Pobierz Prawo administracyjne-wprowadzenie, podstawowe pojęcia i więcej Notatki w PDF z Prawo administacyjne materialne tylko na Docsity!
1. Sposoby definiowania administracji publicznej Administracja to działanie lub wyodrębniona organizacja o szczególnych cechach. Administracja publiczna uwzględnia konieczność realizowania swoich zadań przez państwo za pośrednictwem innych, odrębnych od państwa podmiotów. Negatywne- administracja jest działalnością znamienną wykonywaniem zadań, które państwo uznaje za swoje, z wyłączeniem działalności parlamentarnej i sądowej. 2. Określenie prawa administracyjnego i jego struktura. Prawo administracyjne to prawo niemieszające się w obrębie innych dyscyplin prawa. Gałąż prawa regulująca sytuację prawną podmiotów administrowanych oraz szeroko rozumianą organizację podmiotów administrujących. Klasyczne prawo administracyjne- normy ograniczające sferę wolności jednostki na rzecz ogółu i upoważniające organy administracji do ingerencji w prawa jednostki. Ustrojowe- normuje ustrój administracji publicznej Materialne- normy wyznaczające prawa lub obowiązki administrowanych Procesowe- sformalizowanie reguły odnoszące się do procesu administracyjnego. 3. Charakterystyka źródeł prawa administracyjnego. Czynniki wpływające na treść prawa oraz różne formy przekazu norm prawnych, Akty stanowienia prawa powszechnie obowiązującego: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego. Akty wewnętrzne- uchwały sejmu, senatu i RM, zarządzenia prezydenta, PRM, ministrów, nieratyfikowane umowy międzynarodowe. 4. Problem kodyfikacji prawa administracyjnego. Ze względu na zasięg i zróżnicowanie materii objętej prawem administracyjnym wyklucza możliwość jego skodyfikowania. O kodyfikacji można mówić w przypadku pewnych tematycznie kompleksów norm prawa administracyjnego. Prawo administracyjne bardzo często się zmienia. Powstawały próby kodyfikacji tzw ustaw wiodących które miały na celu doskonalenie stosowania prawa administracyjnego i jego ulepszenie. 5. Stosunek administracyjnoprawny- pojecie i rodzaje Stosunek administracyjnoprawny zachodzi miedzy podmiotem administrującym, dysponującym i posługującym się przyznana mu kompetencja, a podmiotem administrowanym podległych tej kompetencji. Rodzaje: Stosunek administracyjno-prawny- określa wzajemne prawa i obowiązku dwu lub więcej podmiotów zawarte w normach prawa administracyjnego. Stosunki ustrojowe- są regulowane przepisami prawa administracyjnego p charakterze ustrojowym. Wszystkie podmioty są podmiotami wykonującymi zadania z zakresu administracji publicznej. Stosunki proceduralne- łączą one organ prowadzący postępowanie, stronę oraz pozostałych uczestników postępowania, określając ich wzajemne prawa i obowiązki. Stosunki sądowo- procesowe 6. Nawiązanie, zmiana i wygaśniecie stosunku administracyjnego. Może być nawiązany z mocy samej ustawy, w drodze aktu administracyjnego bądź umowy administracyjnej oraz w wyniku działań faktycznych. z mowy samej ustawy powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego itd. Stosunek powstaje w wyniku konkretyzacji uprawnień i obowiązków w drodze aktu administracyjnego. Może być rownież nawiązany na skutek działania faktycznego.
8.. Pojęcie i klasyfikacja podmiotów prawa administracyjnego. Aparat administracyjny- podmioty publiczne realizujące zadania administracji publicznej, w skład którego wchodzą OAP, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i instytucje publiczne. Określone jest w konstytucji. Państwo jest pierwotnym podmiotem prawa administracyjnego. Podmioty: Administracja rządowa (administracja centralna, terenowa administracja rządowa), Administracja zdecentralizowana(samorząd terytorialny-wojewodzki, powiatowy, gminny,, samorząd specjalny- zawodowy gospodarczy,, zakłady publiczne, fundacje. 9. Organy administrujące- pojecie i rodzaje. Wewnętrzna jednostka organizacyjna danego podmiotu wyposażona w prawie określona możliwość jednostronnego i wiążącego wyznaczania zachowania si® określonych podmiotów. Wyodrębnienia organizacyjne, sposób działania, upoważnienia do stosowania środków władczych, działanie w
interesie publicznym i zakresie przyznanej przez prawo kompetencji. Rodzaje- zakład publiczny, agencje, instytucje, spółki prawa publicznego, organizacje społeczne.
10. Organy jednoosobowe kolegialne- charakterystyka, zalety, wady Jednoosobowe- związane przepisami prawa kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej, choc posługującej sie czesto zastępcami lub pracownikami podległego urzędu. Załatwianie konkretnych, wymagających fachowości, szybkiego działania. Zalety- duża operatywnosc, niskie koszty, szybkosc podejmowania decyzji. Wada- duze ryzyko popełnienia bledow. Kolegialne- organy wielosobowe, Tworzone do ustalania ogolnych kierunkow dzialnia, celoq strategicznych oraz zalozen polityki w roznych sferach dzialanosci. Zaleta- udział wielu osob, czesto wybieranych demokratycznie. Wady- powolność działania, duze koszty, mniejsze poczucie odpowiedzialności. 11. Tryb działania organu kolegialnego. Wolę organu kolegialnego wyraża uchwała zespołu osób. Organy kolegialne tworzy się do tego, aby ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne, założenia polityki w poszczególnych dziedzinach działalności państwa. Organ kolegialny podejmuje uchwały przez:
- aklamację
- • konsensus
- głosowanie 12. Organy decydujące i pomocnicze. Organ decydujący- organ któremu przepisy prawa przyznaja prawo władczego roztrzygniecia spraw w drodze decyzji wiazacych inne podmioty. Organ pomocniczy- organ posiadajacy wylacznie prawo badania spraw i wyrazania opinii. 13. Organ i urząd. Organ-czesc aparatu administracyjnego wyodrebniona ustawowo.Dziala na podstawie prawa i w cudzym imieniu, uprawniony jest do korzystania ze srodkow wladczych, bez nadanej kompetencji podmiot nie moze byc nazwany organem. Urząd- zorganizowany zespol osob i ssrodkow zwiazany z organem i przydzielony mu do pomocy w realizacji jego funkcji i zadan. 14.Istota kompetencji organu administrującego. Kompetencja- prawnie okrslony zakres uprawnien i obowiazkow przypisanych danemu podmiotowi administracyjnego wyznaczony przez przepisy okreslacaje zadania, wlasciwosc oraz prawne formy dzialania podmiotu administracyjnego. Zasada kompetecyjnosci glosi ze do rozstrzygniecia okreslonej sprawy w okreslonej formie prawnej moze byc zobowiazany tylko organ administracji publicznej odznaczający sie wlasciwoscia rzeczowa miejscowa i unstancyjna. Kompetencja uzyskiwania jest na drodze prawnej a uprawnienia do stosowania srodkow wladczych winno zawsze wynikac z umocowania ustawowego. 15. Zakres dzialania i wlasciwosc organu administracyjnego. Zakres dzialania organu- wyliczenie spraw jakimi prgan sie zajmuje. Jest on zwykle okreslony w przepisach ustrojowych Nie stanowi on podstawy do podejmowania dzialan wladczych przez organy panstwowe, poniewaz okresla on sfere spraw, w ktorych organ powinien wykorzystywac swoje kompetencje. Właściwosc rzeczowa- okresla ktory organ jest powolany do rozpatrywania i rozstrzygniecia danej kategorii spraw ze wzgledu na zajmowany stopien wstrukturze. Miejscowa. 16. Prawna regulacja zadan organu administracyjnego. KOMPTETENCJE - zbiór uprawnień organu państwowego dotyczący określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo - obowiązek działania
- właściwość miejscowa
- ... rzeczowa
- funkcjonalna / instancyjna Czynniki wyznaczania kompetencji
- przejrzystość
- jawność
- wyłączność
- pojemność kompetencyjna
23. Stowarzyszenia w świetle prawa administracyjnego. Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Podstawę prawną dla tych organizacji stanowi ustawa Prawo o stowarzyszeniach. Wyróżnia się stowarzyszenia zwykłe, rejestrowane i związki stowarzyszeń oraz stowarzyszenia specjalne (np. uczniowski klub sportowy). 24.Kościoły i związki wyznaniowe w świetle prawa administracyjnego. Kościoły i związki wyznaniowe to organizacje społeczne mogące wykonywać zadania ze sfery administracji publicznej na różnych zasadach. Zakres aktywności Kościoła katolickiego generalnie określa konkordat, zaś ustawy konkretyzują te uprawnienia. Stosunek Państwa do wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych opiera się na poszanowaniu wolności sumienia i wyznania 25. Zgromadzenia. Zgromadzenia to forma aktywności społecznej polegająca na krótkotrwałym, niestałym zrzeszaniu się w celu wyrażenia określonych poglądów, manifestacji, wyrażenia poparcia itd. Podstawą prawną jest konstytucyjna wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestnictwa w nich, zaś regulacje stanowi ustawa Prawo o zgromadzeniach, w myśl której zgromadzenie to zgrupowanie co najmniej 15- osób, o charakterze pokojowym, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska. Ustawa ta nie dotyczy zgromadzeń organizowanych przez organy państwa lub JST ani w ramach działalności KK, innych kościołów i związków wyznaniowych. 26.Administracyjnoprawny status osoby fizycznej (obywatela). Obywatelstwo polskie otrzymuje się w myśl zasady krwi (ius sanguinis)- gdy co najmniej jeden rodzic ma obywatelstwo polskie, zasady ziemi (gdy rodzice są nieznani, ich obywatelstwo jest nieokreślone albo nie mają żadnego obywatelstwa), poprzez nabycie z tytułu repatriacji, nawiązania związku małżeńskiego z obywatelem polskim (przy spełnieniu innych warunków), z tytułu uznania za obywatela polskiego lub nadania obywatelstwa. 27.Cudzoziemiec w Polsce w świetle prawa administracyjnego. Administracyjnoprawny status cudzoziemca wynika z konstytucji, ustawy o cudzoziemcach, ustawo o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP i ustawy o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich UE i członków ich rodzin. W myśl Konstytucji RP, każdy kto znajduje się pod władzą RP korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji a odnoszące się do cudzoziemców wyjątki określa ustawa. Najszerszy fragment prawa o cudzoziemcach stanowi ustawa o cudzoziemcach, której zastosowanie jednak jest wyłączone do pracowników dyplomatycznych, obywateli państw członkowskich UE, cudzoziemców ubiegających się o ochronie lub objętych ochroną na terytorium RP i repatriantów. Wiza to zezwolenia na przekroczenie granicy i wjazdu do RP. Wiza krajowa uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium RP lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających dłużej niż 3 miesiące. Wiza Schengen uprawnia do pobytu na terytorium państw członkowskich nieprzekraczającego 3 miesięcy w dowolnym 6- miesięcznym czasie. Cudzoziemiec musi posiadać odpowiednie środki na swoje utrzymanie na czas pobytu lub zaproszenie spełniające ustawowe wymagania. Inne instytucje regulujące ruch transgraniczny to przedłużenie wizy, odmowa jej udzielenia. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony to pozwolenie na pobyt przejściowy i celowy lub w celu połączenia z rodziną na nie więcej niż 2 lata. Zezwolenie na osiedlenie się to zezwolenie na pobyt stały i trwały oraz zonaczający skoncentrowanie w Polsce ośrodka życiowego cudzoziemca wydawane dzieciom obywateli RP, uchodźcom oraz małżonkom obywateli RP (przy spełnieniu innych warunków). Unormowanie odnoszące się do opuszczenia przez cudzoziemca terytorium RP i służące do przymuszenia go do wyjazdu w określonych sytuacjach to wydalenie, zobowiązanie do opuszczenia terytorium RP i deportacja. Ochrona cudzoziemców na terytorium RP może nastąpić poprzez nadanie statusu uchodźcy (osoby prześladowane we własnym kraju), udzielenie azylu, zgody na pobyt tolerowany (niemożliwa deportacja) lub ochrony czasowej (gdy duża grupa ludności ucieka ze swojego kraju np. ze względu na wojnę). Cudzoziemcy- obywatele UE (i innych państw, np. EFTA, KS) i ich wymienieni w ustawie krewni korzystają ze swobody przepływu osób, nie muszą zgłaszać pobytu trwającego do 3 miesięcy oraz korzystają z szeregu innych przywilejów w stosunku do zwykłych cudzoziemców. 28.Publiczne obowiązki obywatelskie. Wg Konstytucji RP z 1997 roku :
- wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o wspólne dobro.
- przestrzegania praw Rzeczypospolitej Polskiej.
- ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, publicznych tym podatków, określonych w ustawie.
- obrona Ojczyzny (obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady oralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie)
- dbałość o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie
30.Wolność działalności gospodarczej w RP. Wolność prowadzenia działalności gospodarczej jest jednym z fundamentów ustroju gospodarczego RP. Oznacza swobodę podejmowania działalności gospodarczej czyli wszelkiej działalności obliczonej na przynoszenie zysku oraz swobodę jej prowadzenia przez wszelkie podmioty Stan wolności gospodarczej jest stanem naturalnym , jakiekolwiek ograniczenia stanowią wyjątek i mogą być wprowadzane jedynie z uwagi na ważny interes publiczny i tylko w drodze ustawy 32.Administracja świadcząca. Administracja świadcząca - zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści, jest organizatorem zaspokajana potrzeb społeczeństwa w sferze oświaty, szkolnictwa wyższego, ochrony zdrowia, opieki i pomocy społecznej itp. Należą do niej również przyznawanie subwencji bądź dotacji. Administrację świadczącą należy rozumieć instrumentalnie jako stosowanie określonych środków.
- Obywatel jako uczestnik sprawowania administracji publicznej. I. Konsultacja społeczna – pytanie, ten, kto chce odpowiada, otwarty charakter pytania II. Forma referendum III. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza IV. Organy doradcze wyrażające opinie społeczeństwa na jakimś terenie, np. rada osiedlowa V. Udział czynnika społecznego w administracji publicznej VI. Organizacje pozarządowe. VII. Samorząd. 34.Samorząd - definicja i rodzaje. Samorząd (znaczenie formalne) to związek o charakterze publicznoprawnych posiadający kompetencje władcze. W sensie materialnym, istotą samorządu jest wykonywanie w określonych przepisach prawa zadań publicznych wobec swoich członków i wobec innych osób. Wyróżnia się podział na samorządy terytorialne i specjalne a. nieterytorialne Samorządy zawodowe Samorządy gospodarcze Samorząd terytorialny 35.Podmiot i przedmiot samorządu. Podmiot samorządu terytorialnego to mieszkańcy z danego obszaru zorganizowani z mocy ustawy w korporację prawa publicznego, czyli związek publicznoprawny. Członkostwo ma charakter przymusowy. Przesłankami przynależności to zamieszkanie na danym terenie i posiadanie obywatelstwa polskiego lub Unii Europejskiej (w odniesieniu do gminy). Nie można wykluczyć członka z samorządu i nie jest on obowiązany do aktywnego udziału w życiu publicznym. Przedmiot ST to administracja publiczna wykonująca zadania z zakresu administracji publicznej i korzystająca ze środków prawnych przysługujących władzom publicznym, w tym ze środków prawnych o charakterze władczym. 36.Decentralizacja i dekoncentracja w administracji publicznej. Różnica pomiędzy administracją samorządową a rządową sprowadza się do tego, że administracja rządowa opiera się na systemie hierarchicznie zorganizowanej biurokracji a samorządowa wykonywana jest przez miejscowe organy, niepozostające w żadnym hierarchicznym stosunku do jakichkolwiek rządowych czy samorządowych organów wyższego stopnia. Zasada decentralizacji polega na względnej samodzielności i niezależności od organów rządowych, lecz pod nadzorem państwa. Zakres, kryteria i środki nadzoru określone są precyzyjnie w ustawach. Samodzielność obejmuje również samodzielność finansową. Samodzielność podlega ochronie sądowej. 37. Prezydent Rzeczypospolitej – w świetle prawa administracyjnego. Prezydent jest organem władzy wykonawczej, lecz jego kompetencje przenikają do sfery ustawodawczej i sądowniczej.
niepowołania wiceprezesa, jego obowiązki może pełnić wyznaczony minister. W skład Rady Ministrów mogą wchodzić również przewodniczący komitetów określonych w ustawach. Obecnie w skład RM wchodzi 19 członków: PRM, 2 wiceprezesów- ministrów, 1 minister- członek (przewodniczący Komitetu Stałego) oraz 15 ministrów. Tworzenie stanowisk ministrów następuje poprzez rozdzielenie działów administracji rządowej lub wyznaczenie zadania (minister bez teki). 43.Prezes Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów to odrębny organ konstytucyjny zajmujący szczególne miejsce w Radzie Ministrów występujący jako przewodniczący Rady Ministrów oraz jako monokratyczny, naczelny organ administracji państwowej wyposażone we własne zadania i kompetencje. Kompetencje PRM jako przewodniczącego RM to reprezentowanie RM, kierowanie jej pracami, koordynacja i kontrola pracy ministrów, zapewnienie wykonania polityki RM i określanie sposobów jej wykonywania oraz wyznaczanie zadań dla ministrów oraz zakresu spraw, w których minister działa z upoważnienia PRM.
44. Minister jako naczelny organ administracji rządowej. Ministrowie działają jako członkowie RM oraz jako odrębne organa administracji rządowej, kierujący określonym działem administracji rządowej. Zakres działań ministrów określają ustawy. PRM określa szczegółowy zakres działania ministra, wskazując dział(y), którymi kieruje minister, z zastrzeżeniem, że kierowanie działami: budżet finanse publiczne i instytucje finansowe oraz sprawy zagraniczne i członkostwo RP w UE powierza się jednemu ministrowi. Obowiązki ministrów kierujących działami administracji rządowej to inicjowanie i opracowywanie polityki RM w stosunku do kierowanego działu, przedkładania sprawozdań, wykonywanie polityki RM, współdziałanie z innymi członkami RM, organami administracji rządowej i innymi organami. 45.Formy działania ministra. Minister wydaje rozporządzenia oraz zarządzenia. RM posiada prawo uchylenia, na wniosek PRM, rozporządzenia lub zarządzenia ministra. W stosunku do podległych jednostek przysługują mu typowe uprawnienia z tytułu kierownictwa, nadzoru, koordynacji. 46.Minister - ministerstwo - resort. Minister to jednoosobowy, naczelny organ państwa i zarazem członek Rady Ministrów, wykonujący swoje zadania i kompetencje przy pomocy sekretarzy i podsekretarzami stanu oraz kierujący określonymi działami administracji rządowej lub wypełniający zadania wyznaczone przez ministra. Ministerstwo to aparat pomocniczy ministra tworzony, znoszony lub przekształcany przez RM w drodze rozporządzenia, którego szczegółową strukturę określają postanowienia statutu nadawanego przez PRM w drodze zarządzenia. Resort – wyodrębniony dział administracji rządowej, którymi kieruje członek Rady Ministrów. 47.Struktura ministerstwa. Ustawa o RM przewiduje następujące komórki organizacyjne ministerstwa: departamenty (realizacja merytorycznych zadań ministerstwa), biura (realizacja zadań w zakresie obsługi ministerstwa), sekretariaty (obsługa ministra, komitetów rad i zespołów) oraz wydziały (komórki organizacyjne tworzone w ramach departamentów i biur). 48.Akty normatywne naczelnych organów administracji rządowej. Konstytucja przyznała organom naczelnym prawo do stanowienia: rozporządzeń z mocą ustawy, rozporządzeń, uchwał RM, JST i zarządzeń PRM oraz ministrów. Rozporządzenie z mocą ustawy to akt normatywny opisany w art. 234 Konstytucji, w myśl którego prawo do stanowienia tegoż przysługuje Prezydentowi na wniosek PRM w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Podlegają one zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym jego posiedzeniu. Mogą one określać zasady i zakres działania organów władzy publicznej, zakres ograniczeń wolności i praw człowieka oraz zasady wyrównywania szkód powstałych w związku z tymi ograniczeniami. Rozporządzenia to akty prawa powszechnie obowiązującego będące aktami wykonawczymi w stosunku do ustaw i wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia wskazanego w ustawie i w celu wykonania tejże ustawy. Kompetencje do wydawania rozporządzeń posiadają: PRP, RM, PRM, minister kierujący określonym działem administracji rządowej, przewodniczący określonych w ustawie komitetów i KRRiT.
Akty prawa wewnętrznie obowiązującego obowiązują tylko w stosunku do jednostek organizacyjnych podległych organowi, który je wydał i nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotów spoza danej struktury organizacyjnej ani stanowić podstawy decyzji administracyjnej. Uchwały RM nie muszą mieć odrębnej podstawy ustawowej i mogą mieć charakter samoistny (do wydania wystarczy oparcie na ogólnej kompetencji art. 93 ust. 1 KRP). Uchwały te nie mogą wkraczać w materię ustawową. Zarządzenia to akty normatywne o charakterze wewnętrznym, które obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu zarządzenie.
49. Kontrola legalności rozporządzeń Wyróżnia się kontrolę sądową (sprawowaną przez Trybunał Konstytucyjny z zakresu zgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą oraz treści, upoważnienia ustawowego do wydania aktu i prawidłowości procedury; może uchylić w całości, części lub przedłożyć organowi, który wydał akt do niezwłocznego dokonania zmian) oraz wewnątrzadministracyjną (Prezes Rady Ministrów może złożyć wniosek do Rady Minsitrów o uchylenie rozporządzenia). 50. Organy pomocnicze Rady Ministrów. Organy pomocnicze to w szczególności stały komitet(y) RM (w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk RM lub PRM w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów), komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy (mają charakter czasowy, tworzone są w ściśle określonym celu, tj. rozpatrzenia danej sprawy), rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zadań i kompetencji RM lub PRM, komisje do opracowania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa i komisje wspólne. 51.Minister bez teki i pełnomocnik Rządu. Pełnomocnik rządu to instytucja przewidziana w ustawie o RM, którego stanowisko ustanawia się do określonych spraw o charakterze czasowym, których przekazanie członkom RM nie jest celowe. Pełnomocnikiem może być sekretarz stanu, podsekretarz stanu oraz (w zakresie zadań regionalnych) wojewoda. Ministrowie bez teki (zadaniowy) to ministrowie wypełniający zadania wyznaczone przez PRM powoływani w drodze rozporządzenia tegoż. Ministrowie tacy z jednej strony są członkami kolegialnego organu władzy wykonawczej (RM) i mają z tego tytułu takie same prawa i obowiązki jak inni członkowie tego organu. 52.Znaczenie i rodzaje terytorialnych podziałów kraju. Podział terytorialny (administracyjny) to podział terytorium państwa na mniejsze obszary, którego celem jest np. usprawnienie realizacji zadań administracji. Obszary wynikłe z podziału to jednostki podziału terytorialnego kraju. Podziały kraju zazwyczaj uwzględniają kryteria geograficzne, historyczne, gospodarcze, społeczne i prawnoadministracyjne. Podziały administracyjne uwzględniają cały obszar kraju, są wielostopniowe i hierarchiczne. Obecny zwykły podział terytorialny kraju wynika z ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. 53.Rozwój zasadniczego podziału terytorialnego w Polsce. Konstytucja marcowa z 1921 r. zapowiedziała oparcie ustroju na zasadzie „szerokiego samorządu”, jednakże ujednolicenia dokonano dopiero w 1933 r. na podstawie „ ustawy scaleniowej”, w ramach której wprowadzono powszechne powiaty i gminy (za wyjątkiem Śląska Cieszyńskiego), które były korporacyjnymi osobami prawnymi prawa publicznego oraz utworzono województwa poznańskie, pomorskie i śląskie (jako kontynuacje pruskich rozwiązań). Organami administracji rządowej byli wojewodowie i starości. W 1950 r. ustawą o terenowych organach jednolitej władzy państwowej wprowadzono organy terenowe na wzorzec radziecki, tj. ustanowiono rady narodowe podmiotem wszystkich zadań i funkcji administracji państwowej (rządowej) w terenie, co było równoznaczne z zanikiem samorządu terytorialnego. Następnie w wyniku ustawy o samorządzie terytorialnym i reformy ustrojowej państwa wprowadzono obecnie znany model samorządu terytorialnego. 54.Struktura samorządu terytorialnego w RP. Obecny podział terytorialny wynika z reformy z 1998 r., wskutek której powstała trójpoziomowa struktura samorządu terytorialnego. Wyróżnia się gminy, powiaty i województwa i każde z nich posiadają własną osobowość prawną- odrębną od państwa.
bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, podjąć decyzje należące do kompetencji zarządu, które wymagają zatwierdzenia na jego najbliższym posiedzeniu. 61.Wojewoda w systemie organów administracji publicznej. Wojewoda to monokratyczny i samodzielny organ administracji zajmujący centralne miejsce w systemie terenowej administracji rządowej, którego właściwość rozciąga się na obszar województwa. Jest powoływany i odwoływany przez PRM na wniosek właściwego ministra. Jest bezpośrednio podporządkowany organom rządowym, zwłaszcza PRM, gdzie podporządkowanie wynika z tego, że PRM kieruje działalnością wojewody oraz nadzoruje jego działalność na podstawie zgodności z polityką rządu, możliwością uchylenia aktów prawa miejscowego przez PRM, rozstrzyganie sporów między wojewodami oraz między wojewodami a właściwymi ministrami lub centralnymi OAR przez PRM. Minister właściwy do spraw administracji publicznej sprawuje nadzór na podstawie kryterium legalności, rzetelności i gospodarności działalności wojewody. 62.Administracja zespolona i niezespolona w województwie. Administracja niezespolona to część administracji rządowej w ternie, która nie jest podległa wojewodzie. Jej organy są bezpośrednio podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej. Ustanowienie organów administracji niezespolonej następuje wyłącznie w drodze ustawy. Administracja zespolona to element rządowej administracji terenowej powiązany organizacyjnie kryterium przedmiotu działania i będące pod kierownictwem wojewody, którego uprawnienia to powoływanie i odwoływanie kierowników służb, inspekcji i straży (za wyjątkiem wojewódzkich komend policji i straży pożarnej), zatwierdzania ich regulaminów działania, tworzenia i znoszenia jednostek organizacyjnych itd. 63.Ustrój m.st. Warszawy. W myśl ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy, jest to miasto na prawach powiatu, którego organem stanowiącym jest Rada m. st. Warszawy licząca 60 radnych. Poza zadaniami samorządu gminnego i powiatowego Warszawa zapewnia warunki niezbędne do funkcjonowania w mieście naczelnych i centralnych organów państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i organizacji międzynarodowych oraz przyjmowania delegacji zagranicznych i funkcjonowania urządzeń publicznych o charakterze infrastrukturalnym mających znaczenie dla stołecznych funkcji miasta. Prezydent m. st. Warszawy to organ wykonawczy miasta będący zwierzchnikiem służbowym pracowników UM, kierowników miejskich jednostek organizacyjnych oraz służb, inspekcji i straży m. st. Warszawy. Rada m. st. Warszawy uchwala statut miasta z uzgodnieniem z PRM, przyjmuje budżet miasta i kontroluje jego wykonanie a swoje zdanie wyraża poprzez uchwały i stanowiska. Rady dzielnic tworzone, dzielone i znoszone są przez Radę m. st. Warszawy oraz mają status gmin pow. 20 tyś. mieszkańców. 64.Prawo miejscowe. Źródła prawa miejscowego dzielą się na źródła prawa powszechnie obowiązującego i wewnętrznie obowiązującego. Akty prawa powszechnie obowiązującego mają swoje umocowanie w Konstytucji. Akty prawa wewnętrznie obowiązującego to takie, które są skierowane do podległych jednostek organizacyjnych i mają ogólny charakter, np. budżet, uchwała rady gminy o uchwaleniu stadium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 65.Mienie jednostek samorządu terytorialnego. Mienie gminy:
- własność i inne prawa majątkowe należące do gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych
- podmioty mienia gminnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych
- gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych gminnych osób prawnych ani one za zobowiązania gminy
- osoby zarządzające mieniem są zobowiązane do zachowania szczególnej staranności i wykonywania zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochroną Mienie powiatu:
- własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne (samorządowe jednostki organizacyjne mające osobowość prawną oraz tworzone przez powiat na podstawie odrębnych ustaw)
- w stosunkach cywilnoprawnych powiat jest podmiotem praw i obowiązków nienależących do innych powiatowych osób prawnych
- zarząd i ochrona mienia powiatu mają być wykonywane ze szczególną starannością
- powiat nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych osób prawnych (chyba że przepis szczególny stanowi inaczej) i na odwrót Mienie samorządu województwa:
- własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo lub inne wojewódzkie osoby prawne (samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają taki status oraz te tworzone na podstawie odrębnych ustaw przez województwo
- w stosunkach cywilnoprawnych województwo jest podmiotem praw i obowiązków nienależących do innych wojewódzkich osób prawnych 66.Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego. JST mogą prowadzić DG jedynie do zadań o charakterze użyteczności publicznej (bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności przez świadczenie powszechnie dostępnych usług) oraz inne (tylko gmina i województwa) , jeżeli ustawa na to zezwala. 67.Nadzór nad samorządem terytorialnym. Nadzór nad samorządem ma na celu zabezpieczenie interesu państwa jako dobra wspólnego i ochronę jednostki samorządowej oraz służy ochronie interesów mieszkańców przed ewentualną bezprawną działalnością władzy samorządowej. Koncepcja nadzoru nad samorządem terytorialnym: zasada nadzoru państwowego; zasada oficjalności; zasada legalizmu;
- (^) zasada proporcjonalności;
- (^) zasada sądowej ochrony samodzielności samorządu terytorialnego;
- (^) zasada nadzoru legalnościowego
- (^) zasada nadzoru celowościowego (nadzór według kryteriów celowości, rzetelności, gospodarności i legalności w zakresie wykonywania zadań delegowanych do wykonania społecznościom lokalnym (ustawa o RIO, o wojewodzie i administracji rządowej w województwie).
- (^) Zasada neutralizowana nadzoru mechanizmowi kontroli wewnętrznej w samorządzie;
- (^) zasada rozdzielania kompetencji nadzorczych;
- (^) zasada nadzoru weryfikacyjnego (tzn. głównie ex post); 68.Status radnego. Radny jest członkiem organu stanowiąco- kontrolnego JST. Wykonywanie mandatu radnego musi być poprzedzone ślubowaniem. Mandat radnego jest mandatem wolnym. Obowiązki radnego: utrzymywanie stałej więzi z mieszkańcami i ich organizacjami, przyjmowanie zgłaszanych przez mieszkańców postulatów i przedstawianie ich odpowiednim organom, uczestnictwo w pracach rady (sejmiku) i odpowiednich komisji. Składanie oświadczeń o stanie majątkowym. Prawa radnego: prawo zrzeszania się w kluby radnych, uprawnienia pomocnicze (prawo do uzyskiwania od pracodawcy zwolnienia od pracy zawodowej w celu umożliwienia wzięcia udziału w pracach odpowiednich organów oraz obowiązek uzyskania zgody od rady radnego na przerwanie z nim stosunku pracy), prawo do zwrotu kosztów podróży oraz diet, ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych w związku z wykonywaniem mandatu. 69. Ochrona praw i samodzielności gminy, powiatu i województwa. Zasada sądowej ochrony samodzielności samorządu jest unormowana konstytucyjnie, ustawowo i w ramach Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego. Naruszenie tej zasady oznacza, że JST mają konstytucyjnie zagwarantowane prawo zwrócenia się do sądu w celu ochrony naruszonych granic, zaś ochronę tę realizują, w zależności od charakteru naruszeń, sądy powszechne, administracyjne albo TK. tórych ustaw i umów międzynarodowych. 70. Sołectwo, osiedle i dzielnica. Sołectwo to jednostka pomocnicza gminy charakterystyczna dla obszarów wiejskich. Statut sołectwa uchwala rada gminy i zawiera w nim obszar, zakres działania sołectwa i jego organów. Organem uchwałodawczym jest zebranie wiejski, wykonawczym- sołtys, zaś działalność sołtysa wspomaga
74. Polecenie służbowe w administracji. Polecenie służbowe to jedna z najważniejszych wewnętrznych form działania administracji publicznej. Wydawane jest na podstawie ogólnego upoważnienia zawartego w ustawach z zakresu prawa administracyjnego i kształtuje sytuację prawną konkretnego podmiotu, zobowiązując go do czynienia bądź nieczynienia czegoś pod sankcją zastosowania środków dyscyplinarnych. Polecenie musi mieścić się w granicach prawa, tj. być wydane przez osobę prawnie upoważnioną i w granicach kompetencji oraz nie może być sprzeczne z prawem. 75. Czynności społeczno-organizatorskie (niewładcze) i czynności materialno-techniczne. Czynności społeczno- organizatorskie to działania nie władcze to działania stosowane zazwyczaj w sposób subsydiarny obok działalności podejmowanej w innych formach lub samoistnie i polegają na miękkim oddziaływaniu wobec określonej społeczności. Niedopuszczalne jest stosowanie jakichkolwiek środków przymusu za niepodporządkowanie się tym działaniom. Czynności materialno- techniczne to działania OA, które, będąc czynnościami faktyczny, oparte są na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują skutki prawne. 76.Akty prawne dwustronne w administracji publicznej. Kategorie działań dwustronnych:
- Umowa cywilnoprawna - organy administracji publicznej reprezentują bowiem państwo także jako podmiot prawa cywilnego, występują w stosunkach cywilnoprawnych jako podmiot praw majątkowych, zwłaszcza w celu wykonania swoich kompetencji w dysponowaniu majątkiem państwowym lub samorządowym.
- Porozumienie administracyjne - działanie dwustronne lub wielostronne, podejmowane przez podmioty należące do administracji publicznej,
- Umowa administracyjna - działania dwustronne lub wielostronne, podejmowane przez podmiot (podmioty) należący do administracji publicznej i podmiot będący poza strukturami tej administracji (zewnętrzny).
- Ugoda administracyjna - działanie dwustronne lub wielostronne, podejmowane przez podmiot (podmioty) zewnętrzne przed organem administracji publicznej.
- Przyrzeczenie administracyjne, które jest specyficznym aktem administracyjnym tylko o pewnych cechach, właściwych dla działań dwustronnych; jest oświadczeniem organu administracji publicznej, w którym zobowiązuje się on do konkretnego zachowania w przyszłości 77. Akt administracyjny - istota prawna i znaczenie. Akt administracyjny to oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Akt musi być wydawany na podstawie właściwej podstawy prawnej Może on przybierać formę pisemną i ustną. 78.Rodzaje aktów administracyjnych. Akty wewnętrzne- wydawane w sferze wewnętrznej administracji, tj. akty kierowane do podmiotów znajdujących się w pozycji podległości organizacyjnej lub służbowej w stosunku do organu wydającego akt (Wymagają tylko ogólnego upoważnienia do kierowania podmiotami będącymi adresatami aktu, brak ustawowej procedury wydawania takich aktów. Akty zewnętrzne administracji to akty kierowane do wszystkich innych podmiotów takie jak decyzja administracyjna. Akty deklaratoryjne to akty potwierdzające w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z ustawy lub innego aktu normatywnego określone uprawnienia lub obowiązki Mają moc ex tunc. Akty konstytutywne to akty tworzące, znoszące lub zmieniające stosunki prawne wywołujące skutki ex nunc. Akty zależne od woli adresata to takie, do których wydania konieczny jest wniosek adresata. Akty niezależne od woli strony wydawane są z urzędu, choć mogą również być wydane na wniosek strony, który nie jest niezbędny. Akty wywołujące skutki cywilnoprawne to akty wywołujące pośrednie lub bezpośrednie skutki cywilnoprawne. Akty regulujące sytuację prawną osób fizycznych, prawnych i podmiotów niemających osobowości prawnej to większość aktów, jednakże możliwe są również akty regulujące sytuację prawną rzeczy, tj. prawa i obowiązki określone aktem administracyjnym adresowanym do konkretnego podmiotu powiązane z konkretną rzeczą i przechodzące automatycznie na następnego nabywcę Akty administracyjne związane i swobodne, tj. podział opierający się na kryterium swobody organu administracji przy wydawaniu aktu i wynika z instytucji uznania administracyjnego.
79.Trwałość aktu administracyjnego. Dotyczy kwestii czy akt niewadliwy ma moc trwania czasowo nieograniczoną czy może być cofnięty lub zniesiony jednostronnie przez organ adm publicznej
- kwestia prawomocności – dwa rodzaje:
- formalna – niezaskarżalność, nie może być zmieniony ani zniesiony na skutek wniosku strony, jest dla niej wiążący i tworzy dla niej prawo; powstaje z chwilą upłynięcia terminu do wniesienia zwyczajnego środka prawnego lub wydania aktu, od którego nie przysługują środki prawne
- materialna – niewzruszalność aktu, nie może być zmieniony ani zniesiony przez strony, jak i przez organ, wiąże strony i organy, każdy prawomocny materialnie jest też prawomocny formalnie, ale nie na odwrót 80. Kierownictwo w administracji publicznej. Kierownictwo to najszerszy w uprawnieniach sposób oddziaływania na podległe podmioty dopuszczający w zasadzie korzystanie z wszelkich niezakazanych prawnie środków oddziaływania. Organ kierowniczy ponosi pełną odpowiedzialność za postępowanie organów lub instytucji kierowanych. Ma ono charakter wyłączny, wewnętrzny i o swobodzie środków oddziaływania. 81 Typowe środki kierownictwa.
- (^) Zarządzenia
- (^) Wytyczne
- (^) Polecenia
- (^) Polecenia służbowe
- (^) Zalecenia
- (^) Instruktarze
- (^) Informacje
- (^) Inne
82. Nadzór w administracji publicznej. Nadzór to relacja pomiędzy podmiotem nadzorowanym a nadzorującym, w której organ nadzorujący wyposażony jest we władcze środki oddziaływania na drugi podmiot, które stosuje w granicach i na podstawie ustawy w określonej procedurze i wobec określonych podmiotów (mogą być również niepubliczne). W prawie administracyjnym wyróżnia się następujące typy nadzoru: - (^) Represyjny i prewencyjny - (^) Kształtujący (ma wpływ na działalność jednostki nadzorowanej) - (^) Instancyjny - (^) Właścicielski. - (^) Korporacyjny (w ramach struktury organizacyjnej podmiotu). 83.Charakterystyka typowych środków nadzoru. Środki oddziaływania merytorycznego - (^) Uchylenie aktu - (^) Stwierdzenie nieważności - (^) Wymaganie zatwierdzenia - (^) Wymaganie uzgodnienia - (^) Uprawnienie do dokonania czynności zastępczej. - (^) Obowiązek zawiadomienia Środki nadzoru personalnego : - (^) Odwołanie - (^) Zawieszanie - (^) Poddanie obserwacji - (^) Kara pieniężna - (^) Nagana i upomnienie - (^) Odroczenie posiedzenia - (^) Wstawienie sprawy do porządku obrad 84.Pojęcie i rodzaje kontroli w administracji. Kontrola to zespół czynności polegających na zbadaniu stanu rzeczywistego, porównaniu go ze stanem pożądanym, ustaleniu uchybień i zawiadomienie uprawnionych o wynikach kontroli. Wyróżnia się następujące podziały kontroli: - (^) Wstępna- faktyczna- następcza
Pracownicy administracji publicznej to osoby wykonujące funkcję organów administracyjnych i oraz osoby zatrudnione w urzędach administracyjnych lub w innych jednostkach organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej. W ramach administracji publicznej pracują urzędnicy państwowi (wypełniający merytoryczne zadania urzędu czy organu państwowego) oraz inni pracownicy (czynności obsługowe). Wyróżnia się następujące korpusy:
- (^) ustawa o pracownikach urzędów państwowych (korpus pracowników urzędów państwowych)
- (^) ustawa o służbie cywilnej (korpus służby cywilnej)
- (^) ustawa o pracownikach samorządowych (korpus pracowników samorządowych) 92. Służba cywilna - zasady podstawowe. Służba cywilna (a. państwowa lub publiczna) to kadry realizacją zadania państwa i wykonujący jego organów kompetencje oraz zapewniające stabilne i trwałe działania całego mechanizmu sprawowania władzy publicznej w państwie pracujących w myśl ustawy o służbie cywilnej. Do elementów służby cywilnej należą zwłaszcza: ustawowe ustalenie przez państwo warunków służby państwowej, publicznoprawny charakter służby (akt przyjęcia do służby w postaci mianowania albo decyzji), trwałość stosunku służbowego, podporządkowanie urzędnika, wzmocnione rygory odpowiedzialności za działania i przywileje. 93. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej – państwowa szkoła z siedzibą w Warszawie, wyłączona z systemu szkolnictwa wyższego, działająca na podstawie ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej z 14 czerwca 1991 r. Słuchacze 20-miesięcznego szkolenia stacjonarnego w KSAP zobowiązani są, po zakończeniu nauki, do 5-letniej pracy w administracji publicznej. Otrzymują oni również, z pominięciem standardowej procedury egzaminacyjnej, mianowanie na urzędnika Służby Cywilnej. Warunkiem przystąpienia do egzaminów wstępnych są: nieukończone 32 lata, posiadanie dyplomu studiów magisterskich, znajomość jednego z języków: angielskiego, francuskiego bądź niemieckiego.
