Prawo karne materialne: ogólne zagadnienia , Prezentacje z Law of Torts

Pobierz Prawo karne materialne: ogólne zagadnienia i więcej Prezentacje w PDF z Law of Torts tylko na Docsity!

Prawo karne materialne

Zagadnienia ogólne

mgr Alicja Limburska

Pojęcie prawa karnego

Prawo karne – zespół norm prawnych służących do zwalczania będących przestępstwami czynów, które godzą w dobra prawne za pomocą kar, środków karnych i środków zabezpieczających o gałąź prawa publicznego o charakterze represyjnym o centralne pojęcia: przestępstwo i kara

Funkcje prawa karnego

Funkcja ochronna – ochrona interesów społeczeństwa; ochrona dóbr o społecznej wartości przed atakami prowadzącymi do ich naruszenia lub narażenia na niebezpieczeństwo Płaszczyzny realizacji tej funkcji:

1. represja – akt sprawiedliwości wyrównawczej, odpowiedź na fakt popełnienia przestępstwa → raczej nie mówimy o odrębnej funkcji represyjnej, bo ukaranie sprawcy nie jest nadrzędnym celem prawa karnego 2. prewencja (indywidualna i generalna) – zapobieganie popełniania przestępstw przez ukształtowanie w obywatelach odpowiedniej postawy a. prewencja pozytywna – poprzez kształtowanie przekonań i świadomości b. prewencja negatywna – poprzez odstraszanie 3. zabezpieczenie społeczeństwa przed działaniami przestępców – dzięki stosowaniu długoterminowych kar pozbawienia wolności, odizolowanie szczególnie niebezpiecznych jednostek

Funkcja gwarancyjna – ochrona interesów potencjalnego przestępcy → osoba może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej tylko za takie działanie lub zaniechanie, które zostało w ustawie wyraźnie uznane za czyn zabroniony; ochrona przed nadużyciami ze strony organów państwowych Funkcja kompensacyjna – ochrona interesów poszkodowanego; naprawienie szkody wyrządzonej poszkodowanemu przez przestępcę (obowiązek naprawienia szkody lub nawiązka orzekana na rzecz pokrzywdzonego)

Nullum crimen sine periculo sociali – przestępność czynu zależy od stopnia jego społecznej szkodliwości (inaczej karygodności); przestępstwo musi cechować się stopniem społecznej szkodliwości wyższym niż znikomy Nullum crimen sine culpa – przestępność czynu uzależniona jest od zawinienia sprawcy → nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu (art. 1. § 3 k.k.) Nulla poena sine lege – zagrożenie karą lub środkiem karnym musi być ustawowo określone (rodzaj oraz granice kary) Zasada humanitaryzmu – naczelna dyrektywa stosowania kar i innych środków przewidzianych w kodeksie karnym; polega na minimalizowaniu cierpień, dolegliwości zadawanych przy stosowaniu kar oraz wymierzanie ich w koniecznych granicach → ma źródło w przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka (art. 3 EKPC, art. 30, 40, 41 Konstytucji, art. 3 kodeksu karnego)

Lex retro non agit – zasada konstytucyjna; czyn musiał być zabroniony przez prawo (krajowe bądź międzynarodowe) w czasie popełnienia go przez sprawcę, aby został on pociągnięty do odpowiedzialności karnej funkcja: ochrona zaufania obywateli do państwa, stabilność porządku prawnego, obliczalność i przewidywalność skutków prawnych działań organów państwowych Zasada ta ma charakter względny – wyklucza ona wyłącznie oddziaływanie wstecz prawa niekorzystnego dla sprawcy! art. 4 § 1. k.k. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. → prawo korzystniejsze działa wstecz! ( lex mitior retro agit )

Czas popełnienia czynu

Czyn popełniony jest w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do które go był obowiązany → przesądza moment, w którym „działo się” zachowanie sprawcy, a nie wtedy, gdy wystąpił jego skutek Skutek może być czasowo oddalony od zachowania! To nie wpływa na czas popełnienia czynu tylko na czas dokonania czynu! Rozróżnienie czasu popełnienia i dokonania czynu ma znaczenie przy liczeniu terminu przedawnienia (zob. art. 101 k.k.). Przy zaniechaniu: a. początkowy moment sytuacji, w której zobowiązany nie może już wykonać ciążącego na nim obowiązku (ze względów faktycznych lub formalnych) Przy czynie ciągłym: a. ostatnie zachowanie polega na działaniu – moment zakończenia ostatniego działania b. ostatnie zachowanie polega na zaniechaniu - pierwszy moment, w którym sprawca nie miał już możliwości wypełnienia ciążącego na nim obowiązku

Miejsce popełnienia czynu

Miejsce popełnienie przestępstwa (koncepcja wielomiejscowości): a. miejsce działania lub zaniechania sprawcy b. miejsce wystąpienia skutku będącego znamieniem czynu zabronionego c. miejsce, w którym skutek ten miał wg zamiaru sprawcy wystąpić Znaczenie: właściwość organów oraz stosowanie polskiej ustawy karnej Jedno miejsce przestępstwa formalne Dwa miejsca dokonane nieumyślne przestępstwo materialne usiłowane umyślne przestępstwo materialne Trzy miejsca dokonane umyślne przestępstwo materialne

Stosowanie ustawy polskiej do czynów popełnionych za

granicą Polski:

zasada narodowości podmiotowej → w przypadku popełnienia przestępstwa przez obywatela RP, gdy czyn uznany jest za zabroniony również w myśl obowiązującej ustawy miejscowej (art. 109) zasada narodowości przedmiotowej ograniczona → w przypadku popełnienia przez cudzoziemca określonego czynu, który uznany jest za zabroniony również w myśl ustawy miejscowej (art. 110 § 1 k.k.) a. czyn godzący w interesy RP b. czyn godzący w obywatela polskiego, polską osobę prawną lub polskiej ułomnej osoby prawnej c. czyn o charakterze terrorystycznym zasada odpowiedzialności zastępczej → w przypadku popełnienia przez cudzoziemca czynu zabronionego innego niż wymienione powyżej, który jest uznany za przestępstwo w myśl ustawy miejscowej, jeżeli czyn ten zagrożony jest w polskim kodeksie karą powyżej 2 lat pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium RP i nie postanowiono go wydać (art. 110 § 2 k.k.) Do ww. zasad mają zastosowanie wyjątki z art. 111 § 3 k.k.!

zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona → w przypadku popełnienia przez kogokolwiek określonego przestępstwa niezależnie od przepisów miejscowych (art. 112 k.k.) a. przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP b. przeciw polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym c. przeciw istotnym polskim interesom gospodarczym d. złożenie fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego e. przestępstwa, z których została osiągnięta, również pośrednio, korzyść majątkowa na terytorium RP zasada represji wszechświatowej (konwencyjnej) → w przypadku popełnienia przez kogokolwiek przestępstwa, do którego ścigania Polska zobowiązana jest na mocy umowy międzynarodowej (art. 113 k.k.) *cudzoziemcem jest zawsze także osoba, która nie posiada żadnego obywatelstwa