Prawa i wolności obywatelskie - Notatki - Etyka, Notatki z Etyka

Pobierz Prawa i wolności obywatelskie - Notatki - Etyka i więcej Notatki w PDF z Etyka tylko na Docsity! 1 Prawa i wolności obywatelskie to rodzaj praw przysługujących jednostce i upoważniających ją do domagania się od państwa podjęcia lub powstrzymania się od określonych działań. Upoważnienie to obowiązuje od momentu nabycia obywatelstwa. Prawa i wolności obywatelskie wiążą jednostkę z systemem politycznym i czynią z niej członka wspólnoty politycznej. Zagwarantowanie jednostce możliwości realizacji swych interesów poprzez stworzenie konstrukcji praw obywatelskich jest jednym ze standardów nowożytnej koncepcji demokracji.1 Współczesne systemy penitencjarne państw w państwach demokratycznych przywiązują dużą wagę - przynajmniej w sferze ustaleń formalnych i kodeksowych – do resocjalizacji skazanych co znalazło odbicie m.in. w polskim kodeksie karno wykonawczym z 1997r. znowelizowanym w roku 2003.2 r. na podstawie którego odbywa się wykonywanie orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym karnym i w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. W praktyce jednak jest znacznie gorzej, od wielu lat większość polskich zakładów karnych jest przeludnionych i nie spełnia wielu spośród norm, przestrzeganych w innych państwach Europy, zwłaszcza Zachodniej. W literaturze przedmiotu istnieją podzielone zdania co do oddziaływania resocjalizacyjnego przez systemy penitencjarne i tak na przykład:3 1 Oniszczuk Jerzy, Wolności i prawa socjalne oraz orzecznictwo konstytucyjne , wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa, Wars zawa 2005, 2 Ustawa z 6 czerwca 1996 Kodeks karno – wykonawczy (Dz. U. z 1997, Nr 90, poz. 557 z późń. zm.) 3 http://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C4%99ziennictwo 2 a) Thomas Mathiesen twierdzi, że więzienie nigdy jednak rzeczywistej zdolności resocjalizacyjne nie miało, a jego funkcją ukrytą jest represjonowanie najniższych warstw społecznych (Prison on Trial). b) Michel Foucault był zdania (Nadzorować i karać), że więzienie powstało jako jeden z najważniejszych instrumentów nowoczesności i państwa nowoczesnego, mający na celu stworzenie społeczeństwa uregulowanego, pracującego systematycznie, w sposób uporządkowany, o wyznaczonych godzinach i w wyznaczonych miejscach, przewidywalnego, możliwego do opanowania przez władzę i porządek społeczny. Jego zdaniem więzienie miało na celu przymusić jednostki oporne do takiej pracy i zarazem znaleźć ludzi, którzy by wykonywali pracę, której z własnej wo li nikt nie chce wykonywać, niezależnie od stawki, ze względu na morderczy wysiłek fizyczny, jaki się z nią wiązał (np. w kamieniołomach). c) Donald Clemmer (The Prison Community, New York 1940r. ) twierdzi, że więzienie dokonuje procesu prisonization, czyli włączenia w specyficzną kulturę więzienną. d) Lloyd W. McCorkle i Richard Korn (Resocialisation within walls, "Annals of American Academy of Political and Social Science" 1954) opisali mechanizm, w jaki proces sądowy jest przez sądzonych odbierany jako seria rytuałów wykluczenia; znalazłszy się w gronie tak samo wykluczonych, stają się częścią kultury polegającej na odrzucaniu tych, którzy ich odrzucili czyli reszty społeczeństwa. e) Zygmunt Bauman, podejmując te wątki, twierdzi (Globalizacja, Warszawa 2000), że kultura więzienna posiada zdolność reprodukcji, która jest zdolnością każdej kultury. Widzi w tym jeden z najważniejszych czynników wzrostu przestępczości, gdyż - jak podkreśla (np. Europa, 2005) - przestępczość zaczęła naprawdę wzrastać dopiero jakiś czas po zaostrzeniu polityki karnej i po rozpętaniu "poczucia", że ona wzrosła przez państwa Zachodu. Proces ten nazywa Bauman "kryminalizacją biedy", sposobem sprawowania władzy przez współczesne społeczeństwa nad najniższymi klasami społecznymi, w sytuacji, kiedy nie ma dla nich pracy i żadnego pomysłu na ich zagospodarowanie nie ma. Ludzie, którzy już zostali inkulturowani przez kulturę więzienną, po wyjściu na wolność reprodukują ją w świecie zewnętrznym. Uważa, że sytuacja jest dramatyczna, gdyż (jak pokazują dane ONZ) na całym świecie mamy do czynienia z lawinowym wzrostem wydawanych wyroków pozbawienia wolności. 5 zostały podstawowe zasady traktowania więźniów. 11 Wśród zasad do stosowania których obligatoryjnie są zobowiązani władze więzienne i nie tylko wymienić należy to, iż: a) wszyscy więźniowie traktowani będą z szacunkiem wynikającym z ich przyrodzonej godności i wartości jako istot ludzkich, b) nikt nie będzie dyskryminowany ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, przekonania polityczne lub jakiekolwiek inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, majątek, urodzenie oraz ze względu na jakikolwiek inny status. c) niemniej jednak, pożądane jest respektowanie przekonań religijnych oraz obyczajów kulturalnych grupy, do której więźniowie należą, kiedy tylko wymagają tego warunki lokalne. d) obowiązki instytucji o charakterze izolacyjnym w zakresie izolacji więźniów i ochrony społeczeństwa przed przestępczością będą wykonywane w zgodzie z innymi celami społecznymi oraz podstawowymi obowiązkami Państwa mającymi na celu wzrost dobrobytu i rozwój całego społeczeństwa. e) z wyjątkiem ograniczeń, które w oczywisty sposób wynikają z faktu uwięzienia, zostaną zachowane w odniesieniu do wszystkich więźniów prawa człowieka i podstawowe wolności ujęte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz, w przypadkach gdy dane państwo jest stroną, w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych i Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych wraz z jego Protokołem Fakultatywnym, jak również inne prawa zawarte w innych traktatach Narodów Zjednoczonych. f) wszyscy więźniowie będą mieli prawo do uczestnictwa w zajęciach kulturalnych i edukacyjnych mających na celu pełen rozwój ludzkiej osobowości. g) powinny być podejmowane i wspierane wysiłki w celu wprowadzenia zakazu stosowania kary osadzenia w odosobnionej celi lub ograniczenia jej stosowania. h) powinny być stwarzane warunki umożliwiające więźniom podejmowanie produktywne go zatrudnienia za wynagrodzeniem, które ułatwi im powrót na rynek pracy i pozwoli przyczynić się do finansowego utrzymania ich samych oraz ich rodzin. i) więźniowie powinni mieć dostęp do pomocy lekarskiej dostępnej w kraju, bez dyskryminacji wynikającej z ich sytuacji prawnej. j) z udziałem i pomocą społeczeństwa i instytucji społecznych oraz z należnym uwzględnieniem interesów ofiar, powinny być tworzone korzystne warunki dla 11 http://www.wuw.pl/ksiegarn ia/tresci/studiaiurid ica/39/39_7.pdf 6 reintegracji byłych więźniów ze społeczeństwem na najlepszych możliwych warunkach.”12 Powyższe zasady winny być stosowane bezstronnie. Również w polskim prawie znajdują się podobne regulacje. Rozdział 4 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks Karny Wykonawczy poświęcony jest prawom i obowiązkom skazanych. Jednakże czy prawa te są przestrzegane. Na jednym z portali internetowych można przeczytać wypowiedź byłego więźnia o jego doświadczeniach z przestrzeganiem praw więźniów w polskich więzieniach. Autor wypunktował doświadczone "na własnej skórze" przejawy łamania przez pracowników zakładów karnych praw osób osadzonych, a także okoliczności sprzyjające temu bezprawiu. Są to m.in.:13 a) przeludnienie - powoduje, że przestaje traktować się ludzi podmiotowo, a sprowadza ich się do przedmiotu; b) osadzanie niezgodne z zasadami np. palący siedzą z niepalącymi; c) przymykanie oczu na konflikty w celi, wręcz inspirowanie osadzonych do samosądów, oczywiście w granicach normy. Nie chodzi tu o doprowadzanie współosadzonego do samobójstwa, ale znęcanie się fizyczne i psychiczne to norma; d) nagminne faworyzowanie subkultury więziennej, tzw. grypsujących - przejawia się to np. w częstszym udostępnianiu telefonu grypsującym, wydawaniu im posiłków w pierwszej kolejności, wydawanie im większych porcji posiłków; e) wrzaski, wyzywanie czy tzw. sucha łaźnia, czyli przeszukiwanie osobiste odbywa się często z łamaniem podstawowych praw człowieka, np. przeszukiwanie w zimie w pomieszczeniach, w których nie ma temperatury pokojowej, (Sławek Sikora napisał, że kilka razy został rozebrany do naga w pomieszczeniach, w których temperatura nie przekraczała kilku stopni); f) zachęcanie do okradania z jedzenia skazanych poprzez przymykanie oka na złą gramaturę szczególnie mięsa czy sera; g) wydawanie jedzenia przeterminowanego; h) Skracanie spacerów według "widzimisię" prowadzących je funkcjonariuszy SW; i) przetrzymywanie w celach, w których temperatura jest zbyt wysoka lub zbyt niska; 12 Podstawowe zasady traktowania więźniów . Rezo lucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 45/111 z dn ia 14 grudnia 1990 r. 13 http://43dom.interia.pl/ interwencje/ interwencja/news/dajac-pieniadze-odbierasz-dziecinstwo,100133195,4919 7 j) dostarczanie alkoholu, narkotyków; k) stosowanie, niezgodnie z regulaminem, przemocy fizycznej i psychiczne zastraszanie - np. bicie w świetlicach pawilonowych; l) poniżanie; m) godzenie w praktyki religijne, złośliwe utrudnianie, szczególnie innowiercom, praktyk religijnych; n) osadzanie zdrowych osadzonych z chorymi, np na świerzb, połączone z fałszowaniem dokumentacji chorobowej; o) utrudnianie podjęcia nauki, szczególnie studiów; p) brak odpowiedniej ilości egzemplarzy kodeksów karnych i innych aktów prawnych, co powoduje, że trzeba się uzbroić w cierpliwość w oczekiwaniu w kolejce na moment skorzystania z kodeksu; q) nierzetelne ocenianie przez komisje penitencjarne, np. stosuje się nagminnie niepewną kryminologicznie opinię (istnieją trzy rodzaje opinii kryminologicznych - negatywna, niepewna kryminologicznie i pozytywna, w uzasadnieniu wpisuje się, że skazany otrzymał ocenę niepewną, ponieważ ma zbyt długi czas do warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary, czy po prostu zbyt odległy koniec kary, co w ocenie kryminologicznej nie powinno być brane pod uwagę); r) przyzwolenie na łamanie prawa przez skazanych wobec skazanych czy funkcjonariuszy wobec skazanych; To tylko niektóre przejawy łamania praw więźniów. Oczywiście osadzeni również łamią prawa tak innych więźniów, jak i osób pracujących w zakładach karnych.