Prawo a inne regulatory zachowań, Notatki z Prawoznawstwo

Pobierz Prawo a inne regulatory zachowań i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

PRAWO A INNE REGULATORY ZACHOWAŃ.

1. Prawo i wartości.

• kognitywizm: wartości to byty stałe (absolutyzm aksjologiczny), obiektywne istniejące samoistnie lub z woli Boga, dlatego mogą być przedmiotem poznania,
• akognitywizm: wartości są historycznie i społecznie uwarunkowane, zmienne i subiektywne (relatywizm aksjologiczny), nie mogą być zatem przedmiotem poznania, lecz ludzkiej kreacji, tworzenia; pogląd ten bliski jest zwolennikom pozytywizmu prawniczego;
• kulturę każdego społeczeństwa przenikają podstawowe wartości, które stanowią fundament prawa, będącego elementem tej kultury; mimo to społeczeństwa są pluralistyczne aksjologicznie. 2. Wielość systemów normatywnych. Obok prawa istnieją inne społecznie wykorzystywane regulatory zachowań ludzkich: normatywne (prawo, moralność, obyczaje) i nienormatywne (prawidłowości gospodarki rynkowej, tradycje, mity, przesądy). Każdy człowiek podlega jednocześnie wielu różnym normom, ponieważ należy do wielu grup społecznych (występuje równocześnie w wielu rolach społ.). 3. Normy moralne i obyczajowe.
• normy obyczajowe odwołują się do konwencji społecznej i częściej charakteryzują się anonimowością źródeł; normy religijne obejmują zarówno normy o charakterze moralnym, obyczajowym, jak i wewnątrz-organizacyjnym,
• normy moralne odnoszą się do zachowań, ale także intencji i postaw ludzi ocenianych z punktu widzenia idei dobra, przeżyć intelektualnych i emocjonalnych; obowiązują z nakazu sumienia lub rozumu (normy autonomiczne, wpajane jednostce w procesie wychowania i przez nią uwewnętrzniane); moralność może stawiać żądania maksymalistyczne (dążenie do doskonałości) lub minimalistyczne (spełnienie podstawowych obowiązków); normy moralne nie są zwykle spisane i ogłaszane w postaci sformalizowanych zbiorów, ich źródłem jest często postępowanie osób cieszących się autorytetem; sposób sankcjonowania polega najczęściej na potępieniu czy odrzuceniu przez grupę społ. (sankcja rozproszona, spontaniczna) czy na przeżyciach wewnętrznych naruszającego normę (wstyd, żal). 4. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju.
• związki treściowe: zakresy zachowań regulowanych przez prawo i moralność krzyżują się; niektóre zachowania regulowane są zarówno przez normy prawne jak i moralne (regulacja może być zbieżna lub rozbieżna), inne tylko przez jeden rodzaj norm; wg innego ujęcia nie istnieją zachowania regulowane prawnie i jednocześnie obojętne moralnie? prawo stanowi swoiste minimum moralności,
• związki funkcjonalne: prawo i moralność oddziałują na siebie, wzajemnie się wspierają lub osłabiają; w fazie tworzenia prawa wartości motywują prawodawcę, są jego celem; tzw. klauzule generalne czynią prawo bliższym społecznemu poczuciu sprawiedliwości, moralności, bardziej elastycznym; w procesie stosowania prawa i jego interpretacji często sięga się do norm moralnych i obyczajowych; zbieżna regulacja norm moralnych i prawnych sprawa że wzmacniają się one, rozbieżna? że osłabiają się wzajemnie; w zależności od przyjętej koncepcji prawa różnie rozpatruje się związki walidacyjne miedzy normami prawnymi i moralnymi; na poziomie całego systemu prawa sprzeczność z moralnością może doprowadzić do odebrania prawu prawowitości (legitymizacji społ.) i odrzucenia przez znaczną część społeczeństwa. 5. Kultura prawna.
• w węższym znaczeniu: wiedza jednostek i grup o obowiązującym prawie, ich stosunek do prawa, oceny i postulaty co do jego zmian; w znaczeniu szerszym także stan prawa, doktryny i naukę o prawie oraz instytucje zajmujące się tworzeniem i stosowaniem prawa,
• kultury prawne różnią się:
  • samym rozumieniem prawa (koncepcje: pozytywistyczna, prawnonaturalna itp.),
  • rolą i celami jakie wyznacza się prawu w społeczeństwie (prawo jako instrument sprawowania władzy lub jako czynnik określający granice władzy),
  • sposobem tworzenia prawa (prawo stanowione w Europie i prawo powszechne common law w USA, Wielkiej Brytanii czy Kanadzie),
  • wpływem religii i instytucji wyznaniowych na prawo,

• poziomem represyjności i dominującą w społeczeństwie postawą wobec surowości sankcji.