Powtórka do historii myśli psychologicznej, Notatki z Historia

Pobierz Powtórka do historii myśli psychologicznej i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! HMP PIGUŁKA EGZAMIN POCZĄTKI SPÓR O PIERWSZEŃSTWO UŻYCIA SŁOWA PSYCHOLOGIA • Rudolf Gockel: 1590 r., tytuł jego książki zaczyna się od słowa „psychologia” zapisanego greką • Otto Casman: 1594 r., zapisał „psychologia” po łacinie • Filip Melanchton: 1553 r., POMYŁKA, w jego dziele nie pada słowo „psychologia” • Marco Marulić: nie można być pewnym, czy chodziło o psychologię czy o fizjologię PSEUDOPSYCHOLOGICZNE KORZENIE • Franz Josef Gall: frenologia, czyli określanie cech osobowości na podstawie kształtu czaszki (wypukłości); George Combe stworzył na tej podstawie kliniki frenologiczne, gdzie można było diagnozować słabe strony i wzmacniać je • Johann Lavater: fizjonomika, czuli ocena charakteru na podstawie cech twarzy; miała swój wpływ na kryminologię → Cesare Lombrosso stworzył koncepcję „urodzonego przestępcy” • Franz Anton Mesmer: mesmeryzm, czyli wiara w magnetyzm zwierzęcy i w to, że przyczyną zaburzeń jest niewłaściwe rozłożenie płynów w organizmie; Mesmer stosował też hipnozę. Jego koncepcje zostały poddane weryfikacji komisji niebieskiej wstęgi, która stwierdziła, że koncepcję są nieskuteczne • Siostry Fox: spirytualizm, czyli kontakty z duchami i leczenie poprzez te kontakty. Spirytualiści rozstali się z siostrami Fox. • Phineas Parkhurst Quimby: leczenie mentalne → choroby są wynikiem fałszywego rozumowania, miał wpływ na rozwój psychoterapii w Ruchu Emmanuela FILOZOFICZNE I NAUKOWE KORZENIE • pozytywizm, empiryzm, asocjacjonizm (całość życia psychicznego człowieka tłumaczy tworzeniem się skojarzeń), solipsyzm (istnieje tylko jednostkowy podmiot poznający, a cała rzeczywistość jest jedynie zespołem jego wrażeń), szkocki realizm (zdrowy rozsądek kształtuje poznanie, trzeba zaufać obserwacji, umysł i materia istnieją) • Idee mechanistyczne → Berlińskie Towarzystwo Fizyczne, wszystkie zjawiska mogą być wyjaśniane za pomocą fizyki → wpływ na psychologię: zastosowanie metod eksperymentalnych, wpływ różnic indywidualnych na wynik obserwacji, rola wrażeń zmysłowych na zdobywanie wiedzy • Percepcja somatosensoryczna Webera • Psychofizyka Fechnera → naukowe badanie związku między procesami fizycznymi a psychicznymi KARTEZJUSZ • tylko myślenie jest funkcją umysłu, reszta należy do ciała → umysł znajduje się w szyszynce • mechanistyczne podejście do ciała • teoria idei nabytych (wytwory wrażeń zmysłowych) i wrodzonych (np. Bóg, jaźń) i teoria działania odruchowego WILHELM WUNDT • introspekcja: badanie własnych stanów psychicznych w celu sprawdzenia i opisywania własnych myśli lub uczuć; spostrzeganie wewnętrzne • 1867 rok → pierwszy wykład z psychologii fizjologicznej, 1879 r. → pierwsze laboratorium psychologii eksperymentalnej, czyli POCZĄTEK PSYCHOLOGI JAKO NAUKI • psychologia Wundta to taka nauka dla nauki; zajmował się psychologią eksperymentalną i etnopsychologią • jego zainteresowania to świadomość (ogólna suma faktów, których jesteśmy świadomi) oraz doświadczenia świadome (treść doświadczenia, odczucia obserwatora) • metody badawcze: introspekcja i czas reakcji • cel psychologii: analiza procesów świadomych, określenie w jaki sposób elementy są syntezowane • Dziedzictwo: odrzucenie nienaukowych poglądów, wielu uczniów, propagator metody eksperymentalnej WILLIAM JAMES • psychologia to opis i wyjaśnianie stanów świadomości jako takich, stany świadomości to wszystkie zjawiska takie jak wrażenia zmysłowe, pragnienia, emocje, procesy poznawcze itd. | PSYCHOLOGIA TO NAUKA PRZYRODNICZA • życie psychiczne ma charakter teleologiczny, co znaczy, że nasze odczuwanie i myślenie rozwinęły się tak, jak się rozwinęły, bo były użyteczne dla kształtowania reakcji na świat zewnętrzny • zwolennik metody analitycznej • Pierre Janet: koncepcja seksualności dzieci • Joseph Breuer: wykorzystanie metody katartycznej w terapii • Francis Galton: skojarzenia POCZĄTEK PSYCHOANALIZY/BREUER • Pacjentka Breuera, Anna O. Nieskuteczna terapia hipnozą i rozmowa → ale właśnie ta terapia zainspirowała Freuda do prowadzenia swojej praktyki leczniczej • Najbardziej znani pacjenci Freuda: Emma Echstein (Irma, masturbacja) i Siergiej Pankiejw (widział w snach wilki) NAJWAŻNIEJSZE ZAŁOŻENIA KONCEPCJI FREUDA: • determinizm • aparat psychiczny: id (popędy, wszystko, co dziedziczymy i co jest stałe), ego (warstwa pomiędzy id a światem zewnętrznym), superego (reprezentuje wpływy przeszłości, rodziców, wymagania społeczeństwa; wykształca się najpóźniej) • teoria popędów: popędy to siły, które kryją się za napięciami spowodowanymi przez id. Przyczyny wszelkiej aktywności. Eros i popęd niszczycielski (Tanatos). • Fazy rozwoju seksualnego: oralna, sadystyczno-analna (2-3 r.), falliczna (3-5 r.), latentna, płciowa (okres dojrzewania płciowego) • Teoria nieświadomości: nieświadomość jest jedyną jakością w id. Sny pochodzą z id i ego. • Mechanizmy obronne: wyparcie, zaprzeczenie, reakcja upozorowana, projekcja, przemieszczenie, racjonalizacja, sublimacja, regresja • znaczenie wpływu wczesnego dzieciństwa na kształtowanie się późniejszych doświadczeń • wyjaśnianie zaburzeń psychicznych za pomocą czynników psychicznych, nie somatycznych NEOFREUDYŚCI: • Najważniejsze zmiany: rozszerzenie koncepcji ego, uniezależnienie efo od ID, wyróżnienie strefy wolnej do konfliktów, zmniejszenie roli seksualności dziecięcej na rzecz czynników psychospołecznych • Anna Freud: zajmowała się dziećmi, stworzyła Centrum Anny Freud, badała wpływ separacji na rozwój dziecka oraz wykorzystywała materiały z zabaw i obserwacji dziecka w warunkach domowych. • Teoria relacji z obiektem: obiekt to coś, co może zaspokoić popęd. Popęd jest zawsze skierowany na obiekt. Charakter relacji matki z dziecka po urodzeniu kształtuje osobowość tego dziecka. Pierwszym obiektem jest PIERŚ. Dziecko chce się uwolnić od pierwotnego obiektu. ◦ Melanie Klein: Dziecko od narodzin pozostaje w kontakcie z obiektem, najważniejszych jest 6 pierwszych miesięcy życia. Pierś matki to dobry albo zły obiekt w zależności od zaspokojenia popędu id. Dziecko stara się ochronić integralność obiektu i własną poprzez introjekcję i projekcję. ◦ Melanie Klein: Etapy rozwoju: 1. Pozycja paronoiczno-schizoidalna: zawiść, omnipotencja obiektu; 2. Pozycja depresyjna: poczucie winy, adaptacja zależności z obiektem CARL GUSTAV JUNG: • rozwój psychologii analitycznej • krytyka Freuda: zakwestionowanie kompleksu Edypa, ograniczenie znaczenia strefy seksualnej, nacisk na rozwój wewnętrzny, traktowane libido jako ogólną energię życiową, według Junga człowiek rozwija się całe życie • Poziomy nieświadomości: 1. Nieświadomość indywidualna: mało głęboka, to wspomnienia, impulsy, pragnienia pogrupowane w kompleksy; magazyn treści psychicznych, które zostały wyparte albo zapomniane. 2. Nieświadomość zbiorowa: głęboka warstwa, odziedziczone doświadczenia gatunków, archetypy • Archetypy: ◦ Jaźń: integrująca i równoważąca część osobowości ◦ Anima: kobiece cechy u mężczyzn ◦ Animus: męskie cechy u kobiet ◦ Cień: to, co mroczne, zwierzęce (też pozytywna strona) ◦ Persona: maska społeczna ALFRED ADLER: • psychologia indywidualna • Adler a Freud: ◦ determinantami zachowania są czynniki społeczne, nie biologiczne, plany na przyszłość, a nie przeszłość ◦ zminimalizowanie roli seksu w kształtowaniu osobowości ◦ struktura osobowości jest spójna i jednolita ◦ wprowadzenie czynnika kierującego zasobami: wyższość ◦ poglądy na temat kobiet: nie są zazdrosne o członka; jeśli mają poczucie niższości to jest ono wywołane czynnikami społecznymi. • Poczucie niższości: powstaje w okresie niemowlęctwa wskutek bezradności; ma charakter motywacyjny, by je pokonać. → zdrowe procesy kompensacji doprowadzają do samodoskonalenia, patologiczne procesy kompensacji doprowadzają do kompleksu niższości • Styl życia według Adlera to charakterystyczny sposób zachowania nastawiony na realizację uniwersalnego celu (dążenie do doskonałości). Pomaga w tym wolna wola. • Badania nad kolejnością urodzenia KAREN HORNEY: • Krytyka psychoanalizy: nie zgadzała się z wpływem niezmiennych sił biologicznych na osobowość, z prymatem seksualnych determinantów osobowości, z teorią edypalną, pojęciem libido oraz strukturą osobowości • Przejęła od Freuda nieświadome motywy zachowania • Brak uniwersalnych gaz rozwoju, dzieciństwo jest zdeterminowane przez potrzebę bezpieczeństwa i wolność od lęku. Osobowość kształtuje się w okresie dzieciństwa. • Lęk podstawowy: wszechogarniające uczucie samotności i bezradności, którego źródłem jest relacja między dzieckiem a rodzicem. To podstawa wszelkich zaburzeń. 4 sposoby ochrony to: miłość, dążenie do władzy, uległość i wycofanie. • Potrzeby neurotyczne: irracjonalne sposoby ochrony przed lękiem, które stają się częścią osobowości PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA • tzw. trzecia siła, powstali w opozycji do psychoanalizy i behawioryzmu • chcieli zajmować się mocnymi stronami człowieka, a nie ciągle skupiać na przeszłości • według nich celem człowieka jest rozwój, a siłą napędową samorealizacja, siły decydujące o przebiegu rozwoju tkwią w człowieku • według nich człowiek z natury jest dobry CARL ROGERS • relacja z terapeutą ma być wolna i bezpieczna • w pierwszej kolejności trzeba odrzucić maskę • podział na zachowania publiczne i prywatne, które mają jednolity charakter (skóra nie robi różnicy, jedno i drugie ma przyczyny w środowisku) • Mocne strony behawioryzmu Skinnera: ABC zachowania, mocne naukowe podstawy, laboratoryjne badania zwierząt stały się podstawą badania zachowań ludzi, pojęcie doboru przez konsekwencje KIERUNKU EWOLUCJI BEHAWIORYZMU: • Czynniki społeczne → teorie społecznego uczenia się • Perspektywa czasowa: podejście molekularne i podejście molarnego ALBERT BANDURA: • teoria społecznego uczenia się → rozróżnienie uczenia się opartego na doświadczeniach własnych a na obserwacji zachowań innych • modelowanie prowadzi do uczenia się głównie przez funkcję informacyjną; modelem jest ten organizm, który pokazuje nam jakieś zachowaniem • emitowanie zachowania może nastąpić dopiero po jakimś czasie, a zachowanie naśladowanie nigdy nie jest czyste, zawsze dodaje się coś od siebie MODYFIKACJE BEHAWIORYZMU SKINNERA: • John Staddon: nowy behawioryzm, behawioryzm teoretyczny/poznawczy; Staddon zakłada budowanie koncepcji zawierające konstrukty teoretyczne, interesował się modelami działania umysłu • Howard Rachlin: behawioryzm teleologiczny; uczucia rozumiał jako rozciągnięte w czasie wzorce zachowań, ważne jest według niego uwzględnienie perspektywy czasowej (molarny) ◦ błąd kategorii: wyjaśnianie zachowania w terminach, które są składową tego zachowania PSYCHOLOGIA POZNAWCZA PROBLEM CZARNEJ SKRZYNKI. CO TAM JEST? • Filozoficzne refleksje, generalizowanie (S-R), zmienne pośredniczące (S-O-R), hipotezy o procesach zachodzących wewnątrz umysłu ARGUMENTY NA RZECZ REALNOŚCI ZJAWISK UMYSŁOWYCH: • za pomocą S-R nie da się wyjaśnić wszystkiego → to że trudno coś wyjaśnić, nie oznacza, że to działanie nie istnieje METAFORA KOMPUTEROWA: • nauczyła psychologię zadawania pytań → skąd to wiadomo? • Claude Shannon: zauważył podobieństwo między operacjami umysłu a operacjami zachodzącymi w obwodach elektrycznych • Alan Tuning: maszyna Tuninga → pierwsza maszyna, która wykonywała to, co systemy działające według deterministycznych zasad • Homunculus • Teza o fizycznym systemie symboli: maszyny potrafiły rozwiązywać zadania logiczne, ale nie potrafiły rozwiązywać problemów życiowych; potrzeba człowieka do ich obsługi (np. Ogólny Rozwiązywacz Problemów) • Doktryna funkcjonalistyczna: ◦ fizykalizm: stany umysłu są tożsame ze stanami fizycznymi / korelacje w mózgu ◦ funkcjonalizm: stany umysłu są definiowane przez przyczyny i skutki / podobne do S-R PIERWSZE ZASTOSOWANIA METAFORY KOMPUTEROWEJ W PSYCHOLOGII: • co się dzieje z informacją po przekroczeniu granic systemu poznawczego → teoria informacji PSYCHOLOGIA POZNAWCZA: • metody: eksperyment, introspekcja • przedmiot: spostrzeganie, wyobrażanie, pamięć, myślenie, nieświadomość, procesy poznawcze u zwierząt GEORGE MILLER: • prekursor psychologii poznawczej, założył Ośrodek Badań nad Procesami Poznawczymi • nie zdefiniował poznania • pakiety informacji pamięci krótkotrwałej: zasada magicznej liczby 7 +/-2 URLIC NEISSER: • zdefiniował poznanie jako: procesy przekształcania, redukowania, opracowywania, przechowywania itd. danych zmysłowych • postulat trafności ekologicznej: przenoszenie badań na życie poza laboratorium NAUKA POZNAWCZA A PSYCHOLOGIA POZNAWCZA TO NIE TO SAMO • nauka poznawcza zajmowała się badaniem procesów poznawczych w odniesieniu do człowieka i komputerów • w jaki sposób dochodzi do przekształcania symboli fizycznych? • Problem sztucznej inteligencji → nie przejawia inteligencji, wykonuje tylko polecenia • problem z tym, aby porównać procesy zachodzące w komputerze do procesów zachodzących w umyśle ALTERNATYWY DLA METAFORY KOMPUTEROWEJ (PSYCHOLOGIA POZNAWCZA): • konekcjonizm: analogia między umysłem a mózgiem, a nie między umysłem a komputerem • gibsonizm: podejście ekologiczne; dostrajanie się organizmu do świata zewnętrznego