Prawo administracyjne: tematyczne opracowanie zagadnień, Skrypty z Diritto Amministrativo

Pobierz Prawo administracyjne: tematyczne opracowanie zagadnień i więcej Skrypty w PDF z Diritto Amministrativo tylko na Docsity!

Skrypt z Prawa administracyjnego

Zagadnienia 46- 81

rok akademicki 2018/2019, semestr zimowy

pod redakcją

mgr Anny Maciąg

oprac. gr. 2 SSA

Wersja 1

Wrocław 2018

Spis treści

Wykaz skrótów

• JST – jednostka samorządu terytorialnego/ jednostki samorządu terytorialnego.
• KC - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.
• KPA – ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.
• KPK - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego.
• NSA – Naczelny Sąd Administracyjny.
• OSiK – Organ stanowiący i kontrolny.
• PRM – Prezes Rady Ministrów.
• RIO – Regionalna Izba Obrachunkowa/ Regionalne Izby Obrachunkowe.
• RM – Rada Ministrów.
• RP – Rzecz(y)pospolita Polska.
• SKO – Samorządowe Kolegium Odwoławcze/ Samorządowe Kolegia Odwoławcze.
• SP – Skarb Państwa.
• TK – Trybunał Konstytucyjny.
• USG – ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
• USP – ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym.
• USW – ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.

Bibliografia

Wykaz źródeł prawa (akty normatywne, akty indywidualne, orzeczenia)

1. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
2. Europejska Karta Samorządu Lokalnego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r.
3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.
5. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.
6. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa.
7. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
8. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów.
9. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego.
10. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej.
11. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym.
12. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.
13. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych.
14. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych.
15. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych.
16. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej.
17. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie.
18. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
19. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
20. Decyzja w sprawie Kodeksu Dobrej Praktyki Administracyjnej (2011/C 285/03) (Dz.U.UE C z dnia 29 września 2011 r.).
21. Wyrok NSA z dnia 10 maja 2007 r. (II FSK 621/06, LEX nr 376547), LEX/el. Wykaz publikacji i innych źródeł:
22. Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2009.
23. Encyklopedia Administracji Publicznej Uniwersytetu Warszawskiego , źródło: (http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/Strona_główna).
24. Flejterski S., Zioło M., Centralizacja i decentralizacja zadań publicznych w świetle wybranych rozwiązań europejskich. Próba oceny , „Studia Regionalne i Lokalne”, Nr 3, 2008, s. 76-94.
25. Kamiński R., Centralizacja i decentralizacja w systemie administracji państwowej jako problem organizacyjny i prawny , „Civitas Hominibus: rocznik filozoficzno-społeczny”, Nr 7, 2012, s. 51-63.
26. Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego , Warszawa 2004.
27. Maciąg A., Skrypt z prawa administracyjnego , źródło: (http://administratywistka.pl).
28. Nauka administracji , pod redakcją J. Bocia, Limited 2013.

46. Typy podziału terytorialnego państwa. Jednostki podziału terytorialnego.

Rodzaje miejscowości

Podstawa prawna : ustawy: o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa oraz o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych. Podział terytorialny - względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa dokonane w tym celu, by w każdej jednostce terytorialnej ustanowić́ odpowiedni organ państwa lub jednostki niepaństwowe wykonujące zadania państwa. Podział ten wyznacza granice terytorialne działalności podmiotów wykonujących zadania państwa i zapobiega mieszaniu się poszczególnych organów i podmiotów. Typy i jednostki podziału terytorialnego państwa :

1. zasadniczy - dla organów terenowych, wykonujących zadania państwa o kompetencjach ogólnych. Obecnie: trójstopniowy zasadniczy podział terytorialny państwa – jednostki terytorialnego podziału zasadniczego JST: gmina, powiat, województwo;
2. pomocniczy - uzupełnienie podziału zasadniczego (obecnie tylko na poziomie gminy) lub specjalnego; jednostki (nie posiadają̨ osobowości prawnej): dzielnice (obowiązkowo muszą być́ w Warszawie), osiedla, sołectwa i inne;
3. specjalne - tworzone wyłącznie w drodze ustawy dla terenowych organów rządowej administracji niezespolonej, ponadto dla innych organów państwowych oraz wymiaru sprawiedliwości i dostosowany do specyfiki wykonywanych działań́. Jednostkami podziału specjalnego mogą̨ być́ okręgi, obwody, oddziały, rejony, regiony, np. RIO, SKO (planowane jest zmniejszenie liczby SKO z 49 na 16). Miejscowość - jednostka osadnicza lub inny obszar zabudowany odróżniający się̨ od innych miejscowości odrębną nazwą lub odmiennym określeniem rodzaju (przy jednakowej nazwie). Rodzaje miejscowości - określenie charakteru miejscowości ukształtowanej w procesie rozwoju osadnictwa, w szczególności (wskazane poniżej i ich części):

• miasto – jednostka osadnicza o przewadze zwartej budowy i funkcjach nierolniczych, posiadająca prawa miejskie bądź status miasta;
• osiedle – zespół mieszkaniowy stanowiący integralną cześć miasta lub wsi;
• wieś – jednostka osadnicza o zwartej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych czy turystycznych, bez praw miejskich czy statusu miasta;
• osada – niewielka jednostka osadnicza na terenie wiejskim o odmiennym (wyróżniającym się̨) charakterem zabudowy albo zamieszkaną przez ludność związaną z określonym miejscem lub rodzajem pracy, np. osada leśna, młyńska, rybacka, kolejowa;
• kolonia – jednostka osadnicza powstała jako rezultat ekspansji miejscowości poza obszar wcześniej istniejącej zabudowy, w szczególności: kolonię miast, kolonię wieś;
• przysiołek – skupisko kilku gospodarstw położonych poza zabudową wsi, stanowiące integralną część wsi. Oprac. anonimowe

47. Rodzaje gmin (jako jednostek podziału terytorialnego); ustalenie siedziby

władz gmin; nazewnictwo organów gmin

Podstawa prawna : USG, USP. Gmina - podstawowa JST. Funkcjonowanie gmin reguluje USG. Rodzaje gmin , siedziba władz gminy i organy wykonawcze gminy:

• gmina miejska – gmina zawierająca się w granicach administracyjnych miasta. W zależności od wielkości miasta, organem wykonawczym jest burmistrz lub w przypadku (co do zasady) powyżej 100 tyś. mieszkańców – prezydent miasta;
• gmina wiejska – nie posiada na swoim terytorium miasta, jednak niektóre gminy mają swoją siedzibę w sąsiedniej gminie miejskiej. Gmina wiejska jest wtedy, kiedy nie ma w niej żadnego miasta. Organ wykonawczy w tej gminie to wójt;
• gmina miejsko-wiejska – składa się z miasta, które jest siedzibą władz gminy oraz okolicznych wsi. Czyli jest głównie wiejska, ale siedziba organów znajduje się w mieście. Organem wykonawczym jest wtedy burmistrz. Inne typy gmin :
• gmina uzdrowiskowa - nie jest odrębnym typem JST, jest to gmina, której obszarowi lub jego części został nadany status uzdrowiska w trybie określonym w ustawie. Ma obowiązek powołania komisji uzdrowiskowej ;
• gmina górnicza - nie są odrębnym typem JST, istotnym elementem (znakiem wyróżniającym) jest istnienie zakładu górniczego. Ustawowo są wymienione ich prawa, obowiązki i tryb działania i powoływania odpowiednich komisji. Organy stanowiące i kontrolne gminy :
• rada gminy – organ stanowiący i kontrolny w gminie;
• rada miejska - jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, czyli w gminach miejskich i miejsko-wiejskich;
• rada miasta - organ stanowiący i kontrolny miasta na prawach powiatu. Oprac. Klaudia Kaptur

48. Zasady i tryb wprowadzania zmian w podziale terytorialnym państwa

Podstawa prawna : ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, USG, USP, USW. Zmiany terytorialne województw:

• RM w drodze rozporządzenia dokonuje zmian granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów, po zasięgnięciu opinii organów stanowiących JST, których zmiany dotyczą, przy czym powinna ona dążyć do poprawienia warunków wykonywania zadań publicznych;
• RM ustala granice gmin i powiatów w drodze rozporządzenia;

49. Podmiot administracji publicznej, organ administracji publicznej i urząd

w administracji publicznej – pojęcia i przykłady

Podmiot administracji publicznej to przede wszystkim uczestnik obrotu prawnego, który posiada osobowość prawną oraz podmiotowość publicznoprawną, jak gmina, powiat czy województwo. Pojęcie to obejmuje: organy administracji publicznej, organy zakładów publicznych oraz innych jednostek organizacyjnych administracji publicznej. Podmiot administrujący - to pojęcie szersze, ponieważ skupia w sobie również te podmioty, które nie są częścią administracji publicznej, a mają możliwość wykonywania zadań publicznych (np. agencja administracyjna). Organ administracji publicznej: człowiek (lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego), znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego, powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu, działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji. Podziały organów administracji publicznej :

• organy administracji państwowej (Prezydent RP), organy administracji rządowej (wojewoda) oraz na organy administracji samorządowej (rada gminy);
• wg sposobu kreacji : powołanie, wybory, nominacja czy umowa;
• wg składu osobowego : organy jednoosobowe (np. wójt) i kolegialne (np. rada gminy);
• wg terytorialnego zakresu działania : organy naczelne i centralne;
• wg wyróżnienia z Konstytucji RP: centralne organy państwowe, centralne konstytucyjne organy państwa, organy naczelne;
• wg sposobu podporządkowania : organy zdecentralizowane (np. organy gminy) i podległe hierarchicznie (np. organy wojewódzkiej administracji zespolonej);
• wg zakresu uprawnień : organy decydujące i pomocnicze;
• wg zdolności do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych : organy I i II instancji, oraz w sytuacjach braku odwołania : organy decydujące i stopnia wyższego. Urząd administracji publicznej:
• wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej), np. urząd ministra, urząd wojewody, urząd rektora;
• szczególna nazwa organu administracyjnego, np. urząd celny, urząd morski;
• zorganizowany zespół osób przydany organowi administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji, np. ministerstwo, urząd wojewódzki, rektorat. Oprac. Kamila Garduła

50. Monokratyczne a kolegialne organy administracji publicznej

Organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego, powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu, działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji. Organy te dzielą się według kryterium składu osobowego na monokratyczne i kolegialne. Organ kolegialny składa się z co najmniej dwóch osób, ale zazwyczaj nie mniej niż trzech, które jednomyślnie podejmują decyzje oraz ponoszą za nie odpowiedzialność. Organy kolegialne są powoływane tam, gdzie podejmuje się makrodecyzje, które są podstawowe dla całego państwa lub wyróżnionej jego części, wymagają uwzględnienia wyspecjalizowanej i dogłębnej wiedzy z różnych dziedzin oraz godzą wielokrotnie zróżnicowane interesy, podejmowane dla tego obszaru dobra publicznego, dla jakiego dany organ jest uformowany. Twierdzi się, że organy kolegialne decydują dłużej i wolniej, ale odważniej. W przypadku kiedy uda się skonstruować organ w taki sposób, że poszczególni jego członkowie staną się podmiotami kontrolnymi wobec pozostałych członków, istnieje wysokie prawdopodobieństwo ograniczenia patologii. Decyzje podejmowane są zazwyczaj w formie uchwały, lecz dozwolone są także inne formy, takie jak apele, wnioski czy rezolucje. Do organów kolegialnych należą między innymi: RM, rada gminy oraz zarząd powiatu. Organy monokratyczne są to organy jednoosobowe, które działają operatywnie, są zdolne do podejmowania decyzji ad hoc oraz są one obciążone wyraźniej zlokalizowaną odpowiedzialnością. Coraz częściej można spotkać się z teorią, która mówi o rozróżnieniu organu monokratycznego od jednoosobowego, lecz ani Jan Boć ani Jan Zimmermann nie wskazują takiego podziału w swoich podręcznikach, pojęcia te utożsamiane są ze sobą. Decyzje takiego organu podejmuje się w formie decyzji administracyjnej, zarządzenia lub postanowienia. Do organów monokratycznych należą między innymi: prezydent oraz minister. Wspólną cechą obu rodzajów organów jest działanie w imieniu i na rzecz państwa. Różnice :

• liczebność: organ monokratyczny składa się z jednej osoby, natomiast organ kolegialny z co najmniej dwóch osób;
• szybkość oraz efektywność podejmowania decyzji: organy jednoosobowe podejmują decyzje szybko oraz efektywnie w przeciwieństwie do organów, które składają się z wielu osób, a decyzja podejmowana jest wolniej oraz mniej efektywnie;
• zjawisko korupcji dotyka częściej organu monokratycznego niż kolegialnego;
• organ monokratyczny jest powoływany, kiedy decyzja musi zostać podjęta ad hoc , a organy kolegialny, kiedy jest potrzebna wyspecjalizowana wiedza z różnych dziedzin;
• RM jest specyficznym organem, ponieważ jako całość stanowi organ kolegialny, natomiast każdy minister wchodzący w skład rady jest organem monokratycznym. Oprac. Magdalena George

52. Centralizacja a decentralizacja

Centralizacja:

• ścisłe wyodrębnienie prawne zadań i kompetencji na każdym stopniu organizacyjnym administracji;
• możliwość dekoncentracji na organy niższego stopnia oraz hierarchiczne podporządkowanie w sferze realizacji tych kompetencji, przez co można rozumieć jednostronną zależność organu niższego od wyższego lub podmiotu podległego od zwierzchniego;
• hierarchiczne podporządkowanie objawia się w zależności służbowej oraz w zależności osobowej;
• państwa scentralizowane o charakterze władczym, cechuje rozwinięty system kontroli i nadzoru oraz konieczność utrzymywania rozbudowanego aparatu władzy i administracji;
• jej istotę należy głównie upatrywać w swoistej sytuacji organizacyjnej administracji publicznej, w której tylko część zadań prowadzona jest przez organy państwowe, w rozdziale administracji państwowej od samorządowej, w ogólnym zasięgu interwencyjnej funkcji państwa wobec podmiotów niepaństwowych;
• przykładem organów zajmujących miejsce na szczeblu centralizacji są organy administracji rządowej, działające w układzie scentralizowanym;
• brak samodzielności organów niższego stopnia wyraża się w prawnie określonych uprawnieniach organu nadrzędnego do powoływania i odwoływania kierownika organu niższego szczebla;
• niższy szczebel nie ma prawnie zagwarantowanej sfery samodzielnego podejmowania decyzji. Decentralizacja:
• jest systemem organizacyjnym administracji, w którym poszczególne podmioty administrujące mają wyraźnie określone kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych, wyższych organów w drodze ustawowej, realizowane w sposób samodzielny podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetentnych;
• podstawową formą ustrojową administracji zdecentralizowanej są JST, wykonujący przydzielone mu w drodze ustawy zadania własne na własną odpowiedzialność;
• wśród innych form zdecentralizowanych można wyróżnić:
• przedsiębiorstwo państwowe i komunalne,
• zakłady administracyjne państwowe, niepaństwowe, samorządowe,
• społeczny pomiot organizacyjny;
• model decentralistyczny wysuwa na pierwszy plan zbiorowe potrzeby lokalnej ludności, promuje samorządność i podział władzy zgodnie z założeniami zasady subsydiarności. Oprac. Adrianna Gaj

53. Pojęcie i rodzaje decentralizacji

Decentralizacja:

• jest korelatem centralizacji;
• to taki system organizacyjny administracji , w którym poszczególne podmioty administrujące maja wyraźnie określone kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych (wyższych) organów w drodze ustawowej, realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetentnych;
• podstawowe podmioty zdecentralizowane w obrębie struktur państwa to JST;
• są też inne podmioty zdecentralizowane, które pełnią funkcje z zakresu administracji publicznej, np. przedsiębiorca państwowy, komunalny, prywatny, jeśli pełni funkcje z zakresu administracji publicznej. Podmiotem takim będzie również samorząd zawodowy, zakład administracyjny, organizacje pożytku publicznego, a także społeczne podmioty organizacyjne;
• kompetencje - w procesie decentralizowania mogą być jedynie przekazywane w drodze ustawowej. Proces decentralizowania nie musi polegać na jednoczesnym przekazywaniu kompetencji, samodzielność wykonywania bowiem zadań zdecentralizowania można związać również z kompetencjami nadanymi już określonej podmiotowi decentralizacji (albo z jednym i drugim); można np. poszerzyć kompetencje JST;
• realizacja kompetencji - może być zdecentralizowana w całości lub w części. Jeśli część kompetencji jest zdecentralizowana, to realizacja reszty odbywa się w układzie hierarchicznego podporządkowania;
• samodzielność - jest konstytutywnym elementem decentralizacji, podkreślanym we wszystkich prawie definicjach decentralizacji, niezależnie od swoistości ustroju politycznego, w ramach którego ma ona miejsce. Wszędzie też oznacza wyeliminowanie podporządkowania hierarchicznego z układów stosunków z organami zwierzchnimi;
• eksponowana w ten sposób samodzielność nie jest samodzielnością bezwzględna (nie jest autonomią), gdyż realizowana jest w ramach jednego porządku prawnego;
• samodzielność organizacyjna i majątkowa jednostek;
• nadzór weryfikacyjny – forma zapewnienia zgodności działań zdecentralizowanych z prawem. Nadzór weryfikacyjny nad JST odbywa się w granicach kryterium legalności. Rodzaje decentralizacji:

1. terytorialna - wyposażenie organów administracji, zarządzającymi poszczególnymi JST, w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzędnych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane, np. JST;
2. rzeczowa – powierzenie samodzielnym organom lub organizacjom zarządzania określonymi rodzajami spraw. Oprac. Joanna Fabrycka

Inne rodzaje dekoncentracji :

• przestrzenna - tworzenie delegatur/ ośrodków zamiejscowych (administracyjnie inna miejscowość);
• wewnętrzna - podział zadań, obowiązków i zakresu uprawnień pracowników urzędu. Są to sytuacje, w których pracownicy urzędu działają w imieniu organów, tzn. organ upoważnia pewnego pracownika do wykonywania zadań z tych kompetencji, które sam posiada;
• zewnętrzna - przekazywanie kompetencji między organami administracji publicznej z zachowaniem hierarchicznego podporządkowania. Oprac. anonimowe

55. Decentralizacja a dekoncentracja

Decentralizacja to taki system organizacyjny administracji, w którym poszczególne podmioty administrujące mają wyraźnie wyodrębnione kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych (wyższych) organów w drodze ustawowej, realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetentnych. Dekoncentracja to przeniesienie kompetencji na organy (organ) niższe bądź równorzędne, dokonywane, w drodze aktu normatywnego rzędu ustawy lub w drodze aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje, z zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych kompetencji. Dekoncentracja występuje wyłącznie w ramach centralizacji. Porównanie decentralizacji i dekoncentracji : Decentralizacja Dekoncentracja Podstawa prawna akt normatywny (ustawa) akt normatywny (ustawa lub rangi ustawy) Hierarchiczne podporządkowanie nie występuje występuje zarówno zależność osobowa jak i zależność służbowa „Samodzielność” dla podmiotów otrzymujących kompetencje/zadania względna samodzielność (nie autonomia, swoboda), jednak ograniczona prawem w myśl zasady legalizmu ścisłe związanie działalności normami prawa, brak samodzielności Sposób nadzoru nadzór weryfikacyjny nadzór hierarchiczny Przejawy funkcjonowania zjawiska JST, przedsiębiorstwa państwowe i komunalne, zakład administracyjne, społeczne podmioty organizacyjne układ działów administracji rządowej pomiędzy ministrami Trwałość zjawisko ciągłe o zmiennym nasileniu względna, zmienna trwałość

Cel rozmieszczenie kompetencji i określenie stosunków między organami różnych stopni rozmieszczenie kompetencji Rodzaje terytorialna, rzeczowa terytorialna (pionowa), resortowa (pozioma), skośna Możliwość wydawania poleceń służbowych między samymi jednostkami brak istnieje w ramach hierarchicznego podporządkowania Oprac. Dominika Fedko

56. Zakład administracyjny – pojęcie i rodzaje

Zakład administracyjny - jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunku administracyjnoprawnego. Cechy zakładów administracyjnych:

1. powołane w celu świadczenia usług niematerialnych;
2. tworzone przez rożne organy administracji państwowej, na podstawie różnych podstaw prawnych, w różnych formach aktów kreujących;
3. między korzystającym a organami zakładu wytwarza się z mocy prawa lub decyzji stosunek władztwa (jednostronne ustalanie pozycji prawnej i faktycznej użytkownika) oraz obowiązek użytkownika do poddania się pod dyspozycję organów zakładu;
4. między organami zakładu a użytkownikiem nawiązuje się stosunek administracyjnoprawny;
5. z zakładu korzystać mogą tylko użytkownicy danego zakładu; korzystanie może być dobrowolne lub przymusowe;
6. celem działalności nie jest zysk, choć zdarzają się odstępstwa w postaci działalności komercyjnej; finansowanie działalności z budżetu centralnego lub samorządowego;
7. brak osobowości prawne. Kryterium Rodzaje zakładów administracyjnych Sposób utworzenia

• w drodze ustawy, np. uniwersytety;
• na podstawie aktów administracji rządowej lub samorządowej, osoby fizyczne i prawne, np. kościoły;
• na podstawie zezwolenia organu administracji publicznej, np. niepubliczna szkoła podstawowa z uprawnieniami szkół publicznych. Stopień dostępności
• otwarte, np. muzeum;
• ograniczonym zasięgu, np. klinika rządowa;
• zamknięte, np. zakład karny.

• między podmiotami powstaje stosunek administracyjnoprawny (z użytkownikami na mocy wpisu na listę studentów);
• tworzy się władztwo o przebiegu wewnętrznym;
• ale ma osobowość prawną i niezależność, co wykracza poza ramy ZA. Autonomia uczelni:
• ustawa stanowi, że uczelnia jest autonomiczna na zasadach w niej określonych;
• autonomia jest pojęciem szerszym od samodzielności w granicach prawa i mieści się w pojęciu niezależność;
• autonomię można rozumieć np. poprzez to, że organy administracji rządowej i samorządowej mogą decydować́ o kwestiach dot. uczelni jedynie w przypadkach określonych ustawowo;
• autonomię uczelni ogranicza np. nadzór i kontrola ministra nad uczelniami w zakresie zgodności działania z przepisami prawa oraz prawidłowości wydatkowania środków publicznych. Podsumowując, uczelnia publiczna posiada ogrom wspólnych cech z korporacją jak i z zakładem administracyjnym, jednakże różnią się podstawowe cele, a właściwie ich meritum, ponieważ najważniejszym zadaniem uczelni publicznych jest nauczanie. Oprac. anonimowe

5 9. Samorząd studencki a samorząd terytorialny

Zagadnienia nie opracowano.

60. Samorząd terytorialny a JST, Samorząd terytorialny a samorządy specjalne

(nieterytorialne)

Podstawa prawna : Europejska Karta Samorządu Lokalnego (dalej jako: EKSL), sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r., USG, USP, USW. Samorząd terytorialny a JST Samorząd terytorialny [def.] – prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarzadzania zasadniczą częścią̨ praw publicznych na ich własną odpowiedzialność́ i w interesie ich mieszkańców (art. 3 ust. 1 EKSL). JST to samorządowa (gmina), lokalna (powiat) lub regionalna (województwo) wspólnota samorządowa. Jest ona wyposażona w wszelkie niezbędne środki do działania, takie jak osobowość prawna a także prawo własności oraz inne prawa majątkowe. Jej samodzielność podlega ochronie sądowej, natomiast podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością JST są PRM, wojewodowie, a w zakresie finansów - RIO. Porównanie: samorząd terytorialny to konstrukcja jako pewien zbiór praw i zdolności. Natomiast podmiotem, któremu to przyznana jest osobowość prawna jest JST.

Samorząd terytorialny a samorządy specjalne Samorząd terytorialny [ST] – definicja powyżej. Samorząd specjalny [SS] – publicznoprawne związki o charakterze przymusowym , których kompetencji podlega określona sfera działalności zawodowej, gospodarczej, kulturalnej, wyznaniowej czy narodowościowej pewnej kategorii osób. Związki te wykonują w sposób władczy, na równi z organami samorządu terytorialnego, zdecentralizowaną część administracji państwowej. Dotyczą one wspólnoty opartej na więzi pracy w wyniku prowadzenia działalności zawodowej lub innej np.: samorząd pielęgniarek i położnych, samorząd uczniowski, samorząd radców prawnych itp. Regulowany jest on aktami wewnętrznymi np.: Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Jest to samorząd wyposażony w osobowość prawną jego organami są: zjazdy, rady, komisje rewizyjne oraz dyscyplinarne (sądy) a także rzecznicy odpowiedzialności zawodowej. Może wykonywać funkcję z zakresu Administracji Publicznej:

• przyjęcie i nadawanie uprawnień do wykonywania danego zawodu;
• sprawowanie pieczy nad prawidłowym wykonywaniem danego zawodu. Samorząd specjalny gospodarczy - przedsiębiorcy na zasadzie dobrowolności mogą się zrzeszać w izby gospodarcze, jednakże nie posiadają władztwa administracyjnego. Nie wykonują funkcji administracji publicznej. Porównanie:
• do ST przynależy się z mocy prawa (przez zamieszkiwanie na danym terytorium), a do SS przynależy się przez wykonywanie określonej pracy (działalności), np. samorząd studentów, pielęgniarek i położnych, samorząd uczniowski, samorząd radców prawnych itp.;
• każdy mieszkający w Polsce jest członkiem ST, a tylko część – SS;
• nie można wystąpić z ST, mieszkając w Polsce, a z SS jest to możliwe;
• sytuacja administracyjnoprawna członka ST regulowana jest USG, USP, USW, natomiast SS – aktami prawa wewnętrznego, n. regulaminami;
• zakres działania ST jest szerszy niż SS. Oprac. Adrian Górnik