Pobierz Prawo finansowe - Notatki - Politologia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Politologia tylko na Docsity!
- choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji,
- skazania wyrokiem sądowym za przestępstwo,
- jeśli nie zawiesi działalności w partii politycznej lub związku zawodowym, Funkcje: a) ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez RM projektu ustawy budżetowej, b) składa Sejmowi sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego, c) kierując się ustalonymi przez siebie założeniami, RPP w szczególności:
- ustala wysokość stóp procentowych NBP,
- ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,
- określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,
- zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,
- przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,
- ustala zasady operacji otwartego rynku, d) w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić:
- ograniczenie wielkości środków pieniężnych, oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców,
- obowiązek utrzymania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców, RPP podejmuje uchwały większością głosów, w obecności co najmniej 5 członków, w tym przewodniczącego. Powinna obradować przynajmniej raz w miesiącu. 3) ZARZĄD NBP- składa się z Prezesa NBP jako przewodniczącego, 6-8 członków, w tym 2 viceprezesów, powoływanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP,
- realizuje uchwały RPP,
- podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych dla innych organów NBP,
- podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia bankom upoważnień do wykonywani czynności obrotu dewizowego,
- realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,
- okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego
- nadzorowanie operacji otwartego rynku,
- ocena funkcjonowania systemu bankowego,
- uchwalenie planu działalności i planu finansowego NBP,
- uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości,
- określenie zasad gospodarowania funduszami NBP,
- określenie zasad organizacji i podziału zadań w NBP,
- określenie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP,
- uchwalenie rocznego sprawozdania z działalności w NBP,
- sporządzenie bilansu NBP oraz rachunków zysków i strat,
- opracowywani bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą,
- przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i materiałów kierowanych do Rady.
NADZÓR BANKOWY -
1. sprawowany przez Komisję Nadzoru Bankowego Wyjątek: dopuszczalne jest powierzenie niektórych czynności nadzoru bankowego podmiotom innym. 2. zakres podmiotowy - podlegają mu: a. banki b. oddziały i przedstawicielstwa banków zagranicznych. Nie wyklucza to ustanowienia nadzoru nad instytucjami parabankowymi, ale nie należy to już do KNB. 3. jego celem jest: a. bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych b. zgodność działalności banków z
**- prawem bankowym,
- statutem oraz
- decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.
- jego przedmiotem jest działalność banków.** A nie tworzenie banków lub zakończenie ich działalności. Czynności podejmowane w ramach nadzoru bankowego - w szczególności a. badanie wypłacalności, płynności płatniczej i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki, b. badanie zgodności udzielonych kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń z obowiązującymi w tym zakresie przepisami c. badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych d. badanie stosowanego oprocentowania kredytów i pożyczek oraz środków zgromadzonych na rachunkach bankowych jednostek zależnych lub stowarzyszonych z bankami e. dokonywanie oceny sytuacji finansowej banku. Komisja Nadzoru Bankowego nie jest organem NBP - skład reprezentowany jest przez różne instytucje, nie zawsze zresztą związane merytorycznie ze sferą budżetowości:
- Prezes NBP ( z mocy prawa przewodniczący Komisji )
- Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz bądź podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów jako zastępca Przewodniczącego Komisji
- przedstawiciel Prezydenta RP
- Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
- Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd
- przedstawiciel Ministra Finansów
- Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.
- z głosem doradczym- przedstawiciel Związku Banku Polskich. **Instrumenty nadzoru
- faktyczne** - dzięki nim możliwe jest zbadanie i ocena działalności banków ( tych KNB nie dokonuje )
- należą do pracowników Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego
- biegli rewidenci 2. prawne polegające na podejmowaniu decyzji o zastosowaniu środków nadzoru bankowego I. prewencyjne a. zalecenia - pod adresem nadzorowanego banku- mogą dotyczyć:
- podjęcia środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia i przestrzegania norm ostrożnościowych,
- zwiększenia funduszy własnych,
- zaniechania określonych form reklamy b. nakazy - wstrzymanie do czasu przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia norm ostrożnościowych
- wypłat z zysku lub
- tworzenia nowych jednostek organizacyjnych II. następcze - wchodzą w grę dopiero po stwierdzeniu, że bank nie realizuje zadań organu nadzoru lub działalność banku jest prowadzona z naruszeniem prawa lub statutu albo stwarza zagrożenie dla interesów posiadaczy rachunków bankowych. a. ukaranie członków zarządu karami pieniężnymi b. inne środki nadzorcze
- wystąpienie do właściwego organu banku z wnioskiem o odwołanie prezesa/viceprezesa lub innego członka zarządu banku bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości,
- zawieszenie w czynnościach członków zarządu do czasu podjęcia uchwały w sprawie wniosku o ich odwołanie przez radę nadzorczą na najbliższym posiedzeniu, a także w przypadku przedstawienia członkowi zarządu zarzutów w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym bądź spowodowania przez niego znacznych strat majątkowych banku,
- ograniczenie działalności banku,
- uchylenie zezwolenia na utworzenie banku i podjęcie decyzji o likwidacji banku.
- jednostkom samorządu terytorialnego
- innym jednostkom sektora finansów publicznych 3. wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych 4. dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych , do których zalicza się w szczególności: a. wpływy z umowy
- najmu
- dzierżawy
- innych umów o podobnych charakterze Np. leasing, franchising. b. odsetki od środków na rachunkach bankowych c. odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych d. dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych 5. spadki/zapisy/darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych 6. odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych **7. kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji
- dochody ze sprzedaży majątku/rzeczy/praw** , o ile nie stanowią przychodów z tytułu umów najmu/dzierżawy/o podobnym charakterze/dywidend. 9. inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych określone w
- odrębnych przepisach
- umowach międzynarodowych. II. definicja doktrynalna a. SENSU LARGO - obowiązek świadczenia pieniężnego na rzecz podmiotu publicznoprawnego, nakładany zgodnie z normą prawa publicznego b. SENSU STRICTO - obowiązek świadczenia pieniężnego nałożony normą prawa publicznego, który musi służyć funkcjom fiskalnym, przynajmniej w sposób uboczny. Definicja jest zbyt wąska, bo nie obejmuje takich świadczeń, które nie służą celom fiskalnym, a jedynie mają za zadanie np. ograniczyć dostępność pewnych usług administracyjnych ( np. koszty sądowe ).
PRAWO PODATKOWE
PRAWO PODATKOWE ( Art. 3 ust. 2 -definicja legalna - zbyt wąska )- obejmuje
1. ogólne zasady prawa międzynarodowego ( Art. 9 K. - Art. 35 MTS ) - zwyczaj międzynarodowy - ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane 2. acquis communaitaire ( ← ETS - Van Genden Loss ) 3. Konstytucja RP - Art. 84 - Art. 217 4. ratyfikowane umowy międzynarodowe ( Art. 91, Art. 35 MTS ) a. o unikaniu podwójnego opodatkowania Ratio legis - zmierzanie do tego, aby sytuacja podatników jednego państwa, prowadzących działalność handlową, przemysłową albo finansową w innym państwie, była przejrzysta, jednolita i zagwarantowana poprzez stosowanie przez wszystkie państwa wspólnych rozwiązań dla identycznych przypadków w zakresie podwójnego opodatkowania. Np. A ma miejsce zamieszkania w Polsce, a prowadzi sklep w Niemczech. A płaci podatek w państwie, gdzie znajduje się jego źródło dochodu ( sklep ) w więc w Niemczech, a Polska musi mu przyznać odpowiednie zwolnienie od podatku ( wyłącznie lub zaliczenie ). ETS- ekstensywne stosowanie przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wobec członków Wspólnoty. Jeśli w umowie przyznano określonemu państwu/jego obywatelom ( np. Francji ) pewne przywileje podatkowe, to takie przywileje powinny być także stosowane wobec ( obywateli ) innych państw członkowskich ( ← zasada niedyskryminacji podatkowej ).
b. inne dotyczące problematyki podatkowej.
5. przepisy ustaw podatkowych - ustawy dotyczące ( definicja legalna - Art. 3 ust. 1 ) a. o następującym zakresie przedmiotowym - dotyczące - podatków, - opłat - niepodatkowych należności budżetowych b. spełniające określone wymogi materialne ( ← Art. 217 K. ) - określają - podmiot opodatkowania, - przedmiot opodatkowania, - powstanie obowiązku podatkowego, - podstawę opodatkowania, - stawki podatkowe c. lub regulujące prawa i obowiązki: - organów podatkowych, - podatników, - płatników, - inkasentów, - ich następców prawnych - osób trzecich. Wykładnie celowościowa - "lub" , a nie "oraz" - w innym wypadku op nie byłaby ustawą podatkową, bo przecież nie reguluje podmiotu, przedmiotu opodatkowania itd. 6. przepisy wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych ( najczęściej rozporządzenia Ministra Finansów 7. uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, w zakresie określonym w ustawie ( ← Art. 168 K. ).
Systematyka prawa podatkowego A. CZĘŚĆ OGÓLNA - przepisy, które stosuje się do wszystkich lub do większości podatków I. ogólne zasady prawa międzynarodowego II. ogólne zasady podatkowe acquis communaitaire III. Konstytucja RP IV. ustawa z 29.08.1997- ORDYNACJA PODATKOWA V. akty wykonawcze wydane na podstawie Ordynacji Podatkowej
- nie jest samoistną podstawą nakładania/powstania/wygaśnięcia jakiejkolwiek daniny publicznej. Każda decyzja podatkowa o charakterze materialno- prawnym musi mieć za podstawę przepis(y) materialnej ustawy podatkowej + przepis op. **Szeroko rozumiana część ogólna prawa podatkowego obejmuje
- ZASADY PODATKOWE-** postulaty nauki, określające warunki, jakim powinien odpowiadać poprawnie zbudowany system podatkowy i poszczególne podatki ( wyróżnione przez A. Wagnera ): **a. zasady polityki finansowej
- zasada wydajności
- zasada elastyczności b. zasady gospodarcze
- ochrona majątku i kapitału jako źródeł podatku ) c. zasady sprawiedliwości podatkowej (** ← zasada równości ) ( ostatnio najważniejsza ) - sprawiedliwość pozioma- nakładanie takiego samego obciążenia podatkowego na podmioty znajdującego się w takiej samej sytuacji ( mające taką samą zdolność płatniczą ). - sprawiedliwość pionowa - różne traktowanie pod względem podatkowych podmiotów znajdujących się w różnych sytuacjach ( mających różną zdolność płatniczą ). Realizowana jest przez
Dokonałem tu próby usystematyzowanie przepisów Ordynacji- ma to znaczenie z punktu widzenia wykładni systemowej. Skąd wynikają takie niedociągnięcia w systematyce, którą nadał op ustawodawca? Prawdopodobnie ze względów historycznych - w takim zakresie, w jakim było to możliwe, postępowanie podatkowe było uregulowane w kpa jako zwykłe postępowanie administracyjne, a specyficzne proceduralne instytucje uregulowano razem z instytucjami prawa materialnego w ustawie o zobowiązaniach podatkowych. Gdy uchwalono op, to podtrzymano stare nawyki. B. CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA - przepisy, które stosuje się tylko do niektórych, ściśle określonych podatków. Szczególna, a nie szczegółowa. Obciążenia podatkiem/inną daniną publiczną może nastąpić tylko w drodze ustawy ( ← nullum tributum sine lege )! tak jak jest cześć szczególna kodeksu karnego ( ← nullum crimen sine lege ), a np. część szczegółowa prawa zobowiązań ( bo jest zasada swobody umów i ich katalog jest otwarty ).
- ustawa z 28.07.1983 o podatku od spadków i darowizn,
- ustawa z 15.11.1984 o podatku rolnym,
- ustawa z 12.01.1991 o podatkach i opłatach lokalnych,
- ustawa z 26.07.1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych
- ustawa z 28.09.1991 o lasach
- ustawa z 15.02.1992 o podatku dochodowym od osób prawnych
- ustawa z 29.07.1992 o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach
- ustawa z 08.01.1993 o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym
- ustawa z 20.11.1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- ustawa z 09.09.2000 o podatku od czynności cywilnoprawnych
ZAKRES STOSOWANIA PRZEPISÓW ORDYNACJI PODATKOWEJ ( Art. 2 ) I. NALEŻNOŚCI BUDŻETOWE, DO KTÓRYCH USTALANIA LUB OKREŚLANIA UPRAWNIONE SĄ ORGNY PODATKOWE
1. PODATKI w rozumieniu Art. 6 ( zob. niż. ) 2. OPŁATY - danina publiczno - prawna, posiadająca te same cechy co podatek, różniąca się jednak od tego ostatniego a. cechą odpłatności, Natomiast użycie pojęcia ekwiwalentności opłaty jest błędne- jeśli opłata bowiem byłaby ustalona zbyt wysoko i przekraczałaby koszt świadczenia publicznego, to w tej części stawałaby się podatkiem. b. może być związana z: - czynnościami urzędowymi organów administracji - wniesienie opłaty uruchamia tu działanie organu władzy publicznej. - korzystaniem z urządzeń utrzymywanych w interesie publicznym ( np. opłata użytkowania ). Decyduje nie nazwa, lecz treść, ekonomiczne cechy daniny publicznej. Np. opłata targowa zawiera w sobie typowe cechy podatku. Na szczęście z powodu rozciągnięcia zakresu pojęcia podatku również na opłatę ( Art. 3 pkt 3 ) nie ma to większego znaczenia z punktu widzenia op. - SKARBOWA ( ← ustawa z 2000 o opłacie skarbowej ) Opłata skarbowa, w takim zakresie, w jakim dotyczyła czynności cywilnoprawnych, została zastąpiona podatkiem od czynności cywilnoprawnych. - OPŁATY, O KTÓRYCH MOWA W PRZEPISACH O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH ( ← ustawa z 1991 o podatkach i opłatach lokalnych ) - OPŁATA TARGOWA, - OPŁATA MIEJSCOWA ( kiedyś klimatyzacyjna ) - OPŁATA ADMINISTRACYJNA. - PROLONGACYJNA - PASZPORTOWA/KONSULARNA - ZWIĄZANA Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA - CERTYFIKACYJNA - ZA CZYNNOŚCI ORGANÓW W ZAKRESIE MIAR I WAG
- SĄDOWA? ( ← ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 2004 ) Koszty sądowe - obejmują: ( Art. 2 uks ) a. opłaty sądowe b. zwrot wydatków Istnieją tu dwa poglądy **a. jedni - jest to danina publiczna, a tym samym stosuje się do niej przepisy op.
- do uruchomienia działania organu władzy publicznej ( sądu ) konieczne jest wniesienie opłaty sądowej**
- Zasada: Art. 5 uks - do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie. Wyjątek: gdy ustawa stanowi inaczej. Sankcja - Art. 16 uks - sąd nie podejmuje żadnych czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. - opłata ta stanowi należność Skarbu Państwa - nie stanowią dochodów władzy sądowniczej. b. drudzy- nie są to daniny publiczne ( choć niewątpliwie są to świadczenia publiczno- prawne ) - a tym samym nie stosuje się do niej przepisów op.
- występuje miarkowanie wysokości opłat ( co jest nieznane przy daninach publicznych ),
- wysokość opłaty wynika nie tylko z aktu normatywnego, ale także z orzeczenia sądu,
- pełnią funkcję zaporową- mają zapobiegać pieniactwu procesowemu, nie mogą pełnić funkcji fiskalnej, bo to wynika z prawa do sądu- uzależniałoby to prawo do sądu od możliwości ekonomicznych strony ). ← zależy od tego, jaką przyjęliśmy definicję daniny publicznej ( zob. wyż. )
- jeśli sensu largo - to opłata sądową jest daniną publiczną
- jeśli sensu stricto - to opłata sądowa nie jest daniną publiczną ( ← bo nie służy funkcjom fiskalnym, tylko zaporowym ). **- EGZEKUCYJNA.
- NIEPODATKOWE NALEŻNOŚCI BUDŻETOWE** ( Art. 3 pkt 8 ) **a. należności, których beneficjentem jest
- PAŃSTWO ( stanowią dochód budżetu państwa )** Np. wpłaty z zysku 1- osobowych spółek Skarbu Państwa. Nie są to dochody funduszy celowych. - JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ( stanowią dochód jednostki samorządu terytorialnego ) b. wynikające ze stosunków publiczno- prawnych - takich stosunków społecznych, w których występuje podmiot publiczny, mający w granicach ściśle określonych^ przez prawo- z reguły uprzywilejowaną pozycję. Nie są to kary pieniężne, mandaty, grzywny, bo wynikają z czynów niedozwolonych, a nie ze stosunków publiczno- prawnych. **c. niebedące
- podatkami
- opłatami.
- cłami** ( normowane są przepisami Kodeksu Celnego ). II. NALEŻNOŚCI BUDŻETOWE, DO KTÓRYCH USTALANIA LUB OKREŚLANIA UPRAWNIONE SĄ INNE ORGANY NIŻ ORGANY PODATKOWE a. odrębne przepisy nie stanowią inaczej b. są to należności budżetu państwa ( a nie jednostek samorządu terytorialnego ) c. stosuje się tylko przepisy Działu III ( "zobowiązania podatkowe )
- w całości Np. opłata eksploatacyjna ( w prawie górniczym i geologicznym ),
- w części Składki na ZUS. Organom tym przysługują uprawnienia organów podatkowych.
a. dłużnik podatkowy b. wierzyciel podatkowy- związek publicznoprawny
**- Skarb Państwa
- przedmiot** - świadczenie - zachowanie się dłużnika podatkowego polegające na zapłacie podatku ( w znaczeniu określonym w Art. 3 pkt 3 ) w określonym w przepisach prawa podatkowego a. wysokości - wynika:
- z obliczenia:
- organu podatkowego,
- podatnika,
- płatnika
- z aktu prawnego ( jeśli stanowi on wprost o kwocie należnego podatku ) b. terminie ( Rozdział 4, Art. 46- 50 ) c. miejscu
- kasa organu podatkowego lub
- jego rachunek bankowy. Są to elementy obowiązku podatkowego, które podlegają konkretyzacji wobec określonego podmiotu tego obowiązku, który staje się dłużnikiem w zobowiązaniu podatkowym. 3. treść a. obowiązki dłużnika b. obowiązku wierzyciela.
Essentialia negotii zobowiązania podatkowego to
**1. podmioty
- wysokość podatku )
- termin zapłaty podatku
- miejsce zapłaty podatku**
PODMIOTY ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO
I. WIERZYCIEL PODATKOWY -
a. związek publiczno - prawny i. państwo ( Skarb Państwa ) W zasadzie państwo - Skarb Państwa to termin na potrzeby prawa prywatnego, a nie publicznego. ii. województwo ( ← ustawa z 1998 o samorządzie województwa )- jednostka samorządu terytorialnego oraz regionalna wspólnota samorządowa, a jednocześnie największa jednostka zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej/ iii. powiat ( ← ustawa z 1998 o samorządzie powiatowym )- lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium. iv. gmina ( ustawa z 1990 o samorządzie gminnym )- wspólnota samorządowa, którą tworzą z mocy prawa mieszkańcy określonej jednostki terytorialnej. W obecnym stanie prawnym powiat i województwo nie pobierają żadnych podatków! b. reprezentowany przez odpowiedni organ. Organy podatkowe nie są stroną zobowiązania podatkowego !. Stroną jest związek publiczno - prawny!
ORGANY PODATKOWE
**1. działają w imieniu państwa
- działają na odpowiedzialność państwa
- działają na rachunek państwa- na zlecenie publiczno- prawne.**
Klasyfikacja
- organy I instancji a. państwowe - naczelnik urzędu skarbowego ( Art. 13 §1 pkt 1 ) - naczelnik urzędu celnego ( Art. 13 §1 pkt 1 ) - dyrektor izby skarbowej ( Art. 13 §1 pkt 2 b)- na podstawie odrębnych przepisów
- dyrektor izby celnej ( Art. 13 §1 pkt 2 b )- na podstawie odrębnych przepisów
- minister właściwy ds. finansów publicznych
- z urzędu - w sprawach dotyczących ( Art. 13 §2 pkt 1 )
- stwierdzenia nieważności decyzji,
- wznowienia postępowania,
- zmiany decyzji,
- uchylenia decyzji,
- stwierdzenia jej wygaśnięcia
- w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych CENA TRANSAKCYJNA ( Art. 3 pkt 10 ) - - cena przedmiotu transakcji - transakcja ta zawierana jest pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów prawa podatkowego dotyczących: **- podatku dochodowego od osób fizycznych,
- podatku dochodowego od osób prawnych,
- podatku od towarów i usług.** - w sprawach interpretacji postanowień - umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, - innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej - w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. b. samorządowe ( Art. 13 §1 pkt 1 ) - wójt - burmistrz - prezydent miasta - starosta, - marszałek województwa Nie są organami podatkowymi organy kontroli skarbowej ( ustawa z 1991 o kontroli skarbowej )
- Minister Finansów ( naczelny organ kontroli skarbowej )
- Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
- inspektorzy kontroli skarbowej.
- organy II instancji a. państwowe - dyrektor izby skarbowej ( od decyzji naczelnika urzędu skarbowego/od decyzji wydanej przez samego siebie ) - dyrektor izby celnej ( od decyzji naczelnika urzędu celnego/od decyzji wydanej przez samego siebie ).
- minister właściwy ds. finansów publicznych od decyzji wydanych przez samego siebie ( w sprawach, o którym mowa w Art. 13 §2 pkt 1 ) b. samorządowe
- samorządowe kolegium odwoławcze ( Art 13 §1 pkt 3 )
Kompetencje Ministra Finansów ( Art. 14 )
1. sprawowanie ogólnego nadzoru w sprawach podatkowych
ii. własne stanowisko w sprawie Forma Postanowienie Zaskarżalność Tak - zażaleniem. To przesada- po co zażalenie na coś, co nie jest wiążące Zakres uznaniowy Obligatoryjne Treść interpretacji a. ocena prawna stanowiska pytającego b. przytoczenie przepisów prawa. Termin 3 miesiące od otrzymania wniosku. Wyjątek: może zostać przedłużony do 4 miesięcy
- przypadki uzasadnione zawiłością sprawy,
- o przedłużeniu terminu organ jest obowiązany zawiadomić wnioskodawcę. Sankcja: organ jest związany stanowiskiem wnioskodawcy przedstawionym we wniosku. Skutki prawne a. nie jest wiążąca dla podatnika/płatnika/inkasenta
- jeśli zastosowali się do tej interpretacji, to organ nie może wydać decyzji określającej/ustalającej ich zobowiązanie podatkowe bez zmiany lub uchylenia postanowienia interpretacyjnego, jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu
- zakaz szkodzenia ( jak przy dużej interpretacji - Art. 14c ) b. jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej, właściwych dla wnioskodawcy
- może zostać zmieniona c. są jawne ( Art. 14b §7 ) - ostatecznie postanowienia/decyzje zamieszczane są na stronie internetowej właściwej odpowiednio izby skarbowej/izby celnej bez podania danych identyfikujących wnioskodawcę.
- w tym celu organ wydający interpretację przesyłają je niezwłocznie do właściwego dyrektora izby skarbowej. d. interpretacja nie jest ostateczna - postanowienie interpretacyjne może być zmienione/uchylone przez organ odwoławczy i. na wniosek ( fakultatywnie ) - w wyniku uwzględnienia zażalenia wniesionego przez wnioskodawcę ii. z urzędu ( obligatoryjnie ), jeśli postanowienie rażąco narusza
- prawo,
- także gdy niezgodność z prawem jest wynikiem zmiany przepisów.
- orzecznictwo TK,
- orzecznictwo ETS, Decyzja taka wywiera skutek i. od rozliczenia podatku za miesiąc następujący po miesiącu, w którym decyzja została doręczona wnioskodawcy ii. gdy postanowienie dotyczyło podatków rozliczanych za rok podatkowy- od rozliczenia podatku za rok następujący po roku, w którym decyzja została doręczona wnioskodawcy iii. wykonanie decyzji podlega wstrzymaniu ( suspensywność )
- do dnia upływu terminu skargi do sądu administracyjnego,
- jeśli skarga została wniesiona- do czasu zakończenia postępowania przed sądem administracyjnym. i. dla organów podatkowych - jest to przepis ius cogens ii. dla wnioskodawcy- jest to przepis ius dispositivum - może wykonywać taką decyzję.
c. MAŁE INTERPRETACJE MINISTRA FINANSÓW ( Art. 14e , ← Art. 13 §2 pkt 4 ) Przesłanki
a. sprawa indywidualna b. w sprawie nie toczy się i nie toczyło
- postępowanie podatkowe
- kontrola skarbowa,
- postępowanie przed sądem administracyjnym c. ograniczony zakres przedmiotowy:
- postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
- postanowienia innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej. Zasada: stosuje się ogólne przepisy o małych interpretacjach. Wyjątek: termin na wydanie interpretacji wynosi 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.
II. DŁUŻNIK PODATKOWY - zobowiązany do zapłaty podatku w określonym w przepisach prawa podatkowego wysokości, terminie, miejscu
PODATNIK ( Art. 7 )
1. określony podmiot a. osoba fizyczna - każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci. Nie ma znaczenia zdolność do czynności prawnych, Art. 135 §1 mówi co prawda o tym, że zdolność do czynności prawnych strony ocenia się wg przepisów prawa cywilnego ale dotyczy to jedynie zdolności do występowania w postępowaniu podatkowym w charakterze strony, a nie sfery prawa materialnego. b. osoba prawna - jednostka organizacyjna, która może być podmiotem praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego. c. jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej Wyjątek: inne podmioty, jeśli ustawa podatkowa tak stanowi. Zbiorowe podmioty podatkowe - grupa podmiotów, które mogą być samodzielnie podatnikami, jednakże traktowane są na gruncie obowiązujących przepisów prawa - pod pewnymi warunkami - jako jeden podmiot ( podatnik ) - np. podatkowa grupa kapitałowa ( ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych ). - nie są zbiorowym podmiotem podatkowym małżonkowie składające wspólne zeznania podatkowe. 2. podlegająca obowiązkowi podatkowemu na mocy ustaw podatkowych
OSOBY TRZECIE ODPOWIADAJĄCE ZA ZOBOWIĄZANIA PODATNIKÓW NASTĘPCY PRAWNI PODATNIKÓW.
III. PODMIOTY POŚREDNICZĄCE
PŁATNIK ( Art. 8 ) - podmiot zobowiązania podatkowego, spełniający funkcje z zakresu administracji zleconej, zobowiązany do wykonywania czynności w interesie beneficjenta świadczenia podatkowego. Ratio legis - ← zasada taniości - pomniejszenie kosztów poboru podatków.
1. określony podmiot a. osoba fizyczna b. osoba prawna c. jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej 2.. zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do: a. obliczenia podatku należnego od podatnika b. pobrania od podatnika podatku i c. wpłacenia pobranego podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu. Płatnik nie jest organem podatkowym, wykonuje jedynie czynności materialno- rachunkowe, nie wszczynające i nie stanowiące elementu postępowania podatkowego. Jest to ogniwo pośrednie między podatnikiem a organem podatkowym. Przykłady - notariusz ( podatek od spadków i darowizn, czynności cywilnoprawne )
Jest traktowane na równi z zaległością podatkową od dnia, w której podatek w wysokości większej niż należna został pobrany ( Art. 52 §1 pkt 3 ), organ nalicza odsetki za zwłokę Szczegóły - rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych. b. podatki samorządowe - może być ustalone przez uchwałę organu stanowiącego właściwej jednostki samorządu terytorialnego.
5. wyznaczanie osób odpowiedzialnych za pobieranie i terminowe wpłacanie podatków ( Art. 31 ) Ratio legis - fizycznie obowiązki należące do płatnika lub inkasenta może wykonywać tylko osoba fizyczna-zakład pracy, uniwersytet nie może takich czynności dokonać. Podmioty obciążone obowiązkiem a. płatnicy/inkasenci nie będący osobami fizycznymi. Zakres przedmiotowy obowiązku a. wyznaczenie osób, do których obowiązków należy obliczanie/pobierania podatków i terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot Osoby te nie stają się płatnikami/inkasentami- nie ponoszą odpowiedzialności z Art. 30. Płatnikiem/inkasentem pozostają podmioty wyznaczające. Sankcja za niewyznaczenie- odpowiedzialność karno- skarbowa kierownika jednostki organizacyjnej. b. zgłoszenie organowi podatkowemu imion, nazwisk i adresów tych osób: - właściwym miejscowo jest organ, który na podstawie przepisów regulujących właściwość organów podatkowych posiada kompetencję do wymierzania i pobrania podatku, gdyby płatnik/inkasent nieprawidłowo wykonali swoich obowiązków. - termin na zgłoszenie: - termin na dokonanie pierwszej wpłaty, - w razie zmiany osoby wyznaczonej- 14 dni od dnia wyznaczenia innej osoby. 6. przechowywanie dokumentów związanych z poborem podatków ( Art. 32 ) a. do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania płatnika/inkasenta - ciąży na nich obowiązek przechowywania dokumentów związanych z poborem/inkasem podatku. Wykazy pobranych/potrąconych należności podatkowych, kopie deklaracji/pokwitowań. b. po upływie terminu przedawnienia - jeśli przekazanie podatnikom tych dokumentów jest możliwe - obowiązek przekazania - jeśli przekazanie podatnikom tych dokumentów jest niemożliwe - zniszczenie.
PRZEDMIOT ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO
PRZEDMIOTEM ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO jest zachowanie się dłużnika polegające na ZAPŁACIE PODATKU.
PODATEK
I. w znaczeniu ustrojowym II. w znaczeniu ekonomicznym III. w znaczeniu techniczno - prawnym ( Art. 6 ) IV. w znaczeniu zakresowym - rozszerzona definicja na potrzeby stosowania op ( Art. 3 pkt 3
I. Podatek w znaczeniu ustrojowym - dwie koncepcje
1. koncepcja ekwiwalencji- jest to cena za usługi świadczone przez państwo lub inny związek publicznoprawny Źródła: → sofiści- państwo to celowy związek powołany do realizacji wspólnych zadań, → umowa społeczna Rousseau
Mamy więc do czynienia ze świadczeniem
**- wzajemnym
- odpłatnym,
- ekwiwalentnym** Podmioty: a. państwo b. obywatel Świadczenie a. państwo: i. uprawnione- do poboru i ściągania podatku od obywatela ii. zobowiązane- do świadczenia usług publicznych dla obywateli b. obywatel i. uprawniony- do usług publicznych świadczonych przez państwo ii. zobowiązany- do zapłaty podatku. Jest to rodzaj wymiany między państwem a obywatelem. Usługi, jakie państwo świadczy, mają charakter odpłatny, korzyści z zapłaty podatku muszą być obopólne, między zindywidualizowanymi świadczeniami podatnika i świadczeniami ze strony państwa musi być równowaga. Zaleta: Zwiększenie motywacji do płacenia podatków ( więcej zapłacę= więcej dostanę ) Wada: a. niemożność wymiaru świadczeń państwa i obywateli b. obywatelowi służyłoby prawo do kwestionowania długu podatkowego z tego względu, że środki publiczne zostały niewłaściwie wykorzystane lub też służą finansowaniu takiej działalności, której podatnik nie popiera lub nawet jest przeciwny jej finansowaniu. 2. koncepcja zdolności płatniczej - jest to świadczenia na rzecz państwa lub innego związku publiczno- prawnego, któremu nie towarzyszy wzajemne świadczenia państwa/innego związku publicznoprawnego. Źródła → Arystoteles- zadaniem państwa jest urzeczywistnianie w życiu dobra zgodnie ze swoimi możliwościami finansowymi. Obowiązek podatkowy wywodzi się z faktu przynależności do państwa. **Mamy więc do czynienia ze świadczeniem:
- jednostronnym ( ze strony obywatela )
- nieodpłatnym,
- nieekwiwalentnym.** Dochody podatkowe dają państwu możliwości działania w interesie ogółu- podatników i osób, które podatnikami nie są. Płacenie podatków jest obowiązkiem obywatelskim, jest obowiązkiem nieodpłatnym i nieekwiwalentnym. Nie rodzi roszczeń po stronie podatnika.
II. Podatek w znaczeniu ekonomicznym - jest to przewłaszczenie na rzecz państwa lub innego związku publicznoprawnego części przychodów, dochodów lub majątku obywateli. Podstawowym warunkiem właściwego działania podatków w gospodarce jest ich zgodność z zasadami funkcjonowania rynku- zwłaszcza z zasadą wolności gospodarczej i konkurencji. Granice opodatkowania powinny być ustalane ze względów ekonomicznych- zbyt wysokie podatki prowadzą do negatywnych konsekwencji: i. rozwój szarej strefy, ii. zamieranie działalności gospodarczej, iii. zmniejszenie się dochodów ( efekt Laffera ).
d. może być przedmiotem skargi konstytucyjnej, skutkiem czego może nastąpić zniesienie obowiązku podatkowego w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności w całości lub części pro futuro. Elementy konstrukcyjne podatku - Ustawa ta zgodnie z Art. 217 K. określa Modelowa norma prawa podatkowego - podmioty P znajdujące się w sytuacji S uiszczają podatek p w wysokości określonej według reguł R. I. elementy kwalitatywne A. PODMIOT OPODATKOWANIA - podmiot podatkowy, który podlega opodatkowaniu, ze względu na to, iż znajduje się w określonej w hipotezie normy podatkowo - prawnej sytuacji faktycznej lub prawnej, z której zaistnieniem to norma wiąże powstanie obowiązku podatkowego. i. sensu strictwo - tylko podatnik ( przyjęte ) ii. sensu largo - podmioty stosunków prawno- podatkowych a. podmiot czynny ( wierzyciel )- organ podatkowy- uprawniony do otrzymania świadczenia podatkowego b. podmiot bierny ( dłużnik )- podatnik- na którego został nałożony obowiązek świadczenia podatkowego c. płatnik d. inkasent. B. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA - sytuacja faktyczna lub prawna, z którą przepisy ustawy podatkowej wiążą powstanie obowiązku podatkowego. Może to być jakiś stan, powstanie, ustanie, jakiś proces ( np. posiadanie majątku, sprzedaż towarów ). Nie należy tego utożsamiać z przedmiotem w znaczeniu materialnym. Przykład: uzyskanie dochodu, nabycie spadku. Przedmiot powinien być wymieniony. II. elementy kwantytatywne C. PODSTAWA OPODATKOWANIA - pewna wielkość odniesienia związana z przedmiotem opodatkowania, która w rzeczywistości może przybierać rozmaite rozmiary, określona i. ilościowo- w jednostkach miary, wagi, ii. wartościowo- w pieniądzu. Należy odróżnić i. podstawę opodatkowania ii. podstawę obliczenia podatku- może być tożsama z podstawą opodatkowania- wartość, do której stosujemy stawkę podatkową celem obliczenia podatku, jest to zmodyfikowana o zniżki ( głównie ulgi ) lub zwyżki podstawa opodatkowania III. MINIMUM WOLNE OD PODATKU- - podatnik uiszcza podatek dopiero po przekroczeniu pewnej granicy jednostek miary, w których wyrażona jest podstawa opodatkowania. Może przybierać różną postać:
- odliczenie pewnej kwoty od podstawy opodatkowania( np. 500 zł ).
- w przypadku stawek progresywnych może być to stawka 0% stosowana w pierwszym przedziale podstawy opodatkowania ( np. do 800 zł ),
- odliczenie pewnej kwoty od podatku , Stany faktyczne mogą być więc:
- złożone- podstawa opodatkowania występuje, proces obliczenia jest wydłużony
- proste- brak jest podstawy opodatkowania, z przedmiotu opodatkowania wynika stawka podatkowa. Przykład: podatek od środków transportowych, podatnik nie musi prowadzić ksiąg podatkowych. D. STAWKI PODATKOWE - współczynnik, który zastosowany do wielkości odniesienia umożliwia obliczenie kwoty świadczenia podatkowego. Podział stawek: a. kryterium: sposób ujęcia: i. kwotowe - gdy podstawa opodatkowania jest wyrażona w jednostkach niepieniężnych, oznacza kwotę przypadającą na jednostkę podstawy opodatkowania ( np. 5 zł od 1 m2 )
ii. stosunkowe - gdy podstawa opodatkowania jest wyrażona w jednostkach pieniężnych
- procentowe ( najczęściej ) **- ułamkowe,
- wielokrotnościowe.** b. kryterium: zmienność i. stałe- nie zmienia się, wysokość nie zależy od rozmiarów podstawy opodatkowania Opodatkowanie proporcjonalne- gdy stawka podatkowa jest stała- bo kwota podatku rośnie tyle razy, ile razy rosną rozmiary podstawy opodatkowania. ii. zmienne ( ruchome ) - tworzą skalę podatkową, zmieniają się w miarę jak zmienia się podstawa opodatkowania - progresywna - wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie stawka opodatkowania,
- progresja całościowa ( globalna ) - odpowiednią stawkę stosuje się do całej podstawy opodatkowania. Np. gdy 0 < p < 1000, s = 10% gdy 1000 ≤ p < 2000, s = 20%. Ma tę istotną wadę, iż niewielki wzrost podstawy opodatkowania powodujący przejście od niższej do wyższej stawki podatkowej prowadzi do znacznego wzrostu rozmiarów podatku. Np. jeśli p = 900 zł, to s = 10% i wysokość podatku = 90 zł, jeśli p = 1100, to s = 20% i wysokość podatku = 220 zł. W rezultacie podatnikowi o wyższym dochodzie może pozostać po odjęciu podatku kwota niższa niż podatnikowi o dochodzie niższym. STOPA POŚREDNIA - podatek ustala się w taki sposób, by z podstawy opodatkowania po odjęciu kwoty podatku nie pozostało mniej niż po odjęciu podatku od najwyższej podstawy opodatkowania niższego przedziału stopy podatkowej. Najwyższa kwota jaka może pozostać przy stawce 10%, to 999 - 10% x 999 = 899,1 zł. Jeśli więc p= 1100, s = 20%, to wysokość podatku wynosi 220 zł, ale ponieważ nie może zostać mniej niż 899, 1 zł, więc wynosić będzie 1100 zł - 899, 1 zł = 200,9 zł. - progresja odcinkowa ( ciągła, składana ) - odpowiednie stawki stosuje się do odpowiednich odcinków podstawy opodatkowania. Np. gdy 0 < p ≤ 1000, s = 10%, gdy 1000 < p ≤ 2000, to s = 100
- 20% nadwyżki powyżej 1000 zł, gdy 2000 < p ≤ 3000, to s = 300 + 30% nadwyżki powyżej 2000. Jeśli więc p = 2500, to podatek = 300 + 30% ( 2500 - 2000 ) = 450 zł. - degresywna - wraz ze zmniejszaniem się podstawy opodatkowania maleje stawka opodatkowania, - regresywna - wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania maleje stawka opodatkowania. c. kryterium: samodzielność i. występujące samodzielnie ii. występujące niesamodzielnie - ( w formie uporządkowanego rosnąco lub malejąca zbioru stawek )- taryfa. III. elementy dodatkowe ( nie są to konstytutywne elementy podatku ) E. ZASADY PRZYZNAWANIA: I. ULG -( Art. 3 pkt 6 )- oznaczają redukcję zakres kwantytatywnych elementów konstrukcji podatku: **a. określona operacja
- zwolnienie,
- odliczenie,
- obniżenie
- zmniejszenie**
