Powtórzenie z Imperium Rzymskiego, Notatki z Historia

Pobierz Powtórzenie z Imperium Rzymskiego i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Plemiona zamieszkujące Italię przed podbojem rzymskim – Italikowie (do których należeli Latynowie, Sabinowie, Wolskowie, Samnici); Etruskowie (zamieszkujący dzisiejszą Toskanię, zajmowali się handlem rolnictwem, metalurgią, wróżbiarstwem); Grecy (skolonizowali część Sycylii i południe Italii); część Sycylii należała do Kartaginy (kolonii fenickiej) Legenda o założeniu Rzymu – Eneasz, obrońca Troi, przybył do Lacjum, a jego potomkowie założyli miasto Alba Longa; córka Numitora, Rea Sylwia za sprawą boga wojny Marsa urodziła Romulusa i Remusa; Amuliusz, brat Numitora, rozkazał wrzucić chłopców do Tybru; u podnóża Palatynu zostali znalezieni przez pasterza i wykarmieni przez wilczycę; kiedy bliźniacy dorośli ukarali Amuliusza i założyli miasto; Romulus został jego królem, wytyczył granice na siedmiu wzgórzach w 753 r. p.n.e. Społeczeństwo starożytnego Rzymu – patrycjusze (wywodzili się z najbogatszych rodów, zasiadali w senacie); plebejusze (ludzie wolni, zróżnicowani pod względem majątkowym, początkowo nie mieli praw politycznych, ale z czasem wywalczyli dostęp do urzędów); wyzwoleńcy (niewolnicy, którzy otrzymywali wolność); niewolnicy (bez praw, nie mieli wolności osobistej, ciężko pracowali w kopalniach, kamieniołomach, w latyfundiach lub walczyli na arenie jako gladiatorzy) Nobilowie – wywodzili się z patrycjuszy i najbogatszych rodów plebejskich; byli właścicielami latyfundiów; pełnili najważniejsze urzędy, zasiadali w senacie Ekwici – bogaci obywatele, którzy dorobili się majątku na dostawach dla armii, robotach publicznych i eksploatacji prowincji Proletariusze – rekrutowali się z chłopów, którzy utracili swoje ziemie i wraz z całymi rodzinami przenosili się do Rzymu; posiadali prawa obywatelskie, dlatego korzystali z opieki możnych, domagali się „chleba i igrzysk”, nie służyli w wojsku obywatelskim ze względu na niski status majątkowy Ustrój republiki rzymskiej – dyktator (w czasie zagrożenia państwa skupiał pełnię władzy na okres 6 miesięcy); konsulowie (dwóch najważniejszych urzędników, dowodzili armią); pretorzy (do nich należało sądownictwo); cenzorzy (sporządzali listy senatorów i spis obywateli, zajmowali się finansami państwa); edylowie (zajmowali się rozdawnictwem zboża, organizowali igrzyska, strzegli porządku w mieście i na targowiskach); kwestorzy (pomagali w administrowaniu finansami państwa i armii); trybuni ludowi (obrońcy praw ludu z prawem veta i inicjatywą ustawodawczą, cieszyli się nietykalnością osobistą); senat (zasiadali w nim byli urzędnicy, patrycjusze oraz wpisani przez cenzorów na listy senatorskie, opiniowali propozycje ustaw, kierowali polityką zagraniczną i obsadzali namiestnictwo w prowincjach) Komicja – zgromadzenia ludowe w republice rzymskiej, na których wybierano urzędników, decydowano o wojnie i pokoju, zatwierdzano lub odrzucano projekty uchwał; komicja centurialne wybierały konsulów i pretorów, decydowały o wojnie i pokoju; komicja tribusowie wybierały urzędników niższych Cyncynat (Lucjusz Kwintus Cincinnatus) – w V w. p.n.e. został dyktatorem, po stoczeniu zwycięskich dla Rzymu wojen złożył urząd i powrócił do pracy na roli, stał się wzorem cnót obywatelskich Pyrrus – król Epiru, który przybył na pomoc miastom greckim na Półwyspie Apenińskim, walczącym z armią rzymską; pomimo zwycięstw nad Rzymianami jego armia ponosiła ogromne straty („pyrrusowe zwycięstwo”); ostateczne został pokonany w bitwie pod Benewentem w 275 r. p.n.e. Organizacja terenów podbitych – sprzymierzeńcy (podbite przez Rzym plemiona na terenie Italii; musieli dostarczyć pomoc zbrojną, da¬niny; Rzym nie wtrącał się w sprawy wewnętrzne, pilnując tylko, aby nie buntowali się przeciwko jego władzy); prowincje (tereny podbite poza Italią; mieszkańcy nie mieli praw, musieli dostarczać Rzymowi daniny; prowincjami zarządzali namiestnicy); kolonie (osady, często wojskowe, zakładane w miejscach strategicznych, wzorowane na Rzymie) Wojny punickie – trzy wojny Rzymu z Kartaginą w III-II w. p.n.e.; Kartagina była państwem założonym prze Fenicjan w północnej Afryce, posiadała silną flotę i wpływy m.in. w Hiszpanii, Sycylii; w I wojnie punickiej Kartagina utraciła Sycylię i część floty; w II wojnie Hannibal, wódz Kartaginy, pokonał Rzymian pod Kannami w 216 r. p.n.e., ale w 202 r. p.n.e. poniósł klęskę pod Zamą; Kartagina utraciła posiadłości w Hiszpanii i całą flotę; w III wojnie Rzymianie pokonali Kartaginę, zburzyli miasto, a mieszkańców sprzedano w niewolę Imperium Romanum – od II w. p.n.e. tak nazywano terytoria podbite przez Rzym Armia rzymska – składała się z legionów; legion podzielony był na: 10 kohort = 30 manipułów = 60 centurii; w skład legionu wchodziło 3 000 ciężkozbrojnych piechurów i 1 200 lekkozbrojnych oraz 300 jeźdźców; naczelnymi wodzami armii byli konsulowie; zwycięskim wodzom przysługiwało prawo do triumfu, czyli uroczystego wjazdu do Rzymu Tyberiusz i Gajusz Grakchowie – trybuni ludowi, którzy w 133 r. p.n.e. i 123 r. p.n.e. chcieli przeprowadzić reformę agrarną, pozwalającą na rozparcelowanie ziemi pomiędzy bezrolnych proletariuszy, aby ograniczyć ich ilość w Rzymie i powiększyć tym samym armię rzymską Popularzy – (od łac. populus=lud); zwolennicy reform w państwie rzymskim; należeli do nich m.in.: bracia Grakchowie, Gajusz Mariusz (przeprowadził reformę armii, złożonej z ochotników rekrutowanych na 16 lat i posłusznych rozkazom wodza, w zamian za żołd, ekwipunek, łupy i nadziały ziemi) i Gajusz Juliusz Cezar Optymaci – (od łac. optimus=najlepszy); zwolennicy senatu, pod hasłem „dobro rzeczpospolitej” strzegli władzy najbogatszych, byli przeciwnikami reform; do nich należeli m.in.: dyktator Sulla (na tzw. listach proskrypcyjnych znalazły się tysiące nazwisk popularów skazanych na śmierć), Gnejusz Pompejusz Gajusz Juliusz Cezar – był wybitnym wodzem, politykiem rzymskim, pisarzem i zwolennikiem popularów; należał do I triumwiratu; podbił Galię; złamał zakaz senatu i po przekroczeniu Rubikonu rozpoczął walkę z Gnejuszem Pompejuszem; był dożywotnim dyktatorem i przeprowadził wiele reform w państwie; zamordowany w idy marcowe 44 r. p.n.e. Pryncypat – jedna z form cesarstwa zapoczątkowana przez Oktawiana Augusta, który został pierwszym senatorem (princeps senatus) i skupił wszystkie urzędy; pozostawił urzędy republikańskie podporządkowane władcy („komedia republiki”) i zlikwidował zgromadzenia ludowe Oktawian August – usynowiony przez Gajusza Juliusza Cezara zawiązał II triumwirat; po pokonaniu Marka Antoniusza i Kleopatry pod Akcjum w 31 r. p.n.e. przyłączył do Imperium Egipt i został jedynowładcą; rozpoczął pryncypat, zakończył wojny (pax romana); za jego długiego panowania (do 14 r. n.e.) rozwinęła się kultura rzymska; powołał straż cesarską (pretorianie) Romanizacja – proces upowszechniania wzorców rzymskich, języka łacińskiego i kultury rzymskiej w granicach całego imperium; romanizacji towarzyszyła urbanizacja (od łac. urbs=miasto), czyli rozwój miast, wzorowanych na prawach i architekturze Rzymu Limes – granica; system umocnień zabezpieczających Imperium Rzymskie przed najazdami barbarzyńców; np. Wał Hadriana w Brytanii Dominat – forma cesarstwa wprowadzona w III w. n.e. przez cesarza Dioklecjana; polegająca na systemie tetrarchii, czyli współrządów dwóch „Augustów” i dwóch „Cezarów” oraz na władzy absolutnej i boskiej czci oddawanej panującemu Marek Tuliusz Cycero – mówca, polityk, prawnik; pozostawił po sobie mowy sądowe i polityczne („Przeciw Werresowi”, „Przeciw Katylinie”), pisma filozoficzne („O państwie”) i listy Publiusz Wergiliusz Maro – epopeja narodowa „Eneida” Horacy – autor „Pieśni”, „Satyr” Publiusz Owidiusz Naso – „Sztuka kochania”, „Metamorfozy” Historiografia rzymska – Fabiusz Piktor; Gajusz Juliusz Cezar („O wojnie galijskiej”, „O wojnie domowej”); Tytus Liwiusz („Od założenia Rzymu” = „Ab Urbe condita”); Tacyt („Dzieje”’ „Roczniki”, „Germania”) Filozofia rzymska – Seneka; cesarz Marek Aureliusz („Rozmyślania”); Marek Tuliusz Cycero Budownictwo rzymskie – drogi (najstarsza Via Appia); akwedukty (wodociągi); Koloseum (amfiteatr); Circus Maximus (rodzaj stadionu); Panteon (świątynia wszystkich bogów); świątynie; bazyliki (miejsca sądów i handlu); termy (łaźnie); łuki triumfalne; kolumny; rzeźby Wierzenia Rzymian – politeizm, czyli wielobóstwo (Jowisz, Junona, Minerwa, Westa; Lary, Penaty i Many – bóstwa opiekuńcze); kult bóstw wschodnich (Wielka Macierz, Mitra); wiara we wróżby z zachowania ptaków (auspicja) lub wnętrzności zwierząt ofiarnych (haruspicja); od cesarza Dioklecjana w III w. n.e. powszechny był kult władcy; w II w. n.e. zaczął się tworzyć Kościół powszechny głoszący chrześcijaństwo Kolonowie – w II w. n.e. to wolni dzierżawcy części latyfundium w zamian za ustalone świadczenia; w następnym wieku, w okresie kryzysu imperium, byli uzależnieni od właścicieli latyfundium Wielka wędrówka ludów – IV-V w. n.e.; wtargnięcie w granice Cesarstwa Zachodniorzymskiego ludów barbarzyńskich, które niszczyły państwo i na jego „gruzach” zakładały nowe państwa barbarzyńskie; w tej masowej migracji brały udział m.in. plemiona: Hunów, Wizygotów i Ostrogotów,