Prezentacja o Janie Hetmanie Tarnowskim, Prezentacje z Historia

Pobierz Prezentacja o Janie Hetmanie Tarnowskim i więcej Prezentacje w PDF z Historia tylko na Docsity!

HETMAN JAN

TARNOWSKI –

PREZENTACJA

KIM BYŁ JAN HETMAN TARNOWSKI?

• Jan Amor Tarnowski herbu Leliwa, łacińska forma nazwiska Joannes Tarnovius (ur. 1488 w Tarnowie I zmarł 16 maja 1561 w Wiewiórce) – pamiętnikarz, teoretyk wojskowości, mówca, kasztelan krakowski od 1536, wojewoda krakowski od 1535, wojewoda ruski od 1527, kasztelan wojnicki od 1522, starosta sandomierski, lubaczowski, stryjski,

KIEDY SIĘ URODZIŁ

• Jan Amor Tarnowski urodził się w 1488 roku w zamku rodowym Leliwitów na Górze św. Marcina w Tarnowie. Nieznana jest niestety dokładna data urodzin „Krakowczyka”, jak nazwano przyszłego hetmana.

WŁAŚCICIEL MIASTA I DÓBR TARNOWSKICH

Gospodarzem Tarnowski był doskonałym. Miał poważne osiągnięcia w ulepszaniu administracji we własnych dobrach i królewszczyznach, w podnoszeniu zamożności swoich miast i wsi. Sam czerpał z nich duże dochody. Przedstawiając postać hetmana Jana Tarnowskiego jako właściciela miasta i dóbr tarnowskich, nie sposób nie wspomnieć choćby krótko o jego karierze politycznej i wojskowej. Kariera hetmana, odwiedzanie grodu tarnowskiego przez rodzinę królewską, znamienitych polityków i wojskowych oraz przedstawicieli kultury renesansowej wyraźnie przybliżały miasto współczesnym, promowały go i wpływały na jego wszechstronny rozwój. Hetman wzorem swoich poprzedników starał się również wykazywać dużą zapobiegliwość w zapewnieniu miastu świetności.

RODZEŃSTWO

Z pierwszego małżeństwa ojca Jan miał dwóch braci – Jana Aleksandra i Jana Amora późniejszy wojewoda ruski i sandomierski (zmarły w 1915) oraz trzy siostry – Elżbietę, Zofię (została zakonnicą) i Katarzynę żonę Stanisława Kmity pana Nowego Wiśnicza. Matka również posiadała dzieci po pierwszym mężu Stanisławie Tęczyńskim. Były to cztery córki – Barbara, Agnieszka Beata, Elżbieta i Dorota. Rodzoną starszą siostrą Jana była Zofia, poślubiona później przez Stanisława Szczęsnego Ligęzę, burgrabiego zamku królewskiego.

MAŁŻEŃSTWA HETMANA

• Jan Tarnowski był trzykrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Barbara z Tęczyna, córka Mikołaja wojewody ruskiego, herbu Topór. Z nią miał dwóch synów: Jana Aleksandra, zmarłego w niemowlęctwie i Jana Amora, który poświęcił się stanowi duchownemu. Był proboszczem krakowskim, proboszczem kolegiaty tarnowskiej i sekretarzem królewskim. Z drugą żoną Beatą Odrowążówną hetman rozwiódł się krótko po ślubie (córka Jana wojewody ruskiego, herbu Odrowąż). Zofia Szydłowiecka herbu Odrowąż, córka Krzysztofa Szydłowieckiego kasztelana krakowskiego i kanclerza wielkiego koronnego, była trzecią żoną Tarnowskiego. Mieli kilkoro dzieci, wszystkie jednak pomarły w niemowlęctwie. Przeżyło tylko dwoje: córka Zofia, poślubiona przez księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego marszałka ziemi wołyńskiej i wojewodę kijowskiego oraz syn Jan Krzysztof, sekretarz królewski, kasztelan wojnicki, starosta sandomierski, stryjski i doliński, wielka nadzieja hetmana, jedyny spadkobierca i dziedzic ojcowskiej fortuny.

POCHODZENIE HETMANA

• Hetman Jan Tarnowski wywodził się z rodu Leliwitów, którego początki historyczne sięgają XIII w. Założycielem rodu był Spycimir, który za czasów Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego odegrał znaczącą rolę polityczną, doszedł do wysokich godności i osiągnął najważniejszy w ówczesnych czasach urząd w państwie – kasztelanię krakowską. Od Spycimira biorą początek trzy rodziny magnackie Melsztyńscy, Jarosławscy i Tarnowscy.

O HERBIE Z RODU Z KTÓREGO WYWODZIŁ SIĘ

JAN

• Herbem rodu jest Leliwa – złota gwiazda nad złotym półksiężycem na niebieskim tle. Do dzisiaj Leliwa jest herbem Tarnowa i wielu miejscowości w Polsce i na Ukrainie

PODRÓŻE

• W 1518 decyduje się na podróż do Ziemi Świętej, droga do niej wiedzie przez Rzym, gdzie został przyjęty przez papieża Leona X. W Palestynie odwiedził wszystkie ważniejsze miejsca związane z osobą Chrystusa a w Jerozolimie, nawiedziwszy bazylikę Grobu Pańskiego, pasowany został na rycerza Grobu Chrystusowego. W czasie trwania tej podróży Tarnowski pisał dziennik, stanowiący jeden z najstarszych polskich diariuszów pielgrzymki do Ziemi Świętej.

BITWY W KTÓRYCH BRAŁ UDZIAŁ HETMAN

• W roku 1509 bierze udział w bitwie z Mołdawianami pod Chocimiem, w roku 1512 w dniu 28 kwietnia walczy w bitwie pod Łopusznem (znana także jako bitwa pod Wiśniowcem), gdzie wojska polsko- litewskie pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Kamienieckiego i hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego rozbiły wojska tatarskie. W roku 1514 bierze udział w słynnej bitwie pod Orszą stoczonej w dniu 8 września pomiędzy wojskami polsko-litewskimi a wojskami rosyjskimi która skończyła się całkowitym pogromem wojsk moskiewskich.

BITWA POD OBERTYNEM

• Bitwa pod Obertynem – bitwa rozegrana 22 sierpnia 1531 niedaleko wioski Obertyn pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Amora Tarnowskiego, a armią mołdawską, na której czele stał władca Mołdawii Piotr Raresz, zwany Petryłą.

MURAL JANA TARNOWSKIEGO

• Budynek przy Polnej 11, na którego ścianie powstał mural z hetmanem Janem Tarnowskim, znajduje się na terenie Osiedla Grabówka, tuż przy granicy ze Starówką. Autorką malowidła jest Anna Kropiowska.Mural ten powstał w oparciu o grafikę Wojciecha Gersona z XIX wieku

NOWA TABLICA UPAMIĘTNIAJĄCA TRIUMF

HETMANA JANA TARNOWSKIEGO

• Tablicę ufundowały wspólnie samorządy miasta i powiatu. Zostanie uroczyście odsłonięta na miejscu bitwy w najbliższą niedzielę. O bitwie pod Obertynem przypomina wprawdzie kurhan i ustawiony na nim krzyż z metalową tablicą (przytwierdzoną do niego w 1931 roku - w 400. rocznicę potyczki), jednak jej stan jest bardzo zły.

ELEGIA KOCHANOWSKIEGO NA ŚMIERĆ JANA

TARNOWSKIEGO A IDEAŁ PRAWEGO MĘŻA

• Obraz etycznej drogi, jaką powinien kroczyć prawy mąż (vir bonus) jako obywatel Rzeczypospolitej, a szczególnie mąż stanu, daje Kochanowski w drugiej elegii z Księgi IV. Jest ona utworem upamiętniającym śmierć hetmana Jana Tarnowskiego. Kochanowski odrzuca jednak schemat opłakiwania i nastrój żałoby, ponieważ wyraża przekonanie, że los bohatera potoczył się szczęśliwie:
• Łez lał nad tobą, Tarnowski, nie będę, Ni nad twym losem łkał pieśnią żałobną, Bo żyjesz, z oków śmiertelnych wyrwany, Mieszkasz w wyniosłym niebieskim pałacu. Nie ma tam nigdy zimy i chmur nie ma, Jest wieczna światłość, nocy nieznająca.