Docsity
Zaloguj sięZarejestruj się
Docsity
Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki
Sprzedaj na Docsity
Sprzedaj na Docsity
Zaloguj sięZarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Znajdź dokumenty

Przygotuj się do egzaminów dzięki dokumentom udostępnionym na Docsity przez studentów, takich jak ty

Szukaj dokumentów Store

Najlepsze dokumenty w sprzedaży, umieszczone przez studentów, którzy ukończyli studia

Przeszukaj wszystkie materiały do ​​nauki
Docsity AINEW

Streszczaj swoje dokumenty, zadawaj im pytania, przekształcaj je w quizy i mapy myśl

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Udostępniaj dokumenty
download point icon20 Punktów

Za każdy zamieszczony dokument

Wszystkie sposoby na zdobycie darmowych punktów
Zdobądź punkty już teraz

Wybierz plan Premium z odpowiednią dla Ciebie ilością punktów

Możliwości studiowania

Wybierz swój przyszły program studiów

Dotrzyj do najlepszych uniwersytetów na świecie już teraz. Szukaj wśród tysięcy uczelni i oficjalnych partnerów

Społeczność

Ranking uczelni

Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity

Bezpłatne poradniki

Nasze e-booki ratujące uczniów i studentów!

Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity

Prawo Cywilne - Notatki - Prawo cywilne - Część 1, Notatki z Prawo cywilne materialne

Uniwersytet Warszawski (UW)Prawo cywilne materialne

W notatkach omówione zostają generalne zagadnienia związane z prawem cywilnym.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 04.03.2013

Ewelina_F
Ewelina_F 🇵🇱

4.7

(27)

111 dokumenty

1 / 11

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
OSOBY FIZYCZNE
Osoba fizyczna:
- człowiek
- każdy żyjący człowiek jest podmiotem prawa cywilnego ( nie odgrywa roli wiek,
płeć itd.)
zdolność prawna osoby fizycznej:
- zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach
cywilnoprawnych
- możność posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego, gdyż
stosunek prawny to właśnie więź między stronami, której istotę stanowią ich
wzajemne obowiązki i prawa
- posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być właścicielem rzeczy,
może zawierać umowy, ponosić odpowiedzialność materialna
- do chwili uzyskania pełnoletności dziecko jest reprezentowane przez rodziców, ale
to właśnie dziecko, a nie jego rodzice, jest stroną umowy, właścicielem rzeczy itp.
zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:
- zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności
prawnych
- możność zawierania umów np. najmu, sprzedaży, zlecania itp., a także
dokonywania jednostronnych czynności prawnych np. sporządzanie testamentu,
wypowiedzenie umowy – w sposób prawnie skuteczny
- daje prawo do aktywności, daje możliwość samodzielnego dysponowania swoimi
uprawnieniami, zaciągania zobowiązań
- osoba fizyczna może posiadać
a). pełną zdolność do czynności prawnych = osiąga się ją z chwilą
ukończenia 18 lat ( wcześniej może osiągnąć ją dziewczyna, która wychodzi za
mąż, jednak pod warunkiem, że ukończyła 16 lat)
b). ograniczoną zdolność do czynności prawnych = mają ją osoby, które
ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione; czynność prawna
takiej osoby wymaga do swej ważności zgody przedstawiciela ustawowego tej
osoby, jeśli rozporządza ona swoim prawem lub zaciąga zobowiązanie; umowy
zaciągane przez te osoby mogą być ważne, gdy post factum zostaną
potwierdzone przez przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub przez
nią sama po osiągnięciu pełnoletności (czynność prawna niezupełna – jej
ważność pozostaje w zawieszeniu); bez zgody przedstawiciela ustawowego
mogą być zawierane tylko umowy powszechnie zawierane w drobnych
bieżących sprawach dnia codziennego
c). nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych = osoby, które nie
ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione;
czynności prawne wykonują za nie przedstawiciele ustawowi; czynność
docsity.com
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Prawo Cywilne - Notatki - Prawo cywilne - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Prawo cywilne materialne tylko na Docsity!

OSOBY FIZYCZNE

Osoba fizyczna :

  • człowiek
  • każdy żyjący człowiek jest podmiotem prawa cywilnego ( nie odgrywa roli wiek, płeć itd.)  zdolność prawna osoby fizycznej:
  • zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilnoprawnych
  • możność posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego, gdyż stosunek prawny to właśnie więź między stronami, której istotę stanowią ich wzajemne obowiązki i prawa
  • posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być właścicielem rzeczy, może zawierać umowy, ponosić odpowiedzialność materialna
  • do chwili uzyskania pełnoletności dziecko jest reprezentowane przez rodziców, ale to właśnie dziecko, a nie jego rodzice, jest stroną umowy, właścicielem rzeczy itp.  zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:
  • zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych
  • możność zawierania umów np. najmu, sprzedaży, zlecania itp., a także dokonywania jednostronnych czynności prawnych np. sporządzanie testamentu, wypowiedzenie umowy – w sposób prawnie skuteczny
  • daje prawo do aktywności, daje możliwość samodzielnego dysponowania swoimi uprawnieniami, zaciągania zobowiązań
  • osoba fizyczna może posiadać a). pełną zdolność do czynności prawnych = osiąga się ją z chwilą ukończenia 18 lat ( wcześniej może osiągnąć ją dziewczyna, która wychodzi za mąż, jednak pod warunkiem, że ukończyła 16 lat) b). ograniczoną zdolność do czynności prawnych = mają ją osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione; czynność prawna takiej osoby wymaga do swej ważności zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby, jeśli rozporządza ona swoim prawem lub zaciąga zobowiązanie; umowy zaciągane przez te osoby mogą być ważne, gdy post factum zostaną potwierdzone przez przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub przez nią sama po osiągnięciu pełnoletności ( czynność prawna niezupełna – jej ważność pozostaje w zawieszeniu); bez zgody przedstawiciela ustawowego mogą być zawierane tylko umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach dnia codziennego c). nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych = osoby, które nie ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione; czynności prawne wykonują za nie przedstawiciele ustawowi; czynność

prawna osoby, która nie ma zdolności do czynności prawnej jest nieważna; ważne są jedynie umowy zawierane powszechnie w drobnych sprawach dnia codziennego  ubezwłasnowolnienie:

  • na mocy orzeczenia sądu
  • całkowite = człowiek w skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego zaburzenia psychicznego, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem
  • częściowe = sąd może orzec, gdy przyczyny te występują w mniejszym nasileniu i potrzebna jest tylko pomoc do prowadzenia spraw tej osoby; sąd wyznacza dla takiej osoby kuratora  uznanie za zmarłego:
  • można jedynie osobę zaginioną = taką, o której nie wiadomo, czy żyje
  • uznanie za zmarłego przez sąd stwarza stan prawny podobny do tego, jaki pociąga za sobą śmierć człowieka
  • zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym wg. Istniejących wiadomości jeszcze żył
  • jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył 70 lat, wystarczy upływ 5 lat
  • uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby 23 lata

OSOBA PRAWNA

osoba prawna :

  • wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego
  • twór sztuczny, powołany przez człowieka
  • istota osoby prawnej a). element ludzki b).element majątkowy c). element organizacyjny d). Cel
  • ze względu na sposób tworzenia rozróżniamy osoby prawne typu: a). instytucjonalnego = tworzone przez państwo w drodze władczego aktu b). Zrzeszeniowego = powstają na drodze porozumień członków – założycieli
  • ze względu na cel: a). dążące do celów gospodarczych b). Dążące do celów niegospodarczych = idealnych
  • pełnomocnik – samodzielny podmiot prawa, który w oparciu o umocowanie wynikające z udzielonego mu pełnomocnictwa, w imieniu i na rzecz osoby prawnej, dokonuje czynności prawnych

CZYNNOŚCI PRAWNE

czynność prawna = czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno – prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli  istotną cechą czynności prawnej jest celowe dążenie osoby fizycznej lub prawnej do wywołania pożądanych skutków prawnych, co różni ją od wielu innych zdarzeń prawnych, np. czynów niedozwolonych, które wywołują skutki prawne niezależnie od woli osób i są konsekwencją naruszenia prawa  nieodzownym elementem czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli

  • na czynność prawną składają się również faktyczne działania stron
  • oświadczenie woli = tylko taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego; nie musi być ono kierowane do innych osób, a nawet nie musi być tym osobom znane ( np. objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej)  na treść czynności prawnej składają się wszystkie lub niektóre z elementów:
  • treść oświadczenia woli złożonego przez stronę lub strony
  • skutki wynikające z ustawy dla danego rodzaju czynności prawnych
  • skutki wynikające z zasad współżycia społecznego
  • skutki wynikające z ustalonych zwyczajów  oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią  czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne:
  • jednostronne – do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedna osobę – testament, udzielenie pełnomocnictwa, przyjęcie i odrzucenie spadku itp.
  • dwustronne - do dokonania czynności konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron – inaczej nazywane umowami  czynności prawne:
  • rozporządzające – powoduje przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inna osobę, jego zniesienie albo obciążenie
  • zobowiązujące – zobowiązanie strony do wykonania czynności w przyszłości
  • odpłatne – „ do ut des” = daję by dostać
  • nieodpłatne
  • konsensualne – gdy czynność prawna wymaga jedynie oświadczenia woli
  • realne – gdy obok oświadczenia woli konieczne jest wydanie rzeczy
  • przyczynowe
  • abstrakcyjne

PRZESŁANKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1). Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnej 2). Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego 3). Czynność prawną należy dokonać w przewidzianej formie, jeżeli przepisy takiej wymagają, pod rygorem nieważności 4). Czynność prawna powinna być wolna od wad

 jeżeli czynność prawna nie posiada którejś z wymienionych przesłanek, jest wadliwa – czynność taka bądź w całości, bądź częściowo nie wywołuje skutków prawnych

  • może być ex lege nieważna, lub zostać unieważniona  nieważność czynności prawnej:
  • bezwzględna – najostrzejsza sankcja przewidziana przez prawo cywilne; w tym przypadku na nieważność czynności prawnej może się powołać każdy, a nie tylko osoba, która uczestniczyła jako strona w dokonaniu tej czynności; sąd musi ją uwzględnić z urzędu, niezależnie od tego, czy któraś ze stron powoła się na jej nieważność = czynności prawne sprzeczne z ustawą albo zasadami współżycia społecznego, bez zachowania wymaganej pod rygorem nieważności formy, dokonane przez osobę nie posiadającą zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnej; wady oświadczenia woli
  • względna – przysługująca oznaczonej stronie możność uchylenia się od skutków dokonanej czynności prawnej = czynność prawna dokonana pod wpływem błędu lub groźby = nie jest nieważna z mocy samego prawa, ale osoba wskazana przez przepisy może spowodować jej unieważnienie

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

 oświadczenie woli = akt woli + jego uzewnętrznienie  wady oświadczenia woli: 1). Brak świadomości lub swobody – osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie psychicznym odmiennym od normalnego, co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenia oświadczenie w sposób świadomy i swobodny

  • bez znaczenia jest, czy brak świadomości został spowodowany przez osobę składającą oświadczenie woli, czy też wywołały go czynniki zewnętrzne 2). Pozorność – złożenie oświadczenia za zgodą drugiej strony dla pozoru – obie strony są zgodne co do tego iż czynność nie ma wywoływać żadnych skutków prawnych, albo też ma wprawdzie wywoływać skutki prawne, ale nie takie, jakie wynikają z treści pozornej czynności prawnej

 jeśli oferta nie zawiera określonego terminu, należy odróżnić dwie sytuacje:

  • oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumienia się na odległość – oferta taka przestaje wiązać, jeżeli nie zostaje przyjęta niezwłocznie; oblat chcąc zawrzeć umowę musi przyjąć ofertę jeszcze w chwili trwania rozmowy
  • oferta została złożona w inny sposób – listownie, telegraficznie, itp. – przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź, wysłana bez nieuzasadnionego opóźnienia; oferent powinien uwzględnić czas potrzebny na dojście oferty, czas do namysłu i wysłanie odpowiedzi; jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty doszło do oferenta zbyt późno, lecz z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że oferent zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż w skutek opóźnienia odpowiedzi uważa umowę za nie zawartą  przyjęcie oferty powoduje zawarcie umowy  wprowadzenie przez oblata poprawek do oferty nie powoduje zawarcia umowy, lecz jest kontrofertą  przyjęcie oferty może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez przystąpienie adresata do wykonania umowy, jeżeli wg. przyjętego w danych stosunkach zwyczaju lub wg. treści oferty wyraźne jej przyjęcie nie jest konieczne  jeżeli osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę w ramach swojej działalności od osoby, z która pozostaje w stałych stosunkach, brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty; w innych warunkach brak odpowiedzi jest znakiem odrzucenia oferty i oferent podejmując działania związane z wykonaniem umowy, działa na własne ryzyko

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ CYWILNYCH

przedawnienie – polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia  likwidowanie szkodliwych napięć i stanów niepewności spowodowanych między stanem prawnym, a stanem faktycznym

  • dłużnik nie powinien być bez końca zagrożony możliwością zgłoszenia się wierzyciela z jego roszczeniem
  • dochodzenie roszczenia po upływie długiego czasu natrafiłoby na poważne lub nawet nie dające się przezwyciężyć trudności dowodowe
  • należy przyjąć założenie, że uprawniony nie jest zainteresowany świadczeniem, skoro nie domaga się jego spełnienia w ciągu dłuższego czasu  przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe

 przepisy regulujące przedawnienie mają charakter bezwzględnie obowiązujący, w związku z czym terminy przedawnienia nie mogą być umową stron przedłużane ani skracane  zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, są jednak szczególne unormowania:

  • prowadzenie działalności gospodarczej – 3 lata
  • świadczenia okresowe – 3 lata
  • wzajemne roszczenia pracodawcy i pracownika – 3 lata
  • roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym – 3 lata
  • roszczenia wynikające ze zbrodni i występku – 10 lat
  • roszczenia przedsiębiorstw hotelowych i gastronomicznych, z tytuł świadczonych usług – 2 lata
  • roszczenia wynikające z umowy spedycji, składu, przewozu rzeczy, osób, umowy użyczenia – 1 rok
  • roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom – ½ roku  skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika prawa uchylenia się od dopełnienia obowiązku
  • nie następuje wygaśnięcie praw i obowiązków stron wskutek samego upływu terminu – prawa i obowiązki istnieją nadal
  • dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do wykonania obowiązku
  • dłużnik sam musi powołać się na przedawnienie
  • sąd nie uznaje upływu terminu przedawnienia z urzędu

 istnieje możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia  bieg okresu przedawnienia, rozpoczynający się najczęściej w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne, może ulec zawieszeniu albo przerwaniu

  • zawieszenie – wstrzymuje tymczasowo bieg przedawnienia, a po ustaniu okoliczności powodującej przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego
  • bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń: a). przysługujących dzieciom wobec rodzicom – na czas trwania władzy rodzicielskiej b). przysługujących osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko ich opiekunom lub kuratorom – na czas sprawowania opieki lub kurateli c). przysługujących jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu – na czas trwania małżeństwa d). Co do wszystkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw danego rodzaju – na czas trwania przeszkody
  • przerwa biegu przedawnienia powoduje skutki idące dalej niż zawieszenie; po przerwaniu bieg przedawnienia rozpoczyna się od początku
  • nieruchomości – część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi; jako nieruchomość może być traktowany również sam budynek lub jego część, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności
  • podzielne
  • niepodzielne
  • indywidualnie oznaczone – rzeczy posiadające własne cechy, im tylko właściwe
  • gatunkowo oznaczone – rzeczy określane jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznaczenie ilości, miary, ciężaru
  • znajdujące się w obrocie – mogą być swobodnie sprzedawane
  • wyjęte z obrotu – istnieje zakaz prawnego obrotu takimi rzeczami
  • ograniczone w obrocie – mogą stanowić przedmiot obrotu tylko w ograniczonym zakresie np. między jednostkami gospodarczymi
  • środki trwałe
  • środki obrotowe
  • zużywalne – rzeczy, których normalny użytek gospodarczy polega na zużyciu lub zbyciu
  • niezużywalne

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

W PRAWIE CYWILNYM

odpowiedzialność prawna = obowiązek ponoszenia przewidzianych przez prawo niekorzystnych skutków zachowania własnego lub innych osób  odpowiedzialność cywilna ma formę majątkową i jej konsekwencje mogą dotknąć tylko mienia osoby odpowiedzialnej  odpowiedzialność cywilna zachodzi tylko wtedy gdy zachodzi szkoda

  • przybiera postać obowiązku naprawienia szkody  w zależności od źródła odpowiedzialności występować może:
  • odpowiedzialność deliktowa = z tytułu czynów niedozwolonych – powstaje w przypadku wyrządzenia szkody, gdy strony nie były do momentu powstania szkody związane stosunkiem prawnym = przesłanki: a). szkoda b). czyn sprawcy noszący znamiona winy c). związek między szkodą a czynem = dowieść winy musi poszkodowany = ciężar dowodu
  • odpowiedzialność kontraktowa (umowna) = konsekwencja niewykonania lub nienależytego wykonania umowy = przesłanki:

a). zobowiązanie między wierzycielem a dłużnikiem b). szkoda wierzyciela c). adekwatny związek przyczynowy między niewykonaniem zobowiązania a szkodą wyrządzoną d). Zachowanie dłużnika musi być zawinione = to dłużnik musi dowieść, że jego czyny były niezawinione  odpowiedzialność może być oparta na zasadzie:

  • winy (odp. deliktowa)
  • ryzyka = przesłanki: a). siła wyższa b). szkoda z winy poszkodowanego c). wyłączna wina osoby trzeciej
  • słuszności = gdy sprawca z powodu wieku, choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie może odpowiadać za swoje czyny, poszkodowany może zwrócić się o naprawienie szkody do opiekuna ustawowego lub kuratora tej osoby
  • współżycia społecznego

POJĘCIE SZKODY I SPOSOBY JEJ NAPRAWIENIE

 szkoda = uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli

  • szkodę stanowi różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody i tym, który istniał, gdyby szkody nie wyrządzono  szkoda majątkowa obejmuje dwa elementy:
  • strata = efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego
  • utracony zysk = korzyści jakie poszkodowany byłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono  wśród szkód majątkowych wyróżnia się jeszcze:
  • szkody na mieniu = majątkowe
  • szkody na osobie = niemajątkowe  zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę = wyrównanie szkody niemajątkowej  wysokość szkody może być zgodnie ustalona przez zainteresowanych lub sprecyzowana przez sąd w toku procesu
  • jeżeli ustalenie szkody jest niemożliwe lub poważnie utrudnione sąd może ustalić tę wysokość, opierając się na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy
  • ustalanie wartości: = wartość rynkowa = wartość szczególna = wartość emocjonalna  określenie wartości szkody następuje w chwili jej naprawiania, nie w chwili powstania  podstawą odpowiedzialności za szkodę może być umowa – np. ubezpieczenia