Pobierz powtórka maturalna do języka polskiego i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! 1. Bogurodzica – autor nieznany. Średniowieczna polska pieśń Kyrieleison – Panie zmiłuj się nad nami Wiersz intonacyjny 2. Jan Kochanowski – Tren VIII Wydane w 1580 roku Wchodził w skład innych 19-stu trenów Monolog prowadzony do córki Urszuli/Orszuli 3. Dziady III – Adam Mickiewicz Wydane w 1832 roku. Dziady – nazwa rytuałów i obrzędów słowiańskich, określenie na duchy przodków Gdzie toczy się akcja Wielka Improwizacja, Mała Improwizacja wieszcz, Żegota, różnice między Gustawem, a Konradem, ksiądz Piotr, wszystkie widzenia 4. Pan Tadeusz – Adam Mickiewicz inwokacja – uroczysty zwrot, zazwyczaj otwierająca utwór literacki (Litwo, ojczyzno moja…) trzynastozgłoskowiec (każdy wers ma 13 sylab) Jacek Soplica/Ksiądz Robak, Tadeusz, Zosia, Hrabia, Gerwazy 5. Lalka – Bolesław Prus Stanisław Wokulski, Ignacy Rzecki (subiekt), Izabela Łęcka, Jan Mincel (ich losy i najważniejsze wydarzenia) Czas i miejsce akcji – Warszawa, 1878-1879 Pamiętnik Rzeckiego (co w nim jest i jaką rolę odgrywa w Lalce) Warstwy społeczne w Lalce 6. Wesele – Stanisław Wyspiański Dramat inspirowany prawdziwym weselem Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną (20 listopada 1900) we wsi pod Krakowem - Bronowicach. Przeplata wątki realistyczne i fantastyczne jedno z najważniejszych dzieł epoki Młodej Polski ważne odniesienie do rzezi galicyjskiej z 1846 roku Postacie autentyczne: Panna Młoda – Jadwiga Mikołajczykówna Pan Młody – Lucjan Rydel Gospodarz – Włodzimierz Tetmajer, przyjaciel Pana Młodego, przyrodni brat Poety Gospodyni – Anna Tetmajerowa (z domu Mikołajczykówna), starsza siostra Panny Młodej, żona Gospodarza Marysia – Maria Mikołajczykówna, młodsza siostra Panny Młodej Poeta – Kazimierz Przerwa – Tetmajer, przyrodni brat Gospodarza Dziennikarz – Rudolf Starzewski, redaktor Radczyni – Antonina Domańska, ciotka Pana Młodego Czepiec – Błażej Czepiec, wuj Panny Młodej Rachela – Pepa Singer, córka Żyda – Hirsza Singera Żyd – Hirsz Singer karczmarz z Bronowic Postacie symboliczne, fantastyczne: Chochoł – ukazał się Racheli Upiór – duch Jakuba Szeli, uczestnik rzezi galicyjskiej, ukazał się Dziadowi. Symbol krwawej zemsty Znaczenie słów: Pupa – dziecinność i niedojrzałość Łydka – erotyczność, tężyzna fizyczna, cielesność Kupa – bijatyka, katastrofa, bałagan Gęba – twarz jaką przybieramy w relacjach międzyludzki, „maska” którą zakładamy Upupianie – popadnięcie w niedojrzałość i dziecinność; ktoś nas upupia, czyli udziecinnia - traktuje jak dziecko Być zielonym – być niedorosłym i niedojrzałym Środki stylistyczne Epitet – przymiotnik opisujący rzeczownik np.: bujany fotel, szary szalik, ładna buzia Onomatopeja – wyrazy dźwiękonaśladowcze np.: ćwir ćwir, puk puk. Porównanie – wyrażenie, w którym występuje porównanie czegoś np. jesteś, jak ptak; ona mówi jak opętana. Personifikacja, ożywienie – nadanie czemuś cech ludzkich np.: ten fotel myśli, ściany nas słyszą, okna na mnie patrzą, Goergie patrzy Aluzja literacka – nawiązanie w jakimś utworze literackim do innego utworu literackiego np. Avi nawiązuje w swojej piosence do jakiejś książki lub wiersza. Antonim – oznacza przeciwieństwo np. czarny-biały, cichy-głośny, ładny- brzydki. Groteska – łączy w dziełach różne przeciwstawne byty np. tragizm i komedię, realizm i fantastykę. Np. Ferdydurke, Sklepy cynamonowe. Kolokwializm – używanie języka potocznego. Mówi się np. kolokwialnie mówiąc, czyli mówiąc prostym potocznym językiem. Np. fajnie, spoko. Metafora (przenośnia) – np. on ma lwie serce, jej oczy są kocie, marznę od środka. Oksymoron – zazwyczaj określa się rzecz lub osobę wyrazem, który do niego nie pasuje np. dobry potwór, ciepły lód, grzeczny złodziej. Pytanie retoryczne – pytanie, które nie oczekuje odpowiedzi, skłania do przemyśleń. Retrospekcja – przywołanie wcześniejszych wydarzeń, wspomnień. Np. Avi w Piecie. Części mowy (pogrubione najważniejsze) Rzeczownik – kto? co? (pies, traktor, Aga, Mateusz, dziewczyny, koty) Czasownik – co robi? co się z nim/nią/tym dzieje? (pływam, drapię, on stoi, ona skacze) Przymiotnik – jaki? jakie? jaka? (zły, ładna, niebieski, pachnące, okropne) Liczebnik – ile? który z kolei? (pięć, siedemdziesiąt, ósmy, dwudziesty) Przysłówek – jak? gdzie? kiedy? (pięknie, szybko, w domu, na podwórku, rano, wieczorem) Przyimek (z, do, od, w, pod) Spójnik – coś co łączy (i, także, oraz, ponieważ, dlatego też) Zaimek przymiotny – (mój, twój, jego, tamten, ta) Zaimek liczbowy – (iluś, tyle, tylu) Wykrzyknik – (ah! hurra! Aku-ku!) Partykuła – (cóż, oby, nie, chociaż, by, aby)