Zasada wolności i równości gospodarczej
Prekursorzy idei ładu samorzutnego (zasada niewidzialnej ręki - Smitha) -
L. De Mollin, M. Itale, J. Trucker, Fergusson. Wg Smitha "cnoty systemu
naturalnej wolności ucieleśniają rynek". Koncepcję liberalistyczną , czyli
wyznającą zasadę, że " najważniejsza wolność, która jest prawem
podmiotowym", reprezentowali J. Bentham, B. Constant i J.S. Mill.
Głównymi zarzutami jakie można przedstawić klasykom liberalistycznej
wizji wolności gospodarczej:
•Nihilizm państwowy - "tyle państwa, tyle prawa, ile jest niezbędne"
•Absolutyzacja idei wolności - wolność jest prawem podmiotowym a
ograniczenia mogą wynikać jedynie z konieczności ograniczonego
rozwoju społ. lub zharmonizowania wolności z innymi prawami
podmiotowymi jednostki
• Utylitaryzm - w zasadzie , że "wszystkie urządzenia społeczne, polit.,
dążyć powinny do uszczęśliwienia jak największej liczby ludności"
Inni klasycy: ordoliberałowie _ Encken, Röpke, Rüstow, Müller - Armack.
M.Novak - Amerykanin, neoliberał uważał, że "wolność jest przede
wszystkim własnością ducha, intelektu, światła opartego na rozumie
prawa".
U podstaw rozważań liberałów i neoliberałów leży stwierdzenie: "jedyną
wartością, która zasługuje na uszanowanie jest pieniądz", czyli człowiek
sprowadzony do "homo economicus" - materializacja idei wolności.
Riposta Jana Pawła II w Encyklice "Centisimus annus" "zysk nie jest
jedynym regulatorem życia przedsiębiorstwa, natomiast "posłuszeństwo
prawdzie o Bogu i człowieku jest pierwszym warunkiem wolności", bowiem
tylko materialistyczne podejście do wolności gospodarczej bez
perspektywy daru z siebie samego stwarza niebezpieczeństwo wolności
egoistycznej.
Kierunek neoliberalny można "podzielić" na trzy szkoły: londyńską,
fryburską i chicagowską.
Szkoła londyńska - jej jednym z najwybitniejszych przedstawicieli był
F.A.Hayek (laureat nagrody Nobla - 1974r. Opowiada się on za wolnością
ekonomiczną, ale przy respektowaniu zasady wolnego systemu
społecznego, którą są "rządy prawa'. Inaczej mówiąc liberalizm nie neguje
potrzeby działalności państwa, ale postuluje politykę, która świadomie
stosuje konkurencję, rynek i ceny oraz wykorzystuje system prawny w celu
uczynienia konkurencji maksymalnie efekt ywną i dobroczynną. Hayek
poświęcił również dużo uwagi decentralizacji pieniądza uważając, że
powinien być zniesiony monopol państwa na emisję pieniądza
obiegowego, gdyż spowoduje to pojawienie się wielu rodzajów pieniądza a
powstała między nimi konkurencja spowoduje, że jednostki gospodarcze
będą posługiwały się tym rodzajem, który najlepiej będzie chronił ich
interesy.
Szkoła fryburska - ordoliberalistyczna, której jednym z czołowych
przedstawicieli był Willy Encken. Uważał on, że gospodarka jest układem
elementów powiązanych więzami interesów, otoczonym przez szersze
układy polityczne, religijne i społeczne. Jego zdaniem mogą występować
1
