Przebieg i znaczenie mitozy, Schematy z Biologia

Pobierz Przebieg i znaczenie mitozy i więcej Schematy w PDF z Biologia tylko na Docsity! Przebieg i znaczenie mitozy Wprowadzenie Przeczytaj Animacja Sprawdź się Dla nauczyciela Mitoza, zwana także kariokinezą somatyczną, jest procesem podziału jądra komórkowego, prowadzącym do powstania dwóch jąder potomnych. Każde z nich otrzymuje zestaw chromosomów identyczny pod względem ich liczby (ploidalności) jak ten, który zawierało jądro komórkowe przed podziałem. Umownie terminem „mitoza” określa się także cały podział komórki, w trakcie którego po kariokinezie, czyli podziale jądra komórkowego, dochodzi do cytokinezy – podziału cytoplazmy, prowadzącej bezpośrednio do powstania dwóch komórek potomnych. Twoje cele Opiszesz przebieg poszczególnych faz mitozy. Wyjaśnisz biologiczne znaczenie mitozy. Podział mitotyczny komórek wierzchołka korzenia. Powiększenie: 400×. Źródło: Pixabay, domena publiczna. Przebieg i znaczenie mitozy Przebieg mitozy To pierwszy etap podziału jądra komórkowego. Podczas profazy następuje stopniowa kondensacja chromatyny w chromosomy. Zaczyna się tworzyć zbudowane z mikrotubul wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne). W komórkach zwierząt i roślin niższych centrosomy oddalają się od siebie, a między nimi rozciągają mikrotubule. Spada też tempo syntezy RNA i białka. Schemat przebiegu mitozy Podział mitotyczny komórki zwierzęcej. Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Profaza Prometafaza Metafaza Anafaza Telofaza Ciekawostka Odkrycie mitozy w latach 80. XIX w. jest związane głównie z pracami Wacława Mayzla, Edwarda A. Strasburgera, Ottona Bütschliego oraz Walthera Flemminga. Ostatni z wymienionych badaczy uogólnił wyniki badań w tym zakresie (także własnych) i w 1882 r. wprowadził termin „mitoza”. Znaczenie mitozy Mitoza umożliwia rozmnażanie bezpłciowe wegetatywne, np. podział komórki protistów, wytwarzanie zarodników grzybów tzw. mitospor. Napędza wzrost i rozwój organizmu (gdy w szybkim tempie przybywa nowych komórek – np. rozwój zarodka z zygoty). Odgrywa rolę w regeneracji organizmu, w którym to procesie zniszczone komórki zastępowane są nowymi. Słownik astrosfera centrosom wraz z promieniście rozchodzącymi się krótkimi mikrotubulami; struktura ta pojawia się we wczesnej profazie; jej rola polega na wyznaczaniu biegunów wrzeciona podziałowego centromer (łac. centrum – środek, gr. méros – część) część chromosomu odpowiedzialna za segregację chromosomów podczas podziału komórki (mitozy i mejozy); utrzymuje kontakt pomiędzy chromatydami siostrzanymi, aż do ich rozdzielenia podczas anafazy; w regionie centromeru znajdują się sekwencje wiążące białka tworzące kinetochor (struktura umożliwiająca połączenie chromatydy z mikrotubulami wchodzącymi w skład wrzeciona podziałowego) centrosom organizator mikrotubul, rejon komórki występujący w komórkach zwierzęcych i roślin niższych, w którym położone są dwie centriole chromatyna (gr. chrṓma – barwa) interfazowa postać chromosomów, kompleks DNA i białek chromosomy (gr. chrṓma – barwa, sṓma – ciało) struktury zawierające materiał genetyczny komórki; stanowią jednostki segregacji w podziale jądra komórkowego cytokineza etap w procesie podziału komórki polegający na podziale cytoplazmy; następuje po podziale jądra komórkowego (kariokineza); w komórkach zwierzęcych polega na przewężaniu się komórki w wyniku kurczenia się pierścienia złożonego z filamentów aktynowych i miozynowych, ostatecznie rozdzielającego komórkę na dwie potomne; u roślin proces ten kończy wytworzenie nowej ściany komórkowej cytoszkielet wewnątrzkomórkowy system białkowych struktur zapewniający przestrzenną i dynamiczną organizację cytoplazmy jąderko struktura występująca w większości jąder komórkowych eukariontów (jąderka brak m.in. w plemnikach i mikronukleusach orzęsków); stanowi produkt aktywności określonych regionów jąderkotwórczych chromosomów; jest zbudowane z białek, RNA i rDNA; główną funkcją jąderka jest synteza i obróbka rRNA, a także formowanie podjednostek rybosomów jądro komórkowe organella zawierająca główny zasób informacji genetycznej (ok. 99%) zakodowanej w DNA, który w połączeniu z białkami tworzy chromatynę kinetochor białkowa płytka znajdująca się na chromosomach po obu stronach centromeru, do której podczas podziału jądra komórkowego przyczepiają się włókienka (mikrotubule) wrzeciona kariokinetycznego, łącząc go z biegunem wrzeciona; odgrywa ważną rolę w przemieszczaniu się chromosomów w trakcie metafazy i anafazy komórka diploidalna komórka, która zawiera podwójny zestaw (liczbę) chromosomów (2n) komórka haploidalna komórka, która zawiera pojedynczy zestaw (liczbę) chromosomów (1n) komórka somatyczna Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Wskaż wszystkie procesy, podczas których zachodzi mitoza. regeneracja uszkodzonych tkanek namnażanie wirusów rozmnażanie bezpłciowe koniugacja pantofelków koniugacja bakterii tworzenie gamet człowieka wzrost organizmu Ćwiczenie 2 Źródło: wikipedia.org, domena publiczna. Uporządkuj poniższe ilustracje zgodnie z kolejnością zachodzenia poszczególnych faz mitozy.        輸 輸 Ćwiczenie 3 Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Prawda Fałsz Komórki haploidalne mogą dzielić się mitotycznie. Mitoza składa się z interfazy i fazy M, w której występują kariokineza i cytokineza. Duplikacja centrioli zachodzi w fazie G cyklu komórkowego. 1 Ćwiczenie 4 Uzupełnij poniższy tekst właściwymi określeniami. Mitoza to proces, w którym z komórki diploidalnej powstają komórki . Jeśli liczbę cząsteczek DNA oznaczy się literą c, a liczbę chromosomów literą n, to w porównaniu do fazy G pod koniec fazy S występuje liczba c i liczba n. Następnie, gdy w profazie w komórce jest 4c i 2n, po zakończeniu podziału mitotycznego każda z komórek potomnych ma . 1 haploidalne cztery podwojona 1c i 1n podwojona 2c i 2n 4c i 4 n diploidalne 4c i 2n taka sama dwie taka sama       輸 醙 Ćwiczenie 5 Przyporządkuj poniższe sformułowania do odpowiednich faz mitozy. Profaza Metafaza Anafaza Telofaza Ćwiczenie 6 Spośród podanych komórek człowieka wybierz te, dla których charakterystyczny jest brak powrotu do podziałów po wejściu w fazę G . osteocyty komórki macierzyste erytrocyty komórki tłuszczowe komórki nabłonkowe leukocyty płytki krwi 0        醙 醙 Dla nauczyciela Autor: Zuzanna Szewczyk Przedmiot: biologia Temat: Przebieg i znaczenie mitozy Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe IV. Podziały komórkowe. Uczeń: 4) przedstawia znaczenie mitozy i mejozy w zachowaniu ciągłości życia na Ziemi; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe IV. Podziały komórkowe. Uczeń: 4) opisuje przebieg kariokinezy podczas mitozy i mejozy; 7) przedstawia znaczenie mitozy i mejozy w zachowaniu ciągłości życia na Ziemi; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii. Cele operacyjne ( językiem ucznia): Opiszesz przebieg poszczególnych faz mitozy. Wyjaśnisz biologiczne znaczenie mitozy. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: z użyciem komputera; rozmowa kierowana; ćwiczenia interaktywne; mapa myśli; śniegowa kula. Formy pracy: praca indywidualna; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; arkusze papieru A1 i A3, flamastry. Przebieg lekcji Faza wstępna: 1. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‐materiału. 2. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo „mitoza”. Rozdaje uczniom karteczki i prosi ich o podanie definicji tego terminu na podstawie informacji zapamiętanych z przeczytanego wstępu. Uczniowie nie mogą korzystać z e‐materiału. Zapisują definicję, a następnie łączą się w pary, odczytują sobie nawzajem swoje opisy i dyskutują, tworząc wspólną definicję. Pary łączą się w czwórki. W ten sposób uczniowie w grupach ustalają wspólną definicję, którą zapisują na dużej kartce A4. Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, w razie potrzeby naprowadza, udziela podpowiedzi. Grupy odczytują swoje definicje. Nauczyciel weryfikuje je. 3. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w tekście otwierającym e‐materiał. Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz animacją zawartą w e‐materiale. 2. Każda grupa losuje nazwę fazy mitozy (tak, by grupy nie widziały, co wylosowały pozostałe zespoły) i rysuje obraz schematyczny komórki znajdującej się w tej fazie. Po zakończeniu pracy grupy wywieszają plakaty i numerują je (w taki sposób, by numery nie odzwierciedlały kolejności faz mitozy). 3. Następnie uczniowie mają za zadanie w ciągu 3 min obejrzeć plakaty, nie kontaktując się ze sobą, i przyporządkować numerom nazwę fazy mitozy, którą rozpoznają na schemacie. Po zakończeniu pracy następuje wspólne omówienie zadania, ze szczególną dbałością, by uczniowie, podając swoje odpowiedzi, uzasadniali, po czym rozpoznali, że dany schemat przedstawia określoną fazę mitozy. 4. Uczniowie rysują schematy w swoich zeszytach. 5. Uczniowie, pozostając w grupach, wykonują ćwiczenia nr 7 i 8. Następnie wskazany zespół prezentuje przygotowane odpowiedzi. Klasa ocenia ich poprawność. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości. Faza podsumowująca: 1. Wybrana osoba losuje kartkę z jednym z kluczowych zagadnień poznanych w czasie lekcji (zob. materiały pomocnicze). Układa pytanie do wylosowanego zagadnienia. Ochotnicy odpowiadają na nie. Osoba, która poprawnie udzieli odpowiedzi, losuje kolejną kartkę i układa do niej pytanie. 2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej. Praca domowa: Przeanalizuj animację przedstawiającą przebieg mitozy, a następnie wykonaj odnoszące się do niej polecenia. Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 6. Materiały pomocnicze: Załącznik 1. Zagadnienia do losowania Plik o rozmiarze 169.56 KB w języku polskim Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji: Nauczyciel może wykorzystać animację także na innych lekcjach poświęconych mitozie, np. Figury mitotyczne i mejotyczne oraz Porównanie mejozy i mitozy.