Pobierz Prawo Cywilne - Notatki - Prawo cywilne - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Prawo cywilne materialne tylko na Docsity!
podstawą odpowiedzialności za szkodę jest najczęściej ustawa , która łączy obowiązek naprawienia szkody z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa) i z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy (odpowiedzialność kontraktowa) naprawienie szkody może nastąpić przez:
- przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego
- zapłatę odszkodowania wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego wysokość odszkodowania ma odpowiadać wysokości szkody odszkodowanie ulega zmniejszeniu w razie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody w przypadku osób fizycznych sąd może obniżyć wysokość odszkodowania ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiadającej za szkodę, jeżeli wymagają tego zasady współżycia społecznego
- dotyczy to tylko szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym naprawienie szkody na osobie obejmuje wyrównanie wszelkich kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, np. kosztów leczenia utraconych zarobków itp. zadośćuczynienie za krzywdę przysługuje tylko w nielicznych, wyraźnie przewidzianych przepisami wypadkach, a mianowicie w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia wolności oraz nakłonienia człowieka za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu, a także w razie naruszenia dóbr osobistych
- wysokość przynależnej kwoty zależy od uznania sądu, który bierze pod uwagę rodzaj cierpień doznanych przez poszkodowanego i ich natężenie
w razie śmierci poszkodowanego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny odpowiednie odszkodowanie, jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
OGRANICZONE PRAWO RZECZOWE
Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność,
zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, spółdzielcze
prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni
mieszkaniowej oraz hipoteka (Art. 244. §1. KC).
Ogólne
Te tam wszystkie, dotyczące nieruchomości są regulowane przez odrębne przepisy (§2). Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się, z wyjątkami określonymi przez ustawę, odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności (Art. 245. §1.
KC). Można jednak w przypadku nieruchomości pominąć przepisy o niedopuszczalności warunków i terminów (§2). Tzn. można oddać lokal w użytkowanie na swoich warunkach i na pewien czas, określony w umowie. W przeciwieństwie do przeniesienia własności nieruchomości, forma notarialna potrzebna jest tylko dla oświadczenia woli właściciela, który prawo ustanawia. Do przeniesienia OPR na nieruchomości potrzebna jest umowa pomiędzy uprawnionym a nabywcą i akt notarialny, jeżeli był takowy sporządzony dla poprzedniego OPR (Art. 2451. KC). Uprawnionym jest poprzedni podmiot OPR (a niekoniecznie właściciel). Uprawniony może się zrzec OPR i składa w tym celu oświadczenie właścicielowi. W takim przypadku, prawo to wygasa (Art. 246. §1 KC). Oczywiście, jeżeli dla ustanowienia OPR został sporządzony akt notarialny i wpis w księdze wieczystej, do zrzeczenia się prawa konieczny jest analogiczny akt i wykreślenie wpisu (§2). OPR wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela lub podmiot tego prawa nabędzie rzecz na własność (Art. 247. KC). Jeżeli kilka OPR obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (Art. 249. §1. KC). Pierwszeństwo OPR może być jednak zmienione na podstawie umowy pomiędzy podmiotami praw. Z uwzględnieniem, rzecz jasna, wszystkich cyrków z księgami wieczystymi (Art. 250. §1, 2. KC).
Użytkowanie
Polega na prawie do używania rzeczy i czerpania z niej pożytków (Art. 252. KC). Można ograniczyć zakres poprzez wyłączenie niektórych pożytków, a w przypadku nieruchomości, ograniczyć użytkowanie do jej oznaczonej części (Art. 253. §1 ,2. KC). Użytkowanie jest niezbywalne (Art. 254. KC). Jeżeli użytkowanie nie jest wykonywane przez lat dziesięć, wygasa. Użytkownik jest zobowiązany do używania rzeczy zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki. Ponosi ciężary, które, zgodnie z prawidłową gospodarką, powinny być pokrywane z pożytków. Powinien też ponosić ciężar wszystkich nakładów na rzecz (Właściciel, jeżeli takie nakłady poczynił, ma prawo domagać się zwrotu). Jest obowiązany do dokonywania napraw związanych ze zwykłym korzystaniem, w przypadku konieczności innych napraw, powinien zawiadomić właściciela. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
Zastaw
Powstaje w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Na mocy zastawu wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy, bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela (Art. 306. §1. KC). Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między wierzycielem a właścicielem oraz wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły (Art. 307. §1. KC).
POSIADANIE
Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą.
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada, jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca itp. (posiadacz zależny) (Art.. 336. KC). Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne (Art. 337. KC). Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym (Art. 339. KC). Domniemywa się ciągłość posiadania(Art. 340. KC). Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym (np., że posiadacz jest właścicielem) (Art. 341. KC). Domniemywa się, że posiadacz jest w dobrej wierze. Nie wolno naruszać stanu posiadania. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie stanu posiadania ( art. 342., 343. §1. KC). Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni, bez stosowania przemocy. Właściciel rzeczy ruchomej, o ile grozi mu niepowetowana strata, może zastosować niezbędną samopomoc (Art. 343. §2. KC). Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie i temu, na czyją korzyść nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego, niezależnie od dobrej wiary i zgodności ze stanem prawnym (Art. 344. §1. KC). Roszczenie wygasa po roku, o ile nie jest dochodzone (§2). Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy (dokumentów, środków etc.) (Art. 348. KC). Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym, przeniesienie posiadania samoistnego następuje poprzez umowę między stronami i zawiadomienie posiadacza zależnego (Art. 350. KC)
PRAWO WŁASNOŚCI
Własność jest najszerszym prawem do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.
Właściciel może korzystać z uprawnień, jakie daje mu prawo własności w granicach określonych przepisami prawa i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności (zajebisty żarcik, nieprawdaż?).
Współwłasność jest odmianą szczególną własności, charakteryzującą się wielością podmiotów prawa własności. (art. 195 KC) Rodzaje współwłasności (art. 196 §1 KC)
- współwłasność w częściach ułamkowych
Współwłasność łączna występuje tylko w przypadkach przewidzianych przepisami w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony (np. małżeństwo) lub między wspólnikami w spółce cywilnej. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie wszystkim podmiotom, ale każdy z nich ma w niej ułamkowo wyrażony udział. Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe (Art. 197 KC). Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych (Art. 198 KC). Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, przekraczających zakres zarządu zwykłego, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli lub współwłaściciele, mający łącznie ponad połowę udziałów mogą się zwrócić o rozstrzygnięcie do sądu (Art. 199 KC). Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (Art. 200 KC). Do czynności zwykłego zarządu jest potrzebna zgoda większości (liczonej według udziałów zgodnie z Art. 204) współwłaścicieli, ale każdy z nich może się w razie czego zwrócić do sądu (Art. 201 zgadnij czego). Każdy ze współwłaścicieli ma prawo do współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez innych współwłaścicieli.
Nabycie prawa własności i jego utrata, oczywiście.
Rodzaje sposobów nabycia itd. -pierwotne -pochodne
Pierwotne – prawo poprzedniego właściciela wygasa, powstaje nowe i niezależne. Nabywcy przysługuje pełne prawo własności bez żadnych obciążeń, niezależnie od stanu poprzedniego. Pochodne – następstwo prawne. Prawo własności nie ustaje, ale zmienia się właściciel. Nowy właściciel zyskuje prawo własności w takim wymiarze, jak poprzedni, na nabywcę przechodzą wszelkie obciążenia i ograniczenia związane z prawem własności danej rzeczy.
- Przeniesienie własności.
Przeniesieniem własności jest sprzedaż, zamiana, darowizna i inne. Umowa sprzedaży (itd.) przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej lub strony inaczej postanowiły (Art. 155 §1 KC). Jeżeli przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności konieczne jest przeniesienie posiadania rzeczy. Tak samo, jeżeli umowa dotyczy rzeczy przyszłych (§2). W
pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności i rzeczy o wartości naukowej – bezwzględnie, a inne rzeczy tylko na żądanie (Art.184. §1. KC). Znalazca, któren zrobił wszystko, co trzeba, może żądać znaleźnego w wysokości 10% wartości, w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru (Art. 186. KC). Jeżeli nikt nie odbierze w ciągu roku (a w razie niemożności wezwania – dwóch), pieniądze itd. stają się własnością Skarbu, a inne rzeczy – znalazcy.
Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, o ile ta została z nią trwale połączona, stając się jej częścią (Art. 191. KC). Ten, kto wytworzył rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, o ile wartość wkładu pracy jest większa od wartości materiałów (Art. 192. §1. KC). Jeżeli odbyło się to w złej wierze, lub wartość pracy jest mniejsza, właścicielem zostaje właściciel materiałów (§2). Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane, że trudno byłoby przywrócić stan poprzedni, właściciele stają się współwłaścicielami całości. Wartości udziałów są określane poprzez wartości rzeczy pomieszanych (Art. 192. §1. KC).
PRZEDSTAWICIELSTWO
Art. 95. §1. KC. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych
albo wynikających z właściwości czynności prawnej można dokonać czynności
prawnej przez przedstawiciela.
§2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach
umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
Rodzaje pełnomocnictwa Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu woli reprezentowanego (pełnomocnictwo) (Art. 96. KC). Przedstawicielem ustawowym są na przykład rodzice względem dzieci, kapitan na statku w obcym porcie względem armatora, osoba sprawująca opiekę nad ubezwłasnowolnionym etc. Przedstawicielstwo ustawowe dotyczy osób pozbawionych zdolności do czynności prawnych lub z ważnych powodów nie mogących podjąć samodzielnych działań. Musi wynikać z ustawy. Pełnomocnictwo może być udzielone przez każdą osobę fizyczną lub prawną zdolną do czynności prawnych. Rodzaje pełnomocnictwa Ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu (Art. 98. KC). Rodzajowe – wymagane do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, zawiera ich określenie co do rodzaju (jw.).
Szczególne – zawiera umocowanie do poszczególnej czynności, wydawane, kiedy wymaga tego ustawa (jw.). Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie (Art. 99. §1. KC). Pełnomocnictwo ogólne musi mieć formę pisemną (§2). Ograniczenia pełnomocnika co do zdolności do czynności prawnych nie mają wpływu na ważność czynności wykonywanych w ramach pełnomocnictwa (Art. 100. KC). Pełnomocnictwo może zostać w każdej chwili odwołane (Art. 101. §1. KC). Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania lub przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od potwierdzenia jej przez reprezentowanego (Art. 103. §1. KC). Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa (Art. 108. KC).
ZOBOWIĄZANIA
Art. 353. §1. KC. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać
od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
§2. Świadczenie może polegać na działaniu lub zaniechaniu.
Stronom przysługuje dowolność w ułożeniu stosunku prawnego, byle jego treść i cel nie sprzeciwiały się naturze stosunku, były zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego (Art. 3531. KC). Świadczenie może przyjmować bardzo różne formy: pieniężną, formę usługi, wydania rzeczy etc. Wierzycielowi przysługuje prawo przymusowego wyegzekwowania świadczenia. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celom, zasadom współżycia społecznego a także ewentualnym normom zwyczajowym (Art. 354. §1. KC), w ten sam sposób winien współdziałać wierzyciel (§2). Zasada należytej staranności – dłużnik zobowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Określa się ją w zakresie wykonywanego przezeń zawodu przy uwzględnieniu charakteru zawodowego owej działalności (Art. 355 §1, 2 KC). Źródła zobowiązań
- Czynności prawne np. umowy.
- Czyny niedozwolone, w wyniku których powstaje szkoda (zobowiązanie polega wówczas na naprawieniu szkody lub rekompensaty).
- Akty administracyjne (np. płacenie podatków, obowiązek obrony, świadczenia na rzecz usuwania skutków klęski żywiołowej itp.).
- Inne, np. bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. W przypadku szkody, naprawienie powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego – poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź w formie rekompensaty pieniężnej (Art. 363. §1. KC). Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub
Jeżeli świadczenie nie jest podzielne, jest niepodzielne. Dłużnicy zobowiązani do takiego świadczenia, są za nie odpowiedzialni jak solidarni (Art. 380. §1. KC). Ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jeżeli jest kilku wierzycieli świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia (Art. 381. §1. KC). Przy tym zwolnienie z długu przez któregokolwiek z wierzycieli nie ma skutków względem pozostałych.
Wykonanie zobowiązania Wierzyciel nie może nie przyjąć świadczenia częściowego, choćby cała wierzytelność była już wymagalna, chyba że przyjęcie naruszałoby jego uzasadniony interes. (Art. 450. KC). Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (Art. 453. KC). Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (Art. 455. KC). Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny lub wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności znacznie się zmniejszyło, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin (Art. 458. KC).
Skutki niewykonania zobowiązań Dłużnik jest zobowiązany naprawić szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (Art. 471. KC). Jest też odpowiedzialny za niezachowanie należytej staranności (Art. 472 KC). Jest bezwzględnie odpowiedzialny za wszelkie szkody umyślne. Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe do wykonania bez winy dłużnika, zobowiązanie wygasa (Art. 475 §1). Jeżeli przedmiot świadczenia został zbyty, utracony lub uszkodzony, dłużnik jest zobowiązany wydać wszystko, co otrzymał w zamian lub jako naprawienie szkody (§2). W razie zwłoki dłużnika, wierzyciel może żądać oprócz wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (Art. 477. §1 KC). Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi w formie pieniężnej – kara umowna (Art. 483. §1. KC), dłużnik nie może się jednak bez zgody wierzyciela zwolnić ze zobowiązania przez zapłacenie kary umownej (§2). Wysokość kary umownej nie zależy od wynikłej szkody, a jedynie od treści umowy (Art. 484. §1. KC). Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, gdy zobowiązanie zostało w większości wykonane, lub jest ona rażąco wygórowana (§2).
