






Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Notatki omawiające stwierdzenia z zakresu prawa: prawo międzynarodowe; pojęcie prawa międzynarodowego publicznego i prawa międzynarodowego prywatnego, systematyka prawa międzynarodowego
Typologia: Notatki
1 / 12
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
I. Pojęcie prawa międzynarodowego publicznego
Pr aw o m i ędz y n ar od o we p ub l icz n e – zesp ół n o rm regul ują cy ch st o sunki wzaj em ne mi edz y pa ńst wami o raz o rga ni zacja mi mi ędz yna rod o wy mi i i nnymi uczestni ka mi sto sun k ów mi ędz yna rod o wy ch mają c ymi zdol n o ś ć d o dzi ałani a w st o sun ka ch mi ędz yna rod o wy ch.
Definicjami które szerzej charakteryzowały normy prawa międzynarodowego, były definicje radzieckie – „ normy regulują stosunki między państwami w procesie ich walki i współpracy, dążą do zabezpieczenia ich pokojowego współistnienia, wyrażają wolę klas panujących w tych państwach i chronione są przymusem stosowanym przez państwa indywidualnie lub zbiorowo”. Stwierdzenie że normy zabezpieczone są przymusem stosowanym indywidualnie lub zbiorowo, jest w przypadku norm prawnych oczywiste, gdyż inaczej były by to normy moralne czy kurtuazji międzynarodowej.
Obok nazwy „prawo międzynarodowe” spotykamy:
Funkcje czyli rola w stosunkach społecznych, różnorodne zadania których realizację ma ono zapewnić. Jest to kategoria historyczna, tzn. zmienna w czasie, zależy bowiem od stopnia rozwoju i charakteru stosunków międzynarodowych oraz od istniejącego układu sił.
Regulowanie stosunków zewnętrznych państw
Jeśli państwo wyrazi na to zgodę, prawo międzynarodowe może regulować bezpośrednio jego stosunki wewnętrzne.
Wyróżniamy:
Sprzeczne prądy w prawie międzynarodowym (L. Ehrlich) – obecnie obowiązują równocześnie normy pochodzące z różnych okresów historycznych, które powstały w odmiennym układzie społeczno-politycznym. Prowadzi to do napięć w stosunkach międzynarodowych bo niektóre normy niezupełnie odpowiadają rzeczywistości. Ius cogens – są to normy najbardziej powszechne i podstawowe mające charakter bezwzględnie obowiązujący i które nie mogą być uchylone wolą państw w ich wzajemnych stosunkach. Są wyrazem interesu całej społeczności międzynarodowej i mogą być uchylone tylko wolą wszystkich państw.
Hierarchia norm prawa międzynarodowego – normy prawa międzynarodowego mają w zasadzie jednakową moc. Ich wzajemny stosunek opiera się na zasadach : „prawo szczególne uchyla prawo ogólne”, „prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze”.
Za sankcję w prawie międzynarodowym należy uznać – negatywną reakcję społeczności międzynarodowej, z jaką spotyka się państwo naruszające normy prawa międzynarodowego.
Charakter norm międzynarodowego prawa prywatnego. Są to tzw. normy kolizyjne – normy które decydują o normach – rozgraniczają sfery działania systemu prawnego w przestrzeni, określają, który z tych systemów jest kompetentny. Wskazują na kompetencje właściwego sadu. Norma kolizyjna jest to norma, która wskazuje system prawny mający znaleźć zastosowanie w danej sprawie, zawiera regułę zachowania dla adresata normy. W ramach normy kolizyjnej znajduje się bardzo ważny wskaźnik nazywany łącznikiem. Łączniki łączą konkretną sytuację z określonym systemem prawnym. Każdy łącznik zawiera określnik, który wskazuje nam na sposób postępowania. Ten określnik może dotyczyć np. spadkodawcy, obywatelstwa, może być określenie każdoczesne tzn. za każdym razem.
Rodzaje łączników:
1. personalne (dominują w sprawach osobowych, rodzinnych, spadkowych – nawiązują do więzi między osobą fizyczną a określonym obszarem prawnym, wśród nich na czoło wysuwają się dwa łączniki : obywatelstwo i domicyl (łącznik zamieszkania - występuje jeszcze w WB) 2. przedmiotowe dotyczą: a) miejsca położenia rzeczy ( tam gdzie się rzecz znajduje) b) dokonania czynności prawnej ( łącznik zdarzenia prawnego) c) siedziby sądu orzekającego ( jeśli zdarzenie miało miejsce w okręgu danego sądu, łącznik wyboru: ius sori (gdzie się urodziłeś), ius qui (z kogo się urodziłeś)
Definicja prawa międzynarodowego prywatnego
Witolisa Ludwiczaka ( M.p.pr. Poznań 1996 ) międzynarodowe prawo prywatne jest to zatem zespół norm obowiązujących na obszarze pewnego p., a przedmiotem ich jest wskazanie systemu prawnego ( własnego lub obcego), właściwego dla rozstrzygnięcia stosunku prawnego z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego oraz prawa pracy, którego w stanie faktycznym jest element obcy ( element międzynarodowy, element zagraniczny, stosunek międzynarodowy). Maksymiliana Pazdana prawo prywatne międzynarodowe w swej kolizyjnej części obejmuje przeto ogół norm rozgraniczających w stosunkach zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, oraz prawa pracy sfery działania systemów prawnych różnych państw, a to przez określenie, który z nich należy stosować.
Jednolite prawo międzynarodowe prywatne Zespoły norm, które maja charakter umów, które regulują kwestie do których państwa podchodzą tak samo ( w takim a takim przypadku sprawa zostanie rozwiązana według takiego prawa). Np. przy ustalaniu obywatelstwa.
Źródła prawa prywatnego międzynarodowego
II. Rozwój prawa międzynarodowego publicznego i jego skutki.
Rozwój prawa międzynarodowego związany jest ściśle z rozwojem stosunków międzynarodowych a więc trudno badać historię prawa międzynarodowego w oderwaniu od historii stosunków międzynarodowych.
Najwłaściwsze próby periodyzacji to takie które opierają się na ogólnej periodyzacji rozwoju społecznego. Szczególna uwaga skupia się na czasach najnowszych. Rewolucja w Rosji w 1917 r. zapoczątkowała okres współistnienia państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych, a równocześnie idee socjalistyczne zaczęły oddziaływać na przemiany prawa międzynarodowego.
Starożytność – w formacji niewolniczej powstawały pierwsze normy i zwyczaje dotyczące stosunków między państwami. Były prymitywne i odbiegają od dziś pojmowanych, nie tworzyły ani pełnego ani wyraźnie wyodrębnionego systemu norm i często elementy prawne mieszane były z elementami sakralnymi. W tym okresie zawierane są pierwsze umowy międzynarodowe, a osoba posła uznana zostaje za osobę świętą i nietykalną. Kształtują się zasady dotyczące sposobu prowadzenia wojny. W Grecji związanej wspólnym językiem, kulturą i religią pojawiają się pierwsze trwałe formy politycznych związków międzynarodowych między miastami-państwami oraz formy pokojowego załatwiania sporów. Średniowiecze – na gruzach cesarstwa rzymskiego zapanował chaos, a nowo powstałe państwa nie od razu były zdolne do utrzymywania bardziej stałych stosunków, regulowanych ścisłymi normami prawa. Dla dalszego rozwoju prawa międzynarodowego podstawowe znaczenie miało chrześcijaństwo które dzięki wspólnej kulturze i religii przyczyniło się do zbliżenia między narodami Europy. Problemy początkowo stwarzał konflikt rysujący się między dwoma ośrodkami władzy papiestwem i cesarstwem. Nie sprzyjała również rozwojowi prawa międzynarodowego feudalna struktura społeczno- polityczna. Doszło bowiem do utożsamiania w jednej osobie władcy i właściciela ziemi co doprowadziło do zatarcia różnicy między państwem a własnością prywatną. Na przeszkodzie stała również skomplikowana drabina i hierarchia zależności feudalnych. Mimo tego e Europie występuje i kształtuje się wiele instytucji i norm prawa międzynarodowego choć nie tworzą one odrębnego i uporządkowanego systemu. Wiele z tych norm miało źródła w prawie kanonicznym , w uchwałach soborów, w prawie rzymskim, w prawach feudalnych, w kodeksie rycerskim itd.
Od XV w. nastąpił szybki rozwój prawa międzynarodowego. Oto jego główne czynniki:
e. okres powojenny
Nie ma jednolitej systematyki wykładu prawa międzynarodowego.
Ludwik Elhrih w podręczniku z 1958 r. wyróżnił 4 działy na które składają się:
Nahlik proponował 3 działy:
Systematyka, która jest stosowana najczęściej:
III. Źródła prawa międzynarodowego
Termin ten jest używany w różnych znaczeniach
Teorie źródeł prawa międzynarodowego
Art. 38 Statutu MTS mówi:
Trybunał stosuje: a. umowy międzynarodowe, b. zwyczaj międzynarodowy c. ogólne zasady uznane przez narody cywilizowane d. wyroki sądowe, tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego
Z punktu widzenia formalnego art. 38 wymienia podstawy lub źródła wyrokowania Trybunału. Mogą się one częściowo pokrywać ze źródłami prawa międzynarodowego, choć nie musi być uznany za wyczerpujące wyliczenie źródeł.
Cała konwencja ma zastosowanie do umów wyłącznie między państwami, a ponadto definicja umowy zawarta w konwencji obejmuje tylko umowy pisane, choć teoretycznie są możliwe i umowy ustne.
Umowa międzynarodowa – ws p ól ne o ś wi adcz eni e p od mi ot ó w prawa mi ędz yna rod o w eg o kt ó re t w o rz y p raw o , a wi ęc up ra wni eni a i o b owi ązki.
Nazwa umowy nie ma znaczenia z punktu widzenia prawnego. Może wystąpić: traktat, konwencja, umowa, układ, porozumienie, deklaracja, protokół, pakt, statut, karta, konkordat, konstytucja.
Rodzaje umów międzynarodowych:
1. Ze względu na tryb zawierania:
Parafowanie – tekst jest przygotowany do podpisania, pełnomocnicy którzy uczestniczyli w rokowaniach składają swoje parafy, stwierdzają że jest autentyczny i nie można wprowadzać w nim zmian. Podpisanie – upoważnione do tego osoby podpisują umowę Ratyfikacja – zatwierdzenie umowy przez kompetentny do tego organ państwowy. Ostateczne wyrażenie zgody na związanie się umową międzynarodową. Wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych – przy umowach dwustronnych jest ona dokonywana przez przedstawicieli stron umowy którzy w ten sposób uzyskali dowód że druga strona dokonała ratyfikacji. W przypadku umów wielostronnych dokumenty ratyfikacyjne składane są depozytariuszowi. Najczęściej jest to państwo na terenie którego podpisano umowę. Rejestracja – po wejściu umowy w życie należy ją zarejestrować Publikacja wewnętrzna – z punktu prawa międzynarodowego nie ma to znaczenia, ale w części państw publikacja może być niezbędna do stosowania umowy w danym państwie.
Wejście w życie umowy: 1.. umowa sama określa moment swego wejścia w życie:
Zasada „świętości umów” – jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta, strony umowy zobowiązane są wykonać w dobrej wierze jej postanowienia. Ma ona zastosowanie do wszystkich ważnie zawartych i będących w mocy umów międzynarodowych. Nie można powołać się na prawo wewnętrzne jako usprawiedliwienie nie wypełniania umowy.
Nieważność umowy międzynarodowej:
Wygaśnięcie umowy międzynarodowej:
Wypowiedzenie – większość umów, zwłaszcza bezterminowe posiada klauzule przewidujące możliwość wypowiedzenia (wyjątek to umowy graniczne i traktaty pokojowe). Wypowiedzenie skutkuje zazwyczaj nie natychmiastowo ale w jakiś czas po notyfikacji. Umowa dwustronna po wypowiedzeniu przez jedną ze stron wygasa, ale umowa wielostronna przestaje tylko obowiązywać stronę która ją wypowiedziała. Jeśli jednak ilość stron w umowie wielostronnej spadnie poniżej pewnego minimum – umowa taka wygasa.
Wpływ wojny na umowy międzynarodowe
Ta sama umowa może zawierać postanowienia postanowienia obu rodzajów, ponadto postanowienia niektórych umów mogą obowiązywać zarówno w czasie wojny jak i pokoju. Np. traktat w sprawie Kanału Sueskiego z 1888 stanowi że kanał ma być wolny i otwarty w czasie wojny i pokoju.
W stosunku do każdej mowy można podzielić państwa na:
Żadnemu państwu nie można narzucić bez jego zgody żadnych zasad postępowania i żadnych zobowiązań. Od tego są jednak wyjątki które prawo międzynarodowe dopuszcza. Są to: