Pobierz Prawo finansowe - Notatki - Politologia - Część 3 i więcej Notatki w PDF z Politologia tylko na Docsity!
Zakres uznaniowy Fakultatywne
UMORZENIE ZALEGŁOŚCI PODATKOWYCH ( Art. 67a §1 pkt 3 ) - odstąpienie przez uprawnionego od poboru podatku, którego termin płatności już minął, a więc podatku stanowiącego już zaległość podatkową.
Przesłanki
**1. zobowiązanie podatkowe już powstało
- wymagalność zobowiązania- istnieje zaległość podatkowa
- dłużnikiem jest:** - podatnik - następcy prawni podatnika/płatnika - osoby trzecie - płatnik/inkasent - - tylko jeśli prowadzą działalność gospodarczą ( Art. 67b ) lub - z urzędu, tylko w przypadku niemożliwości faktycznej ściągnięcia zaległości podatkowej. 4 określona podstawa materialna a. interes publiczny lub - zapłata zaległości podatkowej spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspokoić swoich potrzeb materialnych. Ratio legis - w efekcie państwo wyjdzie na zero- ściągnie wierzytelności od podatnika, po czym będzie musiało kwotę świadczenia zwrócić, tyle, że w formie pomocy społecznej. b. waży interes dłużnika - z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków, podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Np. utrata możliwości zarobkowania, utrata majątku. NSA- skoro umorzenie jest instytucją nadzwyczajną, zasadą bowiem jest pobieranie podatku, to tym samym przypadki, o których mowa w Art. 67, powinny posiadać tę samą cechę. c. co do podatników prowadzących działalność gospodarczą - na specjalnych zasadach ( Art. 67b ). Tryb a. na wniosek b. z urzędu ( Art. 67d ) Przesłanki - a. niemożliwość gospodarcza ściągnięcia zaległości podatkowej i. nieopłacalność zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne ii. zaległość bagatelna - kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym b. niemożliwość faktyczna ściągnięcia zaległości podatkowej iii. niewypłacalność - kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym iv. śmierć dłużnika - dłużnik zmarł - niska wartość spadku: - nie pozostawił żadnego majątku albo - pozostawił ruchomości nie podlegające egzekucji albo - pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza 5000 zł
- brak jest spadkobierców innych niż spadkobiercy konieczni
- nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. Organ właściwy Organ podatkowy
Właściwość rzeczową określa rozporządzenie Ministra właściwego ds. finansów publicznych ( delegacja - Art. 67e ). Zasadą jest to, że organy podatkowe, które na podstawie odrębnych przepisów są właściwe do ustalania/określenia zobowiązań z tytułu danych podatków, są również właściwe do umarzania w całości lub w części zaległości podatkowych/odsetek za zwłokę - niezależnie od ich kwoty. Zakres uznaniowy Fakultatywne Forma Decyzja- o charakterze konstytutywnym Wydanie decyzji odmownej nie nadaje sprawie waloru res iudicatae , jeśli od czasu rozpatrywanie poprzedniego wniosku o umorzenie zmieniły się okoliczności faktyczne sprawy. Przedmiot umorzenia
**1. zaległości podatkowe
- odsetki za zwłokę
- opłata prolongacyjna Skutki prawne
- wygaśnięcie zobowiązania podatkowego**
- w całości lub
- w części 2. umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
- dopuszczalne jest umorzenie wyłącznie odsetek za zwłokę bez umarzania zaległości podatkowej,
- niedopuszczalne jest umorzenie wyłącznie zaległości podatkowej bez umarzania odsetek za zwłokę.
PRZEDAWNIENIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO ( Art. 70 - 71 ) - wygaśnięcie zobowiązania podatkowego na skutek tego, iż ze przez określony czas od momentu powstania zobowiązania podatkowego organy podatkowe nie podjęły czynności w celu jego wyegzekwowania lub też podjęły, ale okazały się one nieskuteczne.
Ratio legis - a. ochrona pewności i stabilności obrotu prawnego oraz b. wykluczenie roszczeń, które wobec znacznego upływu czasu od daty ich powstania - w momencie spełnienia byłyby oderwane od faktycznej sytuacji zobowiązanego.
Nie należy utożsamiać pojęcia przedawnienia z op z przedawnieniem w prawie cywilnym! a. przedawnieniu wg kc ulegają roszczenia a nie zobowiązania b. przedawnienie w kc nigdy nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, tylko uchylenie odpowiedzialności dłużnika. c. przedawnienie w kc uwzględnienie jest na zarzut strony, a w op następuje ex lege.
Zasada: 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności ( w przypadku płatników/inkasentów- wpłaty - Art. 71 ) podatku. Wyjątek: zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym nie ulegają przedawnieniu Zawieszenie biegu przedawnienia
- od dnia wydania decyzji o odroczeniu do dnia terminu płatności odroczonego
- podatku lub
- zaległości podatkowej,
- ostatniej raty podatku lub
- ostatniej raty zaległości podatkowej
- od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego ds. finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu.
- przepisy Rozdziału 3 mają charakter przepisów szczególnych w stosunku do Działu IV upe ( postępowanie zabezpieczające - Art ).
Rodzaje zabezpieczeń I. HIPOTEKA PRZYMUSOWA ( Art. 34- 40 ) - ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, służące zabezpieczeniu wierzytelności z tym skutkiem, że wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości.
1. jest to ograniczone prawo rzeczowe a. WIERZYCIEL HIPOTECZNY - Skarb Państwa - jeśli należności stanowią jego dochód - jednostka samorządu terytorialnego- jeśli należności stanowią jej dochód. A także ( odpowiednie stosowanie przepisów op ) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych ( ustawa z 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych ) b. DŁUŻNIK HIPOTECZNY - właściciel przedmiotu hipoteki przymusowej - podatnik, - płatnik, - inkasent, - następca prawny - osoba trzecia odpowiedzialna za zobowiązania podatkowe - nabywcy przedmiotu hipoteki 2. przedmiotem hipoteki przymusowej są a. wszystkie nieruchomości dłużnika b. użytkowanie wieczyste c spółdzielcze własności własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego d spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego e. prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej f. wierzytelność zabezpieczona hipoteką Może to być a. część ułamkowa, jeśli stanowi udział dłużnika b. nieruchomość/prawo stanowiące przedmiot współwłasności łącznej dłużnika i jego małżonka c. nieruchomość/część ułamkowa nieruchomości ( prawa ) stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej- z tytułu zaległości podatkowych spółki 3. jest prawem akcesoryjnym - służy zabezpieczeniu wierzytelności a. jeśli zobowiązanie podatkowe nie jest jeszcze wymagalne- to tylko, jeśli powstało przez wymiar b. jeśli zobowiązanie podatkowe jest już wymagalne ( jest zaległością podatkową ) - to każde c. odsetki za zwłokę z tytułu zaległości podatkowych Skutki prawne ( Art. 36 ) **1. wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się z przedmiotu hipoteki niezależnie od tego, czyją stał się własnością
- przysługuje mu pierwszeństwo przed zaspokojenia przed:** a. wierzycielami osobistymi b. innymi wierzycielami hipotecznymi - gdy przedmiot hipoteki przymusowej jest również obciążony hipoteką zabezpieczają inną należność. Wyjątek: rozstrzyga kolejność dokonania wpisów, gdy: a. przedmiot hipoteki przymusowej jest obciążony hipoteką ustanowią dla zabezpieczenia należności z tytułu kredytu bankowego albo b. wierzytelność z takiego kredytu została zbyta na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych. Kolejność zaspokojenia- Art. 1025 kpc 3. zaspokojenie wierzyciela hipotecznego następuje wg przepisów kpc
4. zobowiązanie podatkowe zabezpieczone hipoteką przymusową nie ulega przedawnieniu ( Art. 70 §8 )
Powstanie
- najpierw dokonywane jest wyjawienie ( Art. 39 ) Przesłanki a. toczy się: - postępowanie podatkowe lub - kontrola podatkowa b. zachodzą przesłanki do dokonania zabezpieczenia c. żądanie organu podatkowego Dłużnicy obowiązani są do wyjawienia nieruchomości/przysługujących im praw majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki. Forma a. oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania b. przed odebraniem oświadczenia organ podatkowy jest obowiązany uprzedzić składającego zeznanie o odpowiedzialności za fałszywe zeznania ( brak pouczenia wyklucza odpowiedzialność karną ). Wzór formularza - rozporządzenie Ministra właściwego ds. finansów publicznych. 2. następnie powstaje hipoteka przymusowa przez: a. jeśli przedmiot hipoteki ma księgę wieczystą- przez wpis do takiej księgi i. ma charakter konstytutywny ii. jego podstawą jest: - doręczona decyzja - ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego - określająca wysokość zobowiązania podatkowego - określająca wysokość odsetek za zwłokę - o odpowiedzialności podatkowej płatnika/inkasenta/spadkobiercy/osoby trzeciej, - określająca wysokość zwrotu podatku, Skutki zależą od tego czy decyzja ta jest ostateczna: - jeśli jest ostateczna- to hipoteka przymusowa zwykła - jeśli nie jest ostateczna- to HIPOTEKA KAUCYJNA - zabezpiecza wierzytelność, której ostateczna wysokość, a nawet istnienie, ustalone będą dopiero po zakończeniu postępowania.
- odpowiedzialność rzeczowa jest ograniczona pro viribus patrimonium
- brak jest domniemania istnienia zabezpieczonej na niej wierzytelności. - tytuł wykonawczy/zarządzenie zabezpieczenia, jeżeli może być wystawione, na podstawie przepisów upe bez wydawania ww. decyzji. iii. wpisu dokonuje właściwy sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego. b. jeśli przedmiot hipoteki nie ma księgi wieczystej ( Art. 38 ) - przez złożenie wniosku i dokumentów będących podstawą jej wpisu do zbioru dokumentów ( surogatu- do którego stosuje się przepisy regulujące ustrój ksiąg wieczystych, Jeśli nieruchomość nie ma ani księgi wieczystej ani zbioru dokumentów, to wniosek o złożenie dokumentu do zbioru dokumentów traktowany jest jako wniosek o założenie księgi wieczystej.
- organ podatkowy może też występować z wnioskiem o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dłużnika.
II. ZASTAW SKARBOWY ( Art. 41- 46 )- ograniczone prawo rzeczowe na rzeczy ruchomej, służące zabezpieczeniu wierzytelności z tym skutkiem, że wierzyciel
- Centralny Rejestr Zastawów Skarbowych prowadzi minister właściwy ds. finansów publicznych - są jawne ( Art. 46 ) i. prowadzący rejestr, na wniosek zainteresowanego, wydaje wypis z rejestru zastawów skarbowych, zawierający informację o:
- obciążeniu rzeczy/prawa zastawem skarbowym oraz o
- wysokości zabezpieczonego zastawem skarbowym zobowiązania podatkowego/zaległości podatkowej Ratio legis - wzmocnienie pozycji prawnej wierzyciela zastawnego. W razie przeniesienia własności rzeczy ruchomej, która jest obciążona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą wydania rzeczy nabywcy, chyba że ten działał w złej wierze ( Art. 170 kc ). Jeśli więc nabywca po uzyskaniu informacji z rejestru zastawów nabyłby rzecz obciążoną zastawem skarbowym, zastaw ten nadal by ją obciążał. ii. za wydanie wypisu pobiera się opłatę stanowiącą dochód budżetu państwa, iii. wydanie wypisu nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej iv. szczególe określa Rozporządzenie ministra właściwego ds. finansów publicznych z 24.02.2002 w sprawie rejestru zastawów skarbowych oraz Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych b. podstawą wpisu jest a. doręczona decyzja podatkowa ( wymogi jw. ) b. deklaracja podatkowa, jeśli
- zobowiązanie podatkowe powstało z mocy prawa i
- nie zostało jeszcze wykonane
- upływ 14 dni od dnia terminu płatności zobowiązania podatkowego c. o dokonaniu wpisu naczelnik urzędu skarbowego zawiadamia dłużnika. Wygaśnięcie zastawu skarbowego 1. ex lege **- z dniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego
- z dniem wykreślenia wpisu z rejestru zastawów skarbowych** ( Art. 42a )
- gdy rzecz lub prawo obciążone zastawem skarbowym nie stanowiły własności dłużnika,
- w dniu ustanowienia zastawu skarbowego
- wniosek o wykreślenie wpisu złoży w terminie 7 dni od dnia, w którym osoba powołująca się na swoje prawo własności powzięła wiadomość o ustanowienia zastawu,
- konieczne jest wydanie decyzji. 3. z dniem egzekucyjnej sprzedaży przedmiotu zastawu.
III. SZCZEGÓLNE FORMY ZABEZPIECZEŃ ( PRZEDWYMIAROWE ) - zabezpieczenie jest ustanawiane przed terminem płatności - w sytuacjach, gdy nie ma jeszcze podstaw do wszczęcie egzekucji
Zakres podmiotowy
- podatnik
- płatnik
- inkasent
- wspólnicy spółki cywilnej, osobowych oraz członkowie zarządu spółek kapitałowych i innych osób prawnych a. po doręczeniu im decyzji orzekającej o odpowiedzialności podatkowej za zaległości podatkowe spółki/osoby prawnej b. negatywny rezultat dokonanej przez organ podatkowy oceny prawdopodobieństwa spełnienia świadczenia podatkowego. Przedmiot zabezpieczenia
- majątek dłużnika
- majątek wspólny, jeśli dłużnik pozostaje w związku małżeńskim ( stosuje się odpowiednio przepis Art. 29 §2 - zniesienie/wyłącznie/ustanie wspólności majątkowej )
I. po wydaniu i doręczeniu decyzji podatkowej, a przed wymagalnością zobowiązania
Przesłanki
**1. istnienie zobowiązania podatkowego
- brak wymagalności zobowiązania- termin płatności jeszcze nie nadszedł
- negatywny rezultat dokonanej przez organ podatkowy oceny prawdopodobieństwa spełnienia świadczenia podatkowego -** zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatnika nie będzie wykonane - wyliczenie przykładowe - zachowanie dłużnika w sferze prawo publicznego - podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publiczno - prawnym
- zachowanie dłużnika w sferze prawa prywatnego- podatnik dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. Wystarczającym powodem nie jest jedynie znaczna kwota zobowiązania- musi być odniesienie tej kwoty do sytuacji finansowej podatnika, uprawdopodabniające nieściągalność zobowiązań w przyszłości. II. przed wydaniem decyzji ( Art. 33 §2 ) Przesłanki 1. toczy się: a. postępowanie podatkowe **b. kontrola skarbowa
- nie nastąpiło jeszcze wydanie decyzji:** a. ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego b. określającej wysokość zobowiązania podatkowego Zasada: zabezpieczeniu podlega również kwota odsetek za zwłokę należnych od zobowiązania na dzień wydania decyzji o zabezpieczeniu Wyjątek: gdy nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres zabezpieczenia ( Art. 54 § pkt 1 ) **c. określającej wysokość zwrotu podatku.
- negatywny rezultat dokonanej przez organ podatkowy oceny prawdopodobieństwa spełnienia świadczenia podatkowego.** Przepis jest krytykowany - ma tu miejsce znacznie większe zagrożenie interesu dłużnika- w pierwszym przypadku zobowiązanie podatkowe już powstało, jest bezsporne, ale nie wymagalne, w drugim wypadku nie wiadomo, czy w ogóle zobowiązanie podatkowe powstało, a już ustanawia się zabezpieczenia. Forma Decyzja - organ podatkowy na podstawie posiadanych danych co do wysokości podstawy opodatkowania określa: a. jeśli zabezpieczenie następuje przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego - przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego, b. jeśli zabezpieczenie następuje przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego-
- przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego oraz
- kwotę odsetek za zwłokę należnych od tego zobowiązania na dzień wydania decyzji o zabezpieczeniu **Skutki prawne
- zabezpieczenie następuje** a. w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji albo b. na wniosek strony w jednej z następujących form i. gwarancji bankowej ( prawo bankowe ) - bank krajowy - oddział banku zagranicznego - oddział instytucji kredytowej ii. gwarancji ubezpieczeniowej ( ustawa z 2003 o działalności ubezpieczeniowej )
- krajowy zakład ubezpieczeń
- główny oddział zakładu ubezpieczeń,
- natomiast w przypadku odpowiedzialności solidarnej ( np. małżonkowie wspólnie opodatkowani )- każdy z nich odpowiada za własny dług - jako podatnik, więc nie jest to odrębna kategoria podmiotu odpowiedzialnego ).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATNIKA ( Art. 26 ).
1. jest to odpowiedzialność majątkowa - obejmuje rzeczy, do których danemu podmiotowi służy prawo własności, a także inne niż własność prawa majątkowe 2. o charakterze osobistym - wierzyciel może kierować egzekucję do wszystkich rzeczy będących własnością podatnika/innych praw majątkowych. Wyjątki: a. ograniczające - wyłączenie pewnych przedmiotów spod egzekucji - gdy na podatniku ciążą zobowiązania z innego tytułu niż podatkowy, jeśli zaspokajane są one w pierwszej kolejności. b. rozszerzające - w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim ( Art. 29 )- obejmuje i. majątek osobisty podatnika ii. majątek wspólny podatnika i jego małżonka - Przesłankami są zatem a. istnienie ważnego małżeństwa w chwili dokonywania egzekucji i Jeśli małżeństwo nie istnieje, to odpowiedzialność z Art. 110. b. istnienie majątku wspólnego - majątek objęty wspólnością małżeńską ( ustawową lub umowną ). Jeśli współwłasność w częściach ułamkowych - to egzekucja na zasadach ogólnych- tylko z udziału podatnika. Zasada: w chwili dokonywania egzekucji Wyjątek w chwili powstania zobowiązania podatkowego, w przypadku Jeśli zobowiązanie powstało po niżej wymienionych zdarzeniach, to odpowiedzialność z Art. 111 ( członek rodziny podatnika ). a. zawarcie umowy o ograniczeniu/wyłączeniu ustawowego ustroju majątkowego b. zniesienia ustawowego ustroju majątkowego prawomocnym orzeczeniem sądu - c. ustania ustawowego ustroju majątkowego w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka - d. uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Czynności te są względem wierzyciela podatkowego bezskuteczne - może się zaspokoić ze wszystkiego, co wskutek ww. zdarzenia a. z majątku wspólnego wyszło lub b. do majątku wspólnego nie weszło. Ratio legis - małżonkowie mogliby ograniczyć/wyłączyć/spowodować ustanie wspólności majątkowej, byleby tylko zmniejszyć masę majątkową obciążoną odpowiedzialnością podatkową. Dzięki temu przepisowi, ilekroć w trakcie trwania ustawowego ustroju majątkowego powstanie zobowiązanie podatkowe, tylekroć przywiązuje się do majątku wspólnego. 3. powstaje ex lege - - z chwilą powstania zobowiązania podatkowego
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PŁATNIKA ( Art. 30 ). Ratio legis - podatnik nie ma wpływu na wybór przez ustawodawcę określonych podmiotów jako płatników i nie może odpowiadać za nienależyte wypełnienie obowiązków proceduralnych przez te podmioty, chyba że sam własnymi działaniami do tego się przyczynił.
**1. jest to odpowiedzialność majątkowym
- o charakterze osobistym** Wyjątki: jw. 3. nie powstaje z mocy prawa - konieczne jest a. zajście przesłanek powstania odpowiedzialności Przesłanki powstania odpowiedzialności
1. niewypełnienie obowiązków płatnika a. niepobranie podatku od podatnika Wyjątek. gdy podatek nie został pobrany z winy podatnika - stosujemy pojęcie winy z kc - nie musi być to wina wyłączna **b. pobranie podatku w kwocie niższej niż należna c. niewpłacenie w terminie pobranego podatku d. wpłacenie w terminie pobranego podatku, ale w kwocie niższej niż należna.
- odrębne przepisy nie stanowią inaczej b. wydanie przez organ podatkowy decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika.** a. ma charakter konstytutywny b. organ określa w niej należność z tytułu niepobranego lub pobranego a niewpłaconego podatku. **4. jest niezależna od odpowiedzialności podatnika - nie przewiduje się odpowiedzialności solidarnej. a. albo odpowiada płatnik b. albo odpowiada podatnik -
- gdy podatek nie został pobrany z jego winy
- organ podatkowy wydaje wówczas decyzję o odpowiedzialności podatnika.**
ODPOWIEDZIALNOŚĆ INKASENTA ( Art. 30 )
**1. jest to odpowiedzialność majątkowa
- o charakterze osobistym** Wyjątki: jw. 3. nie powstaje z mocy prawa- konieczne jest a. zajście przesłanek powstania odpowiedzialności 1. niewypełnienie obowiązków inkasenta a. niewpłącenie w terminie pobranego podatku b. wpłacenie w terminie pobranego podatku, ale w kwocie niższej niż należna **2. odrębne przepisy nie stanowią inaczej. b. wydanie przez organ podatkowy decyzji o odpowiedzialności podatkowej inkasenta.
- jest niezależna od odpowiedzialności podatnika**
ODPOWIEDZIALNOŚĆ NASTĘPCÓW PRAWNYCH ( Rozdział 14, Art. 93 - 106 ).
SUKCESJA PODATKOWA - przejęcie przez następcę prawnego wszelkich praw i obowiązków poprzednika w prawa ( uniwersalna, pod tytułem ogólnym ) Wyjątek: gdy przepis szczególny stanowi inaczej. Ratio legis a. ochrona wierzyciela podatkowego- zapewnienie mu możliwości egzekwowania należności od podmiotów będących następcami prawnymi dłużnika b. stworzenie pewnej ciągłości podmiotowej pozwalającej na płynne przejście na następców niektórych choćby uprawnień ich poprzedników ( np. prawa do korzystania z ulg podatkowych, prawa do uzyskania zwrotu nadpłaty w podatkach uiszczanych przez poprzednika ).
I. PRZEKSZTAŁCENIE ( Art. 93a , 93b ) - taka zmiana formy prawno ustrojowej osoby prawnej połączona z zachowaniem jej bytu prawnego.
- przekształcenie się w komunalny zakład budżetowy innego komunalnego zakład budżetowy ( Art. 93b )
- przekształcenie się w osobę prawną a. innej osoby prawnej b. spółki niemającej osobowości prawnej
- przekształcenie się w osobową spółkę handlowej
- rozporządzanie wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przez"
- sprzedaż przedsiębiorstwa,
- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
- oddanie przedsiębiorstw do odpłatnego korzystania. Zakres odpowiedzialności Jw. Wyjątki: a. ograniczenie obowiązków następcy prawnego -
- odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych zlikwidowanego przedsiębiorstwa,
- oprocentowania przypadających do zwrotu zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług Zasada: odpowiedzialność ogranicza się tylko do odsetek/oprocentowania naliczonych do dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z KRS. Wyjątek: - po upływie 14 dni od
- dnia doręczenia spółce decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub
- dnia wydania decyzji w sprawie zwrotu zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług. b. ograniczenie uprawnień następcy prawnego
- odsetki od nadpłat
- odsetki zwrotu różnicy podatku od towarów i usługi. Zasada: uprawnienie ogranicza się tylko do odsetek/oprocentowania naliczonych do dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z KRS. Wyjątek: od dnia otrzymania przez organ podatkowy
- wniosku o zwrot nadpłaty lub
- wniosku o zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
Wyjątki: przepisy o łączeniu/przekształceniu/podziale/prywatyzacji przedsiębiorstw stosuje się w takim zakresie, w jakim nie stanowi inaczej ( Art. 93e) a. ustawa b. umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest RP. c. inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, których stroną jest RP
V. PRZEJŚCIE PRAW I OBOWIĄZKÓW NA SPADKOBIERCÓW ( Art. 97- 105 ) Wg ustawy o zobowiązaniach podatkowych spadkobiercy odpowiadali jak osoby trzecie. Następca prawny Spadkobierca
- ustawowy
- testamentowy
- jeśli spadkobiercą jest gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy/Skarb Państwa, to może dojść do ← wygaśnięcia zobowiązania podatkowego przez konfuzję ( zob. wyż. ). Poprzednik w prawie Spadkodawca a. podatnik. b. płatnik Przedmiot sukcesji Zobowiązania podatkowe nie należą do spadku! ( nie są to prawa i obowiązki cywilnoprawne ). Należą do tych praw i obowiązków, które przechodzą na określone podmioty na podstawie odrębnych przepisów ( tj. właśnie Art. 97 op,- Art. 922 §2 kc ). 1. prawa i obowiązki spadkodawcy przewidziane w przepisach prawa podatkowego a. majątkowe ( Art. 97 §1 ) - wszystkie Np. obowiązek zapłaty podatku, odsetek za zwłokę, uprawnienie wynikające z odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty, uprawnienie do zwrotu nadpłaty. b. niemajątkowe ( Art. 97 §2 )- tylko jeśli
- związane były z prowadzoną przez spadkodawcę działalnością gospodarczą i Np. podatek od nieruchomości, na terenie której spadkodawca prowadził działalność gospodarczą. - spadkobiercy dalej prowadzą tę działalność na własny rachunek. Np. prawo do złożenia odwołania od decyzji podatkowej, prawo do złożenia zeznania podatkowego w terminie odroczonym na mocy decyzji organu podatkowego. 2. prawa i obowiązki spadkodawcy wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego ( Art. 97 §4 ) - jw. Zakres odpowiedzialności ( Art. 98 )
- zobowiązania podatkowe spadkodawcy
- odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy
- pobrane, a niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika ( inkasenta ). W przypadku następców prawnych inkasenta jest to odpowiedzialność osób trzecich - nie ma tu sukcesji podatkowej!. Przepis ten powinien znaleźć się w innym miejscu 4 niezwrócone przez spadkobiercę zaliczki na naliczone podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie
- opłatę prolongacyjną
- koszty postępowania podatkowego
- koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku ( Art. 64 upe ). Zasada: stosuje się przepisy kc o ( następcy prawni odpowiadają JAK spadkobiercy ). a. przyjęciu i odrzuceniu spadku b. odpowiedzialności za długi spadkowe
- przed przyjęciem/odrzuceniem spadku - cum viribus hereditatis ( Art. 1030 kc )
- po przyjęciu spadku
- jeśli przyjęcie proste- nieograniczona ( Art. 1031 kc )
- jeśli przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza- pro viribus hereditatis. ( Art.1031 kc ) Jeśli jest wielość spadkobierców ( Art. 1034 (
- do chwili działa spadku - odpowiedzialność solidarna ( stosuje się odpowiednio przepisy kc o odpowiedzialności solidarnej- Art. 91 op )
- od chwili działu spadku- pro rata parte. **Skutki prawne śmierci poprzednika w prawie
- zawieszenie biegu terminów** ( Art. 99 )
- prekluzji do wymiaru zobowiązań podatkowych ( Art. 68 )
- przedawnienia zobowiązań podatkowych ( Art. 70 )
- zwrotu nadpłaty ( Art. 77 §1 )
- prekluzji prawa do zwrotu nadpłaty ( Art. 80 §1 ) Do dnia:
- uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku
- nie dłużej niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci poprzednika w prawie. 2. dalsze skutki zależą od tego, w jakim momencie w stosunku do postępowania nastąpiła śmierć ( Art. 102 ) a. jeśli śmierć spadkodawcy nastąpiła w toku postępowania podatkowego - i. jeśli dotyczyło praw i obowiązków, które nie podlegają sukcesji
- organ umarza postępowanie jako bezprzedmiotowe ii. jeśli dotyczyło prawa i obowiązków, które podlegają sukcesji
- organ zawiesza postępowanie ( Art. 201 §1 )
- w miejsce spadkodawcy jako strony postępowania wstępują jego spadkobiercy - na nalicza się odsetek za zwłokę od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania do dnia doręczenia postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania ( Art. 54 §1 pkt 4 )
- należności są pomniejszane o koszty przechowywania w depozycie.
- oprocentowanie nie jest naliczane.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAPISOBIORCY ( Art. 106 ). Raczej przypomina to odpowiedzialność osób trzecich - zapisobiorca jest następca prawnym pod tytułem szczególnym!. Następca prawny a. zapisobiorca Przyjmuje się, że tylko zapisobiorca bliższy! b. jeśli otrzymał należny mu zapis Poprzednik w prawie Spadkodawca Zakres odpowiedzialności a. obowiązki majątkowe spadkodawcy wynikające z przepisów prawa podatkowego b. obowiązki majątkowe spadkodawcy wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego Zapisobiorca nie wstępuje w prawa spadkodawcy - przepis Art. 97 §1 stosuje się odpowiednio, a więc z uwzględnieniem tego, że ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spadkodawcy, a nie wstępuje w jego prawa. Ograniczenie odpowiedzialności a. pro viribus legatus - do wartości otrzymanego zapisu. Stosuje się odpowiednio przepisy o odpowiedzialności spadkobierców ( a więc również przepisy o odpowiedzialności zapisobiorcy z kc ).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATKOWA OSÓB TRZECICH ( Rozdział 15, Art. 107- 119 ).
Cechy i konstrukcja
- wyjątek od zasady łączenia odpowiedzialności z podmiotem, którego zobowiązanie bezpośrednio obciążą
- jest to odpowiedzialność majątkowa
- jest to odpowiedzialność osobista ( Art. 107 §1 ) - całym majątkiem, jest jednak najczęściej ograniczona: a. cum viribus patrimonium - tylko z określonej masy majątkowej b. pro viribus patrimonium - tylko do określonej kwotowo wysokości. c. w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim - tylko majątkiem osobistym. Majątek wspólnym jest bowiem objęty odpowiedzialnością z mocy Art. 29. d. nie jest natomiast jasne, czy odpowiedzialność osoby trzeciej pozostającej w związku małżeńskim obejmuje również majątek wspólny.
- ma charakter akcesoryjny - warunkiem istnienia tej odpowiedzialności jest istnienie zobowiązania podatkowego podatnika ( jego następcy prawnego )
- osoby te nie są podmiotami zobowiązanymi, tylko podmiotami odpowiedzialnymi ( oddzielenie odpowiedzialności od zobowiązania )- jest to odpowiedzialność za cudzy dług. NSA- decyzje o odpowiedzialności osoby trzeciej nie kreują nowego zobowiązania podatkowego- stanowią jedynie formę, w jakiej organy podatkowe żądają spełnienia świadczenia podatkowego prze osoby trzecie za określonego podatnika.
- osoby takie odpowiadają JAK dłużnicy solidarni ( Art. 107 §1 )- z podatnikiem za jedno zobowiązanie- bo jest to odpowiedzialność za cudzy dług ( zob. wyż. ). W ustawie błędnie - "solidarnie". Wyjątki: a. subsydiarny charakter egzekucji - egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku zobowiązanego okazała się w bezskuteczna w całości lub w części ( Art. 108 §4 ) ( EXCEPTIO ORDINIS ). Znane jest to w prawie francuskim, przy odpowiedzialności poręczyciela, tyle, że wg op następuje to z urzędu, a nie na zarzut ( exceptio ) osoby trzeciej. b. subrogacja ustawowa - jeśli osoba trzecia spłaci wierzyciela podatkowego, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty ( Art. 517 §1 pkt 1 kc ). 7. źródłem odpowiedzialności może być tylko ustawa ( Art. 107 §1 )- są to normy ius cogens.
Przesłanki powstania odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej
1. uprzednie istnienie ważnego zobowiązania podatkowego między podatnikiem ( następcą prawnym ) a wierzycielem podatkowym Ma charakter akcesoryjny - warunkiem istnienia odpowiedzialności jest istnienie zobowiązania podatkowego podatnika ( jego następcy prawnego ). 2. wymagalność zobowiązania - nadszedł już termin płatności ( powstała zaległość podatkowa ) Zasada: zobowiązanie stało się wymagalne o najmniej w dniu wejścia w życie op ( Art. 322 )- przepis intertemporalny Dzień wejścia w życie ( Art. 344 ) - 01.01.1998, poza wyliczonymi przepisami - te wchodzą w życie z dniem ogłoszenia. - jeśli zaległość podatkowa powstała przed dniem wejścia w życia op, to odpowiedzialność wg ustawy o zobowiązaniach podatkowych, - w zakresie prawa materialnego - organy podatkowe na podstawy przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych, - w zakresie prawa procesowego - organy podatkowe orzekają na podstawie procedury uregulowanej w op ( stosowanie przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych nie pociąga za sobą automatycznie stosowania przepisów kpa ) Wyjątek: - zobowiązanie stało się wymagalne przed dniem wejścia w życie op ( Art. 333 - w przypadku osób prawnych powstałych w wyniku podziału ( Art. 117 ). 3. przepis ustawy przewidujący możliwość obciążenia odpowiedzialnością osoby trzeciej ( Art. 107 §1 ) Źródłem takiej odpowiedzialności może być tylko przepis ustawy ( Art. 107 §1 mówi o "przypadkach i zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale" ( Rozdziale 15 Działu III op ). 4. decyzja organu podatkowego o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej ( Art. 108 §1 )
2. za dług własny ( jako dłużnik podatkowy ) ( Art. 109 §2 )- w razie niedotrzymania terminu płatności. a. odsetki za zwłokę naliczone od dnia wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej tej osoby od - zaległości podatkowych, - podatków nie pobranych przez płatników/inkasentów, - podatków pobranych, a nie wpłaconych przez płatników/inkasentów - niezwróconych w terminie zaliczek na naliczony podatek od towarów i usług.
Przedawnienie zobowiązania podatkowego osoby trzeciej Zasada: obowiązek osoby trzeciej wygasa wraz z obowiązkiem dłużnika pierwotnego ( ← akcesoryjność ). Wyjątek: w terminie wcześniejszym - 3 lata od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej ( Art. 118 §2 ). Bieg ten może być przerwany, po jego przerwaniu rozpoczyna się od nowa i wynosi także 3 lata.
Odpowiednie stosowanae przpisów op do odpowiedzialności osób trzecich ( Art. 109 §1 ) a. odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim ( Art. 29 ) b. 14 dniowy- termin płatności podatku od dnia doręczenia osobie trzeciej decyzji o jej odpowiedzialności ( Art. 47 §1 ). c. termin, w którym zapłata uważana jest za skuteczną ( Art. 60 ) d. zaległość podatkowa ( Art. 51 §1 ) e. obowiązek naliczania odsetek za zwłokę ( Art. 53 §3 ) f. obowiązek wpłacania odsetek za zwłokę bez wezwania ( dies interpellat pro homine ) ( Art. 55 § g. zarachowanie zapłaty ( Art. 55 §2 ) h. opłata prolongacyjna ( Art. 57 ) i. wygaśnięcie zobowiązań podatkowych ( Art. 59 ), w szczególności.
- potrącenie ( Art. 64- 65 )
- przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych ( Art. 66 )
Podmioty odpowiedzialne Stosujemy schemat:
**1. kto jest podmiotem odpowiedzialnym pierwotnie
- kto jest podmiotem odpowiedzialnym posiłkowo ( osoba trzecia )
- jaki jest zakres przedmiotowy odpowiedzialności? ( za co osoba trzecia odpowiada )
- jaki jest odpowiedzialność osoby trzeciej ograniczona?**
ODPOWIEDZIALNOŚĆ BYŁEGO MAŁŻONKA ( Art. 110 ) Podmiot odpowiedzialny pierwotnie Podatnik Podmiot odpowiedzialny posiłkowo a. rozwiedziony małżonek podatnika b. osoba pozostająca z podatnikiem w związku z małżeńskim, jeśli małżeństwo zostało unieważnione c. małżonek pozostający z podatnikiem w separacji Zakres odpowiedzialności Zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej. Wyjątek: a. podatki nie pobrane przez płatników/inkasentów b. podatki pobrane ale nie wpłacone przez płatników/inkasentów
c. odsetki za zwłokę powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie/unieważnieniu/separacji d. koszty egzekucyjne powstałe po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie/unieważnieniu/separacji. Ograniczenie odpowiedzialności a. pro viribus patrimonium- do wysokości wartości udziału w majątku wspólnym, który przypadł małżonkowi po rozwiązaniu/unieważnieniu małżeństwa/separacji.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CZŁONKA RODZINY ( Art. 111 ) Podmiot odpowiedzialny pierwotnie Podatnik prowadzący działalność gospodarczą Podmiot odpowiedzialny posiłkowo a. członek rodziny podatnika:
- zstępny,
- wstępny
- rodzeństwo,
- małżonek zstępnego,
- osoba pozostająca z podatnikiem w stosunku przysposobienia
- osoba pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu b. małżonek podatnika, jeżeli
- zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej,
- wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd,
- pozostaje w separacji Jeśli więc małżonek zawarł umowę o ograniczeniu wspólności majątkowej przed powstaniem zobowiązania podatkowego, to:
- będzie odpowiadał z majątku osobistego za zobowiązania podatnika jako osoba trzecia ( Art. 111 )
- natomiast majątek wspólny ( ten, który pozostał ) będzie objęty odpowiedzialnością z Art. 29. c osoba ta stale współdziałała podatnikiem przy wykonywaniu tej działalności i d osoba ta osiągała korzyści z prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Zakres odpowiedzialności - Należności: a. wynikające z działalności gospodarczej podatnika ) b. jeżeli powstały w okresie, w którym osoba trzecia stale współdziałała z podatnikiem w jej wykonywaniu Jeśli zobowiązanie podatkowe powstało w okresie współdziałania z podatnikiem, ale stało się wymagalne już po zakończeniu działalności, nie jest ono objęte odpowiedzialnością. Wyjątek: a. podatki nie pobrane przez płatników/inkasentów b. podatki pobrane ale nie wpłacone przez płatników/inkasentów Wyjątek: należności, które nie zostały pobrane od członków rodziny/małżonka ( jeśli spełnia ww. kryteria ). Ograniczenie odpowiedzialności a. pro viribus patrimonium- do wysokości uzyskanych korzyści Ratio legis - eius damnum cuius commodum - kto czerpie korzyści z prowadzonej przez podatnika działalności, powinien ponosić także ryzyko niewykonania przez niego zobowiązań publiczno- prawnych. Korzyści- mogą być uzyskiwane w formie pieniężnej, może być to mieszkanie, otrzymywaniu usług, darowizny. b. tylko w takim zakresie w jakim korzyści osiągane przez podmiot odpowiedzialny wtórnie nie mieściły się w zakresie obowiązku alimentacyjnego, jeśli
- na członku rodziny ciążył wobec podatnika obowiązek alimentacyjny
- obowiązek ten ciążył na podatniku w okresie, kiedy członek rodziny stale z nim współdziałał w wykonywaniu działalności gospodarczej. Ratio legis - ochrona wierzycieli alimentacyjnych, w innych wypadku takie osoby mogłyby utracić środki utrzymania.
