"Potop" Henryk Sienkiewicz, Notatki z Język polski

Pobierz "Potop" Henryk Sienkiewicz i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

„POTOP” HENRYK SIENKIEWICZ

KU POKRZEPIENIU SERC - WPROWADZENIE DO POTOPU HENRYKA

SIENKIEWICZA

1. PIERWSZE SPOTKANIE KMICICA Z OLEŃKĄ

 Oleńka Billewiczówna została zapisana przez dziadka Herakliusza Andrzejowi Kmicicowi (synowi przyjaciela)  Kmicic przybywa do Wodoktów (majątku Oleńki)  młodzi przypadają sobie do gustu

2. KOMPANIA KMICICA  Jaromir Kokosiński, Ranicki, Rekuć- Leliwa, Uhlik, Kulawiec, Zend  byli oddani Kmicicowi  to typy żołnierz -zabijaka  słynęli ze swawoli i pijatyk  urządzili w Lubiczu i okolicy liczne awantury, znirewżyli szlachtę i mieszczam  Oleńka prosiła Kmicica o odprawienie towarzyszy, ponieważ mają na niego zły wpływ 3. PODPALENIE WSI WOŁMONTOWICZE  w dniu, w którym Kmicic postanawia zerwać z dotychczasowym życiem, znajduje swych kompanów martwych  w odwecie pali zaścianek i mordujer jego mieszkańców 4. RODZINA BUTRYMÓW  zaściankowa szlachta z wsi Wołmontowicze  dumni i honorowi. dbają o pamięć o swych przodkach  wymordowali wszystkich z kompanii Kmicica 5. WODOKTY  tam ucieka Kmicic po podpaleniu Wołmontowiczów  Oleńka udziela mu schronienia, ukrywając go przed Butrymami w swojej komnacie  później jednak, gdy przestaje mu grozić niebezpieczeństwo, wypędza go z dworku, żegnając słowami "Krew na waćpana ręku, jako na Kainowym. Precz na wieki". 6. POJEDYNEK Z WOŁODYJOWSKIM  po kilku tygodniach Kmicic porywa Oleńkę do Lubicza  na czele oddziału, który ma odbić pannę stake cieszący się ogólnym szacunkiem i sławą Michał Jerzy Wołodyjowski  widząc przewagę oblegających Kmicic proponuje Wołodyjowskiemu pojedynek  w pojedynku zwycięża Wołodyjowski (słynne słowa Kmicica "Kończ waść, wstydu oszczędź")  licząc na wdzięczność Oleńki Wołodyjowski oświadcza się, ale zostaje odrzucony, bo panna wciąż kocha Kmicica 7. POMOC WOŁODYJOWSKIEGO W ODZYSKANIU DOBREGO IMIENIA PRZEZ KMICICA  Wołodyjowski doradza Kmicicowi, by służył ojczyźnie, w ten sposób może zmazać swoje winy

 nadaje się ku temu okazja, ponieważ wiosną 1655 roku Szwedzi pod wodzą Arwida Wittemberga napadają na Polskę (wojskom szwedzkim towarzyszy Radziejowski, udzielając im potrzebnych wskazówek)

8. HISTORIA W POTOPIE  pisarz dobrze poznał czasy potopu szwedzkiego  przestudiował ponad 20 pozycji z tego okresu (pamiętniki, listy, kroniki, herbarze, notatki)  do utworu wplótł autentyczne listy Janusza Radziwiłła do Bogusława  źródeł trzyma się wiernie jako historyk, jeżeli coś zmienia i odstępuje od wierności to tylko celowo jako artysta, gdy jest mu to potrzebne do ogólnej konstrukcji dzieła  z "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska Sienkiewicz zaczerpnął obrazy pojedynków, bójek, awantur, różne sceny wojenne, ale także zwroty staropolskie **- MORALNY UPADEK KMICICA-

1. SPOTKANIE W KIEJDANACH U JANUSZA RADZIWIŁŁA**  do Kiejsdan do hetmana jadą Onufry Zagłoba, Jan Skrzetuski, dołącza do nich Wołodyjowski aby oddać się pod komendę hetmana upatrując w nim wybawcy ojczyzny, wszyscy wierzą, że Radziwiłł uderzy w Szwedów  w Kiejdanach przebywa także Kmicic  Poznań został zajęty przez Szwedów, a król Polski Jan Kazimierz musiał uciekać z Warszawy do Krakowa  Kmicic składa Radziwiłłów przysięgę wierności  na zamku u Radziwiłła jest też Oleńka, która daje Kmicowi nadzieję, że jeżeli teraz służba na rzecz ojczyzny oczyści swoje imię będą razem  o północy zostaje odczytany dokument (poprzedzony wybuchem 12 strzałów) stwierdzający poddanie się Szwedom - Janusz Radziwiłł hetman wielki na uczcie w Kiejdanach ogłasza WIWAT KAROL GUSTAW- KRÓL SZWECJI  żołnierze wypowiadają hetmanowi posłuszeństwo, rzucają buławami, ale Kmicic, który wcześniej przysięgał na krzyż wierność Radziwiłłowi nie może go opuścić - w oczach Oleńki i pozostałych jest zdrajcą  jest uznany za zdrajcę, chociaż jego zdrada jest nieświadoma, nie potrafi samodzielnie rozeznać się w intencjach hetmańskiej polityki, wierzy nadal że służba Radziwiłłówi przyczyni się do ratowania ojczyzny  ma do wyboru: złamać przysięgę, plamiąc tym samym swój honor, czy być wiernym przysiędze stając się w oczach wszystkich zdrajcą

Walka Kmicica o odzyskanie dobrego imienia.

1. PO UCZCIE W KIEJDANACH

 Janusz Radziwiłł tłumaczy Kmicicowi że sojusz ze Szwecją jest tylko pozorny, gdyż on pragnie wzmocnić Litwę, zdobyć polską koronę i dopiero zwrócić się przeciwko Szwedom  oficerowie - Zagłoba, Wołodyjowski, Skrzetuski zostają uwięzieni w podziemiach zamku, a wojsko ich buntuje się i dochodzi do walki między nimi a wojskami książęcymi  Radziwiłł wydaje wyrok śmierci na uwięzionych oficerów  Kmicic błaga o łaskę, więc ten pozornie godzi się go zmienić - będą internowani do Bierży  Do Bierż wysyła ich pod eskortą dragonów dowodzonych przez Rocha Kowalskiego  w drodze Zagłoba sprytnie wyprowadza Rocha w pole jako rzekomy jego wuj i sam odjeżdża, by powrócić wkrótce z chorągwią laudańską i odbić eskortowanych  w liście wiezionym przez Rocha znajdował się rozkaz Radziwiłła, aby birżański komendant potajemnie rozstrzelał oficerów

6. OBLĘŻENIE JASNEJ GÓRY

 nocą 8 listopada pod mury klasztoru przybywają wojska szwedzkie pod dowództwem Wrzeszczowicza, który na próżno próbuje nakłonić zakonników do otwarcia bram - odstępuje od klasztoru  18 listopada pod mury docierają Szwedzi pod dowództwem Millera- ponoszą straty, gdyż kolejne ich szturmy nie przynoszą rezultatów  w obronie \jasnej Góry Andrzej Kmicic występuje jako Babinicz i wykazuje się niezwykłym męstwem  Miller na próżno kilkakrotnie próbuje dojść do ugody z oblężonymi  Kmicic rozprawia się z Kuklinowskim, który przybył do klasztoru w celu prowadzenia układów  Szwedzi ściągają z Krakowa działa burzące- szczególnie srogą kolubrynę  gdy już tą kolubrynę przytoczono do obozu szwedzkiego Kmicic przebrany za Szweda wychodzi nocą pod mury klasztorne i wysadza ją prochem narażając się na śmierć  wybuch pozbawia go przytomności i dostaje się on w ręce Szwedów  Miller wydaje na niego wyrok śmierci  Kuklinowski uprosiwszy jeńca dla siebie mści się na nim przypiekając mu boki  z pomocą Kmicicowi przybywają trzej Kiemlicze  role się odmieniają i przypieczony Kuklinowski wisząc w zimnej stodole zamarza na śmierć zanim odnajdą go szwedzcy żołnierze  Szwedzi żądają okupu, aby z honorem odejść spod Jasnej Góry, ale zamiast 6 tysięcy talarów otrzymują wigilijne opłatki  25 grudnia pod osłoną nocy odchodzą od murów klasztoru - przeor ujawnia wówczas prawdziwe nazwisko pana Andrzeja przekonany o jego śmierci.