Prawo międzynarodowe - Notatki - Edukacja europejska, Notatki z Polityka Unii Europejskiej

Pobierz Prawo międzynarodowe - Notatki - Edukacja europejska i więcej Notatki w PDF z Polityka Unii Europejskiej tylko na Docsity! Prawo międzynarodowe PRAWO Prawo międzynarodowe- jest zespołem norm regulujących stosunki między państwami w szerokim znaczeniu nie tylko stosunki międzypaństwowe, lecz także stosunki między państwami a innymi podmiotami oraz między tymi innymi podmiotami tzn. ogólnie stosunki między różnymi, niezależnymi od siebie i nie podlegającym jakiejś wspólnej władzy państwowej podmiotami.-cechy: podmiotami jego są przede wszystkim państwa oraz że jego główną funkcją jest regulowanie stosunków międzypaństwowych Prawo międzynarodowe publiczne- szczególnego rodzaju system prawny, który tworzy zasady oraz mechanizmy współpracy państwa, organizacji międzynarodowych oraz innych uznanych podmiotów tegoż systemu prawnego. Jest prawem wewnętrznym poszczególnych państwIus inter gentes prawo międzynarodowe Funkcje PM-regulowanie stosunków zewnętrznych państwa-a. określa sytuację państwa w społeczności międzynarodowejb. ustala ogólne zasady postępowania państw we wzajemnych stosunkachc. regulacje konkretne zindywidualizowane stosunki między państwami np. podjęcie zobowiązań sojuszniczychd. ustala formy wzajemnych stosunkówe. ustala reguły postępowania na obszarach nie podlegających niczyjej suwerenności- oddziaływanie na stosunki wewnętrzne państw-sposób oddziaływania na stosunki wewnętrznestosunki międzynarodowe- stosunki społeczne, które przekraczają granice jednego państwa. Uczestnikami ich mogą być same państwa, inne organizacje nie podlegające władzy żadnego państwa lub osoby fizyczne i prawne, w tym stowarzyszeniu i przedsiębiorstwa z jednego państwa, które wchodzą w różnorodne kontakty z osobami fizycznymi i prawnymi z innych państw. Cechy prawa międzynarodowego- tworzenie prawa międzynarodowego ( brak ustawodawcy) prawo międzynarodowe jest tworzone przez same państwa, które są jego podmiotami. Podstawą obowiązywania normy prawa międzynarodowego w stosunku do określonego państwa musi być jego zgoda, obojętnie czy wyraźna czy dorozumiana i obojętne w jakiej wyrażona formie.- przymus w prawie międzynarodowym- brak zorganizowanego aparatu przymusu- każde państwo indywidualnie bądź wspólnie z innymi państwami może występować w niezbędnych przypadkach w obronie naruszonego prawa, stosując wobec państw naruszających prawo różne środki przymusu, dopuszczalne i uznane przez prawo międzynarodowe a. sankcje natury psychologicznej- stwierdzenie naruszenie prawa i napiętnowanie naruszającego prawo przez światową opinię publiczną poprzez formalną rezolucję lub orzeczenie organu międzynarodowego b. sankcje natury odwetowej - stosowane indywidualnie przez państwo pokrzywdzone lub zbiorowo przy udziale innych państw c. sankcje zorganizowane - stosowane nie przez samego pokrzywdzonego, lecz przez właściwy organ międzynarodowy -brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego- sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencję obowiązkową. Kompetencja ich musi zawsze opierać się na zgodzie państw, z tym że państwo może z góry wyrazić zgodę na poddanie wszystkich swoich sporów lub określonej ich kategorii sądowi międzynarodowemu lub arbitrażowi-stosowanie prawa międzynarodowego i jego moc wiążąca a. skuteczność prawa międzynarodowego- b. prawo międzynarodowe jest prawem wszystkie państwa uznają istnienie prawa międzynarodowego jako prawa i jego moc wiążącac. STRUKTURA I CHARAKTER NORM WSPÓŁCZESNEGO PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO 1.normy powszechne i partykularne a. normy powszechne- obowiązują wszystkie państwa b. normy partykularne- wielostronne- obowiązują one określoną grupę państw. Podstawową istnienia może być wspólna ideologiczna i ustrojowa określonych państw c. o charakterze dwustronnym- wyłączne w stosunkach miedzy dwoma państwami 2. ius cogens- bezwzględnie obowiązujący 3. hierarchia- lex specialis derogat legi generali prawo szczegółowe uchyla prawo ogólne lex posterior derogat priori- prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze DUALIZM I MONIZM a. dualiści przyjmują, że prawo międzynarodowe i prawo wewnętrzne są zupełnie odmiennymi i niezależnymi od siebie systemami prawa, które nie mają punktów stycznych. b. Moniści twierdza, że prawo międzynarodowe i prawo wewnętrzne tworzą jeden system prawny Obowiązek dostosowania prawa wewnętrznego do prawa międzynarodowego-zasada pacta sunt servanda- obowiązek dotrzymywania zaciągniętych zobowiązań Źródła PMa. materialny- zespół czynników, które doprowadziły do powstania konkretnych norm prawa międzynarodowego. Są to: współpraca, współzawodnictwo i walka państw, które przy konkretnym układzie sił w wyniku gry różnorodnych, nierzadko sprzecznych interesów określonych klas i grup rządzących doprowadziły do powstania norm prawa międzynarodowegob. formalny- są to formy, w których tworzone są normy obciążenia państwa pod względem finansowym spraw uregulowanych w ustawie lub w których konstytucja wymaga ustawy- ratyfikację w trybie art. 90 konstytucji. Przewiduje ona szczególną procedurę ratyfikacyjną w odniesieniu do umów, na podstawie których Polska może przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach-mała ratyfikacja- zobowiązuje prezesa Rady Ministrów do powiadomienia Sejmu o zamiarze przedłożenia umowy międzynarodowej Prezydentowi do ratyfikacji- zatwierdzenie dokonywane w trybie prostym polega ono na tym, że państwo składa jedno oświadczenie woli. Dotyczy umów zawieranych tylko poprzez podpisanie, wymianę not i inne uproszczone formy- w praktyce państw przyjęło się, że nie podlegają ratyfikacji:a. deklaracje o treści politycznej przyjęte na spotkaniu mężów stanub. umowy resortowe zawierane przez poszczególnych ministrów w zakresie ich kompetencjic. umowy zawierane podczas wojny przez dowódców wojskowyche. wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych- ratyfikacja jest aktem wewnętrznym i z reguły nie wywołuje bezpośrednich skutków w sferze prawa międzynarodowego. Skutki te powoduje dopiero wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych. Wymiana dokumentów ma miejsce przy zawieraniu umów dwustronnych. Jest ona dokonywana przez przedstawicieli stron umów, którzy w ten sposób uzyskują dowód, że druga strona dokonała ratyfikacji a więc definitywnie wyraziła zgodę na związanie się umową. Przy umowach wielostronnych, dokumenty ratyfikacyjne składane są depozytariuszowi. Informuje on strony umów międzynarodowych o wszystkich dokumentach, notyfikacjach, zawiadomieniach dotyczących umowyf. rejestracja w Sekretariacie ONZg. publikacja wewnętrzna ZASTRZEŻENIA- oznacza jednostronne oświadczenie, jakiekolwiek byłoby ono sformułowane lub nazwane, złożone przez państwo przy podpisaniu ratifikacji, przyjęciu, zatwierdzeniu lub przystąpieniu do traktatu, mocą którego zmierza ono do wykluczenia lub modyfikacji skutku prawnego pewnych postanowień traktatu w ich zastosowaniu do tego państwaW Polsce pełnomocnictwa do prowadzenia negocjacji oraz do przyjęcia tekstu traktatu udziela minister spraw zagranicznych. Do podpisania umowy udziela Prezes Rady Ministrówzasada pacta sunt servanda- zasada świętości umów- jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta, wówczas strony umowy zobowiązane są wykonywać w dobrej wierze jej postanowienia. Żadne państwo nie może być zmuszone do związania się umową, lecz jeśli stało się jej stroną to zobowiązane jest do jej przestrzegania STOSOWANIE UMa. zakres podmiotowy- znajdują zastosowanie, czyli tworzą uprawnienia i obowiązki wyłącznie dla stron umowy. W pewnych szczególnych sytuacjach pm dopuszcza zawieranie umów na korzyść i niekorzyść państw trzecich. Istotną kwestią jest określenie terytorialnego zakresu stosowania um. Jeżeli odmienny zamiar nie wynika z traktatu ani nie zostaje ustalony w inny sposób, traktat wiąże każdą stronę w odniesieniu do całego jego terytoriumb. zakres przedmiotowy interpretacja postanowień traktatu przyczyny nieważności UMa. związane z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów dotyczącego zawierania umów. Przyczyną nieważności umowy może być sytuacja, kiedy zgoda na związanie się umową została wyrażona z pogwałceniem normy prawa wewnętrznego, która ma zasadnicze znaczenie w tej dziedzinieb. wady oświadczenia woli- mogą one być spowodowane przez przekroczenie przez przedstawiciela państwa jego upoważnienia do wyrażenia zgody, błąd, podstęp, przekupstwo, przymus wobec przedstawiciela państwac. niezgodność z ius cogens- nie ważna jest umowa, która w chwilki zawarcia jest sprzeczna z bezwzględnie obowiązującą normą powszechnego prawa międzynarodowego obowiązywanie umumowa obowiązuje od momentu jej uprawomocnienia się tzn. od czasu, kiedy kontrahenci wyrazili w sposób definitywny zgodę na związanie się umową i kiedy dokonano wszelkich czynności niezbędnych do uprawomocnienia się umowy. Umowa która uprawnomocniła się nie zawsze równocześnie wchodzi w życie tzn. nie od razu musi być stosowana.Wejście w życie umowy- umowy nie wymagające ratyfikacji lub zatwierdzenia najczęściej wchodzą w życie z chwilą podpisania lub w określonym czasie po podpisaniu. Niekiedy umowa określa dokładnie datę kalendarzową i godzinę wejścia w życie. Umowy podlegające ratyfikacji lub zatwierdzeniu najczęściej wchodzą w życie, jeśli chodzi o umowy dwustronne, z chwilą wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, natomiast umowy wielostronne zazwyczaj wchodzą w życie w określonym czasie po złożeniu ustalonej liczby dokumentów ratyfikacyjnych, zatwierdzenia lub przystąpieniaWygaśnięcie UM z przyczyn przez nią przewidzianych:-upływ czasu, na jaki umowa została zawarta. Czasami umowy zawierane na określony czas posiadają tzw. Klauzulę prolongacyjną. Najczęściej przewiduje, że jeśli w określonym czasie, przed upływem terminu obowiązywania umowy, żadna ze stron nie wypowie jej, obowiązywanie umowy ulega automatycznemu przedłużeniu- spełnienie się warunku rozwiązującego- spełnienie się tego warunku ma miejsce wtedy, gdy nastąpi wypadek przyszły i niekonieczny, który powoduje wygaśnięcie umowy-wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami-możliwość jednostronnego wycofania się z umowy- a. pogwałcenie umowy przez drugiego kontrahenta- jeżeli jedna ze stron narusza umowę i nie wykonuje jej postanowień, trudno żądać od drugiej strony przestrzegania umowy. Jeżeli nie można zmusić kontrahenta do przestrzegania i stosowania umowy, można umowę uznać za wygasłą.b. powstanie sytuacji uniemożliwiającej wykonanie umowy- według atr. 61 Konwencji Wiedeńskiej strona może powołać się na niemożność wykonania umowy jako na przyczynę uznania jej za wygasłą lub wycofania się z niej, jeżeli ta niemożność wypływa z trwałego zniknięcia lub zniszczenia przedmiotu niezbędnego do wykonania umowyc, zasadnicza zmiana okoliczności- zmiana okoliczności jest zasadnicza i nie była przewidywana przez strony, istnienie okoliczności, które uległy zmianie, stanowiło istotną podstawę zgody stron na związanie się umowązakres terytorialny obowiązywania i stosowania umowy międzynarodowejw zasadzie każda umowa obowiązuje i jest stosowana na całym terytorium wszystkich jej stron. Niektóre umowy są wyraźnie zlokalizowane i dotyczą określonych części terytorium państwowego- klauzula kolonialna lub klauzulę terytoriów zależnych. Na mocy tych postanowień umowa zawarta przez państwo kolonialne obowiązuje wyłącznie na terytorium metropolii. Zakres rzeczowy(przedmiotowy) obowiązywania UM- Zastrzeżenia Zasadą jest, że UM obowiązuje w całości. Od zasady niepodzielności umowy istnieją jednak wyjątki. Wyjątkiem takim jest tzw. Zastrzeżenie. Zastrzeżenie jest to jednostronne oświadczenie złożone przez państwo podczas podpisywania, ratyfikowania, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy, za pomocą którego zmierza ono do uchylenia lub modyfikacji skutków prawnych określonych postanowień umowy w ich zastosowaniu do tego państwa Często polega na tym, że państwo zmierza do uchylenia w stosunku do siebie postanowień umowy. Mogą być zgłaszane wyłącznie do umów wielostronnych-dopuszczalność zastrzeżeń- jeśli umowa wyklucza możliwość zgłaszania zastrzeżeń, są one niedopuszczalne. Jeśli umowa przewiduje zgłaszanie zastrzeżeń, są one dopuszczalne. Jeśli umowa milczy na ten temat, zgłaszanie zastrzeżeń jest dopuszczalne, pod warunkiem, ze nie są sprzeczne z przedmiotem i celem umowy-sprzeciw wobec zastrzeżeń- może być sprzeciw zwykły i kwalifikowany. Sprzeciw zwykły powoduje, że postanowienia, do których zgłoszono zastrzeżenia, a następnie sprzeciw, nie mają zastosowania między państwami zgłaszającymi sprzeciw w stosunku do tego zastrzeżeni a. Sprzeciw kwalifikowany powoduje, że miedzy państwem, które zgłosiło zastrzeżenie, umowa w ogóle nie wchodzi w życie Zakres podmiotowy obowiązywania um-umowy na korzyść państwa trzeciego- - umowy na niekorzyść państwa trzeciego- interpretacja wykładania umowy międzynarodowej a. doktrynalana- przeprowadzona przez teoretyków prawa międzynarodowego b. urzędowa- może być dokonywana przez strony umowy, sądy międzynarodowe, organizacje międzynarodowe c. autentyczna- dokonywana wspólnie przez wszystkie strony umowy.Zasady interpretacji:-należy interpretować umowy w dobrej wierze- b. pochodne- terytorium które do czasu nabycia należało już do innego państwa-cesja-polega na odstąpieniu przez jedno państwo części swego terytorium drugiemu państwu. Podstawa cesji jest umowa międzynarodowa, w której państwo cedujące określony obszar zrzeka się wzelkich swoich praw i tytułów do niego na rzecz innego państwa, które równocześnie ten obszar nabywa-cesja wzajemna- wymiana terytoriów-cesja odpłatna- kupno-sprzedaż terytorium-plebiscyt- głosowanie ludności zamieszkałej na danym obszarzezmiany terytorialne a obywatelstwo ludności 1.ludność wraz z terytorium przechodzi pod władzę innego państwa i zmienia swoje obywatelstwo 2.ludnosć obszaru cedowanego korzysta z prawa opcji tzn. ma prawo wyboru obywatelstwa państwa do którego terytorium dotychczas należało, albo obywatelstwa państwa, pod władze którego terytorium przechodzi3.ludność obszaru cedowanego przesiedlana jest na pozostałą część terytorium państwa cedującego. Celem przesiedlenia może być chęć uniknięcia w przyszłości konfliktów narodowościowych lub sporów politycznych i kwestionowania granic politycznych SPOSOBY POWSTAWANIA PAŃSTW a. oderwanie się części terytorium państwa i utworzenie nowego niezależnego państwa b. rozpadnięcie się państwa na kilka nowych państw c. połączenie się kilku państw i utworzenie nowego państwa d. utworzenie nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa PAŃSTWO W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH 1. suwerenna równość obejmuje:-państwa są równe pod względem prawnym-każde państwo korzysta z praw związanych z pełną suwerennością-każde państwo ma obowiązek szanowania osobowości innych państw-integralność terytorialna i niepodległość polityczna państwa są nienaruszalne-każde państwo ma prawo swobodnie wybrać i rozwijać swój system polityczny, społeczny, gospodarczy RODZAJE PAŃSTW a. jednolite- reprezentowane jest przez jeden centralny rząd, który nabywa uprawnienia oraz zaciąga zobowiązania w imieniu całego państwab. złożone-konfederacja jest luźnym związkiem państw opartym na umowie międzynarodowej w celu prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej. Z reguły nie ma zcentralizowanej władzypaństwa śródlądowe- bez dostępu do morza, dawniej nie miały prawa do korzystania z obszarów morskich. Państwom tym nie przysługiwało bowiem prawo do bandery morskiej, tzn. nie mogły nadawać statkom swojej przynależności państwowej. Współczesne prawo międzynarodowe daje państwom śródlądowym pełne prawo do korzystania z wolności mórz, ale nie mogą one ustanawiać żadnych stref przybrzeżnych i czerpać z nich korzyści gospodarczych. Państwa o niekorzystnym położeniu geograficznym- ma dostęp do morza, ale ze względu na swoje położenie geograficzne nie mogą ustanowić 200- milowych stref ekonomicznych, a więc mają ograniczony dostęp do bogactw morskich Państwa archipelagowe- całe ich terytorium składa się z archipelagów i wysp Państwa trwale neutralne- nie mogą one podejmować pewnych działań, przede wszystkim takich, które mogłyby je wciągnąć w działania wojenne, mają więc ograniczoną zdolność do działania. Państwa trwale neutralne:-zobowiązuje się nie brać udziału w konfliktach zbrojnych między innymi państwami, czyli w wypadku konfliktu zbrojnego przestrzegać zasad regulujących prawa i obowiązki państw neutralnych w czasie wojny-nie może zaciągać żadnych zobowiązań mogących uwikłać je w wojnę a więc przede wszystkim nie może uczestniczyć w sojuszach wojskowych oraz nie może zezwalać na budowę obcych baz wojskowych na swoim terytorium-zachowując w granicach przyjętych zobowiązań pełną swobodę działania tak w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej musi powstrzymać się od udziału w blokadach politycznych-jest jednak uprawnione do obrony swego terytorium przeciwko wszelkiemu zbrojnemu atakowi. Szwajcaria i AustriaImunitet jurysdykcyjny państwa- nietykalność władz państwowych. Żadne państwo nie może sądzić innego państwa. Imunitet jurysdykcyjny obcego państwa obejmuje jego organy i wszystkie agendy państwowe, siły zbrojne oraz własność Upadek państwa Jest faktem historycznym. Ma on miejsce wtedy, gdy zanika suwerenna władza państwowa na określonym terytorium i nad określoną ludnością Sposoby upadku państwa:-inkorporacja- włączenie jednego państwa do innego państwa lub państw-rozpadnięcie się na kilka części składowych- połączenieciągłość i sukcesja państwa. teoria tabula rasa- nowo powstałe państwo z zasady nie jest związane żadnymi dawniejszymi umowami międzynarodowymi. Nie przyjmuje więc ani praw, ani obowiązków dawnego suwenera, wynikających z tych umówb. teoria prawa wyboru- nowo powstałe państwo ma prawo dokonać wyboru i notyfikować, które umów zawartych przez dawnego suwerena chce utrzymać w mocyc. kontynuacji z prawem wypowiedzenia- między nowym państwem a dawnym suwerenem istnieje tzw. sukcesja generalna, z tym jednakże, iż zarówno nowemu państwu, jak i innym kontrahentom przysługuje prawo wypowiedzenia umów, którymi nie chcą być wzajemnie związani d. prawa do namysłu-Podmioty prawa międzynarodowego- aspekty Zdolność do zaciągania zobowiązań umownych i ich wykonywania Zdolność do wysyłania i przyjmowania przedstawicieli politycznych Zdolność sądowąArt. 89 umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą konstytucji i są to:-członkostwo w organizacjach międzynarodowych- sojusze wojskowe-prawa obywatelskie-obciążenia budżetowe-materia ustawowaPierwszeństwo przed ustawami- określenie sposobu rozstrzygania kolizji norm prawnych TRAKTAT Z MASTRICHT-zaciśnięcie współpracy między państwami-zmiana formalna EWG na wspólnotę europejską-traktat o wspólnocie europejskiej-pogłębienie integracji europejskiej- unia walutowa KONSTYTUCJA EUROPEJSKA 1.Zasada elastyczności- traktat Amsterdamski- ściślejszej, wzmocnionej współpracy 2. zasada sankcyjności albo domeniczności 3. zasada solidarności- nakładanie na państwo obowiązków które wcześniej nie były nakładane bo nie były potrzebne Dorobek szengen- demontaż granic SIS- baza danych Obywatelstwo nadaje państwo- zasada krwi(dziedziczne) i ziemi Państwo nie morze zmuszać do zrzeczenia się obywatelstwa Zasada efektywnego obywatelstwa- w przypadku posiadania dwóch obywatelstw mocniejsze jest obywatelstwo tego kraju w którym prowadzi aktywność polityczną APATRYDA- bezpaństwowiec Zasady traktowania cudzoziemców:-zasada traktowania w sposób szczególny- przyznawanie uprawnień tylko w zakresie szczególnym-zasada wzajemności- na terytorium danego państwa cudzoziemiec ma tyle samo praw co jego obywatel będąc na terytorium jego pochodzenia- zasada najbardziej korzystna traktowania narodowego- mamy takie same prawa co miejscowi. Zakaz dyskryminacji ze względu na pochodzenie międzynarodowe-zasada traktowania najbardziej uprzywilejowany- fundament istnienia organizacji handlowych. Gwarantuje, że nie będzie się gorzej traktowanym niż inni PRAWO ZWYCZAJOWE- najwcześniej ukształtowane źródło prawa międzynarodowego. Jest to zespół norm prawa międzynarodowego publicznego ukształtowany w drodze jednolitej praktyki państw, działających w przekonaniu o prawnym obowiązku takiego działania.Rodzaje norm zwyczajowych- powszechne i regionalne SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA-stanowi ogół państw, które nie tylko współistnieją ale i utrzymują wzajemne stosunki. -nieduża , bo nie przekracza 12, liczba jej uczestników-uznanie suwerennego charakteru tych uczestników, którzy są wzajemnie równouprawnieni-jej organizacja wewnętrzna jest mniej rozwinięta, choć podlega stałemu rozwojowi w konsekwencji postępującej internacjonalizacji życia współczesnegoskład społeczności międzynarodowej j jest zmienny. Stosunki łączące Wojennej. Wg konwencji genewskiej o morzu pełnym okrętem wojennym jest okręt należący do marynarki wojennej państwa i noszący znaki zewnętrzne okrętów wojennych tego państwa. Dowódca powinien być oficerem w służbie państwowej, jego nazwisko powinno znajdować się na liście oficerów marynarki wojennej MORSKIE WODY WEWNĘTRZNE Morskie wody wewnętrzne stanowią część terytorium państwa nadbrzeżnego i sprawuje ono na nich pełną władzę suwerenną. Wody wewnętrzne stanowią tę część wód morskich, która znajduje się między lądem a morzem terytorialnym. W skład wód wewnętrznych wchodzą zatoki bez względu na wielkość i obszar, tzw. Zatoki i wody historyczne oraz wody portów.-zatoki- mogą być poddane pełnej władzy państwa nadbrzeżnego. Jeżeli odległość między brzegami przy wejściu do zatoki nie przekracza 10 mil morskich, wody takiej zatoki są wodami wewnętrznymi. Konwencja genewska stanowi, że jeżeli odległość między punktami wytyczającymi naturalne wejście zatoki przy najdalszym odpływie nie przekracza ,linię zamykającą zatokę może wytyczyć między tymi dwoma punktami najdalszego odpływu, a wody tą linią zamknięte uważane będą za wody wewnętrzne-porty- są to obszary, położone zazwyczaj na styku morza i lądu, wyposażone w urządzenia, które umożliwiają statkom postój oraz załadowanie i wyładowanie towarów i pasażerów. Porty otwarte dla statków handlowych są portami handlowymi, w odróżnieniu od portów zamkniętych, przeznaczonych wyłącznie np. dla własnych statków rybackich. Uważa się, że nie można odmówić zezwolenia do wejścia do portu zamkniętego statkom, które na skutek sztormu lub awarii znalazł się w niebezpieczeństwie-reda- jest obszarem wolnym leżącym przed wejściem do portu, który służy do postojów statków, oczekujących na wpłynięcie do portu. -statki w obcych portach:a. okręty wojenne- nie mogą zawijać do obcych portów bez zezwolenia państwa nadbrzeżnegob. statki handlowe- na morzu pełnym podlegają temu państwu pod którego płynną banderą. Z chwilą gdy statek zawija do obcego portu, podlega władzy tego portu WODY ARCHIPELAGOWE- państwo archipelagowe może wytyczyć proste linie podstawowe łączące najbardziej wysunięte w morze punkty zewnętrzne wysp. Prawo przejścia ma szerszy zakres niż prawo nieszkodliwego przepływu:-nie może być ono zawieszone-podwodne okręty wojenne mogą przepływać w zanurzeniu-z prawa przejścia mogą korzystać cywilne i wojskowe statki powietrzne MORZE TERYTORIALNE- pas wód morskich stanowiących część terytorium państwa nadbrzeżnego, który jest położony między morzem pełnym lub strefą ekonomiczną z jednej strony a wybrzeżem lub wodami wewnętrznymi względnie archipaelagowymi z drugiej strony- szerokość morza terytorialnego- 12 mil-delimitacja morza terytorialnego- linia od której mierzy się szerokość morza terytorialnego nazywa się linią podstawowa-prawo nieszkodliwego przepływu- przepływ przez obce morze terytorialne musi być nieszkodliwy tzn. ten kto z niego korzysta, nie może zagrażać pokojowi, porządkowi lub bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego. Prawo nieszkodliwego przepływu obcych statków jest powszechnie uznawane. Natomiast niektóre państwa nie uznają prawa nieszkodliwego przepływu okrętów wojennych. Państwa te uważają, że ze względów bezpieczeństwa państwo nadbrzeżne może uzależnić przepływ obcych okrętów wojennych od swojej zgody. Obowiązuje zasada że okręty wojenne powinny przepływać wynurzone.Wyróżnia się trzy rodzaje przepływów: -przepłynięcie przez morze terytorialne bez wpływania na wody wewnętrzne tzw. Przepływ boczny -przepłynięcie w celu wpłynięcia na wody wewnętrzne-przepływ w celu wpłynięcia z wód wewnętrznych na morze pełne sytuacja prawna obcych statkówokręty wojenne, korzystające z przepływu, posiadają pełny immunitet. Jeżeli okręt wojenny nie stosuje się do przepisów państwa nadbrzeżnego dotyczących przepływu i nie zwraca uwagi na wezwania do zastosowania się do tych przepisów, państwo nadbrzeżne może zażądać aby okręt wojenny opuścił morze terytorialne.Państwo nabrzeżne nie będzie sprawować juryzdykcji karnej na pokładzie obcych statków przepływających przez morza terytorialne, w celu aresztowania jakieś osoby lub przeprowadzenia jakiegokolwiek dochodzenia w związku z przestępstwem popełnionym na pokładzie statku podczas jego przepływu, z wyjątkiem następujących przypadków:a. jeżeli skutki przestępstwa rozciągają się na obszar państwa nadbrzeżnegob. jeżeli przestępstwo jest tego rodzaju, że zakłóca spokój kraju lub porządek na morzu terytorialnymc. jeżeli kapitan statku lub konsul państwa, pod którego banderą statek płynie, zwróci się do władz miejscowych o udzielenie pomocyd. jeżeli jest to konieczne dla zwalczania nielegalnego handlu narkotykamipaństwo nadbrzeżne nie morze zatrzymać statku przepływającego prze morze terytorialne dla wykonania jurystykcji cywilnej wobec znajdującej się na nim osoby. Państwo nadbrzeżne nie morze również dokonać egzekucji lub zajęcia statku, chyba że chodzi o zobowiązania, jakie powstały w czasie danego przepływu. MORSKA STREFA PRZYLEGŁA- nie stanowi terytorium państwa nadbrzeżnego, lecz część morza pełnego przyległą do morza terytorialnego, w której posiada ono specjalne uprawnienia, ściśle określone i służące mu dla specjalnych celów STREFA WYŁĄCZNEGO RYBOLÓWSTWA- jest obszarem, na którym państwo nadbrzeżne ma odnośnie do rybołówstwa takie same uprawnienia jak n morzu terytorialnym SZELF KONTYNENTALNY- konwencja genewska stwierdza, ze państwo nadbrzeżne sprawuje nad szelfem kontynentalnym prawa suwerenne w celu poszukiwania i eksploatacji jago zasobów naturalnych. Zewnętrzna granica szelfu głębokość 200 m oraz możliwość eksploatacji zasobów naturalnych szelfu STREFA EKONOMICZNA-jest to obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym, na którym państwo nadbrzeżne posiada suwerenne prawa dla celu poszukiwania, eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, zarówno żywymi jak i mineralnymi, wód morskich, jak również dna morskiego i jego podziemia MORZE PEŁNE- morze pełne jest wolne i dostępne dla wszystkich państw i ich obywateli. Nie podlega ono suwerenności żadnego państwa. Jedynym ograniczeniem jest nie przeszkadzanie w korzystaniu z tych samych praw. Wolność ta obejmuje:-wolność żeglugi-wolność przelotu-wolność układania kabli podmorskich i rurociągów-wolność budowania sztucznych wysp i innych instalacji-wolność rybołówstwa-wolność badań naukowych prawo pościgu- jeżeli przebywający na wodach terytorialnych lub w innej strefie przybrzeżnej obcy statek albo znajdujące się na jego pokładzie osoby popełniły czyn niezgodny z prawem państwa nadbrzeżnego, państwo to może ścigać statek poza granicami swojego morza terytorialnego lub strefy przybrzeżnej, schwytać go na morzu pełnym, sprowadzić do portu i tam sprawcę czynu zakazanego ukarać. Pościg musi być gorący i nie przerwany oznacza to, że musi on być rozpoczęty w chwili, gdy obcy statek lub jedna z jego łodzi znajduje się na wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym albo w strefie przybrzeżnej państwa zarządzającego pościg. Pościg musi być ciągły czyli nie przerwalny. Za przerwę w pościgu uważa się w szczególności wpłynięcie ściganego na własne morze terytorialne lub morze terytorialne państwa trzeciego. Jeżeli statek taki wpłynie następnie z powrotem na morze pełne, pościg nie morze być już kontynuowany. Prawo prowadzenia pościgu przysługuje jedynie okrętom wojennym i samolotom wojskowym oraz innym statkom lub samolotom pozostającym w służbie państwowej i do tego upoważnionym. CIEŚNINY I KANAŁY MORSKIE Cieśniny morskie są naturalnymi wąskimi połączeniami dwóch rozleglejszych obszarów morskich. Jeżeli szerokość cieśniny przekracza podwójną szerokość morza terytorialnego państwa nadbrzeżnego lub państw nadbrzeżnych, wówczas na części cieśniny znajdującej się poza granicami morza terytorialnego obowiązuje pełna wolność żeglugiPrawo przejścia tranzytowego prze cieśniny- przejście tranzytowe oznacza wolność żeglugi i przelotu przez cieśninę musi być ono wykonywane w sposób ciągły i bez zwłoki, a jednostki korzystające z przejścia tranzytowego nie mogą prowadzić w cieśninie żadnej innej działalności poza wykonywaniem przepływu lub przelotu przez cieśninęKanały morskie- są sztucznymi połączeniami dwóch otwartych dla żeglugi obszarów morskich. MIĘDZYNARODOWE PRAWO LOTNICZE I KOSMICZNE przewidzianych przez traktaty. Traktat z Nicei ujednolicił rozbieżności terminologiczne między słowami ściślejszy i wzmocnione przyjmując termin wzmocniona współpraca. Traktat z Nicei wiąże wzmocnioną współpracę z udziałem co najmniej 8 państw członkowskich. Jednocześnie powoduje on zniesienie prawa weta pojedyńczego państwa członkowskiego. PODMIOTOWOŚĆ PRAWA W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM Podmiotowość prawa dwóch Wspólnot Europejskich jest wyraźnie proklamowana we wszystkich dwóch traktatach założycielskich TWE i TEURATOM. Podmiotowość prawnomiędzynarodowa przejawia się w zawieraniu umów międzynarodowych z państwami i innymi organizacjami międzynarodowymi. W relacjach z państwami trzecimi podmiotowosć prawnomiędzynarodowa Wspólnot zależy od tego, czy państwa te uznają Wspólnoty. Reprezentowanie Wspólnot w stosunkach międzynarodowych należy w zasadzie do Komisji PONANDNARODOWY CHARAKTER WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Charakteryzując Wspólnoty Europejskie jako organizacje ponadnarodowe zwraca się uwagę na ich swoiste cechy istotne, które wiążą się przeniesieniem niektórych praw suwerennych przez państwa członkowskie Prawo wspólnotowe jako autonomiczny system prawny Traktat ustanawiający EWG stworzył własny system prawa, który wraz z wejściem w życie stał się integralną częścią porządków prawnych państw członkowskich i musi być stosowanych przez ich sądy. Państwa Członkowskie ustanowiły na czas nieokreślony Wspólnotę, która ma własne organy, zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, zdolność do działań na płaszczyźnie prawno międzynarodowej, a w szczególności rzeczywiste prawa suwerenne PODSTAWOWE ZASADY W RELACJACH MIĘDZY WSPÓLNOTAMI A PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI-obowiązek lojalności i wierności traktatowi- wierność traktatom zobowiązuje państwa członkowskie do solidarnego wypełniania zobowiązań traktatowych. Należy do nich jednolita i pełna realizacja prawa wspólnotowego, a w szczególności w procesie kształtowania krajowego systemu prawnego. Wykonywanie i wdrażanie norm prawa wspólnotowego przez organy krajowe musi być realizowane w taki sposób, aby nie zostało utrudnione lub uniemożliwione osiągnięcie celu danej normy. Zasada lojalnej współpracy zobowiązuje Wspólnoty do uwzględnienia w pewnym stopniu interesów państw członkowskich- koordynowanie polityki gospodarczej-Ścisła koordynacja polityki gospodarczej opiera się na istnieniu jednolitego rynku wewnętrznego oraz ustaleniu wspólnych celów. Odbywa się ona z uwzględnieniem zasad otwartej gospodarki i wolnej konkurencji-zakaz dyskryminacji- ze względu na przynależność państwową. Obowiązuje tylko w sferze TWE. Omawiany zakaz dyskryminacji obowiązuje z zastrzeżeniem szczególnych postanowień tego Traktatu.-zasada subsydiarności- pomocniczości- ma za zadanie powstrzymać Wspólnotę od wydawania kolejnych regulacji prawnych. Jej praktyczne znaczenie polega na tym, że stwarza szczególny obowiązek uzasadnienia konieczności powstania tej nowej regulacji prawnej oraz jej objaśnienia. Do tej zasady został dodana zasada propocjalności, mówiąca o tym, że działania Wspólnoty nie mogą wykraczać poza zakres konieczny do osiągnięcia powiętych celów traktatowych OBYWATELWSTWO a. nabycie obywatelwstwa urodzenie- nadanie- zamąż pójście- - adopcję- opcję- repatriacjęzasada prawa krwi-jednostka przez urodzenie nabywa obywatelwstwo państwa, którego obywatelami są jej rodziceprawa ziemi- o obywatelstwie jednostki decyduje miejsce urodzenia ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE-organizacje rządowe tworzone są przez państwa i działają na podstawie umów międzynarodowych. Ich członkami są w zasadzie tylko państwa, a jedynie w wyjątkowych przypadkach obszary nie rządzące się samodzielnie, organizacje ruchów narodowowyzwoleńczych-organizacje międzyrządowe można określić jako formę współpracy państw, ustalonną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów- organizacje pozarządowe- członkami nie są państwa, lecz związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państwniektóre organizacje pozarządowe uzyskały tzw. status konsultacyjny. Mogą one m.in. uczestniczyć w posiedzeniach Rady w charakterze obserwatorów, przedstawiać pisemne oświadczeniaklasyfikacja organizacji międzyrządowych- według ich członkostwa a .powszechne b. uniwersalne c. regionalne d. parykularne- zakres ich kompetencjia. o kompetencjach ogólnych- stopień władzy w stosunku do państw trzecich a. o charakterze koordynacyjnym b. charakter ponadpaństwowyfunkcje organizacji międzynarodowych- regulacyjna- polegająca na procesie ustanawiania norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym czy prawnym, które mają odpowiednio kształtować postępowania uczestników stosunków międzynarodowych- kontrolne- które polegają na procesie ustalania stanu faktycznego oraz konfrontowania go z treścią norm i wzorców w celu przystosowania do nich postępowania uczestników stosunków międzynarodowych-operacyjne- polegające na procesie bezpośredniego świadczenia przez organizację różnych usług zgodnie z jej własnymi decyzjami oraz za pomocą ludzi i zasobów materialnych znajdujących się w jej dyspozycjiorgany i struktura organizacji międzynarodowych-zgromadzenie ogólne- są tu reprezentowani wszyscy członkowie, wyposażony jest on w najogólniejsze kompetencje i zbiera się stosunkowo rzadko-rada- posiada kompetencje wykonawcze-sekretariat-organy składające się z państw- organy składające się z osób fizycznychw zalezności od miejsca, jakie zajmują w strukturze organizacji:-główne-pomocniczew zależności od okresu na jaki jest powołany:-stały-czasowyuchwały i ich charakter prawnyuchwały można podzielić:-odnoszące się do postępowania państw poza organizacją międzynarodowa. Adresatami państwa członkowskie-odnoszące się do zagadnień związanych z wewnętrzną struktura i funkcjonowaniem organizacji. Adresatami organy organizacji międzynarodowejprocedura podejmowania uchwał UMOWY I ORGANIZACJE GOSPODARCZE a. dwustronne umowy-traktat handlowy- reguluje całokształt obrotu gospodarczego i miałchronić kontrahentów przed dyskryminacją i niekorzystnymi zmianami w polityce drugiego kontrahenta. Zawierany był na długi okres- umowy kontygentowane- umowy o obrocie towarowym, na mocy których strony przyznają sobie wzajemne kontygenty towarów, na których import będzie udzielone zezwolenie- umowy finansowe płatnicze regulują sprawę płatności międzynarodowych przy istnieniu ograniczeń dewizowychklauzula największego uprzywilejowania- na mocy tej klauzuli kontrahenci gwarantują sobie wzajemne traktowanie takie jak traktowany jest jakikolwiek inny kraj trzeci najbardzie w danej dziedzinie uprzywilejowanywyjątki od KNU:- tzw. mały ruch graniczny między państwami sąsiednimi- handel z własnymi posiadłościami i koloniami- szczególne sytuacje prawne, polityczne czy uświęcone tradycją- unia celna-handel z krajami rozwijającymi sięograniczenia ilościowe- kontygentowanie importuumowy o obrocie towarowym ( umowy kontygentowane)- z dołączonymi do nich listami towarowymi. W umowach tych państwa zobowiązują się do wydawania zezwoleń na import towarów, w ilościach przewidzianych w listach towarowych, dołączonych do umowy ORGANIZACJE GOSPODARCZE-ONZ- ogólne zasady obrotu gospodarczego oraz sugeruje rozwiązania i środki majace ułatwić ten obrót-UNDP- program rozwoju narodów zjednoczonych- udziela pomocy technicznej i prze inwestycyjnej w drodze organizowania i finansowania programów krajowych, regionalnych i globalnych -UNCTAD- konferencja narodów zjednoczonych do spraw handlu i rozwojuukłady ogólne w sprawach celnych i handluGATT-układ ogólny w sprawie taryfy celnej i handlu 1947 Genewa. Podstawowe zadania stanowiła liberalizacja handlu międzynarodowego i przyczynienie się do jego rozwoju główne zadania:-ocena sytuacji w handlu miedzynarodowym i poszukiwanie środków dla usunięcia przeszkód w jego rozwoju-rokowania