Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Pozaprzyrodnicze czynniki wzrostu produkcji rolniczej w ..., Notatki z Rolnictwo

Pozaprzyrodnicze czynniki wzrostu produkcji rolniczej w gospodarstwach indywidualnych ... wości rozwoju dochodowego rolnictwa, takich jak: Muszyna,.

Typologia: Notatki

2022/2023

Załadowany 23.02.2023

Krystyna88
Krystyna88 🇵🇱

4.6

(16)

208 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Pozaprzyrodnicze czynniki wzrostu produkcji rolniczej w ... i więcej Notatki w PDF z Rolnictwo tylko na Docsity! BRONISŁAW GÓRZ Pozaprzyrodnicze czynniki wzrostu produkcji rolniczej w gospodarstwach indywidualnych województwa nowosądeckiego (stan i zróżnicowanie przestrzenne) O b s z a r y w c h o d z ą c e w s k ł a d w o j . n o w o s ą d e c k i e g o c h a r a k t e r y z u ­ j e n a o g ó ł n i s k a , n a t u r a l n a p r o d u k c y j n o ś ć z i e m i z w i ą z a n a z e z n a c z n y m w y n i e s i e n i e m n a d p o z i o m m o r z a , s k r ó c o n y m o k r e ­ sem w e g e t a c j i i d użym u d z i a ł e m t e r e n ó w s t o k o w y c h , p o d l e g a ­ j ą c y c h e r o z j i / S t a r k e l , 1 9 7 7 ; C a p u t a , 1 9 7 5 ; Z a b i e r o w s k i , 1 9 7 7 / . G łó w n a c z ę ś ć j e g o p o w i e r z c h n i / o k o ł o 2 / 3 / p o ł o ż o n a j e s t n a w y s o k o ś c i o d 5 0 0 - 1 0 0 0 m n . p . m . , a t y l k o 3 ,3 % p o n i ż e j 3 0 0 m / p o r ó w n a j w y k r e s 1 / . Pod w z g l ę d e m w a r t o ś c i r o l n i c z e j s i e d l i s k k o r z y s t n i e j w y r ó ż ­ n i a j ą s i ę j e d y n i e w s c h o d n i e i p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e c z ę ś c i w o j e w ó d z t w a o b e j m u j ą c e : K o t l i n ę S ą d e c k ą , P o g ó r z e R o ż n o w s k i e i N o w o s ą d e c k i e o r a z z n a c z n ą c z ę ś ć B e s k i d u W y s p o w e g o , na k t ó r y c h w y k s z t a ł c i ł y s i ę ś r e d n i o i n t e n s y w n e k i e r u n k i u ż y t k o ­ w a n i a z i e m i : z b o ż o w o - o k o p o w e , z d użym u d z i a ł e m s a d ó w i w a ­ r z y w o r a z z i e m n i a k ó w / P r z e m i a n y s t r u k t u r y . . . , 1 9 7 8 ; F i a ł e k 1 9 6 6 ; G u z i k 1 9 8 1 ; M a c k o , 1 9 7 7 / . W e d łu g o c e n y 0 . G ó r a l c z y k a / 1 9 8 0 / w o j . n o w o s ą d e c k i e w y k a z u ­ 203 j e d u ż y n i e d o b ó r z i e m i w s t o s u n k u d o l i c z b y s t a ł y c h m i e s z k a ń ­ c ó w . A k t u a l n i e n a 1 m i e s z k a ń c a przypada o k o ł o 4 0 a r ó w u ż y t ­ ków r o l n y c h i n i e c a ł e 3 0 a r ó w g r u n t ó w o r n y c h , a w i ę c o p o ­ n ad 1 / 3 m n i e j n i ż p r z e c i ę t n i e w P o l s c e . R ó w n o c z e ś n i e w r e ­ l a c j i d o ś r e d n i c h w a r u n k ó w k r a j o w y c h w o j e w ó d z t w o t o c e c h u ­ j e d o ś ć w y s o k i e w y k o r z y s t a n i e n a t u r a l n e j p r o d u k c y j n o ś c i z i e ­ m i , z w i ę z a n e g ł ó w n i e z e z n a c z n y m z a t r u d n i e n i e m s i ł y r o b o ­ c z e j i z g o d n y m n a o g ó ł z w a r u n k a m i n a t u r a l n y m i d o b o r e m k i e ­ r u n k ó w g o s p o d a r o w a n i a . D a l s z y w z r o s t p r o d u k c j i w t u t e j s z y m r o l n i c t w i e z a l e ż e ć b ę ­ d z i e z a r ó w n o o d s k u t e c z n o ś c i z a s t o s o w a n i a t r a d y c y j n y c h c z y n ­ n i k ó w p r o d u k c j i , w tym g ł ó w n i e s i ł y r o b o c z e j , j a k r ó w n i e ż o d d o p ł y w u ś r o d k ó w m a t e r i a l n y c h w p o s t a c i m a s z y n r o l n i c z y c h , n a w o z ó w m i n e r a l n y c h i u s ł u g , a t a k ż e s p e c j a l i z a c j i p r o d u k ­ c y j n e j i p r z e s t r z e n n e j r o l n i c t w a . W o p r a c o w a n i u p o d d a n o a n a l i z i e n i e k t ó r e z w y m i e n i o n y c h c z y n ­ n i k ó w , p r z e d s t a w i a j ą c i c h s t a n i z r ó ż n i c o w a n i e p r z e s t r z e n ­ n e w u k ł a d z i e p o d s t a w o w y c h j e d n o s t e k a d m i n i s t r a c y j n y c h , t j . g m in o r a z p o d j ę t o p r ó b ę o c e n y i c h z a s t o s o w a n i a w p r o ­ d u k c j i . ROLNICZA SIŁA ROBOCZA, 3E0 STAN I ROZMIESZCZENIE O m n w ia n è w o j e w ó d z t w o n a l e ż y d o n a j s ł a b i e j z u r b a n i z o w a n y c h r e g i o n ó w k r a j u , w k t ó r y c h i s t n i e j ą c e s t r u k t u r y d e m o g r a f i c z ­ n e c h a r a k t e r y z u j e d u ż y u d z i a ł l u d n o ś c i r o l n i c z e j , z w i ą z a ­ n e j p r a c ą i w y k o n y w a n y m za w o d em z w ł a s n y m i g o s p o d a r s t w a m i r o l n y m i . U d z i a ł c z y n n y c h w r o l n i c t w i e , w s t o s u n k u d o o g ó ł u p r a c u j ą c y c h w y n o s i ł w 1 9 7 8 r o k u p r a w i e 4 4 %, a w s a m y c h g m i n a c h p r z e k r a c z a ł n a w e t 5 8 %, Na 1 0 0 h a u ż y t k ó w r o l n y c h p r z y p a d a ł o w t e d y 4 9 , 5 o s ó b p r a c u j ą c y c h w y ł ą c z n i e w r o l n i c ­ t w i e o r a z 3 1 t z w . p o m a g a j ą c y c h m i e s z k a j ą c y c h w g o s p o d a r ­ s t w a c h , a l e w y k o n u j ą c y c h p r a c ę p o z a r o l n ę j a k o g ł ó w n e z a j ę ­ c i e . 2 0 4 fu n kcja ch t u r y s t y c z n y c h /gm in a t a t r z a ń s k a . Bukowina T a tr z a ń ­ s k a , C z o r s z t y n / w k tó r y c h rów n ocześn ie u d z i a ł mężczyz.n w z a tr u d n ie n iu na r o l i j e s t stosunkowo w ysoki i p rzek racza c z ę s t o 5 0 % czynnych zawodowo w r o l n i c t w i e . N ie w ie le n i ż s z ę g ę s t o ś ć czynnych w r o l n i c t w i e , bo w g r a n i ­ cach 5 0 - 5 5 osób na 1 0 0 ha ma t e ż k i l k a innych gmin z r o z ­ w in ię ty m i fu n kcjam i tu r y s ty c z n y m i / B i a ł y D u n a je c , Gródek n /D u n ajcem , R a b k a / o r a z p o d m ie js k ic h z podwyższonym u d z ia ­ łem r o ln ic t w a dwuzawodowego /g m i n y : Łu żn a , S ta r y S ę c z , Ka­ m io n k a /. Tu je d n a k że l i c z b a p r a c u ję c y c h w p r z e l i c z e n i u na 1 go sp o d a rstw o j e s t n is k a i n i e p r ze k r a c z a 1 , 5 o s o b y , a u d z i a ł ntężczyzn ja k o s i ł y r o b o cz e j w r o l n i c t w i e n ie s t a ­ nowi w ię c e j ja k 3 5 - 3 8 %. Można na t e j p od sta w ie s t w i e r d z i ć , że omawiane k a t e g o r i e gmin d y sp o n u ję r e la ty w n ie mniejszym p o te n c ja łe m s i ł y r o b o c z e j , z w ię z a n e j s t a l e z roln ictw em . I c h s y t u a c j ę poprawia w znacznym s to p n iu duży u d z i a ł tzw . pom agajęcych członków g o s p o d a r s tw a , za tru d n io n y c h g łó w n ie poza ro ln ic tw e m , k tó r y c h l i c z b a , w p r z e l i c z e n i u na 100 ha użytków r o l n y c h , j e s t p r ze w a ż n ie .w y ż s z a od s t a l e pra­ c u ję c y c h w r o l n i c t w i e i w ynosi ponad 6 0 o só b . Ta grupa osób w y s tę p u je l i c z n i e praw ie we w s z y s t k i c h gminach w o je ­ wództwa n o w o sę d e ck ie g o . Oak j u ż w c z e ś n i e j zauważono, n a j - w ię k sz ę l i c z b ę o d z n a c z a ję s i ę gminy z ro zw in ię ty m i d o j a z ­ dami o ra z p o d m i e js k i e . Również w gminach r o l n i c z y c h l i c z ­ ba pom agajęcych na 100 ha w yn o si n i e m niej n i ż 2 0 o só b . Obecność tak d u ż e j l i c z b y o s ó b , ujmowanych w s t a t y s t y c e ja k o pom agajęcy c zło n k o w ie g o s p o d a r s tw , s ta n o w i jed en z b a r d z i e j c h a r a k t e r y s t y c z n y c h elementów s t r u k t u r a l n y c h s i ­ ł y r o b o c z e j w i ę k s z o ś c i w si w ojew ództw a. Z badań przeprowa­ dzonych p rze z a u to ra na t e r e n i e 4 g m i n , / t j . O a b ło n k i, Ko­ r z e n n e j , Łęcka i S ta r e g o S ę c z a / , w yn ik a , że w n ie k tó r y c h m ie js c o w o śc ia c h i s t n i e j e po o k o ło 20% lu b nawet w ię c e j gosp oda rstw p rzew a żn ie m ałych , do 2 h a , n ie p o s ia d a ję c y c h w o g ó le s t a ł e j s i ł y r o b o c z e j i prowadzonych p rze z ta k i e 207 w ła ś n ie osob y /G ó r z 1 9 8 1 / . Ic h s y t u a c j a e k o n o m iczn o -p ro d u k - c y j n a , podobnie ja k g o sp o d a rstw c h ł o p s k o - r o b o t n i c z y c h , pro­ wadzonych p rzew a żn ie p r ze z k o b i e t y , o b a rczo n e ponadto l i c z ­ nymi obowiązkami domowymi, j e s t trudna i wymaga d z i a ł a ń s u b s t y t u c y j n y c h , r o z s z e r z a j ą c y c h s k a l ę środków te c h n ic z n y c h / c i ą g n i k ó w , m aszyn, i t p . / wydatkowanych na p r o d u k c ję r o ś l i n ­ ną i hodow laną. N a j n i ż s z ą g ę s t o ś ć czyn n ych w r o l n i c t w i e na 1 0 0 ha użytków r o ln y c h ,w g r a n i c a c h 2 0 - 3 5 o só b m ia ło w w ojew ództw ie w 197 8 roku 7 gmin p o ło ż o n y c h na o g ó ł w mało k o r z y s tn y c h warunkach p r z y r o d n ic z y c h /w B e s k i d z i e Sądeckim i N is k im , K o t l i n i e O r a w s k o -N o w o t a r s k ie j / . L i c z b y t e , będ ące n i e k i e d y dwa ra zy n i ż s z e n i ż w s ą s i e d n i c h gm in a ch , s ą kon sekw en cją a lb o s ł a ­ bego z a l u d n i e n i a w s i i ró w n o c ze śn ie dużego z a t r u d n i e n i a lu d ­ n o ś c i poza roln ictw em / n p . w P i w n i c z n e j , M u s z y n i e / , a lb o t e ż małego r o z d r o b n ie n ia g o sp o d a r stw / j a k w O a b ło n c e , Łap­ sz a c h N i ż n y c h , S ę k o w e j, c z y U ś c i u G o r l i c k i m / . Na o g ó ł ko­ r z y s t n i e k s z t a ł t u j e s i ę w ty c h gminach l i c z b a czynnych w r o l n i c t w i e na 1 g o sp o d a rstw o w ynosząca od 1 , 8 0 do 1 , 9 3 , a ta k ż e u d z i a ł m ężczyzn ja k o s i ł y r o b o c z e j , s i ę g a j ą c y zw y k le 4 5 , a nawet 50%. W l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h ,p o d o b n i e ja k w o k re sa c h poprzed­ n i c h , z a t r u d n i e n i e s i ł y r o b o c z e j w gosp o d a rstw a ch w o j . no­ w o są d e c k ie g o s y s t e m a t y c z n i e u l e g a ł o z m n i e j s z e n i u . W o k r e s i e 1 9 7 0 - 7 8 u b y te k w y n i ó s ł 2 4 , 3 t y s . o s ó b / t j . 1 6 ,6 % /w w o j. m iejsk im krakowskim 1 7 , 3 % / . 0 33 % w z r o s ł o n a to m ia st w tym c z a s i e w gminach województwa z a t r u d n i e n i e p o z a r o ln e m ie sz ­ kańców i o s i ą g n ę ł o l i c z b ę 8 9 t y s . o s ó b , t j . p raw ie 42% o g ó łu czynn ych zawodowo. Spadek z a tr u d n io n y c h w r o l n i c t w i e d o t y c z y ł w s z y s t k i c h gm in, a o j e g o s k a l i decydow ała p rzed e w szy stk im m ożliw ość u z y s k a n ia p ra c y poza r o ln ic tw e m , a lb o « p o p rze z c o d z ie n n e d o ja z d y do p r a c y , a lb o t e ż s t a ł ą em igra­ c j ę poza g r a n i c e w ojew ództw a, .an c zy n n ik j e s t s z c z e g ó l n i e 2C8 2 0 9 K a rt o gr a m 2 . U d z ia ł k o b ie t ja k o s ił y ro b o cz e j w r o ln ic tw ie w gm in a ch w o j, n o w o są d e ck ie g o w 1 9 7 8 ro k u . a - d o 50 % , b - 5 0 -5 4 , o - 5 4 -5 8 , d - 5 8 -6 2 , e - p o w y że j 6 2 % r o l n i c z y c h now oczesnym i, związanym i z użyciem c ią g n ik ó w , samobieżnymi kombajnami zbożowymi c zy z ie m n ia c z a n y m i. S z c z e ­ g ó l n i e ważna w ydaje s i ę p ro d u k cja s p e c j a l n y c h typów u r z ą - d z e ń , dostoso w a n ych do p ra c y w warunkach g ó r s k i c h . Bez te g o bowiem w i e l e g o sp o d a rstw n i e b ę d z ie mogło zm echan izo­ wać p rac p olow ych . Ze s p e c y f i k i warunków rozw oju t u t e j s z e g o r o ln ic t w a wynika k o n ie c z n o ś ć p r z y j ę c i a w ie lo w a r ia n to w y c h m od eli o r g a n i z a c y j ­ nych t e c h n i z a c j i g o sp o d a r stw o d p o w ia d a ję c y c h i c h w i e l k o ś c i , cechom s i e d l i s k r o l n i c z y c h o r a z rozwijanym kierunkom pro­ d u k c j i . T rzeb a s i ę p r zy tym l i c z y ć z p r z e c i ę t n i e w yższym i k o szta m i m e c h a n iz a c j i n i ż na te r e n a c h rów ninn ych, c h o c i a ż ­ by ze w zględu na k o n ie c z n o ś ć s to s o w a n ia t a k i c h w ł a ś n i e , s p e c j a l n y c h maszyn /o b o k s ta n d a r d o w y c h /, c z y t e ż p rzew a gi w ie lo k ie r u n k o w e j g o s p o d a r k i , w ym agającej u ż y c i a w ie l u r ó ż ­ nych maszyn i urządzeń r o l n i c z y c h . Prezentow aną w t e j a n a l i z i e o cen ę zm echanizow ania g o s p o ­ da rstw c h ł o p s k i c h województwa n o w osą d eck iego opieram y na d ość s z e r o k i e j g r u p i e 1 7 typów maszyn i u r z ą d z e ń , k tó r y c h s t a n w p o s z c z e g ó ln y c h gminach o c e n ia n o p rzy za sto so w a n iu metody p u n k to w ej. Bako podstaw ę t e j ocen y p r z y j ę t o l i c z b ę maszyn na 1 0 0 0 g o sp o d a r stw i w z a l e ż n o ś c i od otrzym anego wyniku p rzyznaw an o: od 0 , 5 do 3 punktów d l a maszyn i u r z ą ­ dzeń r z a d z i e j w y s tę p u ją c y c h lu b 0 , 5 do 5 punktów d la c z ę ­ ś c i e j s p o ty k a n y c h . Wydawało s i ę bowiem, że w in d y w id u a l­ nym r o l n i c t w i e o m o ż l iw o ś c i m e c h a n i z a c j i p rac d e c y d u je c z ę ­ s t o t l i w o ś ć w ystępow ania d a n ej m aszyny, a n i e in n e w sk a ź n i­ k i n a t ę ż e n i a . W ię k szo ść gmin województwa /63% o g ó ł u / u z y s k a ł a do 3 0 - 4 0 punktów /k a r to g r a m 3 / . Są w t e j g r u p i e j e d n o s t k i różne pod względem warunków p r z y r o d n i c z y c h i s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n y c h , 1 l e c z n i e r e p r e z e n t u j ą c e s k r a j n y c h przykładów . Gminy z taką i l o ś c i ą punktów c h a r a k t e r y z u j e n a s t ę p u ją c a l i c z b a n i e k t ó r y c h maszyn na 1 0 0 0 g o s p o d a r s tw :o d 8 0 do 120 c ią g n i k ó w , od 4 0 0 do 5 5 0 s i l n i k ó w e l e k t r . , o d 1 0 0 do 2 0 0 młoc k a rn i od 1 5 0 do 2 0 0 kopaczek do ziem niaków o ra z po k i l k a s z t ż n iw ia r e k / 2 - 4 / . s n o o o w ia z a łe k / 1 - 3 / . 213 K a rt o gr a m 3 . P o zi o m m e ch a n iz a c ji ro ln ic tw a in d y w id u a ln e g o w gm in ac h w o j. n o w o są d e ck ie g o w ro k u 1 9 7 8 /w y ra żo n y p u n k to w o w g li c z b y m a­ sz y n r o ln ic z y c h na 1 0 0 0 g o sp o d a r st w /, a - do 2 5 p u n k tó w , b - 2 5 -2 9 c - 2 9 -3 3 , d - 3 3 -3 7 , e - p o w y że j 3 7 p u n k tó w N a j s ł a b i e j / p o n i ż e j 2 7 p u n k tó w / p o s t ą p i ł a d o tą d m echaniza­ c j a g o sp o d a r stw w gminach typowo g ó r s k i c h , ja k w O c h o t n i c y , K am ienicy c z y M u sz y n ie . Zauważyć je d n a k można, że w k i lk u in n ych je d n o s tk a c h p o s i a d a ją c y c h rów n ież trudn e warunki na­ t u r a l n e , w sk a ź n ik i zm echanizow ania s ą dużo w y ż s z e , g łó w n ie d z i ę k i p ow stan iu in t e n s y w n ie prowadzonych go sp o d a rstw s a ­ d o w n ic z y c h , k t ó r e u z y s k a ł y p r e f e r e n c j e w p r z y d z i a l e c i ą g n i ­ ków i in n ych m aszyn. W przebudow ie b a zy t e c h n i c z n e j r o l n i c t w o p o l s k i e z n a j d u je s i ę o b e c n ie na e t a p i e p rze jśc io w y m pomiędzy m e ch a n iza c ją konną a m ającą n a s t ą p i ć t r a k t o r y z a c j ę g o sp o d a r stw / M o ż l i ­ wość w z r o s t u . . . 1 9 7 9 / . W w o j . now osądeckim , w w i ę k s z o ś c i gmin p r o c e s ten j e s t je d n a k w y ra źn ie s p ó ź n i o n y , m , i n . ze w zględ u na wspomniane b r a k i w podaży s p e c j a l n e g o s p r z ę t u , d ostoso w a n ego do p r a c y na te r e n a c h g ó r e k i c h . N iem n iej i tu ­ t a j n a s t ą p i ł w id o czn y p o s t ę p , z w ł a s z c z a w s i l e p o cią go w ej r o l n i c t w a , u m o ż l iw ia ją c y zmianę t e c h n i k i w p raca ch r o l n i ­ c zy c h i tr a n s p o r to w y c h . W o s t a t n i c h l a t a c h ponad 5 - k r o t n i e w z r o s ła l i c z b a c ią g n ik ó w s ta n o w ią c y c h in d y w id u a ln ą w ła sn o ść r o ln ik ó w . W 1 9 7 8 roku zanotowano i c h w gminach / b e z m i a s t / 4 8 7 0 s z t u k . P r z y r o s t o w i c ią g n ik ó w n i e t o w a r z y s z y ł a je d n a k ż e w y r a ź n i e j ­ s z a r e d u k c ja l i c z b y k o n i . .W l a t a c h 1 9 7 0 - 7 8 p o g ło w ie tych z w i e r z ą t p ociągow ych s p a d ł o z a le d w ie o. 9 0 0 s z t u k , t j . o 2 ,7 % ogółu,m im o że t u t e j s z e g o sp o d a rstw a m ia ły p r z e c i ę t n i e , w p r z e l i c z e n i u na 1 0 0 ha użytków r o l n y c h , 2 4 , 4 je d n o s te k p o c ią g o w y c h , a w ię c o praw ie 2 j e d n o s t k i w i ę c e j n i ż w kra­ j u 2 . P rzy a n a l i z i e zmian w o b s a d z i e k o n i w p o s z c z e g ó ln y c h gmi­ n a ch , w p ow ią za n iu z zakupami c ią g n ik ó w można je d n a k że do­ s t r z e c s z e r e g t e n d e n c j i p o t w i e r d z a ją c y c h o g ó ln e praw idłow ości w y s tę p u ją c e w p r o c e s i e s u b s t y t u c j i m iędzy m echaniczną a ży­ wą s i ł ą p o cią g o w ą . *1 1 je d n o s t k a p ociągow a » 1 koń żywy = 5 k o n i m echanicznych. 1 c i ą g n i k » 5 j e d n o s t e k p ocią gow ych « 2 5 k o n i mechanicznych 214 Konsekwencję t a k i e j o r g a n i z a c j i p r z e s t r z e n n e j SKR b y ło bar­ dzo nierów nom ierne r o z m ie s z c z e n ie s p r z ę t u te c h n ic z n e g o ora z s i l n e z r ó ż n ic o w a n ie podaży podstawowych u s ł u g . W gminach p ołożon ych w p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j c z ę ś c i województwa /Ł u ż n a , Bobowa, G o r l i c e / i na p ó łn o c y / J o d ł o w n i k , Jordanów , Limano­ w a / w a r to ś ć m ajątku s p ó ł d z i e l n i , w p r z e l i c z e n i u na 100 ha użytków r o ln y c h p r ze k r a c z a 6 0 0 t y s . z ł o t y c h , podczas gdy w g ó r s k i c h j e s t 2 - lu b 3 - k r o t n i e n i ż s z a . Ouża c z ę ś ć s p r z ę t u SKR z n a j d u je s i ę w gminach z s i l n i e ro z ­ drobnionym roln ictw em /wspom niane w yżej gm iny: G o r l i c e , Ł u żn a , L im anow a/, c h ł o p s k o -r o b o t n i c z y m , co j e s t z jaw isk iem korzystnym ze w zględu na k o n ie c z n e zrekompensowanie n ie d o s ­ ta tk u m aszyn, s ta n o w ią c y c h in d yw id u a ln ą w ła sn o ść rb ln ik ó w . S u b s t y t u c y jn e fu n k c je SKR w z r o s ły b y r a d y k a l n i e , gdyby z a ­ równo w tych re jo n a c h d z i a ł a n i a s p ó ł d z i e l n i , ja k i w pozo­ s t a ł y c h n a s t ą p i ł poważny w zro st l i c z b y c ią g n ik ó w . W P o ls c e na k ółk a r o l n i c z e przypada 3 7 , 1 % o g ó ln e j i l o ś c i c ią gn ików użytkowanych p r ze z in d y w id u a ln y s e k t o r , a w woj . nowosądec­ kim t y l k o 1 8 , 1 %. W c z ę ś c i gm in, p rzew ażnie z rolnictwem c h ł o p s k o -r o b o t n i c z y m , w sk a źn ik i- te są w yższe i wynoszą np. w Grybowie 3 3 , 6 %, w Limanowej 3 4 , 8 %, G o r l i c a c h 26 %. B a r d z i e j z n a c z ą c y , w porównaniu z c ią g n i k a m i , j e s t u d z i a ł SKR w za soba ch n i e k t ó r y c h m aszyn: w r o zs ie w a c za c h wapna i nawozów w yn o si 6 2 ,2 % , w sa d za rk a ch do ziemniaków 8 7 ,9 % , sn o p o w ią za łk a c h 6 6 , 3 %, o p ry sk iw a c za ch cią gn ik o w ych 6 1 , 5 % i s ie w n ik a c h zbożowych 8 1 , 8 %. S k a la d z i a ł a l n o ś c i p o s z c z e g ó ln y c h SKR w ramach tzw . u s łu g d l a l u d n o ś c i pokrywa s i ę z a s a d n ic z o z w i e l k o ś c i ą p o s ia d a ­ nego s p r z ę t u . Ponieważ j e g o o g ó ln e za so b y są w wojewódz­ tw ie n i e w i e l k i e , rów nież w a r to ść św iadczonych gospodarstwom u s ł u g j e s t bardzo mała i w yn o si ś r e d n io na 1 ha użytków ro ln y ch 3 4 7 z ł o t y c h /B i e d r o ń , 1 9 8 1 / , podczas gdy w P o l s c e ponad 6 0 0 z ł o t y c h . S ta w ia to w o j . now osądeckie w g r u p ie 217 województw o zdecyd ow an ie n a jn iż s z y m p oziom ie u s ł u g w k ra ­ j u , wśród t a k i c h j a k : o l s z t y ń s k i e , s u w a ls k ie i o s t r o ł ę c k i e . 2 n a j w i ę k s z e j l i c z b y u s łu g " k ó łk o w y c h 0/ g ł ó w n i e m e c h a n i z e c y j - nych i c h e m iz a c y j n y c h / - o k o ło 6 0 0 z ł o t y c h na 1 ha, k o r z y ­ s t a j ą go sp o d a rstw a z i n t e n s y w n i e j prowadzonym rolnictw em polowym w gminach Bobowa, Łukowica i P o d e g r o d z ie . Bardzo mało n a to m ia st / o k o ł o 1 0 0 ^ 1 5 0 0 z ł o t y c h na 1 h a / z gmin g ó r s k i c h , g d z i e brak SKR-ów lu b ic h s i e ć j e s t bardzo rzad­ ka. Oednę z .p r z y c z y n z a n i ż o n e j d z i a ł a l n o ś c i s p ó ł d z i e l n i na r z e c z r o l n i c t w a j e s t powszechne w y k o r z y sty w a n ie c ią g n ik ó w t e j i n s t y t u c j i do p rac p o z a r o l n i c z y c h , g łó w n ie tr a n s p o r to w y c h . IV SKR d z i a ł a j ą c y c h na te r e n a c h g ó r s k i c h , a ta k ż e w n i e k t ó ­ rych p o ło żo n y ch w s t r e f i e p o d m i e js k i e j Nowego S ą c z a , Lima­ nowej i Nowego T a r g u , na p race r o l n i c z e , w s k a l i roku , p r z y ­ pada n i e w i ę c e j n i ż 15% c a ł e g o c za su p ra c y tr a k to r ó w . N a j ­ w yższy s t o p i e ń w y k o r z y s ta n ia c ią g n ik ó w d l a l o l n i o l w a , wys­ t ę p u j ą c y w t a k i c h gminach j a k C h ełm iec i O od łow n ik , n ie p r z e k r a c z a ł 40%. Trudno w t e j s y t u a c j i p rzy p isy w a ć SKR i s t o t ­ n i e j s z e f u n k c je w m echanizowaniu r o l n i c t w a . Szacunkowo moż­ na p r z y j ą ć , że u d z i a ł s p ó ł d z i e l n i w m e c h a n i z a c j i n ie k tó r y c h prac w g o sp o d a rstw a c h in d y w id u a ln y ch województwa p r z e d s t a ­ wia s i ę n a s t ę p u j ą c o : w s i e w i e z b ó ż - 2 , 9 %, w sa d z e n iu ziem niaków - 2 , 5 %, k o s z e n iu zb ó ż - 8 , 5 %, kopaniu z ie m n ia ­ ków - 5 , 0 %, w y s ie w ie nawozów - 1 8 , 4 %, o r c e i podorywce - 21,8 %. Dość zn a c zn y d y s ta n s d z i e l i t e ż g o sp o d a rstw a in d y w id u a ln e województwa n o w o są d eck iego od in n ych rejonów k r a ju w z a ­ k r e s i e z a s to s o w a n ia nawozów m in e r a ln y c h . W 1 9 7 8 roku z u ż y ­ ł y o n e , w p r z e l i c z e n i u na 1 ha użytków r o ln y c h o k o ło 120 kg nawozów, t j . o 1 / 4 m niej n i ż p r z e c i ę t n i e w P o l s c e . Tę r ó ż n i c ę rekom pensuję one większym zastosow an iem ob o rn ik a w i l o ś c i o k o ło 14 ton na 1 b~ 218 Wysokie dawki nawożenia m in eraln ego / 1 6 0 - 17 0 kg na 1 h a / s t o s u j ą w województwie r o l n i c y g o s p o d a r u j ą c y na l e p s z y c h g l e b a c h / K o t l i n a S ą d e c k a , B e s k i d Wyspowy/, na kt ór yc h rów­ n o c z e ś n i e w s t r u k t u r z e użyt kow an ia z i e m i dominuję k i e r u n ­ k i po ło wę , z małym ud zia łem ł ę k i p a s t w i s k , W gminach g ó r ­ s k i c h , g d z i e z w i ę k s z o n y u d z i a ł maję ł ę k i i p a s t w i s k a , uży­ tkowane j e s z c z e c z ę s t o t r a d y c y j n i e , bez reg u la r n e g o nawo­ ż e n i a m in e ra ln e g o i o r g a n i c z n e g o , z u ż y c i e nawozów spada p o n i ż e j 1 0 0 kg na 1 h a , n i e k i e d y / j a k w Łabowej c zy Ochot­ n i c y / , nawet do poziomu 6 0 - 7 0 kg . Z w i ę k s z e n i e dawek nawo­ zowych p o t r ze b n e j e s t całemu r o l n i c t w u nowosądeckiemu. N a j ­ w ię k sz e je dnak p o t r z e b y w y s t ę p u j ę w re jo na c h u ż y t k u j ą c y c h w i ę c e j ł ę k i p a s t w i s k , k t ó r y c h p r o d u k c y jn o ś ć j e s t niew yso­ ka i o g r a n i c z a k o n i e c z n y p r z y r o s t p ogł ow ia z w i e r z ą t . Be st to sprawa o t y l e ważna, że od pewnego czas u spada dostawa pa sz t r e ś c i w y c h d l a r o l n i c t w a i k o n i e c z n e s t a j e s i ę o p a r c i e hodowli o własn e p a sz e g o s p o d a r s t w . Wprawdzie r o l n i c t w o ind yw id ua ln e województwa w n i e w i e l k i m t y l k o s t o p n i u było u z a l e ż n i o n e od p a s z zakupywanych u pa ństwa, zuż yw aj ąc w s k a l i roku, w p r z e l i c z e n i u na 1 ha użytków r o l n y c h , 90 kg paszy /w P o l s c e ponad 3 5 0 k g / , ni em n i ej i te i l o ś c i uleg nę o g r a n i c z e n i u . W największym s t o p n i u spadek dostaw od b i ć s i ę może na ho­ d o w l i w gminach c h ł o p s k o - r o b o t n i c z y c h , z rozdrobnionymi g os p od a rst w a m i, k t ó r e otrzymywały dotąd z n a c z n i e j s z e i l o ś ­ c i pa sz - w Kamionce / 2 0 7 kg na 1 h a / , Nawojowej / 1 5 7 k g / , Starym Sączu / 1 5 0 k g / . Na o b s z a r a c h g ó r s k i c h n a t o m i a s t , g d z i e wiodącym kierunkiem w ho dow li j e s t b y d ł o , zakupy pasz b y ł y n i e w i e l k i e , n i e k i e d y , j a k w Lubniu c zy O c h o t n i c y n ie p r z e k r a c z a j ą c e 50 kg w p r z e l i c z e n i u na 1 ha użytków r o l n y c h . EFEKTYWNOŚĆ ZASTOSOWANIA CZYNNIKÓW PRODUKCJI W INDYWIDUALNYM ROLNICTWIE M o ż l i w o ś c i w zr o s t u p r o d u k c j i r o l n i c z e j w o j . nowosądeckiego s ą s i l n i e z r ó ż n i c o w a n e . O e ś l i j e s z c z e niedawno na i c h i s - 219 T a b e l a 1 : Gminy w o j . no wo są de ck iego wg o d c h y l e ń / w a r t o ś c i w s p ó ł c z y n n i k a z m i e n n o ś c i W/między ud zia łem w po­ w i e r z c h n i użytków ro l n y c h a udziałem w zasobach czynników p r o d u k c j i Gminy z o d c h y l e n i a m i d o d a t n i - Gminy z o d c h y l e n i a m i mi /nadwyżka czynników pr od uk - ujemnymi / n i e d o b o r y c z y n - c j i / ników p r o d u k c j i / Ł o s o s i n a / 0 , 0 0 4 / , T y m b a r k / 0 , 0 0 5 / P o d e g r o d z i e / O , 0 2 1 / , R a b k a / 0 , 0 3 1 / , C z o r s z t y n / 0 , 0 5 5 / , N o w y T a r g / 0 , 0 6 6 / 0 o r d a n ó w / 0 , 0 8 3 / , 0 a b ł o n k a / 0 , 1 1 5 / D o d ł o w n i k / 0 , 1 2 2 / , B u k o w i n a / 0 , 1 2 8 / , Ł ę c k o / 0 , 1 5 6 / , Raba W y ź n a / O , 1 6 4 / , K a m i e n i c a / O , 1 6 8 / , B i a ł y Duna jec / 0 , 1 7 5 / , Ł u k o w i c a / 0 , 1 9 3 / .C za r n y D u n a j e c / 0 , 2 2 6 / , gmina t a t r z a ń s k a / 0 , 4 9 7 / . C h e ł m i e c / O , 0 2 4 / , K ryn ic a / 0 , 0 3 2 / , Limanowa/O,0 3 4 / L u b i e ń / 0 , 0 4 7 / , Kamionka / 0 , 0 6 7 / , Mszana Dolna / 0 , 0 7 2 / , D o b r a / 0 , 0 8 1 / , Las k o w a / 0 , 0 9 0 / ,N i e d ź - wi ed ź / 0 , 1 0 0 / , Sę kowa / 0 , 1 0 8 / , S t a r y S ą c z / 0 , 1 1 5 / , Ł u ż n a / 0 , 1 1 2 / , K o r z e n n a / 0 , 1 2 8 / .Gródek n / D u n a j c e m / 0 , 1 3 8 / , N a w o - j o w a / 0 , 1 7 0 / , Ła ps ze N i ż - n e / 0 , 1 9 2 / , B o b o w a / 0 , 2 0 5 / , G r y b ó w / 0 , 2 1 2 / , U ś c i e Gor­ l i c k i e / 0 ^ 2 1 6 / , G o r l i c e / 0 , 2 2 Z / , 3 c h b tr. ica Dolna / 0 , 2 4 3 / , Ł a b o w a / 0 , 2 8 2 / , M u s z y n a / 0 , 3 5 7 / . W naw iasach podano w a r t o ś ć w s p ó ł c z y n n i k a W. Gminy z niedo bora mi czynn ików p r o d u k c j i / o d c h y l e n i a uj em ne / s k u p i a j ą s i ę g ł ó w n i e w ś r o d k o w o - z a c h o d n i e j i po łudniowej c z ę ś c i województwa, s i l n i e j u ż d z i s i a j p r z e k s z t a ł c o n e j p r z e z rozwój przemysłu i t u r y s t y k i . S k a l a niedoborów j e s t różna i w ią ż e s i ę bądź z n i e d o s t a t k i e m pr acy żywej i ż y ­ wej s i ł y p o c i ą g o w e j , bądź t e ż nakładów k a p i t a ł o w y c h . I s t o t ­ ne w i c h ró żn i c o w a n i u są f u n k c j e s p o ł e c z n o - g o s p o d a r c z e po­ s z c z e g ó l n y c h gmin i zwi ąz an e z nimi t a k i e c ech y r o l n i c t w a j a k : w i e l k o ś ć go s p o d a r s t w i k i e r u n k i p r o d u k c j i . N a j w i ę k s z e o d c h y l e n i a / w a r t o ś ć w s p ó ł c z y n n i k a W n i e k i e d y nawet powyżej 0 , 2 0 0 / , w y s t ę p u j ą p rzede w sz y st k i m w gminach Be ski du Sądec­ k i e g o i N i s k i e g o , z a s i e d l o n y c h na nowo po I I w o j n i e św ia ­ towej p r z e z l u d n o ś ć napływową. N i e k t ó r e z n i c h są s ł a b o z a ­ l u d n i o n e / N p . U ś c i e G o r l i c k i e / , lub i c h mieszk ań cy masowo 222 p o d j ę l i p ra cę p o z a r o l n ę / M u s z y n a » P i w n i c z n a . K r y n i c a / , co o c z y w i ś c i e o b n i ż a poważnie mo żliwości z a t r u d n i e n i a w r o l n i c ­ twie . * Duże ni e d o b o ry czynników p r o d u k c j i c e c h u j ę t e ż w i ę k s z o ś ć gmin z rolnictwem rozdrobnionym, p r zy czym n a j c z ę ś c i e j w i ę ­ żę s i ę one w równej mier ze z n i s k i m i nakładami t r a d y c y j n y c h czynników p r o d u k c j i , j a k również k a p i t a ł u , Dak można zauważyć z t e j a n a l i z y , z r ó ż n i c o w a n i e p r z e s t r z e n ­ ne gmin w z a k r e s i e p o t e n c j a ł u p o z a p r z y r o d n i c z y c h czynników p r o d u k c j i j e s t w w o j . nowosędeckim n i e m n i e j s z e n i ż z r ó ż ­ nic ow an ie g l e b , kl i mat u i innych elementów śr odowiska g e o ­ g r a f i c z n e g o d e c y d u j ę c y c h o n a t u r a l n e j p r o d u k c y j n o ś c i z i e m i . N i e k i e d y między tymi dwiema grupami czynników produkcyjnych r o l n i c t w a w y s t ę p u j ę z w i ę z k i d o d a t n i e , s t w a r z a j ę c e warunki d l a rozwoju i n t e n s y w n e j p r o d u k c j i , kosztem r e l a t y w n i e n i s ­ ki ch nakładów, n i e k i e d y ujemne, o g r a n i c z a j ę c e w zr o st pro­ d u k c j i . Nie w s z ę d z i e bowiem z a sto sow a n e nakłady d a j ę j e d ­ nakowy e f e k t p r o d u k c y j n y . Wskazuje na to pr ze d st aw io na w d a l s z e j c z ę ś c i p r a c y próba oceny e f e k t y w n o ś c i z a s t o s o w a n ia charakteryzowanych s z e ś c i u czynników p r o d u k c j i . Dla j e j wykonania przeprowadzono szacunkowe o b l i c z e n i a w a r t o ś c i p r o d u k c j i g l o b a l n e j r o l n i c t w a w s k a l i gmin, w cenach roku 1 9 7 8 , a n a s t ę p n i e u s t a l o n o procentowy u d z i a ł każdej z nich w p r o d u k c j i g l o b a l n e j c a ł e g o województwa /w podanym n i ż e j wzorze w a r t o ś ć G / . B y ł on porównywany z udziałem danej gminy w o g ó l n y c h za sob a c h 6 czynników p r o d u k c j i , w z i ę t y c h w t e j a n a l i z i e pod uwagę, a o b l i c z o n y c h według po przednio podanego z a ł o ż e n i a /w e wzorze w a r t o ś ć Р / . Porównania doko­ nano p o s ł u g u j ę c s i ę wzorem zastosowanym j u ż p o p r z e d n i o : »1 - - C - ~ 1 Wartość w s p ó ł c z y n n i k a zm i e n n o ś c i = 0 oznacza i d e n t y c z ­ ność u d z i a ł u obydwu elementów, t j . w i e l k o ś c i zasobów c zy n ­ 223 ników p r o d u k c j i / t r a k t o w a n y c h j a k o n a k ł a d y na p r o d u k c j ę r o l ­ n i c z y / i w i e l k o ś c i p r o d u k c j i g l o b a l n e j r o l n i c t w a / tr a k t o w a ­ nej j a k o e f e k t y p o n i e s i o n y c h n a k ł a d ó w / . ze znakiem p lus / o d c h y l e n i e d o d a t n i e / o z n a c z a ef ek t y w n e z a s t o s o w a n i e c zy n ­ ników p r o d u k c j i , ze znakiem minus / o d c h y l e n i e u j e m n e / , n i e - 4- efe kt y wn e z a s t o s o w a n i e czynników p r o d u k c j i , Wartość w sp ó ł ­ c zy n n i k a W1 i n f o r m u je o s k a l i ef e k t y w n e g o lub n i e e f e k t y w n e ­ go z a s t o s o w a n i a czynników p r o d u k c j i . Ł ę c z n i e w 2 4 gminach / 5 8 , 5 % o g ó ł u gmin w w o j e w ó d z t w i e / s t w i e r d z o n o w ys tę po w a ni e o d c h y l e ń d o d a t n i c h , a w 17 ujem­ nych / t a b l i c a 2 / . T a b e l a 2 : Gminy w o j . n o w o s ą d e c k i e g o wg o d c h y l e ń / w a r t o ś c i w s p ó ł c z y n n i k a W^/ między ud zia łe m w za sob ac h c zy n ­ ników p r o d u k c j i r o l n i c z e j , a ud zia łem w w a r t o ś c i p r o d u k c j i g l o b a l n e j r o l n i c t w a Gminy z o d c h y l e n i a m i d o d a t ­ nimi / e f e k t y w n e z a s t o s o w a ­ n i e c z y n n i k ó w / K a m i e n i c a / O , 0 5 2 / , N i e d ź w ie d ź / 0 , 0 4 1 / , Sękowa/ 0 , 0 4 1 / , Łącko / 0 , 0 4 5 / , O c h o t n i c a / O , 0 5 4 / , 3 o d ł o w n i k / 0 , 0 8 7 / , K r y n i c a / 0 , 1 2 0 / , K o r z e n n a / 0 , 1 6 9 / , S t a r y S ę c z / 0 , 2 2 4 / , L i m a n o - w a / 0 , 2 3 5 / , Ł o s o s i n a / 0 , 2 3 7 / B o b o w a / 0 , 2 5 0 / , C he łm iec / 0 , 2 7 4 / , Łabowa/ 0 , 2 8 0 / , Łu­ ko w i c a / 0 , 2 8 9 / , Kamionka / 0 , 3 0 5 / , P o d e g r o d z i e / 0 , 3 2 8 / ! lus z y n a / 0 , 3 5 7 / , Nawo j owa / 0 , 3 5 8 / , G r y b ó w / 0 , 3 6 7 / , Gró­ dek n / D u n a j c e m / 0 , 3 6 7 / , G o r - l i c e / 0 , 3 6 7 / , L a s k o w a / 0 , 4 7 3 / . Gminy z o d c h y l e n i a m i ujem­ nymi / n i e e f e k t y w n e z a s t o ­ sow an ie czynników p r o d u k c j i / Ł u ż n a / 0 , 0 0 4 / , Ł a p s z e N i ż . / 0 , 0 1 9 / , D ó b r a / 0 , 0 3 4 / , Lu- b i e ń / 0 , 0 2 0 / , U ś c i e G o r l i c - k i e / 0 , 0 3 4 / , Mszana Dolna / 0 , 0 5 0 / , T y m b a r k / 0 , 0 5 7 / , R a b k a / 0 , 0 7 8 / , Bukowina T a t - r z ans k a / 0 , 1 2 8 / , З о rdanów / 0 , 1 7 0 / , C z o r s z t y n / 0 , 1 7 7 / , Raba W y ż n a / 0 , 2 2 2 / , 3 a b ł o n - k a / 0 , 2 8 9 / , Nowy T a r g / 0 , 3 2 9 / T a t r z a ń s k a / 0 , 3 5 4 / , B i a ł y Du­ na j e c / 0 , 3 / 7 / , C z a r n y Dunajec . / 0 , 3 9 3 / . W nawiasa ch podano w a r t o ś c i w s p ó ł c z y n n i k a Wj. P r z y j ę t e do o b l i c z e ń w s k a ź n i k i i l o ś c i s i ł y r o b o c z e j , ż y ­ wej s i ł y p o c i ę g o w e j , zmechanizowania go sp o d a rst w w y ra ża- j ę i s t n i e j ę c y p o t e n c j a ł czynników D r o d u k c j i . Nie informu­ j ą w ię c o f a k t y c z n i e p o n i e s i o n y c h nak ła da ch tych c z y n n i ­ ków na p r o d u k c j ę r o l n i c z ą V o b l i c z e n i a c h p r z y j ę t o więc u p r o s z c z e n i e z a k ł a d a j ą c , ze t a k i e w ł a ś n i e i l o ś c i z o s t a ł y wydatkowane w p r o d u k c j i p o s z c z e g ó l n y c h gmin. 2 2 4 K a rt o gr a m 4 .L ic zb a je d n o st e k p o ci ą go w y ch na 1 0 0 ha u ży tk ó w ro ln y ch w gm i n ac h w o j. n o w o są d e ck ie g o w ro k u 1 9 7 8 . a - do 20 je d n o st e k , b - 2 0 -2 3 , c - 2 3 -2 6 , d - 2 6 -2 9 , e - p o w y że j 2 9 je d n o st e k n i e n i a z dużo lepszym w yk orz yst an iem p o s i a d a n e g o p o t e n c j a ­ łu pr acy i k a p i t a ł u , przy czym niemały r o l ę może tu mieć r e l a t y w n i e n i e w i e l k i u d z i a ł go sp o d a rst w ś w i a d c z ą c y c h równo­ c z e ś n i e u s ł u g i t u r y s t y c z n e . Z i e m i o c h ł o n n o ś ć p r o d u k c j i j e s t dos yć k o r z y s t n a , gdyż w yn o si o k o ło 31 ha na 1 min z ł o t y c h p r o d u k c j i g l o b a l n e j r o l n i c t w a . W i ę k szo ść gmin z d o d a tn im i o d c h y l e n i a m i l e ż y w n a j k o r z y s t ­ n i e j s z y c h pod względem warunków śro do w is ka n a t u r a l n e g o ob­ s z a r a c h wo jewództwa, s t w a r z a j ą c y c h możliwość ef ekt yw n ego z a s t o s o w a n i a p o s i a d a n y c h czynników p r o d u k c j i . Pewne o g r a n i ­ c z e n i a w i c h w y k o r z y s t a n i u wynikać mogą ze z b y t dużego ro z ­ d r o b n i e n i a obszarowego g o s p o d a r s t w i i c h w i e l o k i e r u n k o w e j p r o d u k c j i r o l n i c z e j , k t ó r e j prowad zen ie n i e s t w a r z a ł o do­ tąd w i ę k s z y c h problemów, a l e w p r z y s z ł o ś c i , p rzy k o n i e c z ­ nym zmechanizowaniu p r a c , może wpływać na p o d n i e s i e n i e k o s z ­ tów p r o d u k c j i . W gminach p o d m i e j s k i c h i sa d o w n i c zy ch p ro d u k cj a r o l n i c z a j e s t n a j m n i e j z i e m i o c h ł o n n a i w k i l k u przypadkach d l a u z y s ­ k a ni a 1 min w a r t o ś c i g l o b a l n e j t e j p r o d u k c j i t r z e b a b y ło t y l k o 2 0 ha gruntów / P o d e g r o d z i e , N aw oj ow a/ . Wydaje 9 i ę , że e f e k t y t e uzys kiwa no w dużym s t p p n i u w wyniku wydatkowa­ n i a pr acy tz w. pomagających członkó w g o s p o d a r s t w , k t ó r y c h w na szy ch o b l i c z e n i a c h n i e u j ę t o . P l o n u j ą c rozwój r o l n i c t w a województwa no wo są de c ki eg o t r z e ­ ba dużo w i ę c e j uwagi p o ś w i ę c i ć j e g o aspektom p r ze s t r z e n n y m . Gdy bowiem podaż środków p r o d u k c j i j e s t n i e d o s t a t e c z n a , k o n i e c z n e s t a j e s i ę t a k i e i c h z a s t o s o w a n i e , k t ó r e p r z y n i e ­ s i e w s k a l i s p o ł e c z n e j ja k n a j w i ę k s z e e f e k t y . Oak u s t a l o n o w b a d a n i a c h , n a k ł a d y czynników p r o d u k c j i , ponoszone p rzy wytwarzaniu o k r e ś l o n e j w a r t o ś c i produktów r o l n i c z y c h , są w p o s z c z e g ó l n y c h gminach bardzo r ó ż n e . D l a u z y s k a n i a pro­ d u k c j i g l o b a l n e j w a r t o ś ć 1 m1n z ł o t y c h wydatkowano w s k a l i roku, z a l e ż n i e od gm in y: p ra c ę od 12 do 25 o s ó b , s i ł ę koni 228 żywych w i l o ś c i od 2 do 7 , 5 s z t . , pracę ci ą gn i k ó w od 0 , 0 5 do 1 , 4 s z t . » m a s z y n y różnych typów od 4 do ponad 25 s z t . , nawozów m in eraln ych od 1 , 5 do ponad 5 ton i ob or nik a od 37 0 do ponad 5 0 0 t o n . Na obecnym e t a p i e rozwoju s p o ł e c z n o - g o s p o d a r c z e g o wojewódz­ twa nowosą dec kiego n a j p o t r z e b n i e j s z y wydaje s i ę n i e t y l k o d a l s z y w zr o s t nakładów d e c y d u j ą c y c h o p r z y r o ś c i e p r o d u k c j i , l e c z p rzede wsz ys tkim z w i ę k s z e n i e ef ek tów i c h za s to s o w a n ia w y n i k a j ą c e m . i n . ze zmiany s t r u k t u r y wydatkowanych w r o l ­ n i c t w i e nakładów. P r o p o r c j e i l o ś c i o w e p r o d u k c j i , n p . między s i ł ą roboczą a innymi rodza ja mi e n e r g i i , n i e są u k s z t a ł t o ­ wane z g o d n i e z wymogami s u b s t y t u c y j n o ś c i czynników produk­ c j i i k o n i e c z n e j i c h kom p lem en ta rno śc i . ZJako s z c z e g ó l n y pr zy kł a d można podać mało e f e k t y w n e , w n i e k t ó r y c h c z ę ś c i a c h województwa z a s t o s o w a n i e c i ą g n i k ó w , z powodu n i e d o s t a t k u odpowiednich maszyn r o l n i c z y c h . Zwrócenie b a c z n i e j s z e j uwa­ g i na sprawy o p t y m a l i z a c j i s t r u k t u r y nakładów na produ kc ję r o l n i c z ą , związanych ze stosowanymi c zy n n i k a m i , może z ł a ­ g o d z i ć obserwowany w zr o st p r z e s t r z e n n y c h d y s p r o p o r c j i w roz ­ woju g o s p o d a r k i i n d y w i d u a l n e j województwa. LITERATURA Biedro ń 0 . , 1 9 8 1 . O r g a n i z a c j a p r z e s t r z e n n a i d z i a ł a l n o ś ć S p ó ł d z i e l n i Kółek R o l n i c z y c h w wo jewództwie nowosądeckim. Maszynopis p rac y m a g i s t e r s k i e j w I n s t y t u c i e G e o g r a f i i WSP w Krakowie. F i a ł e k S t . , 1 9 4 8 . Po wia t no w os ą de c ki . Mono gra fia go sp od a rc za r o l n i c t w a . Warszawa. F i a ł e k S t , , 1 9 6 6 . Rozwój g o s p o d a r c z y powiatu nowosądeckiego w l a t a c h 1 9 4 5 - 6 5 /w : / Roczni k S ą d e c k i , tom V II ,N ow y S ą c z . Caputa 0 . , 1 9 7 5 . M o ż l i w o ś c i i perspek tyw y rozwoju r o l n i c t w a w re jo na c h g ó r s k i c h . Z e s z y t y problemowe Po stępu Nauk R o l n i ­ c z y c h , n r 1 6 2 . 229