Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Prawo międzynarodowe - Notatki - Prawo - Część 1, Notatki z Prawoznawstwo

Notatki omawiające stwierdzenia z zakresu prawa: prawo międzynarodowe; pojęcie prawa międzynarodowego publicznego i prawa międzynarodowego prywatnego, systematyka prawa międzynarodowego

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 07.03.2013

Moniczka
Moniczka 🇵🇱

4.5

(74)

390 dokumenty

1 / 12

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
I. Pojęcie prawa międzynarodowego publicznego
1. Definicja prawa międzynarodowego publicznego
Pr a w o międz ynar o d o we pub li c z n e zespół norm regulujących
st os u n k i wz a j em n e mi ed z y pa ńs t w a m i ora z organizacj a mi
mi ęd z y n a r o d o w y m i i innymi uczestn i ka m i sto s u n k ów
mi ęd z y n a r o d o w y c h mającymi zdolność do dz i a ł a n i a w stosunkach
mi ęd z y n a r o d o w y c h .
Definicjami które szerzej charakteryzowały normy prawa międzynarodowego, były
definicje radzieckie normy regulują stosunki między państwami w procesie ich
walki i współpracy, dążą do zabezpieczenia ich pokojowego współistnienia, wyrażają
wolę klas panujących w tych państwach i chronione są przymusem stosowanym przez
państwa indywidualnie lub zbiorowo”. Stwierdzenie że normy zabezpieczone
przymusem stosowanym indywidualnie lub zbiorowo, jest w przypadku norm
prawnych oczywiste, gdyż inaczej były by to normy moralne czy kurtuazji
międzynarodowej.
2. Kwestia nazwy.
Obok nazwy „prawo międzynarodowe” spotykamy:
- „prawo narodów” wywodzi się z łacińskiego ius gentium, choć w czasach rzymskich
termin ten miał inne znaczenie (była to część prawa rzymskiego regulująca stosunki
obywateli rzymskich z cudzoziemcami oraz w przypadku określenia przepisów i
instytucji wspólnych wszystkim narodom. Termin ten używany był również w
konstytucji 3 maja 1791. Termin ten przyjął się jako regulujący stosunki miedzy
państwami.
- „prawo międzynarodowe” wprowadził w R. Zouche w XVII. Od XVIII wieku obie nazwy
występowały równolegle. W Polsce z nazwy „prawo narodów” zmieniono na „prawo
międzynarodowe publiczne” z uwagi na nazwę przedmiotu wykładanego na studiach
prawniczych i administracyjnych.
- ponieważ prawo międzynarodowe nie reguluje stosunków między narodami ( z
wyjątkiem narodu walczącego o wolność) lecz między państwami zastanawiano się
nad zmianą nazwy. I. Kant uważał że powinno się używać terminu „prawo państw”, F.
von Liszt, G. Jellinek, N.Korkunow próbowali wprowadzić nazwę „prawo
międzypaństwowe”, Tube proponował termin „prawo międzysuwerenne” a G. Hegel i
F. von Holtzendorff opowiadali się za zmianą słowa „międzynarodowe” na
„zewnątrzpańsywowe”.
Obecnie na skutek postępu prawa wszystkie proponowane nazwy zamienne są już
za wąskie. Ponadto za pozostawieniem obecnej nazwy przemawiał fakt słowo „nation”
w językach angielskim i francuskim oznaczają naród, i to że naród ma inny niż w XVII w.
status. Ma on prawo do stanowienia a w przypadku narodu walczącego o niepodległość
jest podmiotem prawa międzynarodowego. Słuszna jest krytyka dodatku „publiczne” bo
normy prawa prywatnego stanowionego, wprowadzanymi przez umowy międzynarodowe
to fragment prawa międzynarodowego, natomiast ustawy wewnętrzne o prawie
międzynarodowym prywatnym błędnie określane są jako międzynarodowe.
3. Funkcje prawa międzynarodowego
Funkcje czyli rola w stosunkach społecznych, różnorodne zadania których
realizację ma ono zapewnić. Jest to kategoria historyczna, tzn. zmienna w czasie, zależy
bowiem od stopnia rozwoju i charakteru stosunków międzynarodowych oraz od
istniejącego układu sił.
Regulowanie stosunków zewnętrznych państw
docsity.com
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Prawo międzynarodowe - Notatki - Prawo - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

I. Pojęcie prawa międzynarodowego publicznego

  1. Definicja prawa międzynarodowego publicznego

Pr aw o m i ędz y n ar od o we p ub l icz n e – zesp ół n o rm regul ują cy ch st o sunki wzaj em ne mi edz y pa ńst wami o raz o rga ni zacja mi mi ędz yna rod o wy mi i i nnymi uczestni ka mi sto sun k ów mi ędz yna rod o wy ch mają c ymi zdol n o ś ć d o dzi ałani a w st o sun ka ch mi ędz yna rod o wy ch.

Definicjami które szerzej charakteryzowały normy prawa międzynarodowego, były definicje radzieckie – „ normy regulują stosunki między państwami w procesie ich walki i współpracy, dążą do zabezpieczenia ich pokojowego współistnienia, wyrażają wolę klas panujących w tych państwach i chronione są przymusem stosowanym przez państwa indywidualnie lub zbiorowo”. Stwierdzenie że normy zabezpieczone są przymusem stosowanym indywidualnie lub zbiorowo, jest w przypadku norm prawnych oczywiste, gdyż inaczej były by to normy moralne czy kurtuazji międzynarodowej.

  1. Kwestia nazwy.

Obok nazwy „prawo międzynarodowe” spotykamy:

  • „prawo narodów” wywodzi się z łacińskiego ius gentium, choć w czasach rzymskich termin ten miał inne znaczenie (była to część prawa rzymskiego regulująca stosunki obywateli rzymskich z cudzoziemcami oraz w przypadku określenia przepisów i instytucji wspólnych wszystkim narodom. Termin ten używany był również w konstytucji 3 maja 1791. Termin ten przyjął się jako regulujący stosunki miedzy państwami.
  • „prawo międzynarodowe” wprowadził w R. Zouche w XVII. Od XVIII wieku obie nazwy występowały równolegle. W Polsce z nazwy „prawo narodów” zmieniono na „prawo międzynarodowe publiczne” z uwagi na nazwę przedmiotu wykładanego na studiach prawniczych i administracyjnych.
  • ponieważ prawo międzynarodowe nie reguluje stosunków między narodami ( z wyjątkiem narodu walczącego o wolność) lecz między państwami zastanawiano się nad zmianą nazwy. I. Kant uważał że powinno się używać terminu „prawo państw”, F. von Liszt, G. Jellinek, N.Korkunow próbowali wprowadzić nazwę „prawo międzypaństwowe”, Tube proponował termin „prawo międzysuwerenne” a G. Hegel i F. von Holtzendorff opowiadali się za zmianą słowa „międzynarodowe” na „zewnątrzpańsywowe”. Obecnie na skutek postępu prawa wszystkie proponowane nazwy zamienne są już za wąskie. Ponadto za pozostawieniem obecnej nazwy przemawiał fakt iż słowo „nation” w językach angielskim i francuskim oznaczają naród, i to że naród ma inny niż w XVII w. status. Ma on prawo do stanowienia a w przypadku narodu walczącego o niepodległość jest podmiotem prawa międzynarodowego. Słuszna jest krytyka dodatku „publiczne” bo normy prawa prywatnego stanowionego, wprowadzanymi przez umowy międzynarodowe to fragment prawa międzynarodowego, natomiast ustawy wewnętrzne o prawie międzynarodowym prywatnym błędnie określane są jako międzynarodowe.
  1. Funkcje prawa międzynarodowego

Funkcje czyli rola w stosunkach społecznych, różnorodne zadania których realizację ma ono zapewnić. Jest to kategoria historyczna, tzn. zmienna w czasie, zależy bowiem od stopnia rozwoju i charakteru stosunków międzynarodowych oraz od istniejącego układu sił.

Regulowanie stosunków zewnętrznych państw

  • określa sytuację państwa w społeczności międzynarodowej (prawa zasadnicze państw),
  • ustala ogólne zasady postępowania państw we wzajemnych stosunkach (np. zasada nieagresji i pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych),
  • reguluje konkretne stosunki między państwami (np. przyrzeczenie neutralności),
  • ustala formy wzajemnych stosunków (prawo dyplomatyczne i konsularne),
  • reguluje sprawy zasięgu władzy terytorialnej poszczególnych państw (np. ustalenie granic państwowych i ich delimitacja)
  • ustala reguły postępowania na obszarach nie podlegających niczyjej suwerenności (morze pełne, przestrzeń kosmiczna) Oddziaływanie na stosunki wewnętrzne państw:
  • oddziaływanie na stosunki wewnętrzne w zakresie niezbędnym do zapewnienia skuteczności norm międzynarodowych,
  • ustalanie zasad postępowania państw w stosunku do obywateli innych państw (zagadnienia wizowe)
  • obecnie na skutek internacjonalizacji stosunków gospodarczych, społecznych, kulturalnych, naukowych i innych przedmiotem norm międzynarodowych są stosunki wewnętrzne, (umowy międzynarodowe nakładają na państwa na ich własnym terytorium obowiązek przestrzegania pewnych standardów i metod postępowania,
  • postępowanie państw w stosunku do ich własnych obywateli (konwencje pracy)

Jeśli państwo wyrazi na to zgodę, prawo międzynarodowe może regulować bezpośrednio jego stosunki wewnętrzne.

  1. Struktura i charakter norm współczesnego prawa międzynarodowego.

Wyróżniamy:

  • normy o charakterze powszechnym (obowiązują wszystkie państwa),
  • normy o charakterze partykularnym , wielostronne. (obowiązują określoną grupę państw, np. położonym na określonym terytorium i wtedy mówimy o prawie regionalnym. Takim czynnikiem może być również wspólnota ideologiczna i ustrojowa np. Układ Warszawski, Statut Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
  • normy o charakterze dwustronnym (bilateralnym), obowiązują wyłącznie w stosunkach między dwoma państwami.

Sprzeczne prądy w prawie międzynarodowym (L. Ehrlich) – obecnie obowiązują równocześnie normy pochodzące z różnych okresów historycznych, które powstały w odmiennym układzie społeczno-politycznym. Prowadzi to do napięć w stosunkach międzynarodowych bo niektóre normy niezupełnie odpowiadają rzeczywistości. Ius cogens – są to normy najbardziej powszechne i podstawowe mające charakter bezwzględnie obowiązujący i które nie mogą być uchylone wolą państw w ich wzajemnych stosunkach. Są wyrazem interesu całej społeczności międzynarodowej i mogą być uchylone tylko wolą wszystkich państw.

Hierarchia norm prawa międzynarodowego – normy prawa międzynarodowego mają w zasadzie jednakową moc. Ich wzajemny stosunek opiera się na zasadach : „prawo szczególne uchyla prawo ogólne”, „prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze”.

  • normy o charakterze ius cogens,
  • Karta Narodów Zjednoczonych jest normą o charakterze nadrzędnym
  1. Problem sankcji

Za sankcję w prawie międzynarodowym należy uznać – negatywną reakcję społeczności międzynarodowej, z jaką spotyka się państwo naruszające normy prawa międzynarodowego.

Charakter norm międzynarodowego prawa prywatnego. Są to tzw. normy kolizyjne – normy które decydują o normach – rozgraniczają sfery działania systemu prawnego w przestrzeni, określają, który z tych systemów jest kompetentny. Wskazują na kompetencje właściwego sadu. Norma kolizyjna jest to norma, która wskazuje system prawny mający znaleźć zastosowanie w danej sprawie, zawiera regułę zachowania dla adresata normy. W ramach normy kolizyjnej znajduje się bardzo ważny wskaźnik nazywany łącznikiem. Łączniki łączą konkretną sytuację z określonym systemem prawnym. Każdy łącznik zawiera określnik, który wskazuje nam na sposób postępowania. Ten określnik może dotyczyć np. spadkodawcy, obywatelstwa, może być określenie każdoczesne tzn. za każdym razem.

Rodzaje łączników:

1. personalne (dominują w sprawach osobowych, rodzinnych, spadkowych – nawiązują do więzi między osobą fizyczną a określonym obszarem prawnym, wśród nich na czoło wysuwają się dwa łączniki : obywatelstwo i domicyl (łącznik zamieszkania - występuje jeszcze w WB) 2. przedmiotowe dotyczą: a) miejsca położenia rzeczy ( tam gdzie się rzecz znajduje) b) dokonania czynności prawnej ( łącznik zdarzenia prawnego) c) siedziby sądu orzekającego ( jeśli zdarzenie miało miejsce w okręgu danego sądu, łącznik wyboru: ius sori (gdzie się urodziłeś), ius qui (z kogo się urodziłeś)

Definicja prawa międzynarodowego prywatnego

Witolisa Ludwiczaka ( M.p.pr. Poznań 1996 ) międzynarodowe prawo prywatne jest to zatem zespół norm obowiązujących na obszarze pewnego p., a przedmiotem ich jest wskazanie systemu prawnego ( własnego lub obcego), właściwego dla rozstrzygnięcia stosunku prawnego z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego oraz prawa pracy, którego w stanie faktycznym jest element obcy ( element międzynarodowy, element zagraniczny, stosunek międzynarodowy). Maksymiliana Pazdana prawo prywatne międzynarodowe w swej kolizyjnej części obejmuje przeto ogół norm rozgraniczających w stosunkach zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, oraz prawa pracy sfery działania systemów prawnych różnych państw, a to przez określenie, który z nich należy stosować.

Jednolite prawo międzynarodowe prywatne Zespoły norm, które maja charakter umów, które regulują kwestie do których państwa podchodzą tak samo ( w takim a takim przypadku sprawa zostanie rozwiązana według takiego prawa). Np. przy ustalaniu obywatelstwa.

Źródła prawa prywatnego międzynarodowego

  1. akty prawa wewnętrznego
  2. umowy międzynarodowe
  3. zwyczaj międzynarodowy
  4. praktyka sądu
  5. doktryna

II. Rozwój prawa międzynarodowego publicznego i jego skutki.

  1. Kształtowanie się prawa międzynarodowego – próby periodyzacji.

Rozwój prawa międzynarodowego związany jest ściśle z rozwojem stosunków międzynarodowych a więc trudno badać historię prawa międzynarodowego w oderwaniu od historii stosunków międzynarodowych.

Najwłaściwsze próby periodyzacji to takie które opierają się na ogólnej periodyzacji rozwoju społecznego. Szczególna uwaga skupia się na czasach najnowszych. Rewolucja w Rosji w 1917 r. zapoczątkowała okres współistnienia państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych, a równocześnie idee socjalistyczne zaczęły oddziaływać na przemiany prawa międzynarodowego.

  1. Początki prawa międzynarodowego.

Starożytność – w formacji niewolniczej powstawały pierwsze normy i zwyczaje dotyczące stosunków między państwami. Były prymitywne i odbiegają od dziś pojmowanych, nie tworzyły ani pełnego ani wyraźnie wyodrębnionego systemu norm i często elementy prawne mieszane były z elementami sakralnymi. W tym okresie zawierane są pierwsze umowy międzynarodowe, a osoba posła uznana zostaje za osobę świętą i nietykalną. Kształtują się zasady dotyczące sposobu prowadzenia wojny. W Grecji związanej wspólnym językiem, kulturą i religią pojawiają się pierwsze trwałe formy politycznych związków międzynarodowych między miastami-państwami oraz formy pokojowego załatwiania sporów. Średniowiecze – na gruzach cesarstwa rzymskiego zapanował chaos, a nowo powstałe państwa nie od razu były zdolne do utrzymywania bardziej stałych stosunków, regulowanych ścisłymi normami prawa. Dla dalszego rozwoju prawa międzynarodowego podstawowe znaczenie miało chrześcijaństwo które dzięki wspólnej kulturze i religii przyczyniło się do zbliżenia między narodami Europy. Problemy początkowo stwarzał konflikt rysujący się między dwoma ośrodkami władzy papiestwem i cesarstwem. Nie sprzyjała również rozwojowi prawa międzynarodowego feudalna struktura społeczno- polityczna. Doszło bowiem do utożsamiania w jednej osobie władcy i właściciela ziemi co doprowadziło do zatarcia różnicy między państwem a własnością prywatną. Na przeszkodzie stała również skomplikowana drabina i hierarchia zależności feudalnych. Mimo tego e Europie występuje i kształtuje się wiele instytucji i norm prawa międzynarodowego choć nie tworzą one odrębnego i uporządkowanego systemu. Wiele z tych norm miało źródła w prawie kanonicznym , w uchwałach soborów, w prawie rzymskim, w prawach feudalnych, w kodeksie rycerskim itd.

  1. Prawo międzynarodowe w okresie klasycznym stosunków międzynarodowych.

Od XV w. nastąpił szybki rozwój prawa międzynarodowego. Oto jego główne czynniki:

  • zwycięstwo królów z wielkimi feudałami świeckimi i duchownymi, powstają w Europie państwa z absolutnym monarchą. Kształtuje się zasada suwerenności władzy państwowej tzn. niezależności od jakiejkolwiek władzy zewnętrznej (papieskiej, cesarskiej).
  • w wyniku reformacji i upadku potęgi politycznej papiestwa normy regulujące stosunki między państwami zostają wyzwolone spod doktryn prawa teologicznego i kanonicznego co przyczyniło się do ukształtowania prawa międzynarodowego jako odrębnego systemu norm.
  • wielkie odkrycia geograficzne spowodowały powstanie nowych zasad i norm prawa międzynarodowego m.in. zasada nabycia terytorium
  • początkowo w XV i XVI w. Hiszpania i Portugalia wysunęły roszczenia do rozległych obszarów morskich co godziło w interesy Anglii, Niderlandów i Francji. Państwa te domagały się prawa do swobodnego żeglowania i odkrywania nowych obszarów. W konsekwencji została wysunięta zasad wolności mórz.
  • rozwój stosunków międzynarodowych doprowadził do pojawienia i rozpowszechniania się instytucji stałych posłów oraz do rozwoju prawa dyplomatycznego. Ważnym problemem staje się ranga i precedencja posłów.
  • przekształca się i upowszechnia instytucja posła. Traci swą władzę porządkową nad rodakami a opieka nad interesami państwa wysyłającego.
  • rozwinięte państwa kapitalistyczne,
  • państwa socjalistyczne
  • państwa rozwijające się.

e. okres powojenny

  • zimna wojna, od wojny koreańskiej pewne odprężenie aż do Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 1 sierpnia 1975
  1. Systematyka prawa międzynarodowego.

Nie ma jednolitej systematyki wykładu prawa międzynarodowego.

Ludwik Elhrih w podręczniku z 1958 r. wyróżnił 4 działy na które składają się:

  1. prawo międzynarodowe
  2. nauka prawa międzynarodowego
  3. podmioty prawa międzynarodowego
  4. mechanizmy stosowane między podmiotami

Nahlik proponował 3 działy:

  1. społeczność międzynarodowa
  2. współdziałanie
  3. konflikty

Systematyka, która jest stosowana najczęściej:

  1. pojęcie prawa międzynarodowego
  2. historia
  3. podmioty
  4. terytorium
  5. ludność
  6. organy państwa w stosunkach międzynarodowych
  7. organizacje międzynarodowe
  8. załatwianie sporów międzynarodowych
  9. prawo konfliktów zbrojnych Wyróżnia się również prawo morza, prawo lotnicze, prawo kosmiczne, prawo wojenne.

III. Źródła prawa międzynarodowego

  1. Pojęcie źródeł prawa międzynarodowego

Termin ten jest używany w różnych znaczeniach

  • materialnym , zespół czynników które doprowadziły do powstania konkretnych norm prawa międzynarodowego (współpraca, współzawodnictwo i walka państw)
  • formalnym , formy w których tworzone są normy prawa międzynarodowego (umowy międzynarodowe i zwyczaj)
  • poznawczym , zbiory dokumentów z których czerpie się znajomość norm prawa międzynarodowego

Teorie źródeł prawa międzynarodowego

  • pozytywistyczne , podstawą norm prawa międzynarodowego jest uzgodniona wola państw wyrażona albo w sposób wyraźny albo dorozumiany (Anzilotti)
  • naturalistyczne pochodzenie norm prawa w czynnikach niezależnych od woli państw np. nakaz rozumu ludzkiego.
  1. Znaczenie artykułu 38 Statutu Międzynarodowego ...

Art. 38 Statutu MTS mówi:

Trybunał stosuje: a. umowy międzynarodowe, b. zwyczaj międzynarodowy c. ogólne zasady uznane przez narody cywilizowane d. wyroki sądowe, tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego

Z punktu widzenia formalnego art. 38 wymienia podstawy lub źródła wyrokowania Trybunału. Mogą się one częściowo pokrywać ze źródłami prawa międzynarodowego, choć nie musi być uznany za wyczerpujące wyliczenie źródeł.

  • zastrzeżenie odnosi się do samego stwierdzenia narody cywilizowane, które kiedyś miało sens obecnie nie,
  • tekst punktu c oznacza zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych (wewnętrznego i międzynarodowego), a więc zasady uznawane powszechnie
  • wprowadzenie ogólnych zasad prawa jako odrębnej podstawy wyrokowania miało zapobiec możliwości braku rozstrzygnięcia sporu z braku norm umownych i zwyczajowych
  • punkt d a więc judykatura i doktryna to tylko środek pomocniczy do stwierdzenia przepisów prawa.
  1. Sprawiedliwość dla określenia źródeł prawa międzynarodowego.
  2. Konwencja wiedeńska o prawie traktatów międzynarodowych i jej znaczenie

Cała konwencja ma zastosowanie do umów wyłącznie między państwami, a ponadto definicja umowy zawarta w konwencji obejmuje tylko umowy pisane, choć teoretycznie są możliwe i umowy ustne.

  1. Umowa międzynarodowa – pojęcie, nazwa i rodzaje umów międzynarodowych

Umowa międzynarodowa – ws p ól ne o ś wi adcz eni e p od mi ot ó w prawa mi ędz yna rod o w eg o kt ó re t w o rz y p raw o , a wi ęc up ra wni eni a i o b owi ązki.

Nazwa umowy nie ma znaczenia z punktu widzenia prawnego. Może wystąpić: traktat, konwencja, umowa, układ, porozumienie, deklaracja, protokół, pakt, statut, karta, konkordat, konstytucja.

Rodzaje umów międzynarodowych:

1. Ze względu na tryb zawierania:

  • złożone – wymaga ratyfikacji lub zatwierdzenia
  • proste – bez ratyfikacji lub zatwierdzenia 2. Ze względu na organ występujący w imieniu państwa:
  • państwowe – w imieniu państwa występuje prezydent,
  • rządowe – podpisywane są w imieniu Rady Ministrów,
  • resortowe – podpisywane w imieniu ministra 3. Ze względu na liczbę stron:
  • dwustronne,
  • wielostronne. 4. Ze względu na możliwość przystąpienia do umowy:
  • zamknięte – występuje ograniczona liczba stron, nie przewiduje się możliwości przystąpienia stron trzecich (umowy dwustronne)
  • otwarte – przewidują możliwość poszerzenia kręgu kontrahentów
  • otwarte bezwarunkowo - może przystąpić każdy,
  • otwarte warunkowo – tylko dla tych którzy spełnią określone warunki 5. Ze względu na treść umów:

Parafowanie – tekst jest przygotowany do podpisania, pełnomocnicy którzy uczestniczyli w rokowaniach składają swoje parafy, stwierdzają że jest autentyczny i nie można wprowadzać w nim zmian. Podpisanie – upoważnione do tego osoby podpisują umowę Ratyfikacja – zatwierdzenie umowy przez kompetentny do tego organ państwowy. Ostateczne wyrażenie zgody na związanie się umową międzynarodową. Wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych – przy umowach dwustronnych jest ona dokonywana przez przedstawicieli stron umowy którzy w ten sposób uzyskali dowód że druga strona dokonała ratyfikacji. W przypadku umów wielostronnych dokumenty ratyfikacyjne składane są depozytariuszowi. Najczęściej jest to państwo na terenie którego podpisano umowę. Rejestracja – po wejściu umowy w życie należy ją zarejestrować Publikacja wewnętrzna – z punktu prawa międzynarodowego nie ma to znaczenia, ale w części państw publikacja może być niezbędna do stosowania umowy w danym państwie.

  1. Wejście w życie umowy i rejestracja

Wejście w życie umowy: 1.. umowa sama określa moment swego wejścia w życie:

  • umowy nie zawierające ratyfikacji najczęściej wchodzą w życie z chwilą podpisania umowy,
  • czasami wejście w życie może być połączone ze spełnieniem warunku (tzw. warunek zawieszający),
  • umowy wymagające ratyfikacji wchodzą w życie po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych lub wymiany not dotyczących dokonania zatwierdzenia albo w określonym czasie po dokonaniu wymiany,
  • umowy wielostronne wchodzą w życie w określonym czasie po złożeniu odpowiedniej ustalonej liczby dokumentów ratyfikacyjnych
  • jeśli nie ma klauzuli dotyczącej wejścia w życie, umowa nie podlegająca ratyfikacji wchodzi w życie z chwilą podpisania, a podlegająca ratyfikacji z chwilą dokonania wymiany dokumentów ratyfikacyjnych Rejestracja:
  • po raz pierwszy przewidziana w Pakcie Ligi Narodów jak próba eliminacji przed zawieraniem tajnych umów
  • wg Karty ONZ wszyscy członkowie mają obowiązek rejestrowaniu umów zawartych po wejściu w życie Karty. Brak powoduje niemożność powołania się na tę umowę przed jakimkolwiek organem ONZ.
  1. Obowiązywanie umów – kwestia ważności, przyczyny nieważności, wygaśnięcia, wypowiedzenia, zawieszenia i wpływ wojny na umowy międzynarodowe.

Zasada „świętości umów” – jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta, strony umowy zobowiązane są wykonać w dobrej wierze jej postanowienia. Ma ona zastosowanie do wszystkich ważnie zawartych i będących w mocy umów międzynarodowych. Nie można powołać się na prawo wewnętrzne jako usprawiedliwienie nie wypełniania umowy.

Nieważność umowy międzynarodowej:

  1. związanie z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów dotyczącego zawierania umów,
  2. wady oświadczenia woli,
  • przekroczenie przez przedstawiciela jego upoważnienia do wyrażania zgody
  • błąd
  • podstęp
  • przekupstwo
  • przymus wobec przedstawiciela państwa
  • przymus wobec państwa
  1. niezgodność z ius cogens

Wygaśnięcie umowy międzynarodowej:

  1. przewidziane w samej umowie
  • upływ czasu, na jaki umowa została zawarta
  • spełnienie się warunku rozwiązującego
  • wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami
  1. nieprzewidziane
  • uchylenie umowy zgodną wolą stron,
  • utrata podmiotowości przez jedną ze stron,
  • możliwość jednostronnego wycofania się
  • ze względu na wyjątkowe okoliczności.

Wypowiedzenie – większość umów, zwłaszcza bezterminowe posiada klauzule przewidujące możliwość wypowiedzenia (wyjątek to umowy graniczne i traktaty pokojowe). Wypowiedzenie skutkuje zazwyczaj nie natychmiastowo ale w jakiś czas po notyfikacji. Umowa dwustronna po wypowiedzeniu przez jedną ze stron wygasa, ale umowa wielostronna przestaje tylko obowiązywać stronę która ją wypowiedziała. Jeśli jednak ilość stron w umowie wielostronnej spadnie poniżej pewnego minimum – umowa taka wygasa.

Wpływ wojny na umowy międzynarodowe

  • te które regulują stosunki pokojowe i przeznaczone są na czas pokoju. Mogą w czasie wojny ulec zawieszeniu (umowy wielostronne) a część może wygasnąć (umowy dwustronne)
  • te które regulują stosunki wojenne i przeznaczone są na czas wojny. Z chwilą wypowiedzenia wojny nie tylko zachowują moc obowiązującą ale mają w czasie konfliktu pełne zastosowanie i muszą być wykonywane (np. umowy regulujące sposób prowadzenia wojny)

Ta sama umowa może zawierać postanowienia postanowienia obu rodzajów, ponadto postanowienia niektórych umów mogą obowiązywać zarówno w czasie wojny jak i pokoju. Np. traktat w sprawie Kanału Sueskiego z 1888 stanowi że kanał ma być wolny i otwarty w czasie wojny i pokoju.

  1. obowiązywanie umów wobec państw trzecich – umowy na korzyść państwa trzeciego i nakładające obowiązki na państwo trzecie.

W stosunku do każdej mowy można podzielić państwa na:

  • strony
  • państwa trzecie

Żadnemu państwu nie można narzucić bez jego zgody żadnych zasad postępowania i żadnych zobowiązań. Od tego są jednak wyjątki które prawo międzynarodowe dopuszcza. Są to:

  • umowy na korzyść państwa trzeciego. Przyznają uprawnienia lub korzyści określonemu państwu trzeciemu lub dla wszystkich państw. Są to m. in. umowy wolności żeglugi na kanałach międzynarodowych – Sueskim, Kilońskim, Panamskim. Innym przykładem był układ poczdamski 2 VIII 1945 dla Polski. a. państwo trzecie nie jest zobowiązane do przyjęcia ofiarowanej mu korzyści, wynika to z suwerenności państw oraz tego iż czy coś jest korzystne może być różnie widziane. b. Zobowiązanie istnieje wyłącznie między stronami umowy i dopóki państwo trzecie nie wejdzie w posiadanie swych praw , strony umowy mogą postanowienia na jego korzyść uchylić lub zmienić. c. Jeśli państwo trzecie nabyło korzyści lub uprawnienia, a umowa nie przewidywała odwołania tych uprawnień wówczas bez zgody państwa trzeciego nie można zmienić sytuacji prawnej i faktycznej.