUREF-POL 92, której rezultaty zostały zatwierdzone przez Podkomisję dla Europejskiego Układu Odniesienia (EUREF) Międzynarodowej Asocjacji Geodezji w 1994 r. W EUREF-89 stosuje się Geodezyjny System Odniesienia 1980 (GRS 80), przyjęty na XVII Zgromadzeniu Generalnym Międzynarodowej Unii Geodezji i Geofizyki (MUGG) w Canberze, w grudniu 1979 r.
ZAŁĄCZNIK Nr 2
Układ wysokości tworzą wartości geopotencjalne podzielone przez przeciętne wartości przyspieszenia normalnego siły cięŜkości, zwane dalej „wysokościami normalnymi”, odniesione do średniego poziomu Morza Bałtyckiego w Zatoce Fińskiej, wyznaczonego dla mareografu w Kronsztadzie koło Sankt Petersburga (Federacja Rosyjska). Wysokości normalne określa się z pomiarów geodezyjnych nawiązanych do punktów podstawowej osnowy geodezyjnej kraju.
ZAŁĄCZNIK Nr 3
Układ współrzędnych płaskich prostokątnych „2000” jest utworzony na podstawie matematycznie jednoznacznego przyporządkowania punktów powierzchni Ziemi odpowiednim punktom na płaszczyźnie według teorii odwzorowania kartograficznego Gaussa-Krügera. Obszar kraju dzieli się na cztery pasy południkowe o szerokości 3° długości geograficznej kaŜdy i o południkach osiowych: 15°, 18°, 21° i 24° długości geograficznej wschodniej, ponumerowane odpowiednio numerami: 5, 6, 7 i 8. Współczynnik zmiany skali w południku osiowym kaŜdego pasa południkowego równa się 0.999923. Punkt przecięcia się obrazu równika z obrazem południka osiowego otrzymuje współrzędną x = 0, a punkty leŜące na południku osiowym współrzędną y = 500.000 m. W celu jednoznacznego określenia połoŜenia punktu przed współrzędną y podaje się numer pasa południkowego, co dla przykładu punktów leŜących na południku osiowym oznacza: 5.500.000 m przy południku Lo = 15° 6.500.000 m przy południku Lo = 18° 7.500.000 m przy południku Lo = 21° 8.500.000 m przy południku Lo = 24°.
Podział obszaru kraju na cztery trzystopniowe pasy odwzorowania Gaussa-Krügera przedstawiono na rysunku 3.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Rys. 4. Układ współrzędnych płaskich prostokątnych „1992” [7]
Układy współrzędnych stosowane w geodezji [4]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Rys. 5. Układ współrzędnych geograficznych [4]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Rys. 8. Układ współrzędnych biegunowych [4]
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Ćwiczenie 1 Na dziewięciu wyciętych kartkach papieru przedstawione są rysunki odpowiadające róŜnym rodzajom odwzorowań kartograficznych, uwzględniającym zastosowaną powierzchnię odniesienia i usytuowanie powierzchni. Przyporządkuj te rysunki odpowiednim polom podanej tabeli.
Odwzorowanie
Normalne (biegunowe)
Poprzeczne (równikowe)
Ukośne (horyzontalne)
Płaszczyznowe
Walcowe
StoŜkowe
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
WyposaŜenie stanowiska pracy: − kartki z naniesionymi rysunkami przedstawiającymi róŜne rodzaje odwzorowań, − tabela zawierająca puste pola do wypełnienia.
Ćwiczenie 2 Rozpoznaj układy współrzędnych przedstawione na rysunkach. WskaŜ i krótko scharakteryzuj parametry poszczególnych układów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.2. Podstawowe wiadomości o mapach i zasadach ich
powstawania
Dla przedstawienia obrazu powierzchni bryły ziemskiej na płaszczyźnie mapy słuŜą odwzorowania kartograficzne (rzuty kartograficzne), które polegają na zobrazowaniu powierzchni odniesienia, najczęściej kuli lub elipsoidy obrotowej na płaszczyźnie (mapie) tak, by połoŜenie jednego punktu na powierzchni odniesienia było przyporządkowane do jednego punktu na powierzchni mapy. Odwzorowanie realizowane jest poprzez matematyczne przyporządkowanie poszczególnym punktom odniesienia punktów na płaszczyźnie. Przed zastosowaniem odwzorowania musimy zmniejszyć powierzchnię odniesienia o pewną stałą wielkość (1:M), stosunek ten nazwany jest skalą główną mapy. Gdy mamy juŜ „zmniejszony model”, odwzorowywujemy go na płaszczyznę za pomocą rzutu: płaszczyznowego, walcowego, stoŜkowego lub dowolnego. W wyniku zastosowania odwzorowania kartograficznego otrzymujemy siatkę południków i równoleŜników, na którą nanosi się szczegóły sytuacyjne pomierzone w terenie. Przykłady ww. odwzorowań przedstawiono na rysunkach 9 i 10.
Rys. 9. Odwzorowanie kuli na pobocznicę stoŜka. Od lewej przedstawiona jest powierzchnia stoŜkowa styczna do kuli, od prawej powierzchnia stoŜkowa po rozwinięciu na płaszczyznę [3]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Rys. 10. Odwzorowanie kuli na pobocznicę walca. Od lewej przedstawiona jest powierzchnia walcowa styczna do kuli, od prawej powierzchnia walcowa po rozwinięciu na płaszczyznę [3]
Zasady redagowania i opracowania treści map [2] Ogólne zasady opracowania map topograficznych i tematycznych zawarte są w Instrukcji Technicznej O-2, która mówi: „Mapy topograficzne stanowią obrazy kartograficzne przestrzeni geograficznej, jaką tworzą elementy fizyczno-geograficzne i społeczno-gospodarcze, występujące na powierzchni Ziemi, konstruowane według określonych zasad matematycznych i graficznych. Mapy topograficzne dają wszechstronną charakterystykę wzajemnego rozmieszczenia obiektów i zjawisk terenowych, ich cechy jakościowe, ilościowe oraz nazwy i opisy. Wszystkie elementy przestrzeni geograficznej w obrazie kartograficznym map topograficznych są praktycznie równowaŜne. Treść map topograficznych stanowią:
