1.Wolność pracy – pojecie to sprowadza się do swobodnie wybrana. Wynika z
konstytucji, która umożliwia każdemu wolność wyboru zawodu i miej sca
pracy. Praca musi być świadczona odpłatnie, a minimalną wysokosć pła cy
ustala państwo. W przypadku braku pracy państwo zobowiązane je st do
pewnych świadczeń zwiazanych z problemem bezrobocia.
Ograniczenia:
- wolność , wykształcenie, wiek, obywatelstwo, przepisy wew. danego
przedsiębiorstwa(branży), zdolność do czynności prawnych.
2. Swobody nawiązywania stosunków pracy: Do nawiązań wy magane jest
zgodne oświadczenie pracownika i pracodawcy. Nikt nie może być wbre w
swojej woli zmuszony do nawiązania stosunku pracy, zaś pracodawca ma
swobodę kształtowania załogi zgodnie z interesem zakładu pracy. Zmu szenie:
40godz. tygodniowo na cele publiczne, pr.zawodowa( policjanci, stra żacy)
wykonanie rozkazu.
3.Ochrona dóbr osobistych pracownika: Pracodawca jest zobo wiązany
szanować godność i inne dobra pracownika. Dobra os. nie są zdefiniowan e –
rozumiemy przez nie najczęściej indywidualne wartości świata uczu ć, stanu
psychicznego człowieka. Cechą tych dóbr jest to że, powstają razem z
człowiekiem i wygasają razem z nim (śmierć). Mówiąc o dobrach osobi stych
mamy na mysli te, które mają związek z posiadaniem statusu pracownika.
Dobra: wyznanie, zachowania związane z religią.
4.Zasada równego traktowania: Pracownicy mają równe prawa z tytułu
jednakowego wypełniania takich samych obowiązków dotyczy to w
szczególności równego traktowania kobiet i mężczyzn. Równe traktowanie
oznacza nie dyskryminowanie w jakikolwiek sposób ani pośrednio ani
bezpośrednio. Zasada ta odnosi się do nawiązywania i rozw. stosunku pra cy,
warunków zatrudnienia, awansowania, dostępu do szkoleń i nieróżnico wania
pracowników ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, przy należność
związkową, religię, wyznanie, przekonania polityczne, rasę, narodowość,
pochodzenie etniczne, orientację seksualną, określenie na czas okre ślony lub
nieokr., w pełnym lub niepełnym wymiarze pracy. Przejawem dyskrymina cji
jest także działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady
równego traktowania. W związku z tą zasadą zostały wprowadzone do ko deksu
pojęcia: molestowanie i molestowanie seksualne.
Dyskryminowanie bezpośrednie występuje wtedy, gdy dany pracownik z
jednej lub kilku przyczyn jest lub byłby traktowany w porównywalnej sytua cji
mniej korzystniej niż inny pracownik
Dyskryminowanie pośrednie polega na występowaniu dysproporcji w
zakresie warunków zatrud. wszystkich lub znacznej grupie pracownikó w
należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedno lub kilka kryterió w
różnościowych.
Za naruszanie zasady równego traktowania uważa się: odmowę nawią zania
stosunku pracy, odmowę rozwiązania stosunku pracy, niekorzystne
kształtowanie wynagrodzenia, pominięcie przy awansowaniu, pomini ęcie przy
przyznawaniu innych świadczeń, pominięcie przy typowaniu do udziałó w w
szkoleniach. Nie jest naruszeniem tej zasady niezatrud. pracow. jeśli jest to
podyktowane rodzajem pracy, warunkami jej wykonywania, wymogami
zawodowymi, rodzicielstwem , wiekiem, stażem, niepełnosprawnośćią c zy
zróżnicowaniem pracowników ze względu na religię.
5.Zakaz dyskryminacji w stosunkach pracy polega na jakimkol wiek
zróżnicowaniu w zakresie traktowania stron stosunku pracy.
6.Zasada odpłatności za pracę Pracownik maprawo do godziwego
wynagrodzenia za pracę. Minimalne wynagrodzenie ustala ustawa o
Minim.Wynagrodz.ZaPracę( obecnie 824,-) Powinna ona stanowić 6 8%
średniego wynagrodzenia.
7.Zasada prawa do wypoczynku Zapewniają ją przepisy o cza sie pracy,
dniach wolnych od pracy i urlopach wypoczynkowych.
8.Zasada do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy: Pra codawca
jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higieni cznych
warunków pracy. Obowiązek pracodawcy jest obowiązkiem bezwarunk owym.
Kodeks pracy wyszczególnił przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy( są to
normy pracy zawarte w kodeksie pracy i innych aktach prawnych) i zasady
bezpieczeństwa i higieny pracy (są to pozaprawne zasady regulujące
różnorodność procesów technologicznych i produkcyjnych będąc e wynikiem
doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne
bezpieczeństwo w środowisku pracy np. instrukcje producentów). Pracoda wca
jest zobowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z pr acą
i jest on zobowiązany poinformować pracownika o ryzyku zawodowym.
9.Zaspokojenie potrzeb socjalno-bytowych: pracodawca jest zobowią zany
do ustanowienia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Fundusz ten
tworzony jest przez pracodawców zatrudniających powyżej 20 prac owników w
przeliczeniu na pełne etaty. Środki funduszu przeznaczone są na działaln ość
socjalną, finansowanie form wypoczynku, działalność kulturalno-o światową,
sporotwo-rekreacyjną, udzielania pomocy materialno-rzeczowej i finansowej, a
także świadczenie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniow e.
Zasady przeznaczania środków z funduszu ustala pracodawca.
10.Ułatwienie podnoszenia kwalifikacji: pracodawca jest zobowiąza ny
ułatwić pracownikom podnoszenie kwalifikacji, przepis ten nie ustala
obowiązku i ma charakter bezroszczeniowy.
11.Zasada ochrony, uprawnień pracowniczych: Postanowienia u mów o
pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, ni e
mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepis prawa pracy. Oz nacza
to, że postanowienia umowy i warunki pracy mogą odbiegać od przepisó w
prawa pracy tylko na korzyść pracownika. Są to normy zwarte.
12.Zasada wolności zrzeszania się w związki zawodowe i org.
Pracodawców: zw. Zawodowe reprezentują prawa i interesy wszystk ich
pracowników niezależnie od ich przynależności związkowej. Zw. zawod owy
powstaje na mocy uchwały podjętej przez co najmniej 20 osób. Osoby te
uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie 3-7 o sób i
rejestrują związek w krajowym rejestrze sądowym KRS i z dniem reje stracji
nabywa osobowość prawną.
13.Partycypacja pracowników w zarządzaniu: samorząd załogi moż e
stanowić o istotnych sprawach przedsiębiorstwa, wyraża opinię, podej muje
inicjatywę, zgłasza wnioski, sprawuje kontrolę działalności przed siębiorstwa.
Zebrania pracowników i rada pracownicza samorządu są ogólne. Ogólne
zebranie pracowników uchwala na wniosek dyrektora statut przedsiębior stwa,
podejmuje uchwały w sprawie podziału zysku przedsiębiorstwa, dokonuj e
rocznej oceny działalności rady pracowniczej i dyrektora. Rada pra cownicza
uchwala roczny plan przedsiębiorstwa i przyjmuje roczne sprawozdani e
bilansów, podejmuje uchwały w sprawie inwestycji i wyraża zgodę na
utworzenie lub przystąpienie do spółki, w sprawie łączenia lub podziału
przedsiębiorstwa, o przeprowadzeniu referendum w przedsiębiorstwie i w
sprawie powołania i odwołania dyrektora przedsiębiorstwa.
Stosunek pracy- jest to stosunek o charakterze zobowiązaniowym. Pod stawą
jego nawiązania może być: umowa o pracę ,powołanie, wybór, mia nowanie,
spółdzielcza umowa o pracę. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik
zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz
pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz miejscu i czasie wyznaczo nym
przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za
wynagrodzenie. O istnieniu stosunku pracy nie decyduje źródło z które go on
wynika, ale cechy charakterystyczne.
Cechy stosunku pracy:
1.jest dobrowolny – powstaje na skutek zgodnego oświadczenia woli stron,
opiera się na zasadzie wolności pracy( nie jest przymusowa)
2.ciągłe- nie realizuje się w wyniku jednorazowego wykonania pracy
3.odpłatne
4.o ściśle osobistym charakterze.
5.którego treść kształtowania jest wolą stron i wolą państwa, czyli na stosu nek
pracy składają się normy tworzone przez państwo (kodeks pracy), jak i nor my
kształtowane przez strony umowy
6.jest oparty na zasadzie równości stron – żadne ze stron nie może d okonywać
zmian w umowie bez strony drugiej.
7.jest stosunkiem prawnym, z którego wynika zobowiązanie staran nego
działania
8.jest stosunkiem prawnym zawierającym elementy podporządkowane,
pracownik jest zobowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które d ot.
pracy jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
9.jest stosunkiem prawnym, z którym związane są inne stosunki prawn e np.
stosunek ubezpieczenia.
Spółdzielczy stosunek pracy:
Polega na prowadzeniu działalności gospodarczej w oparciu o osobistą pra cę
członków spółdzielni. Jest to stosunek umowny, niesamodzielny (gdyż wynika
z członkostwa); Pracownik pozostający w tym stosunku pracy pono si ryzyko
gospodarcze, gdyż jest współwłaścicielem środków produkcji, a jego
wynagrodzenie składa się z wynagrodzenia bieżącego oraz udziałów w części
nadwyżki bilansowej.
Podmiotami stosunku pracy są: pracownik i pracodawca.
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ,
powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 rok życia, jak równi eż w
wyjątkowych przypadkach osoba, która ukończyła 16 lat i jest zatrudni ona w
celu przygotowania zawodowego lub osoba , która nie ukończyła 16 roku
życia, ale ma ukończone gimnazjum (lub też nie) na wniosek przedstawiciel a
ustawowego, z którym zawarta będzie umowa. Pracownik może być
ograniczony w zdolności do czynności prawnych. W przypadku cudzoziem ców
pochodzących spoza UE pozwolenie na pracę wydawane jest przez woje wodę
właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy.
Pracodawcą : jest jednostka organizacyjna choćby nie posiadała osobowo ści
prawnej, a także osoba fizyczna jeśli zatrudniają one pracowników. Musi być
to jednostka wyodrębniona organizacyjnie i finansowo i musi mieć prawo do
zatrudniania i zwalniania pracowników.
Pracodawcą jest ten kto zatrudnia osobę fizyczną w celu świadcze nia pracy
określonego rodzaju za wynagrodzenie bez względu na to jaki jest to zakr es
jego zadań statutowych.
Umowa o pracę: jest czynnością prawną w skład, której wchodzą zg odne
oświadczenie woli pracownika i pracodawcy. Umowa o pracę m oże być
poprzedzona złożeniem pisma okoliczności przeprowadzenia badań leka rskich
itp. Umowa powinna być zawarta na piśmie. Pozostałe warunki o pracę
powinny być potwierdzone w ciągu 7 dni.
Rodzaje umów o pracę:
1. na okres próbny(3 m-ce)
2. na czas okreslony (obecnie możemy mieć 2 umowy na
czas okreslony, natomiast 3-cia zawarta musi być na
czas nieokreślony [u jednego pracodawcy]; przerwa
między umowami nie może przekraczać 30 dni),
wypowiedzenie umowy wynosi 2 tygodnie
3. umowa na czas wykonywania określonej pracy
4. umowa na czas nieokreślony
5. umowa na zastępstwo
Nawiązanie stosunku pracy:
Podstawy inne niż podstawowa umowa o pracę- powołanie, wybór ,
mianowanie, i spółdzielcze umowy o pracę.
Powołanie – umowa na czas nieokreślony. Powołujemy na stanowi sko
kierownicze i samodzielne. Poprzedzone jest konkursem. Obowiązek k onkursu
dotyczy przedsiębiorstw państwowych; w innych podmiotach od statutu,
regulaminu; dana osoba może być odwołana ze stanowiska.
Wybór – wybór związany jest najczęsciej z kadencyjnością ( poseł, senator,
członkowie zarządu województwa, marszałek województwa, wójt, burmi strz)
Niezłożenie ślubowania powoduje odwołanie ze stanowiska. Złożenie
nieprawdziwego oświadczenia lustracyjnego. 3 miesięczne wypowiedz enie.
Wracają po skończeniu stosunku pracy na podstawie wyboru na swoje dawne
stanowisko na tych samych warunkach płacowych. Deklaracje o powr ocie do
pracy dokonane w ciągu 7 dni od końca kadencji.
Mianowanie: jest stosunkiem o charakterze zobowiązującym; jest cz ynnością
jednostronną i decyzją administracyjną. Mianowanie dotyczy nawiązan ia
stosunku pracy przez: nauczycieli, nauczycieli akademickich państwowy ch,
sędziów, prokuratorów, komorników, służb dyplomatycznych, preze s NBP
Akt mianowania ma formę pisemną, mianowicie ma zazwyczaj stały charak ter,
wypowiedzenie może nastąpić z powodu ujemnej oceny kwalifikacyjn ej,
likwidacji urzędu, utraty uprawnień do wykonywania zawodu, trwałej
zdolnosci psychicznej i fizycznej, nabycie prawa do renty i emerytury.
Tryby rozwiązania umowy o pracę: na mocy porozumienia stron, przez
oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia( za
wyprzedzeniem) , rozw. umowy bez wypowiedzenia, z upływem czasu na
który była zawarta, z dniem pracy ukończenia dla której była zawarta.
Wypowiedzenie powinno być sporządzone na piśmie.
Wypowiedzenie może być: tygodniowe (kończy się w sobotę),
miesięczne(ostatni dzień)
Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron: Każdą umo wę można
rozwiązać w ten sposób; z inicjatywą rozw. może wystąpić zarówno pra cownik
jak i pracodawca. Wyrażenie zgody ma charakter bezwarunkowy i zal eży
jedynie od zgodnej zgody pracownika i pracodawcy. Jest to czynność pra wna,
dwustronna. Pracodawca nie powinien stawiać przeszkód pracownikowi
chcącemu rozw. umowę chyba że naruszałoby to interes pracoda wcy, w
przeciwnym razie postępowanie pracodawcy traktujemy jako nadużycie pra wa.
Rozw. może nastąpić natychmiast lub w terminie późniejszym. Takie ro zw.
umowy niewymaga podania przyczyny. Nie pociąga ono do żadnych ujem nych
skutków dla pracownika w sferze uprawnień pracowniczych. Nie ob ejmuje
zasiłku dla bezrobotnych.
Wypowiedzenie umowy o pracę: jest to oświadczenie woli jednej ze stron
stosunku pracy w celu rozw. tego stosunku po upływie czasu zwanego okresem
wypowiedzenia. Jest to czynność jednostronna, brak zgody drugiej strony nie
ma znaczenia prawnego. Uważa się ją za dokonaną także wówczas, gdy stro na
odmawia przyjecia wiadomości, ważne jest by oświadczenie takie zostało
złożone w taki sposób by adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Powinn o
ono nastąpić na piśmie.
Długość okresu wypowiedzenia umowy na czas próbny wynosi 3 dni
robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tyg. ; 1 tydzień jeśli okres
próbny przekracza 2 tygodnie; 2 tyg. jeśli okres próbny wynosi 3 miesiące
Wypowiedzenie umów w terminach:
Wypowiedzenie umowy na czas określony jest dopuszczalne, gdy spełnio ne są
dwa warunki: 1.umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 m -cy; 2.przy
zawieraniu umowy strony przewidziały możliwość wcześniejszego jej
wypowiedzenia.
Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas wykonywania o kreślonej
pracy: co do zasady jest niedopuszczalne, może jednak wystąpić w przy padku:
1.likwidacji lub upadłości pracodawcy; 2.w przypadku zwolnień grupow ych
Wypow. Umowy o pracę na czas nieokreślony: - wypowied zenie 2 tyg jeśli
pracownik zatrudniony mniej niż 6 m-cy; 1 miesiąc gdy praco wnik zatrudniony
był przynajmniej 6 miesięcy; 3 m-ce gdy pracownik zatrudniony był co
najmniej 3 lata
Pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowa niem
prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia wyn. 2 dni robocze w okre sie 2
tygodniowego i 1 miesięcznego wypowiedzenia. 3 dni robocze w okre sie 3 m-
go wypowiedzenia.
Nie musi być uzasadnione jeśli z wnioskiem takim wystąpił pracownik, w
przypadku pracodawcy musi on podać przyczynę wypowiedzenia, która
powinna być konkretną i rzeczywistą, dzięki temu pracownik ma prawo d o
odwołania się od niej do właściwego sądu.
Rozw. umowy o pracę bez wypowiedzenia: Rozw. takie jest czyn nością
jednostronną, mającą na celu natychmiastowe bez zachowania okr esu
wypowiedzenia ustanie stosunku o pracy. Może być dokonana przez
pracodawcę, pracownika, syndyka lub likwidatora.
Rozw. umowy o pracę przez pracodawcę z przyczyn zawinionych prze z
pracownika.
1. w przypadku ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków
pracowniczych. Obow. tymi są: przestrzeganie czasu pracy; przestrz.
regulaminu pracy; ustalonego w zakładzie porządku; przest. przep. Be z. I hig.
Pracy; przepisów PPOŻ; dbałość o dobro zakładu; ochrona jego mienia;
przestrzeganie tajemnicy; przestrz. zasad współż, społecznego. O ciężkoś ci
stanowi stopień winy i rozmiar wyrządzonej szkody.
2.popeł. przez pracownika przestępstwa, które uniemożliwiają dalsze
zatrudnienie pracownika na zajmowanym stanowisku (prawomocny wyrok
skazujący)