Prawo UE - Notatki - Prawo, Notatki z Prawoznawstwo

Pobierz Prawo UE - Notatki - Prawo i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

Prawo Unii Europejskiej

Wykład 2/04/

Prawo wspólnotowe, prawo UE

1. koncepcja prawa twardego - I filar, dotyczy tylko spraw gospodarczych oraz Schengen Achieve (przepływ osób)
2. prawo UE obejmuje 3 filary: wspólnotę gospodarczą, wspólna polityka zagraniczna i obrony, sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości (II i III filar: prawo miękkie > soft law). Pełna egzekwowalność tego prawa, sądy w krajach są odpowiedzialne za stosowanie tego prawa (chodzi o I filar). Jeżeli któreś z państw nie stosuje tego prawa, nic wielkiego się nie dzieje. Przestępczość > policje poszczególnych państw przekazują sobie informacje (sfera postulatywna, brak sankcji). System prawa wew. i prawa międzynarodowego publicznego (Hortley). Prawo UE to umowy międzynarodowe (Traktaty Rzymskie, Traktat Konstytucyjny dla UE), ale "wtłacza" się tam także prawo wewnętrzne. Instrumenty , którymi posługuje się prawo europejskie > z prawa wtórnego. Charakteryzujemy za pomocą: podmiotu, źródeł, zakresu przedmiotowego. Państwa, organizacje międzynarodowe o charakterze międzyrządowym. W prawie wew. oprócz osób prawnych - fizyczne (po ukończeniu 18 lat). W prawie UE: szerszy zakres przedmiotowy, państwa członkowskie, organizacje międzynarodowe, instytucje publiczno-prawne, specyficzne dla prawa UE: osoby fizyczne i prawne mogą być przedmiotami tego prawa: ZWIĘKSZONY ZAKRES PODMIOTÓW!

Podział pw? zakresu regulacji i charakteru prawa:

p. pierwotne : umowy międzynarodowe, wspólne uregulowania państw członkowskich (Wiedeńska konwencja w Sprawie Prawa Traktatu). Rozstrzyga kwestie sporne Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Co stanowi to prawo? Wszystkie umowy międzynarodowe:

• Traktat Paryski - Jednolity Akt Europejski,
• Traktaty Rzymskie - Traktat z Mastricht,
• Traktaty budżetowe - -II- Amsterdamski, Nicejski,
• wszystkie akty akcesyjne - umowy stowarzyszeniowe. Ogólne zasady prawa europejskiego (brak pełnego katalogu-otwarty: lex retro non agit, nad przestrzeganiem tych zasad czuwa ETS - obecnie tylko I filar.

p. wtórne (pochodne) - podstawowa zasada: żadna norma p. wtórnego nie powinna być sprzeczna ze źródłem p. pierwotnego: UE jest organizacją zrzeszającą SUWERENNE państwa. One określają zakres pewnych kompetencji przekazywanych UE. Instytucje UE w ramach tych kompetencji tworzą prawo wtórne. Akty prawa wtórnego dzielimy na te, które mają charakter wiążący (rozporządzenia - w całości eliminuje prawo wewnętrze, obowiązuję w całej Unii, np. cła, standardy czystości - zapewnia jednolitość prawa. Ale narusza suwerenność państw, nie każde jest w stanie od razu je realizować. dyrektywy - określają cel, zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz czas realizacji, np. wprowadzenie euro. Bierze pod uwagę możliwości państwa, realizację celów integracyjnych. Decyzje - wyroki ETS, Komisja Europejska. Zbliżone do rozporządzenia, ale mają charakter INDYWIDUALNY(a nie generalny). Akty prawa wtórnego niewiążące: zalecenia, opinie. Te poprzedzają zazwyczaj dyrektywy i decyzje.

ADRESACI:

• rozporządzenie: państwa są bezpośrednimi adreatami
• dyrektywy: państwa, decyzje tylko państwa. Akty prawne "sui generis" (o charakterze nienazwanym) - soft law: uchwały, rezolucje, deklaracje, wyjaśnienia, komunikaty, sprawozdania, programy, plany finansowe itd. np. strategia lizbońska.

Na podstawie aktów prawa pierwotnego można wydawać akty prawa wtórnego lub sui generis, wszystkie podlegają konroli z punktu widzenia legalności ETS. Grupy umów:

1. umowy zawierane przez samą Unię,
2. umowy zaiwierane między p. członkowskimi UE, np. konwencja brukselska z 1968 roku o jurydykcji cywilnej,
3. umowy unijne zawierane z organizacjami międzynarodowymi,
4. umowy "mixed agreement" (mieszane): wiele stron: wspólnoty, państwa europejskie, państwa członkowskie, inne państwa, np układ stowarzyszeniowy między EWWGiS, EurAtom, p. członkowskimi i Polską. Są zawierane tam, gdzie są kompetencje mieszane (i dla wspólnot i dla państw członkowskich)

AQUIS COMMUNAUTAIRE : dostosowanie prawa krajowego do wspólnotowego. Wspólnotowe aquis obejmuje: całe prawo wspólnotowe, traktaty pisanego prawa wspólnotowego, niepisane prawo pierwotne w postaci zasad, traktaty zewnętrznego prawa pochodnego i akty wewnętrzne prawa pochodnego, orzecznictwo ETS i wykładnia aktów prawnych.

Wykład 9/03/

Źródła prawa wspólnotowego, ale ni są to umowy prawa międzynarodowego, prawa pierwotnego, wtórnego, czy mixed agreement:

> umowy zawierane między państwami członkowskimi (art. 293 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej) - każde państwo może na drodze rokowań ustalić umowę z innym państwem dotyczącą spraw:

• eliminacja podwójnego opodatkowania (harmonizacja podatków nie jest jeszcze regulowana prawem wspólnotowym),
• międzynarodowy ruch osobowy,
• wzajemne uznawanie systemu rejestracji spółek itd.
• ograniczenie formalności uznawania orzeczeń sądowych (konstytucja brukselska z 1986r. o jurydykcji i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych), > umowy państw członkowskich z państwami trzecimi: przed wstąpieniem do UE i jako członka UE:
• fakt członkostwa kraju w UE nie eliminuje prawa do zawierania umów, chyba, że w sprawach zastrzeżonych dla Unii,
• umowy zawarte przed wstąpieniem - zawierają moc obowiązującą, ale jak są przepisy sprzeczne, państwa mają obowiązek stopniowego eliminowania tych sprzeczności (art. 307 Trakt. o UE). Nie ma jednak wskazań jak je eliminować.
• umowy zawarte po przystąpieniu: nie można zawierać umów w kwestiach zastrzeżonych dla UE, w pozostałych, nieregulowanych kwestiach można, pod warunkiem zgodności z prawem pierwotnym i wtórnym. Należy stosować zasadę SOLIDARNOŚCI i realizacji zasady współpracy (dobrej).

umowy p. członkowskich z organizacją międzynarodową (B. Centr?)

art. 214 Rada UE podejmuje większością kwalifikowaną decyzje, które mają moc wiążącą dla państw członkowskich.

brakuje czegoś

• prawo swobodengo nabycia nieruchomości,
• prawo wyboru miejsca zamieszkania,
• prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej (by w państwach trzecich nie było dyskryminacji obywateli UE, traktat z Mastricht, obywatel UE w danym okręgu konsularnym nie mający swego konsula, może zwrócić się do dowolnego konsula danego państwa członkowskiego i ten musi udzielić takiej samej opieki jak obywatelowi danego kraju - równoprawne traktowanie wszystkich obywateli Unii oraz zobligowanie państw do przekazywania sobie informacji),
• możliwość zwrócenia się do Europejskiego Ombudsmana. Żadne pańśtwo członkowskie nie może badać sposobu nabycia obywatelstwa danego państwa > traktowanie go jako obywatela UE. W Traktacie Amsterdamskim i Nicejskim nie ma już żadnych udogodnień dot. obywatelstwa. W załączniku dodano Kartę Praw Socjalnych. Prawo europejskie jest przestrzegane dzięki specyficznej działalności ETS:
• nie może ingerować w funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w krajach członkowskich,
• orzeczenia wstępne (prejudycjalne): sąd może zwrócić się do ETS z pyt. w jaki sposób można dany problem rozwiązać,
• odnośnie pyt. wstępnego każdy sąd bez względu na jakim szczeblu jest umiejscowiony może zapytać, czy właściwym będzie zastosowanie prawa wspólnotowego/krajowego, o kwestię ważności prawa wtórnego, o wykładnię prawa pierwotnego, wykładnia dot. przepisów statutów organów wspólnotowych,
• SN MUSI zapytać ETS o opinię,
• sposób formułowania pytań - generalny,
• jeżeli charakter orzeczeń innych organów niż sądy mają charakter podobny do orzeczeń sądów - mogą być przedmiotem pytania,
• nadzór ETS nad orzecznictwem sądów krajowych w kwestii stosowania prawa wspólnotowego,
• za pomocą orzeczenia wstępnego zyskujemy bezpośrednią interpretację norm prawa wspólnotowego,
• orzeczenia doprowadzają do uelastycznienia prawa wspólnotowego i zachowania autonomicznego charakteru sądów krajowych,
• GDY ZOSTANĄ UDZIELONE WYJAŚNIENIA ogólne, to tak jakby było wydane orzeczenie SN. ETS:
• instrumenty pozasądowe (negocjacje, usługi, mediacje) arbitraż, instrument sądowe (ETS),
• art. 36 i 38: podmioty mogące występować do ETS - klauzula fakultatywna: państwo musi się zgodzić na rozstrzygnięcie, z kim i jakie spory mają być rozstrzygnięte,
• ETS łączy wiele funkcji:

1. klasyczny krajowy TK,
2. wypełnianie luk prawnych powstałych w związku ze stosowaniem prawa, trzeba dbać o jednolitość orzeczeń (SN!). Najwyższa instytucja wszystkich krajów członkowskich,
3. orzekanie o sporach (funkcja klasycznego sądu) kogo dotyczy? podmioty uprzywilejowane, półuprzywilejowane, nieuprzywilejowane + inne podmioty.

Tytuł prawny jest niezbędny dla rozstrzygnięcia sprawy: I - państwa członkowskie , instytucje i organy wymienione w Traktacie o UE

• Komisja, Rada, Parlament.
• rozstrzyganie tylko spraw statutowych - II (Bank Centralny), III obywatele za pośrednictwem instytucji, np Ombudsmana
• przedmiotowy zakres orzeczenia: wszystkie sprawy związane z aquis communitare

• wspólna polityka zagraniczna/bezpieczeństwa 3-4%

Czy UE jest przygotowana na prowadzenie wspólnej pollityki zagranicznej (pod względem orgaznizacyjnym/strukturalnym)?

• szereg placówek:
  • przedstwicielstwa wspólnot w państwach członkowskich o szerokich kompetencjach (monitorowanie wykonywania polityk),
  • przedst. przy niektórych regionach,
  • • " - państw członkowskich przy wspólnocie,
  • • " - regionów bezpośrednio przy wspólnocie,
  • • " - UE w państwach trzecich,
  • • " - przy organizacjach międzynarodowych,
  • misje dla określonych spraw: pojedyncze (reprezentacja Komisji), wielostopniowe (reprezentacja Komisji, Rady, Państw - jeżeli przeprowadzane są negocjacje w sprawie zawarcia umowy międzynarodowej lub implikującej stanowisko UE wobec organizacji: Światowej Organizacji Handlu i OECD), - finansowanie z dodatkowego budżetu operacyjnego.

Skuteczność prawna aktów reprezentujących poszczególne państwa członkowskie:

• jeżeli p. członkowskie wydaje oświadczenie w swoim imieniu, nie jest to wiążące dla innych państw.

Wykład 10/04/

Czym aktualnie zajmuje się ETS?

(Niemożliwe jest odrzucenie Traktatu Akcesyjnego - można jedynie negocjować pewne kwoty albo korzystać z okresów przejściowych, o ile nie zostały one jeszcze zamknięte).

1. Sprawa z II 2004 (C297/04), orzeczenie wydano 10/11/2005,

• jedna z najszybciej zakończonych spraw,
• Komisja vs. RFN
• Niemcy obniżają akcyzę na alkohol i tytoń, wykorzystują lukę w dyrektywie Komisji na wysokość vat (22%) na wyroby tytoniowe,
• Komisja dała Niemcom 6 miesięcy na zmianę tej praktyki, nie zmieniły,
• Niemcy przegrały, kara 15 mln euro. 2. 04/2004, wyrok 27/10/
• orzeczenie prejudycjalne (skład 5 osobowy ETS),
• wniosek Sądu Prowincjonalnego w Antwerpii, spór między bankiem a urzędem podatkowym: jak obniżać VAT w przypadku czynności prawnych dot. obrotów papierami wartościowymi, jak odliczać VAT, gdy jeden z podmiotów jest tylko pośrednikiem,
• pytanie o interpretację dyrektywy dot. VAT, stanowisko ETS: w stosunku do pośrednika świadczącego usługi w stosunku do konsumenta finalnego (belgijski podmiot zarejestrowany w Belgii), nie płaci VAT, gdy transfer następuje poza granicami tego kraju - płaci. 3. 05/2004 wyrok 6/10/
• Komisja vs Hiszpania,
• w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest subsydiowanie pewnych towarów i usług, w pewnym okresie czasu, tylko w obrocie wewnętrznym, VAT tylko od kwoty podstawowej. Ale towary pojawiły się we Włoszech, Francji itd. Wbrew dyrektywie przegrana Hiszpanii, - 11 sędziów ETS: nieprawidłowe odlicznie VATu 4. - o orzeczenie wstępne zwrócił się komisarz w sprawie finansowej Unii (przeciwko biurowi podróży zarejestrowanemu na Wyspach Owczych - poza jurydykcją W.Bryt. i UE) Gdzie indziej siedziba, gdzie indziej majątek - chodziło o chęć nieodprowadzania VAT.
• czy sam komisarz może być traktowany jako podmiot uprzywilejowany? (tak)
• sposób pobierania VAT,
• ETS: biuro podróży jest zobowiązane płacić VAT od tego majątku, umieszczonego w UE. Za egzekucję odpowiedzialne jest państwo, na terenie którego działa firma. 5. 06/2003 wyrok 07/
• orzeczenie wstępne,
• 2 obywateli holenderskich przeciwko Ministrowi Finansów,
• sąd właściwy dla pozwanego - sąd w Hadze zwrócił się z pytaniem o możliwość odliczenia VAT od działalności prowadzonej przed wprowadzeniem euro w warunkach, gdy wcześniej obciążenie VATem było niższe?
• jeżeli osoby zainteresowane chciały dokonać rozliczenia - mogą odliczyć, jeżeli przyczyny zwłoki w zapłaceniu z ich winy - nie mogą odliczyć. 6. opodatkowanie nieruchomości,
• z sądu niedaleko Mastricht - pytanie wstępne,
• czy przepisy prawa krajowego dla osób z tylko 1 nieruchomością mogą być preferencyjne?
• ETS: można stosować specjalne preferencje, aczkolwiek sprawy te mogą być uzależnione od uregulowań konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

7. 03/2002, wyrok 04/

• kwestia podatków dotykających zasady "lex retro non agit",
• sprawa Holendrów vs Ministerstwo Finansów Holandii,
• zasada uzasadnionych oczekiwań prawnych (prawo do uzasadnionych oczekiwań w przysłości),
• ETS stwierdził, że w drodze wyjątku (wyj. długi proces legislacyjny dot. spraw finansowych) władze mogą dopuścić działanie prawa wstecz, gdy jakiś podmiot próbuje ten proces wykorzystywać dla swoich korzyści.

Najważniejze sprawy i najwięcej => gospodarcze i podatkowe. Najwięcej spraw wnoszą państwa Zachodniej Europy, najczęściej rozstrzygane są sprawy państwo - podmiot uprzywilejowany. Mniej jest orzeczeń prejudycjalnych.

8 Watykan i kościoły chrześcijańskie były przygotowane do integracji europejskiej. JP II ją popierał, Watykan ma nawiązane stosunki dyplomatyczne z Brukselą, wielopoziomową komunikacją. W Traktacie z Mastricht nie była zagwarantowana instytucjonalna ochrona kościoła - to niepokoiło Watykan. JP II naciskał na tę ochronę. Sprawę tę załatwił ówczesny kardynał Ratzinger. Unormowanie tej kwestii miało nastąpić w Traktacie Amsterdamskim, potem konstytucyjnym. Ale został odrzucony.

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI (Luxemburg)

Trybunał jest usytuowany ponad państwami i instytucjami wspólnotowymi, ma charakter niepolityczny. Podstawą funkcjonowania > Traktat o UE (art. 220-224, 226-245), Statut i Regulamin.

Funkcje ETS

1. gwarancyjna: gwarant wspólnego porządku prawnego,
2. sądowa: rozstrzyganie sporów między państwami; państwami a instytucjami wspólnotowymi; pomiędzy instytucjami. Po Nicei: rozpatruje sprawy wniesione wyłącznie przez instytucje, Bank Centralny, państwa członkowski. Sprawy wnoszone przez osoby fizyczne i prawne rozpatruje Sąd I instancji. ?) interpretacyjna: zapewnia jednolitą wykładnię prawa wspólnotowego i jednolite stosowanie przez wszystkie podmioty. ?) integracyjna: promowanie integracji europejskiej, wzmacnianie federalnych elementów prawa wspólnotowego, zwiększenie zakresu kompetencji instytucji UE, promowanie wartości europejskich. Trybunał ma charakter sądu krajowego, ponieważ:

• jego jurydykcja jest obligatoryjna,
• oprócz państw sądzi także osoby fizyczne i prawne,
• jego wyroki (?)

Trybunał sprawuje 6 typów jurydykcji: międzynarodowa, konstytucyjna, administracyjna, cywilna, prejudcjalna, apelacyjna.

W skład Trybunału wchodzi 25 sędziów (każde państwo posiada 1 sędziego - od Nicei). Organami pomocniczymi są rzecznicy generalni (8). Ich zadaniem jest przedkładanie wniosków, prezentowanie ich w czasie posiedzeń Trybunału > co ma ułatwić wydawanie wyroków. Rzecznicy pełnią jeden z modeli: adwokacki, sędziowski, badawczy. Kadencja sędziów trwa 6 lat, a po jej zakończeniu mogą być wybierani ponownie, kadencja rzeczników jest taka sama. Co 3 lata następuje wymiana 1/2? składu. Sędziowie i rzecznicy są mianowani przez rządy państw członkowskich "za wspólną zgodą". Kryteria doboru: niezależność, kwalifikacje merytoryczne, nie mogą oni pełnić funkcji politycznych/rządowych. Zakończenie kadencji następuje: po upływie 6 lat, śmierci, dobrowolnej rezygnacji, usunięcia ze stanowiska.

Organy wewnętrzne: PRZEWODNICZĄCY - wybierają spośród siebie sędziowie na 3 - letnią kadencję, pełni funkcje administracyjne, przewodniczy posiedzeniom plenarnym; SEKRETARZ - wybierają sędziowie na 6 lat. Trybunał określa jego status i kompetencje. Prowadzi on księgi sądowe, rozsyła dokumenty sędziom i stronom, kontrasygnuje dokumenty. POSIEDZENIE PLENARNE - wszyscy sędziowie, na wniosek jednego z podmiotów uprzywilejowanych (strona w postępowaniu), art. 16 Traktatu Nicejskiego: posiedzenie plenarne zwoływane będzie w celu rozpatrywania ważnych spraw kadrowych: dymisja ombudsmana, członka Komisji, audytora. IZBY STAŁE - powoływane w celu skrócenia czasu rozpatrywania skarg. W skład Izby (powoływanej przez sędziów) wchodzi 3-5 sędziów. Powstają w celu prowadzenia postępowań przygotowawczych lub rozpatrywania spraw. Traktat Nicejski przewiduje utworzenie WIELKIEJ IZBY - 11 sędziów, zwoływana na wniosek państwa członkowskiego lub instytucji będącej stroną, tak jak na posiedzenie plenarne.

PROCEDURA: Strony są reprezentowane przez pełnomocników:

• państwa lub instytucje powinny być reprezentowane przez "agentów" dyplomatycznych (zazwyczaj są to prawnicy),
• inne strony są reprezentowane przez adwokatów (bądź nauczycieli akademickich z prawem prowadzenia wykładów)