Pobierz Prawo gospodarcze - Notatki - Prawo gospodarcze - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Prawo gospodarcze tylko na Docsity!
Pojęcie przedsiębiorcy w Polsce pojawiło się w okresie międzywojennym w Kodeksie Handlowym z 1934 roku pod definicją kupca – była to osoba prowadząca we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe. Wyróżniano także pojęcie kupca rejestrowego, który prowadził przedsiębiorstwo w większym wymiarze i ciążył nad nim obowiązek wpisania się do ówczesnego rejestru handlowego. W okresie PRL jednostki gospodarcze ze względu na formę własności podzieliły się na jednostki gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej. Przepisy te zostały jednak uchylone dopiero w 1964 roku po wprowadzeniu kodeksu cywilnego, wcześniej cały czas obowiązywały przepisy kodeksu handlowego z 1934 roku. Warto zauważyć, że w Ustawie o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 roku wyróżniano takie cechy przedsiębiorstwa jak samodzielność, samorządność i samofinansowanie. Dopiero Ustawa o działalności gospodarczej z 1988 roku wprowadziła termin podmiot gospodarczy. Wedle obecnie obowiązującej Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 roku przedsiębiorcami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi. Zgodnie z Ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym z 1999 roku podmiot gospodarczy został zastąpiony przedsiębiorcą. Czy spółka cywilna jest podmiotem gospodarczym? Spółka cywilna podlegała wpisowi do Ewidencji Działalności Gospodarczej, jednakże w tej sprawie zapadały różne orzeczenia. Art. 4 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej brzmi następująco:
- Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
- Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Spółka cywilna nie jest zatem przedsiębiorcą!!! Art. 43 Kodeksu Cywilnego różnicuje działalność gospodarczą i zawodową. Nie można być przedsiębiorcą i nie prowadzić działalności gospodarczej. Istotny jest fakt, że za przedsiębiorcę nie może być uznany rolnik oraz że działalność prowadzi się we własnym imieniu. Należy pamiętać też o tym, że istnieją także ustawy szczególne definiujące przedsiębiorcę jak np. Ustawa o usługach turystycznych, która obecnie odsyła do przepisów Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (kiedyś bowiem definicja przedsiębiorcy była tutaj inna), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumenta oraz ordynacja podatkowa.
POJĘCIE FIRMY
Powstaje problem, kiedy mamy określić, czym jest firma. Potocznie rozumiana jest ona bowiem jako zakład pracy, w znaczeniu podmiotowym zaś pracodawca utożsamiany jest z przedsiębiorcą. Według przepisów kodeksu cywilnego z 2003 roku firma to oznaczenie, pod którym działa przedsiębiorca. Należy zatem odróżnić nazwę przedsiębiorstwa od oznaczenia przedsiębiorcy, gdyż mogą się one od siebie różnić. Wcześniej stosowano definicję kodeksu handlowego z 1934 roku, która miała węższy zakres, gdyż odnosiła się tylko do spółek handlowych. Była rozumiana jako nazwa, pod którą spółka handlowa prowadzi przedsiębiorstwo.
Firma odnosi się do każdego przedsiębiorcy i ma następujące funkcje:
- funkcja indywidualizacyjna (w obrocie prawnym i gospodarczym) – każdy przedsiębiorca ma obowiązek posługiwania się tym oznaczeniem,
- funkcja informacyjna – elementy składowe dają określone informacje,
- funkcja promocyjna – wykorzystanie oznaczenia w reklamie,
- funkcja gwarancyjna – zapewnienie określonej jakości towarów i usług.
Konsekwencją tych zasad jest kodeksowy zakaz zbycia firmy. Franchising to upoważnienie innego przedsiębiorcy do używania firmy.
Elementy składowe oznaczenia firmy można podzielić na:
- elementy stałe (korpus) Korpus stanowi podstawowy trzon firmy, identyfikuje on przedsiębiorcę. W przypadku osób fizycznych jest to imię i nazwisko osoby fizycznej, w przypadku osób prawnych firmą jest dowolnie wybrana nazwa. Można wykorzystać imię i nazwisko osoby fizycznej, wymagana jest wtedy jednak zgoda rodziny. Dopuszczalne są też skróty, np. TP S.A., PKO BP.
- elementy dodatkowe Dodatki stanowią element uzupełniający korpusu. Dzielą się na:
- obowiązkowe - wskazują, w przypadku osób prawnych, na formę przedsiębiorcy. Może być ona podana w skrócie.
- fakultatywne - wskazują na inne elementy działalności, tj. przedmiot działalności, siedzibę.
domicyl
- krajowi
- zagraniczni forma własności kapitału
- prywatni
- publiczni
- państwowi
- samorządowi wielkość przedsiębiorstw
- mikroprzedsiębiorstwa (przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro)
- małe przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła równowartości w złotych 10 milionów euro)
- średnie przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro)
Podstawowe prawa i obowiązki przedsiębiorców wyznaczają status prawny przedsiębiorstwa, dotyczą one większości przedsiębiorców, wynikają ze źródeł prawa gospodarczego, prawa UE, Art. 97 Konstytucji RP, Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustaw szczególnych.
Prawa:
- Prawo do podejmowania, wykonywania, zawieszania i zakończenia działalności gospodarczej
- Prawo do wyboru nazwy przedsiębiorstwa
- Prawo do samodzielnego działania lub do działania w formie reprezentacji
- Prawo do korzystania ze swobody kontraktowej w granicach prawa i zasad współżycia społecznego
- Prawo do znaków towarowych, patentów, licencji i ich ochrony prawnej
- Prawo do ochrony tajemnic przedsiębiorstwa i danych osobowych
- Prawo do informacji (publicznej i gospodarczej) dotyczącej innych przedsiębiorców i konsumentów
- Prawo do korzystania z pomocy publicznej
- Prawo do korzystania z postępowania układowego w postępowania upadłościowym i naprawczym
- Prawo do ochrony sądowej
Obowiązki:
- Obowiązek rejestracji (wpis do rejestru przedsiębiorców / Ewidencji Działalności Gospodarczej) lub innej rejestracji publicznej – w Polsce jest około 300 rejestrów
- Obowiązek uzyskania zgody na podjęcie i wykonywanie reglamentowanej działalności gospodarczej
- Obowiązek posługiwania się NIP w obrocie prawnym i gospodarczym
- Obowiązek umieszczania na towarze określonych pisemnie informacji, które pozwalają zidentyfikować produkt i określają firmę (w języku polskim!)
- Obowiązek dotyczący identyfikacji przedsiębiorstwa
- Obowiązek dokonywania i przyjmowania płatności w obrocie finansowym
- Obowiązek prowadzenia rachunkowości zgodnie z Ustawą o rachunkowości
- Obowiązek terminowego płacenia podatku i danin publicznych
- Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej z zapewnieniem ochrony życia ludzkiego, ochrony moralności i środowiska
- Obowiązek zgłoszenia w sądzie informacji o upadłości lub niewypłacalności
Organ ewidencyjny powinien dokonać wpisu w ciągu 3 dni. Oprócz tego wysyła się pocztą zaświadczenie o dokonaniu wpisu. Odmawia się dokonania wpisu w następujących przypadkach:
- brak e-podpisu,
- braki formalne,
- odmowy są nieliczne,
- brak obowiązku wpisu,
- zakaz wykonywania określonej działalności.
Odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej, od której można się odwołać.
Wpisy nie są obecnie objęte opłatami.
EDG objęta jest jawnością formalną – dane osobowe nie podlegają przepisom o ochronie danych osobowych.
Pełni ona następujące funkcje:
- funkcja ewidencyjna,
- funkcja informacyjna,
- funkcja kontrolna.
Początkowo drogą internetową będzie rejestrowało się około 10 % uprawnionych. Pozostali będą składać formularz papierowy w wybranym (tzn. w każdym) urzędzie gminy, a pracownik urzędu będzie służył pomocą.
Do dokonania wpisu nadal niezbędny będzie własnoręczny podpis a w przypadku składania wniosku drogą listowną konieczne będzie uwierzytelnienie podpisu u notariusza.
Gminy nie będą prowadziły CEIDG, będą miały jedynie zlecone wprowadzanie danych do systemu elektronicznego
Osoba fizyczna będzie zwolniona ze zgłaszania działalności w ZUS, KRUS, urzędzie statystycznym lub urzędzie skarbowym.
Korzystanie z CEIDG będzie bezpłatne.
Dane będą objęte domniemaniem prawdziwości wpisów.
Brak zaświadczeń o wpisie do CEIDG, jednak zostanie zachowana możliwość wydruku o wpisie.
Będzie pełnić ona następujące funkcje:
- funkcja informacyjna (rozszerzona) – dane o wszystkich przedsiębiorstwach w Polsce (bez numeru PESEL i adresu zamieszkania),
- jawność formalna,
- funkcja ewidencyjna,
- funkcja kontrolna,
- funkcja ostrzegawcza (łatwy dostęp do danych).
- funkcja ochronna,
- brak funkcji fiskalnej.
KRAJOWY REJESTR SĄDOWY
Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) – najważniejszy rejestr publiczny, jest stworzony na podstawie Ustawy o KRS z 1997 roku, która miała najdłuższe vacatio legis w Polsce – 3 lata i 3 miesiące. Weszła ona w życie 1 stycznia 2001 roku i zastąpiła dotychczasowy rejestr handlowy, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych. Krajowy Rejestr Sądowy składa się z trzech rejestrów:
- rejestr przedsiębiorstw,
- rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
- dłużników niewypłacalnych.
Jest nim objętych ponad 250 tysięcy podmiotów, dane z tego rejestru są wprowadzone również w systemie informatycznym, jest on prowadzony przez rejonowe sądy gospodarcze. Gminy spełniają funkcję zleconą o charakterze dopełniającym, umożliwiają wgląd do klasyfikacji działalności, udostępniają niektóre formularze i informacje o wysokości opłat i właściwości.
KRS spełnia następujące funkcje:
- funkcja ewidencyjno-dokumentacyjna
- funkcja informacyjna (centralna funkcja KRS)
- funkcja kontrolna
- funkcja prawotwórcza (podmioty nabywają osobowość prawną)
- funkcja fiskalna.
Centralna Informacja KRS – struktura organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości mająca oddziały przy każdym sądzie rejestrowym.
Zadania Centralnej Informacji KRS:
- utworzenie połączeń KRS i eksploatacja elektronicznego katalogu dokumentów spółek
- prowadzenie zbioru informacji KRS i elektronicznego katalogu dokumentów spółek
- udzielanie informacji zawartych w KRS i przechowywanie kopii
materialna wynika ze skutków domniemań prawnych, które wiążą się z wpisem do KRS. Nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisu. Możliwe są rozbieżności między treścią wpisu do KRS a ogłoszeniem w Monitorze. W takim przypadku obowiązuje wpis dokonany do KRS, ale z jednym wyjątkiem – osoba trzecia może powoływać się na treść ogłoszenia i oskarżać o wprowadzenie w błąd. Wpis do KRS jest dokonywany z domniemaniem prawdziwości danych – jest on zgodny z rzeczywistością. Obowiązuje domniemanie zgodności danych w rejestrze i we wniosku.
- Zasada ograniczonej kognicji sądu
Sąd nie bada, czy dokumenty dobrze odzwierciedlają rzeczywistość, bada tylko ich poprawność (czy są zgodne co do formy i treści) i prawdziwość. Wynika to z konieczności szybkiego dokonania wpisu.
- Zasada odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez zgłoszenie do KRS nieprawdziwych danych (ale także niezłożeni ich w terminie)
Wyjątki:
- skutek siły wyższej
- wyłączenie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej
Spółka osobowa w KRS – osoby ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem.
Rejestr przedsiębiorców – posiada największe znaczenie gospodarcze, jest najważniejszą częścią KRS, mimo że zrezygnowano z wpisów osób fizycznych prowadzących własną działalność gospodarczą (2,4 – 3 mln). Obecnie podlega wpisowi 20 rodzajów podmiotów (nie wszystkie z nich są przedsiębiorcami). Zakres podmiotowej rejestracji przedsiębiorstw zwiększył się przez 10 lat funkcjonowania KRS. Kiedyś wpisom podlegało jedynie 15 rodzajów podmiotów (bez osób fizycznych). Obecnie są to:
- osobowe spółki handlowe (jawne, partnerskie, komandytowe)
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółki akcyjne
- spółki europejskie
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych
- spółdzielnie
- spółdzielnie europejskie
- przedsiębiorstwa państwowe (mimo że miały odrębny rejestr – obecnie jest ich około 200)
- jednostki badawczo-rozwojowe
- towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
- towarzystwa reasekuracji wzajemnej
- oddziały przedsiębiorstw zagranicznych (sam oddział nie ma osobowości prawnej i nie jest przedsiębiorcą)
- instytucje gospodarki budżetowej z Ustawy o finansach publicznych z 2009 roku (realizacja zadań publicznych)
- przedsiębiorstwa zagraniczne (1982 – ściąganie kapitału drobnej wytwórczości na bazie kapitału polonijnego)
- inne osoby prawne wykonujące działalność gospodarczą i podlegające wpisowi (np. fundacje, jeśli prowadzą działalność gospodarczą zgodną ze swoim statutem jak PTTK)
Zakres przedmiotowy KRS odnosi się do zakresu danych wpisywanych do KRS:
- każdy podmiot ma określony numer
- wpisy są podzielone na 6 różnych działów
Dział 1 - dane indywidualizujące (czy jest to spółka czy spółdzielnia, REGON, NIP, akcje, organ założycielski) Dział 2 - kto jest organem uprawnionym do reprezentowania przedsiębiorstwa Dział 3 - dane co do przedmiotu działalności według podziału PKD, roczne sprawozdanie finansowe Dział 4 - informacje o zaległościach podatkowych, celnych, należności na rzecz ZUS, informacje o zabezpieczeniu majątku w postępowaniu upadłościowym lub informacje o jego umorzeniu (nie podlegają one ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym!) Dział 5 - ewentualna wzmianka o powołaniu lub odwołaniu kuratora z urzędu Dział 6 - informacja o otwarciu / zakończeniu postępowania likwidacyjnego / zarządu komisarycznego / postępowania naprawczego / o ogłoszeniu upadłości
Organ koncesyjny – decydują o nim ustawy szczególne, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz właściwy minister. Przyznanie koncesji następuje w formie decyzji, kiedyś koncesję przyznawano na okres od 5 do 50 lat, dzisiaj nie ma już ograniczenia czasowego. Jeśli liczba koncesji jest ograniczona, to wtedy ogłasza się przetarg. Przyczyny odmowy mogą być obiektywne (ten, kto nie wygrał przetargu – za przetarg pobierana jest opłata skarbowa) i subiektywne (zagrożenie dla bezpieczeństwa).
Zezwolenia
Na temat wydawania zezwoleń szczegółowo mówią Artykuły 75. i 76. Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Istnieją 33 ustawy szczególne, które wymagają zezwolenia / licencji / zgody na wykonywanie działalności gospodarczej (licencja = zgoda = zezwolenie – nazwa zależna od ustawy), nie zmienia to charakteru tej formy reglamentacji. Do najważniejszych ustaw należą:
- Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych
- Ustawa o działalności ubezpieczeniowej
- Ustawa o giełdach towarowych
- Ustawa Prawo bankowe
- Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
W 1999 roku wydano Ustawę Prawo gospodarcze:
- wydane wcześniej zezwolenia zachowały ważność po stwierdzeniu, że zostały spełnione określone warunki,
- później nastąpiło automatyczne wydawanie zezwoleń,
- zezwolenie ma charakter związany, dany organ musi wydać zezwolenie.
Zezwolenia posiadają następujące cechy:
- akt administracyjny – potwierdza, że przedsiębiorca spełnił ustawowe warunki,
- charakter konstytucyjny,
- akt deklaratywny – forma kontroli wstępnej, powstanie nowej sytuacji prawnej,
- zezwoleniami jest objętych 30 dziedzin,
- są wydawane przez organy naczelne, centralne, terenowe, jednostki samorządu terytorialnego w określonym trybie postępowania,
- zezwolenie wydawane jest w postaci decyzji administracyjnej na wniosek przedsiębiorcy,
- czasem konieczna jest określona forma prawna (kapitał zakładowy, liczba akcjonariuszy, miejsce wykonywania działalności gospodarczej),
- wydanie zezwolenia jest równoznaczne z wydaniem zgody na powstanie przedsiębiorcy w określonej formie prawnej,
- istnieje także możliwość wydania promesy,
- regułą jest wydawania zezwolenia na czas nieokreślony,
- wyjątkiem jest tutaj Ustawa o grach hazardowych, która przewiduje restrykcyjne regulacje – zezwolenie można uzyskać na czas nie dłuższy niż 6 lat z możliwością przedłużenia jego ważności,
- zezwolenia mogą zostać cofnięte (zazwyczaj ze względów subiektywnych),
- za ich wydanie pobierana jest opłata,
- niektóre ustawy przewidują ustalenia szczególne: Ustawa o grach hazardowych – kwota niezbędna do uruchomienia salonu gry bingo to 5500 % kwoty bazowej.
Wpis do rejestru działalności regulowanej
Działalność regulowana została zdefiniowana w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej jako działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa. Dlatego też dopiero przy zastosowaniu innych przepisów można stwierdzić, na czym polega działalność regulowana. Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w rozumieniu niniejszej ustawy, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej. Działalność regulowana jest łagodniejszą formą reglamentacji, ponieważ jest ona korzystniejsza dla przedsiębiorcy. Następuje na wniosek, wydaje się je po złożeniu oświadczenia o spełnieniu specjalnych warunków. Dziedzin objętych wpisem do rejestru działalności regulowanej jest nieco ponad 20. Należą do nich m.in. pośrednictwo turystyczne, organizowanie polowań, działalność kantorowa, usługi detektywistyczne, niektóre rodzaje działalności pocztowej, stacje kontroli pojazdów. Wniosek jest składany na piśmie, wzory dostępne są w Internecie na stronach organizacji prowadzących rejestrację. Organy te są
