Pobierz POZYTYWIZM W POLSCE PRACA – NAUKA i więcej Streszczenia w PDF z Sztuka tylko na Docsity!
POZYTYWIZM W POLSCE
PRACA – NAUKA - ROZUM – główne hasła pozytywistyczne
1. Spór „młodej” i „starej” prasy (młodych i starych):
rozegrał się w latach 70-tych XIX wieku. „Młodzi”, w większości wychowankowie Szkoły Głównej, wystąpili przeciwko: bezprogramowości, zaniedbywaniu spraw krajowych, zacofaniu ideowemu, atmosferze wzajemnej adoracji panującej w środowisku dziennikarzy i literatów. Początkowo ich artykuły ukazywały się w „Przeglądzie Tygodniowym”, później w „Niwie”. Młodzi to: Aleksander Świętochowski, Piotr Chmielowski, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa.
2. Hasła głoszone przez pozytywistów polskich:
praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja kobiet (równouprawnienie), utylitaryzm sztuki (sztuka ma być pożyteczna), odrzucenie na pewien czas walki zbrojnej na rzecz działalności konspiracyjnej i pracy, krzewienie nauki i oświaty, idea wspólnej pracy dla ojczyzny ku ogólnemu społecznemu pożytkowi, praktycyzm zamiast idealizmu, krytyka zacofania, asymilacja Żydów (włączenie na równych prawach społeczności żydowskiej do narodu polskiego).
3. Cechy pozytywisty polskiego:
działacz na rzecz społeczności, przejawiający szacunek do nauki i oświaty, głoszący kult nowoczesnej cywilizacji, aprobujący rozum i rozsądek, użyteczny dla społeczeństwa, lekarz dążący do uzdrowienia społeczeństwa, szczególnie jego psychiki (walka z marzycielstwem), homo faber (twórca), pracowity, zaradny, wykształcony, energiczny, odrzuca współpracę z zaborcą.
4. Cechy stylu utworów okresu pozytywizmu:
tematy czerpane z rzeczywistości, np. kwestia żydowska, biedota miejska, dzieci, praca, ojczyzna (mit powstań), natura, los emigranta, tułacza, wierne przedstawienie świata w utworach, indywidualizacja języka postaci – wprowadzenie gwary i odmian środowiskowych języka, dużo szczegółów w opisie realiów.
5. Sytuacja w poszczególnych zaborach.
Zabór austriacki (Kraków, Lwów): duże swobody polityczne, działały polskie teatry i wydawnictwa, otwarte były polskie uniwersytety; warstwa ziemiańska przybrała wiernopoddańczą postawę wobec cesarza (Teka Stańczyka), tragiczna sytuacja mas chłopskich („nędza galicyjska”), zacofanie gospodarcze, brak przemysłu. Zabór pruski (Poznań): proces germanizacji, ograniczenie swobód politycznych, oświatowych, kulturalnych, wydawanie antypolskich ustaw. Zabór rosyjski (Warszawa): procesem rusyfikacji objęto wszystkie instytucje kulturalne, konfiskowano majątki, cenzurowano prasę i wydawnictwa, Polacy zostali usunięci z pracy w administracji, chłopi popadli w skrajną nędzę; ostre represje ze strony władz carskich.
6. Różny stosunek do powstania styczniowego.
Stańczycy: Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Ludwik Wodzicki, Stanisław Koźmian byli autorami zbioru pamfletów politycznych pt. „Teka Stańczyka”. Reprezentowali poglądy konserwatywne, a za patrona uznali Stańczyka – błazna ostatnich Jagiellonów. Żądali od Polaków całkowitego posłuszeństwa wobec władz, porzucenia myśli o spiskach i konspiracji, potępiali powstania narodowe, popierali wpajanie młodzieży konieczności pogodzenia się z losem, widząc w tym gwarancję spokoju. Pozytywiści warszawscy: powstanie uznali za wydarzenie tragiczne i szkodliwe, ale nie potępiali jego uczestników; szacunek do tradycji.
