Pobierz Prawo rzeczowe - Notatki - Prawo rzeczowe - Część 3 i więcej Notatki w PDF z Prawo własności intelektualnej tylko na Docsity!
B. SŁUŻEBNOŚCI OSOBISTE
Różnica pomiędzy służebnością osobistą a gruntową polega jedynie na tym, że inna osoba jest uprawniona Służebność gruntowa- każdoczesny właściciel nieruchomości władnącej. Służebność osobista- określona osoba fizyczna ( nie może być ustanawiana na rzecz osoby prawnej ). Cel społeczno- gospodarczy- służy celom konsumpcyjnym, gdyż zaspokaja określoną potrzebę człowieka ( nie dotyczy to służebności drogi koniecznej ustanowionej na rzecz samoistnego posiadacza nieruchomości. Występuje najczęściej jako uzupełnienie zabezpieczenia osób starszych wynikającego z prawa dożywocia lub użytkowania. Zasada: Art. 297- stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, Wyjątek: przepisy rozdziału II. a) Art. 298- zakres i sposób wykonywania oznacza się w braku innych danych wg:
- osobistych potrzeb uprawnionego,
- zasada współżycia społecznego,
- zwyczajów miejscowych b) Art. 299- służebność osobista jest prawem związany z określonym osobą- wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego c) Art. 300- jest niezbywalna, nie można przenieść też prawa do jej wykonywania, d) Art. 303- jeśli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa właściciel może żądać zmiany służebności na rentę, e) Art. 305- jeżeli nieruchomość obciążona służebnością osobistą została wniesiona jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielnia może z ważnych powodów żądać zmiany sposobu wykonywania służebności albo zamiany jej na rentę, f) Art. 304- nie można nabyć służebności osobistej przez zasiedzenie. SŁUŻEBNOŚĆ MIESZKANIA ( Art. 301- 302 )- uprawnionemu przysługuje, jako prawo rzeczowe, prawo do zamieszkiwania w cudzej nieruchomości. Obejmuje:
- uprawnienie do zajmowania mieszkania razem ze współmałżonkiem i nieletnimi dziećmi. Dzieci przyjęta jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletniości.
- uprawnienie do zajmowania mieszkania razem z innymi osobami, tylko wtedy, gdy:
- są przez niego utrzymywane albo:
- są potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego,
- uprawnienie do korzystania z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku. Aczkolwiek służebność jako osobista jest niezbywalna, można się umówić, że po śmierci uprawnionego, służebność mieszkania będzie przysługiwała jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne. Podstawowa różnica polega na tym, że użytkownik może swoje prawo wykonywać przez osoby trzecie, a mający służebność mieszkania nie.
VIII. SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU
Ustawa z 15.12.2000 o spółdzielniach mieszkaniowych. SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU- podstawowa forma korzystania z lokali spółdzielczych. Przy odrębnej własności lokali- prawo na rzeczy swojej + współwłasność łączna nieruchomości wspólnej, Przy spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu- spółdzielnia jest właścicielem całości, uprawniony ma prawo na rzeczy cudzej, Przy prawie lokatorskim- nie jest to ograniczone prawo rzeczowe, jest to wzmocniony najem ( ale zob. art. 690 ). Przedmiot:
- lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu ( w tym również garaż )
- znajdujący się w budynku będącym własnością lub współwłasnością spółdzielni. Podmiot:
- osoba fizyczna ( bez względu na jej zdolność do czynności prawnych ),
- osoba prawna ( o ile statut nie stanowi inaczej ) Powstanie: Umowa o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, której stronami są:
- spółdzielnia mieszkaniowa- zobowiązuje się oddać członkowi lokal do używania Zasada:- nabywca prawa- członek spółdzielni- Wyjątek: spółdzielnia nie może odmówić ustanowienia prawa na rzecz kogoś, kto nie jest członkiem spółdzielni. Nabywca nie musi mieć zdolności do czynności prawnych. Prawo to może należeć do kilku osób, z tym, że członkiem spółdzielni może być tylko jedna z nich, chyba że przysługuje ono wspólnie małżonkom. Nie ma też przeszkód prawnych, żeby jednej osobie przysługiwało więcej niż jedno własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego. Nabywca zobowiązuje się wnieść wkład budowlany oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni. Forma- pisemna ad solemnitatem.
- umowa o ustanowienie spółdzielczego prawa do lokalu może być poprzedzona zawarciem umowy o budowę lokalu, gdy członek ubiega się o spółdzielcze własnościowe prawo do nowo wybudowanego lokalu. Z chwilą jej zawarcia powstaje: EKSPEKTATYWA spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu- roszczenie przysługujące członkowi o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
- jest zbywalna ( wraz z wkładem budowlanym )- umowa zbycia ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu- forma aktu notarialnego. Nabycie ekspektatywy staje się skuteczne z momentem przyjęcia nabywcy w poczet członków.
- przechodzi na spadkobierców,
- podlega egzekucji,
- jest to prawo pod warunkiem, że spółdzielnia wybuduje lokal. TREŚĆ:
- ius utendi Zasada: wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne używanie przez członka całego lub części lokalu nie wymaga zgody spółdzielni Wyjątek: związane byłoby to ze zmianą sposobu korzystania z lokalu lub przeznaczenia lokalu bądź jego części ( bo spółdzielnia mieszkaniowa ) Nawet przy odrębnej własności lokali musimy pytać o zgodę pozostałych właścicieli, jeśli chcemy zmienić przeznaczenie ( np. urządzić gabinet dentystyczny )- wg wyroku TK nie jest to ograniczenie prawa własności,
- ius disponendi ( spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, a nie lokalem! )
- prawo jest zbywalne, przechodzi na spadkobierców, podlega egzekucji. Do zbycia wymagana jest forma aktu notarialnego. Przewiduje się możliwość ustanowienia księgi wieczystej. Spółdzielnia ma obowiązek prowadzić rejestr lokali, dla których księgi wieczyste ustanowiono. W praktyce ma to znaczenie, gdy uprawniony chce obciążyć prawo hipoteką,
- zbycie prawa do części lokalu jest nieważne, natomiast można zbyć część ułamkową. Było to przedmiotem orzeczenia TK. Prof. Szafnicka argumentuje, że zbycie prawa do części lokalu, bo to tak jakby zbyć prawo własności do 2 kół i silnika samochodu, a pozostawić sobie prawo własności do pozostałych części. Nie można zbyć fizycznej części rzeczy, co najwyżej udział. Można również podzielić lokal do korzystania ( zob. QUOD AD USUM )- ale to nie jest zbycie prawa do części lokalu,
- na pisemne żądanie uprawnionego spółdzielnia mieszkaniowa jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę o przeniesienie własności lokalu po dokonaniu przez niego określonych czynności.
a jeśli jest rozszczepienie odpowiedzialności osobistej i rzeczowej, to:
**- zarzutami przysługującymi dłużnikowi,
- zarzutami, których dłużnik się zrzekł. f) zastaw wygasa wraz z wierzytelnością. Wyjątek: PRZEŁAMANIE AKCESORYJNOŚCI- los zastawu jest inny niż wierzytelności. a) Art. 306 §2- zastaw można także ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej. b) Art. 316- zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy obciążonej zastawem bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z przepisów prawa spadkowego** , Spadkobiercy w terminie 6 miesięcy od chwili, kiedy dowiedzieli się, iż przysługuje im spadek, mogą:
- go odrzucić,
- przyjąć wprost,
- przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza, co gwarantuje im ograniczoną odpowiedzialność do wysokości stanu spadku ( nie dopłacą ). Oznacza to, że wierzycieli spadkodawcy nie zostaną w pełni zaspokojeni, np: spadek= 300 długi= 600 Jeśli spadkobierca przyjmie z dobrodziejstwem inwentarza, to każdy z wierzycieli osobistych dostanie 1/2, ale zastawnik może zaspokoić się w całości. **c) Zasada: Art. 317- zastawnik może zaspokoić się z rzeczy zabezpieczonej, mimo przedawnienia wierzytelności Wyjątek: roszczenia o:
- odsetki,
- inne świadczenia uboczne
- "ZASTAW POSUWA SIĘ ZA RZECZĄ"** - wierzyciel zastawny ma możliwość zaspokojenia się z rzeczy zastawionej bez względu na to, czyją stała się własnością. Inaczej ta instytucja nie miałaby żadnego sensu, bo niczym nie różniłaby się od odpowiedzialności osobistej (). Ale zastawca, który przeniósł własność rzeczy oddanej w zastaw i tak odpowiada za dług całym swoim majątkiem, 5) pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi. Wyjątek1: Art. 310- zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej, chyba, że zastawnik działał w złej wierze ( chodzi zarówno o relacje pomiędzy dwoma zastawami, jak i zastawem a innym ograniczonym prawem rzeczowym ). ZASPOKOJENIE ZASTAWNIKA Zasada: Art. 312- zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje wg przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Art. 1025 kpc przewiduje wyjątki, z którego wynika, że pewne wierzytelności korzystają przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji z pierwszeństwa ustawowego. Zaspokaja się je w następującej kolejności:
- koszty egzekucyjne,
- należności alimentacyjne,
- należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika,
- należności wynikające z wierzytelności zabezpieczonych hipoteką morską ( o hipotece morskiej- zob. wyż. ),
- należności zabezpieczone hipotecznie lub zastawem rejestrowym albo zabezpieczone przez wpisanie do innego rejestru,
- należności za pracę nie zaspokojone w kolejności trzeciej,
- należności, do których stosuje się przepisy działu III ordynacji podatkowej, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej,
- należności zabezpieczone prawem zastawu lub które korzystały z ustawowego pierwszeństwa niewymienionego w kolejnościach wcześniejszych,
- należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję,
- inne należności. Chodzi o to, że jeśli ktoś nie płacił długu, to najprawdopodobniej nie płacił również alimentów, wynagrodzenia za pracę, ZUS-u i innych opłat. Wyjątek 1: Art. 313 ( UMOWA O PRZEPADEK )- w razie zwłoki z zapłatą długu, rzeczy przypadną w odpowiednim stosunku zastawnikowi na własność zamiast zapłaty, wg ceny z dnia wymagalności wierzytelności zabezpieczonej,
- umowa stron
- jeśli przedmiotem zastawu są rzeczy mające określoną przez zarządzenie właściwego organu państwowego cenę sztywną.
CENA SZTYWNA ( Art. 537 §1 )- cena ściśle określona, wiążąca strony umowy sprzedaży bez względu na to, jaką cenę w umowie ustaliły, jaka ma być zapłacona za rzeczy danego rodzaju lub gatunku, wg zarządzenia obowiązującego w miejscu i w czasie zawarcia umowy sprzedaży. Obecnie obowiązująca ustawa o cenach z 1982 nie zna takiej kategorii cen, więc istnienie tego przepisu wydaje się wątpliwe. Czy wydanie na własność rzeczy zastawionej zastawnikowi może być DATIO IN SOLUTUM? DATIO IN SOLUTUM ( Art. 453 )- ( ŚWIADCZENIE ZAMIAST WYKONANIA )- jest to świadczenie w miejsce wypełnienia, prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania z zaspokojeniem wierzyciela, mające miejsce wówczas, gdy pomiędzy stronami zostaje zawarta umowa odpłatna rozporządzająca, wedle której dłużnik spełni świadczenie inne niż określone treścią zobowiązania, zaś wierzyciel takie świadczenie przyjmie, a świadczenie zostaje rzeczywiście spełnione. Np. A zobowiązał się wobec B do spełnienia świadczenia pieniężnego o wartości 10 tys. zł. B zabezpieczył się zastawem, który A ustanowił na będącym jego własnością zegarku Rolex o wartości 15 tys. zł. Po kilku miesiącach okazuje się, że A nie ma pieniędzy na spłatę wierzytelności, utracił cały swój majątek z wyjątkiem zegarka, w związku z czym spełnia świadczenie zastępcze- przenosi na B własność zastawionego zegarka, a zobowiązanie wygasa. Ale np. jeśli B ma kilku wierzycieli, C- któremu jest winny 5 tys. zł, i D- któremu jest winny 5 tys. zł ( zakładamy, że C i D są wierzycielami osobistymi )? Gdyby zegarek został sprzedany wedle przepisów o postępowaniu egzekucyjnym za cenę odpowiadającą swej wartości ( 15 tys. ), to A otrzymałby 10 tys. jako zastawnik ( zakładamy dla uproszczenia, że pozostałe wierzytelności korzystające z pierwszeństwa wg art. 1025 kpc są wartości nieistotnej ), zaś C i D, zgodnie z zasadą proporcjonalnego zaspokojenia otrzymają po 2,5 tys. zł. Natomiast w przypadku datio in solutum nie otrzymaliby nic. Wydaje się, że w sytuacji, gdy datio in solutum prowadziłoby do pokrzywdzenia wierzycieli, to nie jest ono dopuszczalne i będzie jako czynność in fraudem legis nieważne. Wyjątek 2: jeśli rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki, to Art. 319- zastawnik powinien w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń. Po wygaśnięciu zastawu obowiązany jest złożyć zastawcy rachunek. ZASTAW ANTYCHRETYCZNY- zastaw polegający na tym, że wierzyciel zastawny zaspokaja się wyłącznie z pożytków- zastaw, o którym mowa w art. 319 to nie jest czysty zastaw antychretyczny. Np. przedmiotem zastawu jest krowa- zastawnik pobiera pożytki naturalne- mleko, które sprzedaje i z uzyskanych z tytuły sprzedaży pieniędzy zaspokaja się.
RODZAJE ZASTAWU: A. Zasada: UMOWNY
- RĘCZNY ( PIGNUS ), Ustanowienie następuje przez umowę, której stronami są:
- wierzyciel
- właściciel rzeczy- niekonieczne dłużnik, może być to osoba trzecia, bo wierzycielowi jest wszystko jedno, z czyjej rzeczy się zaspokoi, tylko z jakiej ( ROZSZCZEPIENIE DŁUGU ).
Zasada: Art. 307- realny charakter- musi nastąpić wydanie rzeczy,
- zastawnikowi,
- osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły Wyjątek: konsensualny
- jeśli rzecz znajduje się w dzierżeniu zastawnika. Taki zastaw nie odgrywa istotnej roli gospodarczej. Jeśli już ktoś prowadzi działalność gospodarczą, to jeśli ustanowi zastaw na warsztacie produkcyjnym, to nie będzie miał środków, by spłacić dług. Czy np. bank, który przejmowałby władanie tysięcy rzeczy zastawionych.
- REJESTROWY- podlega odrębnym przepisom- Art. 308 odsyła do ustawy o zastawie rejestrowym. Konieczna jest umowa:
- musi mieć formę pisma zwykłego ad solemnitatem,
X. HIPOTEKA
Ustawa z 06.07.1982 o księgach wieczystych i hipotece ( Art. 65- 112 ).
HIPOTEKA- ( Art. 65 ) ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, służące zabezpieczeniu wierzytelności z tym skutkiem, że wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości. Cel społeczno- gospodarczy: Jest to podstawowa forma rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych. Istniała już w czasach starożytnej Grecji i Rzymu. Rozwój przypadł na okres kapitalizmu. Wcześniej hipoteka zabezpieczała kredyt nieprodukcyjny ( z reguły lichwiarski ), przeznaczony na podtrzymanie podupadłych gospodarstw i na wydatki związane ze służbą wojskową, o tyle w kapitalizmie kredyt hipoteczny stał się przede wszystkim kredytem produkcyjnym. Udzielanie kredytu zabezpieczonego hipotecznie stało się narzędziem uzależnienia przemysłu i rolnictwa od kapitału przemysłowego. W krajach gospodarki nakazowo- rozdzielczej ( jak ZSRR ), w których doszło do pełnego upaństwowienia ziemi, hipoteka przestała istnieć ze względu na brak właściwego dla niej przedmiotu zabezpieczenia. Natomiast w PRL utrzymała się, ze względu na to, iż przeważająca większość ziemi pozostała w rękach prywatnych.
**Konstrukcja hipoteki:
- ograniczone prawo rzeczowe**
- WIERZYCIEL HIPOTECZNY,
- WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI OBCIĄŻONEJ 2) przedmiotem może być a) zasada: nieruchomość
- jedna nieruchomość, ściśle określona ( ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI HIPOTEKI ) i to tylko taką, która ma księgę wieczystą ( zob. niż. ).Rozciąga się na części składowe, przynależności i niektóre roszczenia okresowe- zob. niż..
- kilka nieruchomości ( Art. 76 )- może mieć dwie formy
- HIPOTEKA ŁĄCZNA- w przypadku podziału nieruchomości obciążonej, hipoteka obciążająca dotychczas nieruchomość obciąża wszystkie powstałe przez podział ( ZASADA NIEPODZIELNOŚCI HIPOTEKI ), Jednak w razie sprzedaży części nieruchomości obciążonej hipoteką, zarówno sprzedawca lub kupujący mogą żądać, aby wierzyciel zwolnił tę część od obciążenia, jeżeli jest ona stosunkowo nieznaczna, a wartość pozostałej części nieruchomości zapewnia wierzycielowi dostateczne zabezpieczenie. Z kolei wierzyciele mogą żądać aby kwota uzyskana za sprzedaży powinna im być wypłacona wg pierwszeństwa służących im hipotek ( Art. 90 ). Podziałem nieruchomości- wg SN będzie również ustanowienie w niej odrębnej własności lokali, gdyż zamiast jednej nieruchomości ( gruntowej ) powstaje w ten sposób wiele nieruchomości mniejszych- lokalowych. Jeśli taka nieruchomość była zabezpieczona hipoteką, to obciążona ona w całości nieruchomości lokalowe jako hipoteka łączna.
- HIPOTEKA ŁĄCZNA UMOWNA- hipoteka, która obciąża więcej niż jedną nieruchomość- w drodze czynności prawnej Wierzyciel, któremu takie prawo przysługuje może żądać
- zaspokojenia w całości lub części z każdej nieruchomości z osobna,
- z niektórych z nich
- ze wszystkich łącznie,
- może również wg swego uznania dokonać podziału hipoteki łącznej pomiędzy poszczególne nieruchomości.
- PRZYMUSOWA HIPOTEKA ŁĄCZNA ( Art. 111^1 ). Zasada: jest niedopuszczalna Wyjątek:
- nieruchomości te są już obciążone inna hipoteką łączną albo,
- nieruchomości te stanowią własność dłużników solidarnych,
- nie można natomiast obciążać ogółu nieruchomości należących do pewnej osoby ( HIPOTEKA GENERALNA b) część ułamkowa nieruchomości, jeśli stanowi udział współwłaściciela. Ułamkowej części nieruchomości nie może obciążyć więc wyłączny właściciel nieruchomości. Współwłaściciel może obciążyć swój udział tylko w całości. Do ustanowienia takiej hipoteki zgoda pozostałych współwłaścicieli nie jest wymagana ( Art. 198 kc ). **c) prawa zbywalne odnoszące się do nieruchomości:
- użytkowanie wieczyste** ( wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym terenie, stanowiącymi własność użytkownika wieczystego ), Choć ustawa wyraźnie o tym nie mówi, to dopuszczalne jest ustanowienie hipoteki także na udziale w użytkowaniu wieczystym przysługującym kilku osobom ( zob. wyż- b). Wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego wygasają także ustanowione na nim hipoteki ( Art. 241 kc ). Wierzycielom hipotecznym użytkownika wieczystego przysługuje wówczas w takim wypadku ustawowe prawo zastawu na jego
roszczeniach z art. 243 kc o wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki lub inne urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanej nieruchomości ( Art. 101 ).
**- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
- wierzytelność zabezpieczona hipoteką** ( WIERZYTELNOŚĆ HIPOTEKOWANA )- tzw. SUBINTABUAT ( PRAWO PODZASTAWU )- 108^1 - 108 5. Istota tej instytucji polega na tym, że:
- wierzyciel mające takie zabezpieczenie może, korzystając pośrednio z praw przysługujących jego dłużnikowi względem właściciela obciążonej nieruchomości żądać zapłaty wprost od dłużnika wierzytelności obciążonej i może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości,
- spłata wierzytelności obciążonej hipoteką może być dokonana do wysokości sumy subintabulatu tylko do rąk wierzyciela, któremu ona przysługuje, chociażby wierzytelność nie była jeszcze wymagalna,
- jeśli właściciel nieruchomości dokonał zapłaty do rąk wierzyciela, któremu przysługuje hipoteka na wierzytelności hipotecznej, hipoteka na nieruchomości wygasa aż do wysokości sumy uiszczonej przez właściciela. Dodatkowo, wierzytelność zabezpieczona hipoteką na wierzytelności hipotecznej może być przedmiotem dalszych hipotek. 3) jest prawem akcesoryjnym ( służy zabezpieczeniu wierzytelności ) - identycznie jak przy zastawie., wyjątki: a) Zasada: Art. 68- hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej, Wyjątek: hipoteka kaucyjna ( zob. niż. ). Zasada: powinna być wyrażona w walucie polskiej. Wyjątek: jeśli wierzytelność została wyrażona w innym pieniądzu niż polski, to zgodnie z wymogami Prawa dewizowego z 2002, powinna być wpisana w tej samej walucie obcej. b) zakres zabezpieczenia- hipoteka zabezpiecza także roszczenia ( Art. 69 ) o:
- odsetki nieprzedawnione,
- przyznane koszty postępowania. 4) "HIPOTEKA POSUWA SIĘ ZA RZECZĄ" - wierzyciel hipoteczny ma możliwość zaspokojenia się z rzeczy obciążonej hipoteką bez względu na to, czyją stała się własnością. 5) pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi Jeśli nieruchomość obciążona jest kilkoma hipotekami- to o pierwszeństwie między wierzycielami hipotecznymi rozstrzyga kolejność złożenia wniosku o wpis ( Art. 12 ), a jeśli wnioski zostały złożone równocześnie, to prawa mają równe pierwszeństwo. ZASPOKOJENIE WIERZYCIELA HIPOTECZNEGO Art. 3 ust. 1 ustanawia domniemanie prawne, iż prawo ujawnione w księdze wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemanie dotyczy hipoteki, natomiast nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, bo ta jest prawem obligacyjnym. Art. 71 wprowadza dodatkowe domniemanie prawne- - domniemanie istnienia prawa wynikające z wpisu hipoteki obejmuje, jeżeli chodzi o odpowiedzialność z nieruchomości, także wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. Odnosi się tylko do odpowiedzialności dłużnika rzeczowego. Wierzyciel, który dochodzi wierzytelności od dłużnika osobistego, musi istnienie wierzytelności udowodnić na zasadach ogólnych. Przykład: A zaciągnął zobowiązanie wobec B. B zabezpieczył się hipoteką na nieruchomości A. Następnie A zbywa obciążoną nieruchomość na rzecz C. W tym wypadku w księdze wieczystej będzie ujawniona tylko wierzytelność B wobec C- o charakterze rzeczowym. Natomiast istnienie odpowiedzialności A wobec B, B będzie musiał udowodnić na zasadach ogólnych. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje w dwóch drogach: a) Zasada: Art. 75- następuje wg przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Umowa przeciwna jest nieważna. Chodzi o ochronę dłużnika hipotecznego, bo inny sposób zaspokojenia się wierzyciela z nieruchomości mógłby prowadzić do pokrzywdzenia właściciela nieruchomości, np. na skutek sprzedaży za cenę poniżej wartości. b) Wyjątek: gdy z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu w toku egzekucji własności nieruchomości wygasają wszelkie prawa jej dotyczące, a na ich miejsce powstaje prawo do zaspokojenia z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości, przy uwzględnieniu obowiązującego pierwszeństwa. Wymienione postanowienie stanowi podstawę do wykreślenia w księdze wieczystej praw obciążających nieruchomość. Zaspokojenie wierzycieli hipotecznych z uzyskanej ceny następuje choćby ich wierzytelności nie były jeszcze wymagalne. Przykład. 01.01.2005 A zobowiązał się wobec B do zapłaty 20 tys. zł. Terminem wymagalności roszczenia był 01.10.2005. B zabezpieczył się hipoteką na nieruchomości A. Jednak 01.03.2005 okazuje się, iż wobec tego, iż dłużnik zalega z podatkami na rzecz Skarbu Państwa, zostaje wszczęte postępowania, a 01.07.
- ius abutendi - właściciel nieruchomości nie może dokonywać takich czynności faktycznych, które mogłyby pociągać za sobą zmniejszenie jej wartości poniżej zabezpieczonej wierzytelności ( Art. 91 ). Wierzycielowi hipotecznemu przysługują uprawnienia składające się na ochronę hipoteki ( Art. 92- 94 ), a dające możliwość przeciwdziałania dewastacji nieruchomości przez właściciela. Jeśli właściciel nie zastosuje się do żądań wierzyciela, może on wystąpić o niezwłoczne zaspokojenie z nieruchomości obciążonej, chociażby wierzytelność nie była jeszcze wymagalna.
- ius disponendi - właściciel nieruchomości obciążonej może nią rozporządzać- analogicznie jak przy zastawie- Art. 72 ),
- ius utendi - wierzyciel nie ma prawa korzystać z nieruchomości obciążonej.
- ius fruendi- Art. 88- hipoteka obejmuje roszczenie właściciela o czynsz najmu lub dzierżawy, jednakże do chwili zajęcia nieruchomości przez wierzyciela hipotecznego właściciel może czynsz pobrać. WYGAŚNIĘCIE HIPOTEKI ( Art. 94- 101 ) Po wygaśnięciu hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej ( np. pokwitować spłatę długu ). a) wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, Natomiast przedawnienie wierzytelności nie pozbawia wierzyciela prawa zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej ( zob.- przełamanie akcesoryjności ). b) zniesienie jej przez czynność prawną, c) złożenie przez właściciela nieruchomości zabezpieczonej kwoty do depozytu sądowego, zrzekając się uprawnienia do odebrania jej z powrotem, jeśli:
- wierzytelność zabezpieczona hipoteką jest wymagalna,
- wierzyciel dopuszcza się zwłoki albo:
- zaspokojenie go napotyka trudności. d) konfuzja, e) wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej bez ważnej podstawy prawnej z upływem 10 lat od jej wykreślenia, jeśli w tym czasie nie nastąpiło przywrócenie wpisu. PRAWO POSUWANIA SIĘ HIPOTEK NAPRZÓD Jeśli nieruchomość jest obciążona kilkoma hipotekami, powstaje w przypadku wygaśnięcia jednej z nich ( z wyjątkiem konfuzji ) pytanie, co dzieje się ze zwolnionym miejscem hipotecznym. Niektóre ustawodawstwa ( kc szwajcarskie ) przyjmują, że powstaje wówczas "puste" miejsce, a pozostałe hipoteki pozostają na swoich miejscach. W związku z czym właściciel może ustanowić na miejscu wygasłej hipoteki nową, którą będzie wyprzedzała hipoteki powstałe dawniej, ale znajdujące się na dalszych miejscach w stosunku do hipoteki, która wygasła. Natomiast polski ustawodawca przyjął, iż w razie wygaśnięcia hipoteki dalsze hipoteki "awansują" o jedno miejsce.
XI.KSIĘGI WIECZYSTE
Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 18.03.1992 w sprawie wykonywania przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Ustawa z 14.02.2003 o przenoszeniu treści księgi wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym.
KSIĘGI WIECZYSTE- szczególnego rodzaju urzędowe rejestry publiczne, mające za zadanie ujawnienie stanu prawnego dotyczącego nieruchomości i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Cel społeczno- gospodarczy: ustalenie stanu prawnego w powszechnie dostępnych księgach wieczystych jest podstawą bezpieczeństwa obrotu gospodarczego i zabezpieczenia kredytu hipotecznego. Rejestry możemy podzielić na: a) podmiotowe ( asc, ewiencja ludności, rejestr przedsiębiorców )- ujawnia się określone podmioty stosunków prawnych, b) przedmiotowe ( księgi wieczyste, ewidencja gruntów )- służą ujawnianiu i sytuacji prawnej określonych przedmiotów. Księgi wieczyste mają podwójny charakter: a) ewidencyjny- ale w odróżnieniu od innych akt urzędowych nie podlegają zniszczeniu po upływie określonego terminu ( dlatego "wieczyste" ). b) prawnomaterialny- wpisy w księdze wieczystej pociągają za sobą skutki w zakresie prawa materialnego, które kształtują w sposób specjalny nabywanie i utratę praw rzeczowych na nieruchomościach. Zasady prowadzenia ksiąg wieczystych: Prowadzenie ksiąg należy do właściwości sądów rejonowych. Sądem właściwym jest sąd miejsca położenia nieruchomości. Księgi wieczyste mogą być także zakładane i prowadzone w systemie informatycznym. Uznano bowiem, że w dobie elektronicznego przetwarzania danych dotychczasowy sposób prowadzenia ksiąg wieczystych jest przestarzały i nie odpowiada potrzebom rozwijającej się gospodarki. Ustawa z 2003 reguluje zasady i tryb dokonywania czynności służących temu przenoszeniu ( MIGRACJA KSIĄG WIECZYSTYCH ).Do dokonania wpisu w nowym systemie konieczne jest podpisanie przez sędziego lub referendarza sądowego oraz zapisanie w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. Przez podpis sędziego lub referendarza należy rozumieć dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone, służą do identyfikacji sędziego lub referendarza sądowego dokonującego czynności w systemie informatycznym. Utworzona zostanie centralna baza danych ksiąg wieczystych, należeć będzie to do zadań Ministra Sprawiedliwości. Dostępność do ksiąg wieczystych i ich jawność ma umożliwić Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych.
Realny system ksiąg wieczystych Księgi wieczyste związane są z nieruchomością, a nie osobą właściciela! Prowadzi się je dla rzeczy ( SYSTEM REALNY ) niezależnie od zmian dotyczących osoby właściciela. Służą ujawnianiu wszelakich nieruchomości- gruntów, budynkowych. Zasada: Art. 24- dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą. Księgi zbiorowe- tzn. takie, które prowadzi się dla kilku nieruchomości miały tę wadę, że na skutek nagromadzenia w nich wielkiej ilości danych były mało czytelne. Wyjątek: przepisy szczególny stanowią inaczej.
- Art. 21- właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących ze sobą może żądać połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość,
- budynki wzniesione na gruncie użytkowanym wieczyście wybudowane przez użytkownika wieczystego- ponieważ prawo własności budynków jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym, to prowadzi się wspólną księgę wieczystą dla gruntu i budynków,
- przy odrębnej własności lokali- istnieją obok siebie księgi wieczyste dla "macierzystej" nieruchomości gruntowej, w której lokale zostały wyodrębnione ( dokonuje się w niej wpisów dotyczących nieruchomości wspólnej ) i księgi założone dla nieruchomości lokalowych ( wpisy odnoszą się do wydzielonych lokali ),
- dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu- w razie przekształcenia praw we własność lokalu lub prawo własności księga prowadzona dla prawa staje się księgą dla nieruchomości, a właściciel nieruchomości powstałej na skutek przekształcenia ma obowiązek ujawnienia w księdze nowo powstałego prawa. Podyktowane to było tym, że wiele spółdzielni mieszkaniowych nie miało uregulowanego stanu prawnego swoich nieruchomości, a ponadto niektóre z nich obejmowały swym zasięgiem działania całe osiedla.
IV- hipoteka. Podział ma charakter porządkowy- dokonanie wpisu w niewłaściwym dziale nie powoduje jego nieważności.
ZASADY RZĄDZĄCE KSIĘGAMI WIECZYSTYMI 1) ZASADA FORMALNEJ JAWNOŚCI KSIĄG WIECZYSTYCH - Art. 2. Każdy ma możliwość zapoznania się z treścią ksiąg wieczystych, nie mając przy tym obowiązku wykazywania w tym swojego interesu. Przeglądanie ksiąg nie może mieć miejsca poza sądem ( Art. 36 ust. 2 ). Nie ma formalnych ograniczeń, co do robienia wypisów i notatek.
- natomiast akta księgi wieczystej, na którą składa się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości, stanowiące podstawę wpisów- może je przeglądać tylko osoba mająca interes prawny ( Art. 36^1 ust. ) **Nikt nie może podnieść zarzutu powołując się na nieznajomość wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.
- ZASADA WPISU- W czystej postaci oznaczałoby to, że stan prawny nieruchomości jest tylko taki, jaki wynika z księgi wieczystej** ( musiałaby istnieć zasada abstrakcyjności wpisu do księgi wieczystej oraz, iż bez wpisu nie może dojść do zmiany stanu prawnego ). Zasada: wpis jest deklaratywny Wyjątki: wpis konstytutywny- jeśli przepisy szczególne tak stanowią:
- ustanowienie odrębnej własności lokalu,
- ustanowienie i przeniesienie użytkowania wieczystego,
- ustanowienie hipoteki,
- przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego, jeśli jest wpisane do księgi wieczystej,
- zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego wpisanego do księgi wieczystej,
- zmiana treści ograniczonego prawa rzeczowego,
- zmiana pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej. Wpis do księgi wieczystej nie jest zatem konieczną przesłanką przeniesienia własności- najważniejszego prawa rzeczowego. Wyjątek dotyczy ustanowienia odrębnej własności lokalu, jednakże nie rozciąga się to na dalsze rozporządzenia odrębnym lokalem. W konsekwencji wyróżniamy: a) STAN PRAWNY MATERIALNY- wynikający z księgi wieczystej, b) STAN PRAWNY RZECZYWISTY- zgodny z prawem materialnym. W związku z tym ustawa nakłada na właścicieli obowiązek ujawniania swego prawa pod rygorem grzywny. Wpis do księgi wieczystej jest deklaratywny, ale obowiązkowy! 3) DOMNIEMANIE ZGODNOŚCI WPISU ZE STANEM PRAWNYM. Skoro wpis do księgi wieczystej może być niezgodny ze stanem prawnym, to wniosek z tego, że sam wpis nie przesądza o stanie prawnym. Nie jest on jednak pozbawiony znaczenia- wiążą się z nim dwa domniemania prawne: a) PRAWO JAWNE Z KSIĘGI WIECZYSTEJ JEST WPISANE ZGODNIE Z RZECZYWISTYM STANEM PRAWNYM ( Art. 3 ust. 1 ), Jest to prawo silniejsze niż domniemanie wynikające z posiadania ( Art. 4 ), obejmuje ujawnione w księdze wieczystej prawa podmiotowa, nie rozciąga się natomiast na zawierające informacje faktyczne oznaczenie nieruchomości. Domniemanie istnienia prawa została rozciągnięte przez art. 71 na wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. b) PRAWO WYKREŚLONE Z KSIĘGI WIECZYSTEJ NIE ISTNIEJE ( Art. 3 ust. 2 ). Na domniemanie to może powołać się każdy, kto ma w tym interes prawny. Są to domniemania iuris tantum, w szczególności obalenie takiego domniemania może prowadzić do zastąpienia wpisu nieprawidłowego przez wpis prawdziwy, czyli do usunięcia niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym- może to mieć miejsce z dwóch powodów.
- stan prawny się zmienił i dlatego dotychczasowy wpis stał się nieprawdziwy- wówczas usunięcia niezgodności dokonuje się na podstawie dokumentu ( np. umowa przeniesienia własności ) lub orzeczenia ( np. stwierdzenia nabycia własności przez zasiedzenie ), które stwierdzają zmianę takiego stanu,
- dokonany wpis od początku był niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym- wtedy przewidziane jest specjalne postępowanie. Osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Niezgodność może polegać na:
- pomyłce w treści wpisu, wskutek której wpis nieprawidłowo odzwierciedla rzeczywisty stan prawny,
- wpisie prawa nieistniejącego,
- braku wpisu prawa istniejącego. Usunięcie niezgodności odbywa się w trybie procesu- wyrok stanowi podstawę do dokonania odpowiedniego wpisu. Ostrzeżenie może być także wpisane z urzędu, jeżeli sąd dostrzeże, że skutkiem uchybienia przepisom ustawy treść księgi wieczystej stała się niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym. Ostrzeżenie to wyłącza rękojmię- i tylko rękojmię, natomiast domniemanie z art. 3 istnieje, pomimo ujawnienia ostrzeżenia
zabezpieczającego roszczenie o usunięcie niezgodnosci. Domniemanie mogą być także obalone w innej sprawie jako przesłanka jej rozstrzygnięcia np. w procesie windykacyjnym.
RĘKOJMIA PUBLICZNEJ WIARY KSIĄG WIECZYSTYCH ( ZASADA WIARYGODNOSCI- PUBLICA FIDES ). Zasada: Art. 5- w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi wieczystej rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe. Wyjątek od zasady nemo plus iuris. Stanowi zatem sposób nabycia prawa od nieuprawnionego. W dążeniu do bezpieczeństwa obrotu ustawodawca sankcjonuje przewagę treści księgi wieczystej nad rzeczywistym stanem prawnym, chroniąc w ten sposób osoby, które w zaufaniu do tej treści nabywają prawo od nieuprawnionego, tzn.:
- zarówno wtedy, jak i to prawo nie istnieje,
- prawo istnieje, ale przysługuje innej osobie niż wpisanej. Jeśli prawo jest obciążone, to nabywca nie nabywa obciążeń! Nigdy rękojmia nie działa na niekorzyść nabywcy- nie przechodzą na niego wygasłe, a nie wykreślone obciążenia własności! Przesłanki nabycia prawa od nieuprawnionego na podstawie treści księgi wieczystej:
- istnieje rozbieżność pomiędzy stanem prawnym materialnym a rzeczywistym Ale rękojmia daje pewność tylko co do tego, że osoba wpisana do księgi wieczystej jest osobą uprawnioną, nie daje natomiast pewności co do tożsamości tej osoby. Dlatego nabywa własność ten, kto zawarł umowę z rzekomym właścicielem, legitymującym się fałszywym dowodem.
- osoba uprawniona wg księgi wieczystej dokonuje czynności prawnej,
- na podstawie tej czynności następuje:
- nabycie własności i innych praw rzeczowych,
- innych rozporządzeń takim prawem, Zatem w wypadku np. zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości z osobą wpisaną do księgi wieczystej jako właściciel tej nieruchomości niezgodnie ze stanem prawnym rzeczywistym, dzierżawca nie uzyska prawa skutecznego względem rzeczywistego właściciela nieruchomości, tylko wobec nieuprawnionej osoby ujawnionej jako właściciel w księdze wieczystej.
- spełnienia świadczenia na rzecz osoby uprawnionej wg księgi wieczystej. Nie jest chroniony ten, kto uzyskał hipotekę przymusową lub ten, kto nabył przez zasiedzenie własność rzeczy obciążonej prawem rzeczowym nie ujawnionym w księdze wieczystej. Natomiast nabycie w drodze art. 64 jest nabyciem w drodze czynności prawnej- bo orzeczenie sądu zastępuje oświadczenie woli stron,
- nabycie nie ma miejsca pod tytułem ogólnym.
- czynność ta jest odpłatna Np. darowizna- tu należy dać pierwszeństwo interesom rzeczywiście uprawnionego przed interesem nabywcy, który nie świadczy żadnego ekwiwalentu,
- dobra wiara nabywcy NABYWCA W ZŁEJ WIERZE ( Art. 6 ust. 2 )- ten, kto wie, że treść księgi wieczystej jest niezgodna ze stanem prawnym rzeczywistym albo ten, kto z łatwością mógł się dowiedzieć. Jeśli wpis ma charakter deklaratoryjny- właściwa dla oceny dobrej wiary jest chwila nabycia prawa wpisanego, Jeśli wpis ma charakter konstytutywny- chwila złożenia wniosku, Jeśli rozporządzenie dochodzi do skutku po dokonaniu wpisu- dzień, w którym skutek nastąpił. Wyjątek:
- Art. 7- rękojmia nie działa przeciwko:
- prawom obciążającym nieruchomość z mocy ustawy, niezależnie od wpisu,
- prawu dożywocia,
- służebnościom ustanowionym na mocy decyzji właściwego organu administracji państwowej,
- służebnosciom drogi koniecznej albo ustanowionym w związku z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia. Takie prawa są skuteczne względem nabywcy, choćby nie były ujawnione w księdze wieczystej. Nie wygasają, choćby nie były wpisane do księgi wieczystej. Z uregulowania wynika, że przeciwko innym nie ujawnionym obciążeniom rękojmia nie działa, a nabycie nieruchomości następuje w stanie wolnym od wszelkich innych nie ujawnionych obciążeń. Dlatego tak ważne jest to, iż hipoteka dla powstania wymaga wpisu, bo gdyby nie wymagała, to wówczas wygasałaby tak jak zastaw- w każdym wypadku nabycia nieruchomości przez nabywcę, który działał w dobrej wierze.
- Art. 8- rękojmię wyłącza:
być złożone na piśmie, z podpisem urzędowo poświadczonym, podlega ono ujawnieniu w rejestrze okrętowym nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia zawiadomienia właściciela statku, chyba że właściciel wyraził zgodę na wcześniejszy termin.
- Przejęcie posiadania może nastąpić: a) przez samoistne działanie wierzyciela, b) przy udziale komornika na wniosek wierzyciela. Do wniosku należy dołączyć postanowienia izby morskiej, stwierdzające zgodność oświadczenia, o którym mowa wyżej z treścią umowy o przejęcie. Uprawnienia wierzyciela wobec przejętego w posiadanie statku:
- prawo do oddania go w posiadanie osobie trzeciej,
- prawo do wydzierżawienia lub wynajęcia statku w celu zaspokojenia zabezpieczonej wierzytelności z opłat za dzierżawę lub najem statku. Umowa o przejęcie może przewidywać, iż do wykonywania tych uprawnień potrzeba jest zgoda właściciela statku. B) UPOWAŻNIENIE DO SPRZEDAŻY STATKU ( Art. 86 ) - w celu zaspokojenia wierzytelności z jego sprzedaży.
- Sprzedaż statku następuje na wniosek wierzyciela hipotecznego po upływie terminu zaspokojenia wierzytelności. Wniosek powinien być złożony na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym, podlega ujawnieniu w rejestrze okrętowym, nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia zawiadomienia właściciela statku i organu rejestrowego, chyba że właściciel wyraził zgodę na wcześniejszy termin
- na co najmniej 7 dni przed datą sprzedaży wierzyciel hipoteczny powinien na piśmie zawiadomić innych wierzycieli hipotecznych o złożeniu wniosku o dokonanie sprzedaży statku. W braku zawiadomienia ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.
- sprzedaż przeprowadza notariusz lub komornik w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
- sprzedaż ma te same skutki prawne, co sprzedaż dokonane w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego. Przed podjęciem obu czynności wierzyciel hipoteczny powinien na piśmie zawiadomić właściciela statku i organ rejestrowy o zamierzonym podjęciu działań zmierzających do zaspokojenia jego roszczeń wynikających z ustanowionej hipoteki. Właściciel statku w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia, może:
- zaspokoić wierzyciela hipotecznego,
- wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie ( wymaga ono ujawnienia w rejestrze okrętowym ), że wierzytelność nie istnieje albo nie jest wymagalna w całości lub w części. Wniesienie powództwa powoduje zawieszenie prawa wierzyciela hipotecznego do zaspokojenia się do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Powstanie: USTANOWIENIE- umowa, której stronami są:
- wierzyciel,
- właściciel statku. Zasada: Oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu na jego statku hipoteki morskiej powinno być złożone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym ( Art. 77 ). Wyjątek: umowa o przejęcie ( zob. wyż. ). Charakter realny- konieczny jest konstytutywny wpis do rejestru okrętowego. ZOBOWIĄZANIA REALNE W STOSUNKU DO HIPOTEKI MORSKIEJ
- ius abutendi- Art. 81- wierzyciel może żądać
- niezwłocznego zaspokojenia z przedmiotu hipoteki lub,
- dodatkowego odpowiedniego zabezpieczenia, W przypadku,
- znacznego zwiększenia ryzyka związanego z eksploatację statku obciążonego,
- zwiększenie to jest świadome,
- powoduje pogorszenie sytuacji wierzyciela hipotecznego,
- pogorszenie jest istotne.
- ius disponendi: Zasada: jak przy hipotece Wyjątek:
- Art. 80- umowa o przeniesienie własności statku obciążonego na osobę zagraniczną ( w rozumieniu art. 4 ust. 3 Prawa działalności gospodarczej )- wymaga uprzedniej zgody wierzyciela hipotecznego wyrażonej w formie pisma z podpisem urzędowo poświadczonym.
XIII. DŁUG GRUNTOWY
Zmiany w kc- 244, 247 Zmiany w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, dodany dział II 1 "Dług gruntowy"- Art. 112^1 - 112 25. Zmiany wejdą w życie najprawdopodobniej 2007 r.
DŁUG GRUNTOWY- ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, przysługujące określonej osobie ( uprawnionemu ), na mocy którego uprawniony może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczensego właściciela nieruchomości.
**Konstrukcja długu gruntowego:
- ograniczone prawo rzeczowe;**
- UPRAWNIONY ( nie musi być to wierzyciel ),
- WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI OBCIĄŻONEJ, 2) przedmiot długu gruntowego: a) nieruchomość- nie może być łącznego długu gruntowego!
- DŁUG GRUNTOWY ŁĄCZNY może być kilka nieruchomości, ale tylko wtedy gdy jest to skutkiem podziału nieruchomości obciążonej długiem gruntowym- sytuacja wierzyciela jest identyczna jak przy hipotece,
- natomiast nie ma możliwości ustanowienia umownego długu gruntowego łącznego. b) ułamkowa część nieruchomości, jeśli stanowi udział współwłaściciela, c) użytkowania wieczyste ( obejmuje także budynki lub inne urządzenia na gruncie stanowiące własność wieczystego użytkownika ). 3) jest prawem samoistnym Jest to podstawowa i najważniejsza różnica pomiędzy długiem gruntowym a hipoteką. Los długu gruntowego nie zależy od istnienia jakiegokolwiek stosunku prawnego lub wierzytelności. Nie można ustanowić, a także przenieść/zmienić treści pod warunki. Z uwagi na tę szczególną cechę długu gruntowego, inaczej niż ma to miejsce w przypadku hipoteki, prawem tym mogą być w praktyce zabezpieczane do określonej wysokości różne, zmieniające się wierzytelności bez konieczności ustanawiania nowego prawa zabezpieczającego każdą z nich. Natomiast nie zmienia to społeczno- gospodarczej funkcji prawa- dług gruntowy służy przede wszystkim celom zabezpieczenia wierzytelności. Jednak samo powiązanie z wierzytelnością nie wynika z treści prawa rzeczowego, lecz może zostać wskazane przez strony w odrębnej umowie, która kreuje stosunek obligacyjny ( UMOWA ZABEPIECZAJĄCA ). Nie ma natomiast obowiązku, aby właściciel nieruchomości obciążonej każdą swoją wierzytelność zabezpieczał za pomocą długu gruntowego. Stronami są:
- uprawniony- wierzyciel,
- właściciel nieruchomości obciążonej długiem gruntowym- dłużnik Z tym że dwa stosunki- rzeczowy i obligacyjny są zupełnie od siebie niezależne! Wygaśnięcie takiego stosunku obligacyjnego nie spowoduje wygaśnięcia długu gruntowego. Wymogi:
- kazualność formalna i materialna- musi jednoznacznie wskazywać wierzytelność oraz stosunek prawny, z którego wierzytelność wynika.
- forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym,
- może określać cel ustanowienia bądź zakres wykonywania długu gruntowego ( istotne, gdy wysokość zabezpieczanej wierzytelności będzie niższa niż wartość długu gruntowe ), Skutki:
- umowa jest skuteczna względem nabywcy długu gruntowego. Zbywca ( czyli wierzyciel ) jest obowiązany powiadomić nabywcę o treści umowy, jeśli niedopełni obowiązku, jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.
- W razie wykonania zobowiązań wynikających z umowy, o której mowa w ust. 1, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać przeniesienia długu gruntowego na siebie lub wskazaną przez niego osobę trzecią.
