Powstanie cywilizacji starożytnego Egiptu, Streszczenia z Rolnictwo

Pobierz Powstanie cywilizacji starożytnego Egiptu i więcej Streszczenia w PDF z Rolnictwo tylko na Docsity!

STAROŻYTNY EGIPT

Powstanie cywilizacji starożytnego Egiptu było ściśle związane z rzeką Nil. Dolina Nilu doskonale nadawała się do zasiedlenia. Ludzie zamieszkiwali długi, wąski pas urodzajnej ziemi wzdłuż rzeki oraz jej deltę – trójkątny obszar przy ujściu Nilu do morza. Na południe od delty deszcz był rzadkością, dlatego rolnictwo egipskie opierało się niemal wyłącznie na wylewach Nilu. Rozbudowana sieć kanałów odprowadzała wodę do bardziej oddalonych pól. Ze względu na swoje położenie geograficzne Egipt przez wiele wieków nie był narażony na najazdy z zewnątrz. Chroniły go z dwóch stron pustynie, od południa katarakty, czyli naturalne progi wodne na Nilu, a od północy Morze Śródziemne i bagnista, pozbawiona portów delta. Chronologia sztuki egipskiej:

• Okres archaiczny XXXI – XXVIII w. p.n.e. Narmer
• Stare Państwo XXVIII – XXIII w. p.n.e. Dżeser, Snofru, Cheops, Chefren, Mykerinos
• I okres przejściowy XXII – XXI w. p.n.e.
• Średnie Państwo XXI – początek XVIII w. p.n.e. Sezostris I, Sezostris II, Sezostris III
• II okres przejściowy XVIII – XVI w. p.n.e.
• Nowe Państwo 1550 – 1070 p.n.e. Amenhotep, Hatszepsut, Tutenchamon, Ramzes, Seti
• III okres przejściowy 1070 - 664 p.n.e.
• Okres późny 664 – 332 p.n.e.
• Okres ptolemejski 332 – 30 p.n.e.
• Okres rzymski 30 p.n.e. – 641 n.e.

Życie religijne Egipcjan było niezwykle bogate i złożone. Czcili oni wielu różnych bogów, dlatego ich religię nazywamy politeistyczną. Niektóre z bóstw miały postać ludzką, inne zwierzęcą. Poza tym czczono także bogów, których wyobrażano sobie jako ludzi z głowami zwierząt. Boski aspekt miały wszystkie zjawiska i elementy natury. Najważniejsi byli: bóg Słońca Re, bóg ziemi Geb, bogini nieba Nut oraz bóg świata podziemnego Ozyrys (syn Geba). Każde z bóstw opiekowało się określoną dziedziną życia. Sztuka egipska ma związek z wierzeniami. Główni bogowie Egiptu to: Re Hathor Anubis Ozyrys Triada tebańska Faraon - egipski władca należał jednocześnie do niebios i ziemskiego świata ludzi. Pełnił rolę pośrednika pomiędzy poddanymi a boskim panteonem. Faraon był uznawany za potomka bogów, choć pełną boskość osiągał dopiero po śmierci. Rozległość faktycznej władzy faraona i jego boskość ulegała przemianom. W miarę wykształcania się silnych grup społecznych (kapłanów, arystokratów) faraon musiał zabiegać o ich względy. Jeśli nie okazywał się wystarczająco silny jego władza słabła, a w skrajnych przypadkach dochodziło do obalenia i przejmowania rządów. Faraonami byli królowie i oni dziedziczyli w linii męskiej władzę, jednak zdażały się wyjątki. W histori starożytnego Egiptu cztery kobiety zostały faraonem lub królem: Neferusobek, Hatszepsut, Tauseret i Kleopatra. Wpisz nazwy elementów stroju, które można uznać za insygnia władzy faraona: SZTUCZNE CEREMONIALNE BRODY z lekkiego polichromowanego drewna. Broda o zagiętym końcu pojawia sie w wizerunkach zmarłych faraonów i identyfikuje króla z bogiem zmarłych, Ozyrysem.

Uszebti to ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………….. "Instrukcja dla Ozyrysa (tu: imię zmarłego). O, uszebti, jeżeli (zmarłemu - imię) rozkaże się wykonanie jakiejś pracy w państwie umarłych: zaoranie pola, nawodnienie ziemi czy przewożenie piasku ze wschodu na zachód, powiesz 'Oto jestem'". Urny kanopskie to ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………… Imset (głowa ludzka) wątroba Hapi (głowa pawiana) ……………………………….. Kebehsenuf (głowa sokoła) ………………………………… Duamutef (głowa psa/szakala) …………………………………. sarkofag - ……………………………………………………………………………………………..………….. ………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………….. kartonaż - trumna zawierająca mumię, malowana i zdobiona rytualnymi napisami, wykonana z drewna lub tkaniny nasyconej gipsem Ciekawostki o mumiach: W czasach wiktoriańskich organizowano przyjęcia zwane „rozwijaniem mumii”. Gospodarz pokazu zamawiał mumię z Egiptu i zapraszał gości na najbardziej ekscytującą imprezę, w jakiej mieli szansę uczestniczyć - odpakowywanie mumii z bandaży. Goście stali wokół mumii i klaskali, gdy prowadzący usuwał ze zwłok kawałki materiału. W XVI i XVII wieku wierzono, że mumia może wyleczyć bóle głowy, krwotoki z nosa, epilepsję i wiele innych chorób. Mumię mielono na drobny proszek, który dodawano do napojów i maści i sprzedawano w całej Europie. Resztki mumii, które nie zostały zjedzone przez chorych ludzi, wykorzystywano do produkcji farby. Proszek z mumii mieszano ze smołą i mirrą, aby uzyskać ciepły, brązowy odcień farby. Malowało nią wielu znanych prerafaelitów. Do dziś możemy kupić farbę o odcieniu nazywanym „mummy brown”, jednak w jej składzie nie ma już mumii.

Egipt stworzył architekturę monumentalną. Na jego ziemi znaleziono pierwsze zabytki o rozmiarach kolosalnych - grobowce królewskie. Grobowce czy to królów, czy osób prywatnych, odkąd tylko zaczęły przybierać formy złożone, zawierały dwa zasadnicze elementy: komorę grobową i miejsce kultu. Za czasów Starego i Średniego Państwa były one w budowlach królewskich ściśle ze sobą połączone tworząc kompleks grobowy w skład którego często wchodziło wiele elementów. Monumentalna mastaba z pionowym szybem wiodącym w dół do komory grobowej, piramida z licznymi korytarzami i komorami znajdującymi się pod masą kamieni, która, zdaniem budowniczych, uniemożliwiała niepowołanym dostęp do korytarzy i pomieszczeń sakralnych. Natomiast w okresie Nowego Państwa nastąpił rozdział, podyktowany zapewne chęcią zachowania w tajemnicy miejsca spoczynku aby jeszcze skuteczniej uchronić je przed profanacją. Groby królewskie, a później również groby dostojników państwowych kute były w skalnym podłożu dolin na zachód od Teb, zaś ich świątynie grobowe wznoszą się o kilkaset metrów dalej, oddzielone masywem górskim. Na licznych nekropolach Teb Zachodnich pochowano łącznie kilkuset wysokich dostojników państwowych, głównie w okresie Nowego Państwa. Architektura sepulkralna to ………………………… ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. Przykładami budowli sepulkralnych mogą być: …………………………………………………………….. ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. Mastaba to …………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. Mastaba składa się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej, połączonych pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano i maskowano. Część nadziemna ma prostokątną podstawę, nachylone ściany, płaski wierzchołek, a wzorowana była na sypanych kopcach nagrobnych. Najskromniejsze mastaby w części nadziemnej zawierały ślepe wrota z podobizną zmarłego nad nimi i stołem ofiarnym przed nimi. Późniejsze, bardziej rozbudowane składały się z wielu bogato zdobionych pomieszczeń, dziedzińców i kaplic. Umieszczano w nich posągi zmarłego (w formie posągu ka stawianego w serdabie grobowca) i jego rodziny. Część nadziemna służyła celebracji kultu pośmiertnego. Część podziemna obejmuje komorę grobową wraz z wyposażeniem grobowym i sarkofagiem, w którym spoczywała mumia zmarłego. Mastaby stawiano już w XXXI wieku p.n.e. dla władców z I i II dynastii. W czasach Starego Państwa mastaba stała się grobem dostojników, władcy budowali dla siebie piramidy. Mastaby zlokalizowane były wówczas wokół piramid władców i tworzyły długie ulice przecinające się pod kątem prostym. Mastaby z tego okresu występują tylko wokół Memfis , przy czym u schyłku Starego Państwa budowle tego typu nie były już tak starannie budowane jak poprzednio. W tym okresie Starego Państwa nomarchowie , rosnący w siłę wraz z osłabieniem władzy centralnej, zaczęli wznosić mastaby we własnych nomach. Mastaby możnych pojawiły się znowu w okresie Średniego Państwa i znowu wokół piramid faraonów. W okresie Nowego Państwa zanikły, ustępując miejsca hypogeum. architektura sepulkralna mastaba piramida schodkowa łamana^ właściwa (ostrosłupowa) hypogeum

Od północy, w odległości 300 metrów od piramidy Chefrena wznosi się monolityczny sfinks wykuty w zrębie skalnym. Ogromne ciało lwa z mniejszą głową króla Chefrena - symbol siły i mądrości. Zwrócony jest na wschód - w mitologii kierunek z którego przypływa mądrość, uzdrowienie oraz zbawienie. Łapy miękko zakończone. Między nimi stela snu Totmesa IV. Ciało sfinksa formują poziome warstwy kamienia. Do wnętrza prowadzą trzy wejścia. Głowę i czoło osłania chusta nemes, założona za lekko odstające, duże uszy. Z przodu końce chusty ze żłobionymi paskami opuszczone wzdłuż szyi. Ich skośna linia powtarza skośną krawędź piramidy. Na chustę założona obręcz. Od niej nad czołem kładzie się ureusz - święta kobra, symbolizująca „oko słoneczne”. Gładka, młodzieńcza twarz króla o wysokich kościach policzkowych zwrócona przed siebie. Pod wąskimi łukami brwi, duże migdałowe oczy. Pełne, wydatne usta. Przy podbródku wyrzeźbiona dołączana broda, symbol zjednoczenia faraona z Ozyrysem. Obecnie twarz jest pozbawiona nosa i brody. Egipskie sfinksy nie posiadały skrzydeł, czym odróżniały się od sfinksów z mitologii sumeryjskiej i greckiej. W 1816 odkopano fragmenty brody i ureusza sfinksa, które obecnie znajdują się w Brytyjskim Muzeum i w Muzeum Egipskim w Kairze. Zagadką pozostaje przeznaczenie trzech tuneli odkrytych wewnątrz posągu. Zachowane resztki polichromii pozwalają przypuszczać, że sfinks pierwotnie był nią pokryty. Hypogeum to ..................................................................................................................................................................... Czym jest Dolina Królów? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..… Znajdują się tam grobowce m.in. :………………………………………………………………………………………………………………………………… Grobowiec Tutenchamona Jednym z największych odkryć archeologicznych było odnalezienie grobowca Tutenchamona. Dokonał tego w roku .......... angielski egiptolog, .......................................................... [nazwisko]. 1 - wejście 2 - schody 3 - korytarz 4 – przedsionek 5 - aneks 6 - komora grobowa 7 - sarkofag 8 - skarbiec

W korytarzu znaleziono ponad 40 obiektów i fragmentów różnych przedmiotów oraz wyrobów jubilerskich. Przedsionek zawierał 157 grup przedmiotów liczących 600-700 obiektów każda. Przedmioty tego rodzaju, w okresie Nowego Państwa wykorzystywane były w królewskich pochówkach i umieszczane zazwyczaj w części kolumnowej komory grobowej oraz przyległych do niej komnatach. W komorze grobowej znajdowały się cztery złote skrzynie - kaplice z sarkofagiem wewnątrz. Drzwi do zewnętrznej kaplicy zlokalizowane były po wschodniej stronie komory grobowej. Zewnętrzna skrzynia - kaplica nie miała pieczęci, która przypuszczalnie została złamana przez starożytnych rabusiów. Przestrzenie pomiędzy poszczególnymi kaplicami zajmowały rozmaite przedmioty, pozostawione tam podczas pochówku. Głównie naczynia, łuki, strzały, wachlarze oraz inne przedmioty. Skarbiec zawierał 75 grup przedmiotów. Figura szakala Anubisa, drewniana krowia głowa oraz kapliczki. A także skrzynki, koszyki, futerał na łuk, modele łodzi i rydwany oraz łoże Ozyrysa. Wszystko to, w wielkim nieładzie, leżało wzdłuż ściany północnej. W jeden ze skrzyń znajdowały się dwie miniaturowe trumny antropoidalne zawierające zmumifikowane płody córek królewskich. W Aneksie znaleziono przedmioty sklasyfikowane w 283 grupach (ponad 2000 sztuk), co stanowiło ponad połowę skarbów znalezionych w całym grobowcu. Tutenchamon był synem faraona Echnatona, natomiast tożsamość jego matki nie została ustalona. Macochą księcia była królowa Nefertiti, żona Echnatona i matka przyrodniej siostry, a zarazem żony Tutenchamona Anchesenamon. Książę objął tron mając zaledwie 10 lat. W czasie krótkiego panowania przeprowadził reformę religijną, przywracając w Egipcie politeizm. Zmarł w wieku dwudziestu lat. Przyczyna jego śmierci nie jest pewna, gdyż Tutenchamon cierpiał na wiele chorób. Wśród licznych hipotez wymienia się przede wszystkim poważną infekcję. Maska Tutenchamona została wykonana w XIV wieku p.n.e. przez nieznanego twórcę. Przedstawia ona twarz młodego faraona. Przybranie głowy i szyi mężczyzny ma znaczenie symboliczne. Kolory chusty (nemes), a więc błękit i złoto symbolizowały władzę faraona. Takie znaczenie miał również ureusz (wąż z głową sępa), który został umieszczony na czole władcy. Sztuczna broda, którą tradycyjnie nosili faraonowie, oznaczała jego więź z Ozyrysem, sędzią zmarłych.

Kapitele egipskie: Trzony kolumn pokryte były ………………………………………………………………………………………………………………………………………… Wielka Świątynia Amona w Karnaku W Karnaku znajduje się zespół świątyń wzniesionych w różnym czasie, poświęconych bogom tebańskim. Centralne miejsce zajmuje największa na świecie świątynia z salą kolumnową, tzw. "Wielki Hypostyl" – świątynia Amona-Re. Od północy przylega do niej świątynia Montu – boga wojny, a na południe położone jest sanktuarium bogini Mut, żony Amona. Świątynie te są połączone ze sobą alejami procesyjnymi. Stwórz w kolorze czerwonym obrys świątyni Amona, w kolorze zielonym – świątyni Chonsu.

Do kompleksu w Karnaku należy świątynia Chonsu. Połącz nazwy poszczególnych pomieszczeń z ich umiejscowieniem na planie i przekroju świątyni. cella pylon sala hypostylowa sala na barkę aleja sfinksów dziedziniec Świątynia ma budowę teleskopową, co oznacza, że …………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Dziedziniec świątyni w Luksorze z czasów Amenhotepa III Świątynie Amona w Luksorze i Karnaku połączone są ze sobą Aleją Sfinksów o długości ok. 3 km. Aleja prowadziła wzdłuż Nilu do wielkich, szerokich na 65 m pylonów zdobionych reliefami o tematyce batalistycznej, sławiącej zwycięstwo Ramzesa nad Hetytami w bitwie pod Kadesz. Za pylonami znajduje się dziedziniec Ramzesa II otoczony podwójną kolumnadą. Dziedziniec Ramzesa z dziedzińcem Amenhotepa III łączy kolumnada Amenhotepa (trójnawowa długa sala). U wejścia do kolumnady Amenhotepa postawiono dwa posągi Ramzesa III (Ramzes nakazał ustawienie 10 swoich podobizn w tej świątyni). Kolumny mają głowice w kształcie kwiatów papirusu. Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel, XIII w p.n.e. Wielka świątynia została poświęcona bogom słońca Amonowi-Re i Re- Horachte oraz bogu sztuki i rzemiosł Ptahowi. Tworzyła ona rozległy kompleks, wchodzący nawet 56 m w głąb skały. Jej wejścia strzegą cztery olbrzymie posągi Ramzesa II. Między nogami tych posągów znajdują się kolejne, tym razem członków rodziny Ramzesa: jego matki Tuji, żony Nefertari oraz jego synów i córek. Wykonane wewnątrz pierwszej komnaty dekoracje to reliefy upamiętniające walki Ramzesa II w bitwie pod Kadesz. Znajdują się tam również wizerunki bóstw, którym poświęcono świątynię oraz samego Ramzesa. Do ciekawostek związanych z Wielką Świątynią należy zjawisko zachodzące dwa razy w roku, pierwotnie 19 lutego i 21 października. Wschodzące słońce oświetla wizerunek Amona-Ra i Ramzesa, po chwili także Re-Horachte. Jedynie wizerunek Ptaha nigdy nie jest oświetlony promieniami słońca.

Wszelkie powstające wizerunki, czy to posągi czy rzeźby były tworzone w jednym celu - miały przynosić korzyści bóstwom lub zmarłym (którzy byli nimi obdarowani). Pomniki miały sprzyjać swoim właścicielom dzięki mocy odprawianych przed nimi obrzędów. Ustawiano je w większości frontalnie - tak aby do osób odprawiających rytuały były zwrócone przodem i mogły się tym rytuałom przyglądać. Niektóre posągi były umieszczane we wnękach lub innego typu miejscach które wymuszały ich frontalną pozycję. Prawie każdemu wizerunkowi towarzyszył jakiś tekst. Na posągach napisy umieszczano z tyłu - na filarze, lub na postumencie. Dłuższe teksty można było natomiast znaleźć na płaskorzeźbach. Były one uzupełnieniem historii opowiadanej przez dane dzieło. Znajdujące się tam hieroglify niejednokrotnie same w sobie były uznawane za malutkie dzieła sztuki. Triada Mykerinosa Triada to ………………………………………………………………………………………………………………………………………. Rzeźba powstała ok. 2500 lat p.n.e. Prawdopodobnie Triad Mykerynosa było osiem. Triada króla Mykerinosa, przedstawia władcę w koronie górnego Egiptu z boginią Hathor z krowimi rogami obejmującymi tarczę słoneczną i uosobieniem jednego z nomów egipskich. Triady Mykerinosa, to najstarsze zachowane w Egipcie kompozycje trzech postaci. Cechy: …………………………………………………………………………………………………………………………………..……… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Mykerinos z żoną (Chamerernebti) Dwie postacie stoją obok siebie na prostokątnej podstawie, oparte plecami o wspólny filar. Patrzą na wprost, ale głowa Mykerinosa jest zwrócona lekko w prawo - rzeźba była oryginalnie umieszczona w niszy architektonicznej, a sylwetki sprawiały wrażenie, jakby wyłaniały się ze ściany. Atletyczne, młodzieńcze ciało króla ubrane jest jedynie w tradycyjną krótką, fałdzistą spódniczkę zwaną szendżyt, a jego głowę ozdabiają podstawowe insygnia władzy faraona: słynna pasiasta chusta nemes (dobrze znana z maski Tutanchamona) oraz sztuczna broda. W przyciśniętych do boków pięściach Mykerinos trzyma rolki materiału o znaczeniu rytualnym. Jego ciało jest wyprostowane, mocne i wiecznie młode, bez żadnych oznak wieku. Rysy twarzy noszą cechy indywidualne - wypukłe oczy, mięsisty nos, okrągłe policzki i pełne usta z wystającą dolną wargą. Mykerinos i jego królowa kroczą wysuwając naprzód lewą nogę - jest to zrozumiałe w przypadku króla, ponieważ mężczyźni w rzeźbie egipskiej niemal zawsze przybierają tę pozę, jednak w przypadku kobiety jest to nietypowe, gdyż zwykle przedstawia się je ze złączonymi stopami. Rahotep i Nofret z Meidum , ok. 2500 lat p.n.e. Muzeum Egipskie, Kair Rzeźby przedstawiają Rahotepa (wielkiego kapłana z Heliopolis, brata przyrodniego Cheopsa) i jego małżonkę Nofret. Znalezione zostały w mastabie w Meidum.

Chefren Cechy: …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… Panowanie Chefrena w połowie drugiego tysiąclecia p.n.e. jest uważane za szczytowy okres rozwoju Starego Państwa. Diorytowy posąg siedzącego na tronie władcy został znaleziony w dolnej świątyni piramidy Chefrena. Słabo zróżnicowana plastycznie monumentalna bryła rzeźby symbolizuje potęgę faraona i majestat władzy, odwołującej się do boskiego powinowactwa. Młodzieńcze oblicze władcy charakteryzują szeroko otwarte oczy o migdałowym wykroju ocienione regularnymi łukami brwi, wydatny prosty nos i pełne usta. Głowę osłania pasiasta odsłaniająca uszy chusta nemes. Tron o prostych formach wspiera się na stylizowanych lwach z półplastycznymi łbami na zakończeniu podłokietników i pazurami w dolnej partii nóg sprzętu, zdobionego reliefowymi emblematami, symbolizującymi zjednoczenie Dolnego i Górnego Egiptu. Na oparciu tronu za głową króla przysiadł bóg nieba i opiekun państwa Horus, z którym utożsamiał się panujący aktualnie władca. Horus był przedstawiany pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła. W posągu Chefrena bóstwo przedstawiono pod postacią sokoła, którego rozpostarte skrzydła symbolicznie obejmują głowę panującego. Sezostris I Cechy formy artystycznej: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Sezostris III Cechy: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. posąg wójta, Ka-Apera z Sakkary, 2 465 - 2458 p.n.e) Przedstawia wielkiego kapłana. W jego rysach dostrzega się powagę i dostojeństwo. Oczy wykonano z kwarcu i osadzono w miedzianych powiekach. Posąg wyrzeźbiono (z wyjątkiem ramion) z jednego kawałka drewna sykamorowego.

posągi królowej Hatszepsut

Echnaton (Amenhotep IV):

Przeprowadził reformę religijną, próbując wprowadzić henoteizm – odmianę politeizmu cechującą się wywyższeniem spośród wielu bóstw jednego: Atona. Zadecydował o zamknięciu świątyń innych bogów. Kazał likwidować wszelkie ślady kultu Amona. Zabronił rzeźbienia w profilu, nakazując przedstawianie postaci w rzeczywistych wymiarach i proporcjach. W sztuce okresu amarneńskiego władcę i rodzinę panującą zaczęto przedstawiać w pełnej przerysowań manierze, pojawiły się sceny z życia codziennego, a wygląd postaci z wyidealizowanego zastąpiono naturalistycznym. Przeniósł stolicę z Teb do nowo wybudowanego miasta słońca Achetaton (dosł. Horyzont Atona), obecnego Amarna. Faraon przyjął też na cześć nowego boga, nowe imię Echnaton ( Blask Atona lub Miły Atonowi ) zamiast dotychczasowego Amenhotep IV.

Nefertiti Była ukochaną żoną Echnatona, z którym miała 6 córek. Prawdopodobnie została wyniesiona na tron jako współregent i przybrała imię Neferneferuaton ("Nadzwyczajna piękność Atona"). Jako jedyna królowa w historii Egiptu jest przedstawiana na nielicznych zachowanych płaskorzeźbach w pozach zarezerwowanych dla faraonów, np. zwyciężania lub upokarzania wrogów Egiptu. Była także macochą Tutanchamona, syna ze związku Echnatona i jego drugorzędnej żony Kiji. Stawiane są także hipotezy, że po śmierci swego męża objęła tron jako Anchcheperure Semenchkare. Jednak zrekonstruowana przez dr Loebena figurka pogrzebowa Uszebti znaleziona w Amarna, sugeruje, że umarła wcześniej niż jej mąż. Na figurce widnieje napis, że przedstawia ona "wielką małżonkę królewską Nefertiti oby żyła wiecznie". Nie można jednaki wykluczyć, że doszła do władzy, jako regentka w imieniu małoletniego Tutanchamona. Cechy malarstwa i reliefu egipskiego: ● kanon ● aspektywa (sposób, w jaki obiekty trójwymiarowe są przedstawiane na płaszczyźnie. Dzięki niej ukazane były wszystkie ważne aspekty danego obiektu. Każdy element był przedstawiany w charakterystycznym dla siebie ujęciu. Pokazywano dany element od przodu, z boku lub nawet w przekroju, bez zachowania odpowiednich proporcji między nimi. Sylwetka człowieka przedstawiana była przeważnie w następujący sposób: głowa, dłonie i nogi narysowane były z profilu, podczas gdy ramiona z przodu. By pokazać głębię na obrazie stosowano bądź to nakładanie się na siebie kolejnych) ● technika: fresk (w grobowcach), malarstwo na papirusie, tempera, enkaustyka ● perspektywa hierarchiczna ● układ pasowy ● żywe barwy (czerwień, zieleń, błękit, żółć), symbolika barw: żółty kolor ciała kobiet – płodność czerń – życie biel – świat bez demonów ● twarz bez emocji ● biegunowość nastrojów (pojawia się w Średnim Państwie, jest to łączenie w jednej kompozycji elementów o różnych nastrojach, od pesymizmu po niefrasobliwość) ● malowanie bezpośrednio na ścianie ● czarny kontur ● malowano sklepienia grobowców, świątynie ● symbolika przedstawień: nie malowano chmur, bo sieją zamęt (demony), martwe zwierzęta to symbol pokonanych demonów, stąd częste sceny polowań w grobowcach ● funkcja przedstawień: kultowa, dydaktyczna, gloryfikacja władcy

Grobowiec Mennyw Tebach - Menna był Pisarzem Pól w czasach Totmesa IV. Obowiązkiem jego było nadzorowanie granic działek i położenia kamieni granicznych na miedzach oraz spisywanie areałów i plonów. Grobowiec składa się z kilku pomieszczeń. Jego główna część to Sala Ofiarna i Kaplica. Ściany pierwszego z tych pomieszczeń pokrywają malowidła przedstawiające Mennę podczas wykonywania obowiązków: spisywaniu plonów i karaniu nieuczciwych rolników, próbujących ukryć prawdziwą wielkość plonów. Na innym malowidle Menna otrzymuje podczas bankietu bogate ofiary w otoczeniu członków rodziny, ubranych w piękne szaty, przybranych w wieńce z kwiatów. Całemu orszakowi towarzyszą Ozyrys i Hathor. Wiele malowideł przedstawia sceny z codziennego życia: kłótnie żniwiarzy, czy dziewczynę wyjmującą cierń ze stopy swej towarzyszki. Na ścianach Kaplicy wymalowano sceny polowań i połowy ryb, w których biorą udział Menna i jego rodzina oraz pielgrzymkę Menny do Abydos, by brać udział w misteriach Ozyrysa. symbolika zwierząt: tilapia ……………………………………………………… ptaki ……………………………………………………… Nebamun łowiący ptaki wśród mokradeł, kaplica grobowa Nebamuna, ok. 1350 r. p.n.e., XVIII dynastia, polichromia na tynku, 83 x 98 cm, Teby Nebamun przedstawiony jest w czasie polowania na ptaki, w małej łodzi, w towarzystwie żony Hatszepsut i małej córeczki, na mokradłach Nilu. Takie sceny przez stulecia stanowiły tradycyjny element wystroju kaplic grobowych i przedstawiały właściciela grobowca podczas "dobrej zabawy i obcowania z pięknem", jak głosi umieszczony obok napis. Jest to więcej niż tylko scenka rodzajowa. Żyzne mokradła kojarzone były z odrodzeniem i zmysłowością. Polowanie mogło symbolizować zwycięstwo Nebamuna nad siłami natury przez odrodzenie się do życia. Postać wysokiego, dumnie kroczącego Nebamuna dominuje nad całą sceną, przedstawiając go jako człowieka wiecznie szczęśliwego i młodego, otoczonego bogatą przyrodą mokradeł. Gęsi z Meidum Malowidło odnalezione zostało w mastabie Nefermaat przez Augusta Mariette’a w 1871 r. i eksponowane obecnie w Muzeum Egipskim w Kairze. Kamień z Rosetty , British Museum Kim był Jean-François Champollion (1790-1832)? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

Wymień dokonania Kazimierza Michałowskiego (1901-1981) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Wykonaj ćwiczenia:

Na planie świątyni Horusa w Edfu zapisz nazwy zaznaczonych strzałkami pomieszczeń. Wybierz spośród:

sala kolumnowa / hypostylowa ● pronaos / przedsionek ● pylony ● sanktuarium dziedziniec / dziedziniec hypostylowy / dziedziniec kolumnowy

Podkreśl pięć cech malarstwa starożytnego Egiptu:

A. Perspektywa kulisowa B. Realizm C. Schematyzm postaci ludzkiej D. Perspektywa linearna E. Brak modelunku światłocieniowego F. Odzwierciedlenie statusu społecznego przez wielkość postaci G. Sfumato H. Perspektywa odrzutowana

Określ epokę i krąg kulturowy dzieła przedstawionego na reprodukcji oraz podaj cztery cechy

charakterystyczne dla malarstwa tego okresu.

Epoka i krąg kulturowy …………………………………………………………………….. Cechy …………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………..