przebieg postępowania administracyjnego, Prezentacje z Postępowanie administracyjne

Pobierz przebieg postępowania administracyjnego i więcej Prezentacje w PDF z Postępowanie administracyjne tylko na Docsity! PRZEBIEG POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO mgr Adam Domański Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądownictwa Administracyjnego WPAiE UWr I. Informacje ogólne (pojęcie postępowania administracyjnego, rodzaje, tryb i stadia postępowania administracyjnego), II. Wszczęcie postępowania administracyjnego, III. Dowody i postępowanie wyjaśniające, IV. Zawieszenie postępowania administracyjnego, V. Decyzja administracyjna, milczące załatwienie sprawy, umorzenie postępowania administracyjnego. Spis treści ◦ Postępowanie ogólne – regulowane przepisami k.p.a., w tym trybie rozpoznawane i rozstrzygane jest większość spraw administracyjnych (np. sprawa zmiany imienia lub nazwiska, sprawy pozwoleń budowlanych, sprawy wywłaszczenia nieruchomości itp.); ◦ Postępowanie szczególne – postępowanie, w którego trybie rozpoznawane i rozstrzygane są sprawy określonego rodzaju (np. postępowanie podatkowe regulowane przepisami Ordynacji podatkowej). I. Rodzaje postępowania administracyjnego 1. Postępowanie główne – jego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygniecie sprawy w trybie i formie, które wyznaczają przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego. W jego ramach wyróżniamy: a. postępowanie przed organem I instancji, b. postępowanie przed organem II instancji, które inicjowane jest wniesieniem odwołania przez uprawniony podmiot; 2. Postępowania nadzwyczajne (nadzwyczajne tryby postępowań) – jego celem jest przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym. Byt prawny tych postępowań zależy od uprzedniego przeprowadzenia postępowania głównego, zakończonego wydaniem decyzji. Na system nadzwyczajnych trybów postępowania składają się: a. postępowanie w przedmiocie wznowienia postępowania, b. postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji, c. postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi. I. Tryby postępowania administracyjnego ◦ Stadium wstępne: czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe, które mają na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania w określonej sprawie administracyjnej, ◦ Stadium postępowania wyjaśniającego: czynności procesowe, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania określonej normy prawa materialnego, ◦ Stadium podjęcia decyzji: rozstrzygnięcie, będącej przedmiotem postępowania sprawy indywidulanej konkretnej osoby UWAGA! Stadia dotyczą zarówno postępowania głównego, jak i postępowania toczącego się w nadzwyczajnych trybach! I. Stadia postępowania administracyjnego a. Na mocy art. 61 § 4 k.p.a. o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie; b. nadto, na mocy art. 183 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny; c. na podstawie art. 31 § 4 k.p.a. organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny. II. Wszczęcie postępowania – obowiązek zawiadomienia o wszczęciu postępowania Przypadki wszczęcia postępowania z urzędu (emanacja zasady oficjalności): 1. organ działa z własnej inicjatywy – organ zainicjuje postępowanie na skutek własnych informacji, kontroli wewnętrznej albo z inicjatywy organu nadzoru, 2. z żądaniem wszczęcia postępowania dotyczącego określonej osoby lub określonych osób występują podmioty na prawach strony (takie jak: organizacja społeczna, RPO, RPD, prokurator), 3. wszczęcie postępowania z urzędu następuje na skutek skargi powszechnej wniesionej przez osobę trzecią (art. 233 zd. 2 k.p.a.): Jeżeli skarga taka pochodzi od innej osoby, może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, chyba że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony. II. Wszczęcie postępowania z urzędu UWAGA! Przepisy k.p.a nie określają w sposób jednoznaczny momentu wszczęcia postępowania z urzędu. W orzecznictwie NSA utrwalony został pogląd, że ustalenie daty wszczęcia postępowania zainicjowanego w takim trybie wymaga ustalenia daty pierwszej czynności dokonanej przez organ w danej sprawie, w stosunku do strony postępowania pod warunkiem, że o czynności tej stronę poinformowano. Mniej rozpowszechniony, ale również spotykany w literaturze jest pogląd, że datą wszczęcia postępowania z urzędu jest moment zawiadomienia strony o takiej inicjatywie organu. Jednakże, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia, a datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania. Kolejnym wyjątkowym przypadkiem jest to, gdy z żądaniem wszczęcia postępowania występuje organizacja społeczna, wówczas organ wydaje stosowne postanowienie, co wynika z dyspozycji art. 31 § 2 k.p.a. II. Wszczęcie postępowania z urzędu Prawidłowo wniesione podanie wywołuje skutek w postaci wszczęcia postępowania administracyjnego z dniem jego doręczenia organowi. *** Jednakże, zgodnie z art. 61a k.p.a gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Przepis art. 61 § 5 stosuje się odpowiednio. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania służy zażalenie. II. Wszczęcie postępowania na żądanie strony Art. 61a k.p.a. – z orzecznictwa Przez "inne uzasadnione przyczyny" uniemożliwiające wszczęcie postępowania administracyjnego należy rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania. Przykładowo chodzi o sytuacje gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialno-prawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym lub w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy albo w sprawie takiej zapadło już rozstrzygnięcie. Analizowany przepis art. 61a § 1 k.p.a. stanowi zatem podstawę prawną do odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego m.in. w sytuacji, gdy kierowane do organu administracji publicznej żądanie dotyczy sprawy już wcześniej rozstrzygniętej (tożsamość sprawy). (vide: wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 17 maja 2017 r., II SA/Go 9/17, LEX nr 2290628) Uchybienia i braki formy procesowej podania można podzielić na: ◦ usuwalne (art. 64 § 2 k.p.a.), które mogą być usunięte np. poprzez: a. sprecyzowanie żądania, b. dołączenie dokumentów c. złożenie przez stronę wyjaśnień, d. uiszczenie wymaganych opłat i opłacenie z góry kosztów postępowania (art. 261 § 1 k.p.a.) ◦ nieusuwalne (art. 64 § 1 k.p.a.): Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania. II. Wszczęcie postępowania na żądanie strony Art. 66. [Wielość żądań w podaniu] § 1. Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu, i poinformuje go o treści § 2. Do zawiadomienia stosuje się odpowiednio przepis art. 65 § 1a. § 2. Odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w § 1, w terminie czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania. § 3. Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. § 4. Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy. II. Wszczęcie postępowania – przestrzeganie właściwości Współuczestnictwo materialne w postępowaniu administracyjnym – wielość stron w jednej sprawie administracyjnej. Zachodzi wtedy, gdy w postępowaniu rozstrzygana jest sprawa administracyjna tożsama pod względem podmiotowym, której rozstrzygnięcie ukształtuje sytuację wielu podmiotów. Kryterium decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wielością stron w jednej sprawie, będzie kryterium wpływu ukształtowania sytuacji prawnej jednego podmiotu na sytuację prawna innego podmiotu. Jedna sprawa = jedna decyzja Współuczestnictwo formalne: W sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony - art. 62 k.p.a. Wiele spraw = wiele decyzji II. Wszczęcie postępowania – współuczestnictwo materialne i formalne Postępowanie dowodowe (wyjaśniające) służy ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Pojęcie faktu należy przy tym rozumieć możliwie najszerzej. Chodzić tu będzie więc nie tylko o zdarzenia, które odbyły się w danym miejscu i w danym czasie, ale także o zamiar, dobrą czy złą wolę osoby, poczytalność, świadomość, posiadane przez kogoś informacje (wiedzę). Fakty, które są badane i ustalane, mogą być ujmowane kinetycznie lub statycznie. III. Dowody i postępowanie wyjaśniające – informacje ogólne cz. 1 Zgodnie z art. 75 § 1 k.p.a jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. K.p.a. przyjmuje otwarty katalog środków dowodowych! III. Dowód w rozumieniu k.p.a. 1. Kryterium sposobu zetknięcia się organu z faktem będącym przedmiotem dowodu: a. środki dowodowe bezpośrednie (np. oględziny), b. środki dowodowe pośrednie (np. zeznania świadków, opinie biegłych itp.); 2. Kryterium rodzaju źródła informacji: a. środki dowodowe osobowe (ustne i pisemne, tj. jak zeznania świadków, opinie biegłych itp.), b. środki dowodowe rzeczowe (np. oględziny ciała ludzkiego), c. środki dowodowe mieszane (?); III. Klasyfikacja środków dowodowych cz. 1 3. Kryterium dopuszczalności przeprowadzenia danego środka dowodowego: a. środki dowodowe podstawowe, b. środki dowodowe posiłkowe (dopuszczalność ich przeprowadzenia wymaga spełnienia dodatkowych przesłanek, np. przesłuchanie stron); 4. Kryterium regulacji prawnej środków dowodowych: a. środki dowodowe nazwane (uregulowane w k.p.a.), b. środki dowodowe nienazwane (nieuregulowane w k.p.a.). III. Klasyfikacja środków dowodowych cz. 2 Świadkiem jest pewna osoba fizyczna, która występuje w postępowaniu administracyjnym dotyczącym sprawy administracyjnej innej osoby, w celu złożenia zeznań o faktach spostrzeżonych lub o faktach, o których się dowiedziała od innej osoby. Świadek musi więc posiadać wiedzę o faktach, które mają istotne znaczenie w zakresie ustalenia stanu faktycznego sprawy innego podmiotu. III. System środków dowodowych: dowód z zeznań świadków Art. 82. [Niemożność bycia świadkiem] Świadkami nie mogą być: 1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń (przyczyna faktyczna niemożności bycia świadkiem), 2) osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy (przyczyna prawna), 3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi (przyczyna prawna). Nadto, zgodnie z art. 83 § 4 k.p.a. mediator nie może być przesłuchany w charakterze świadka co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że uczestnicy mediacji zwolnią go od obowiązku zachowania tajemnicy mediacji (przyczyna prawna). III. System środków dowodowych: dowód z zeznań świadków Art. 83. [Prawo odmowy zeznań i prawo odmowy odpowiedzi na pytania] § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. § 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. § 3. Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. III. System środków dowodowych: dowód z zeznań świadków Oględziny polegają na dokonaniu przez organ administracji publicznej bezpośrednich spostrzeżeń za pomocą określonego zmysłu (węch, smak, dotyk, słuch, wzrok) co do właściwości określonego przedmiotu. Oględziny stanowią bezpośrednie zetknięcie się przez organ ze źródłem informacji o faktach sprawy. Oględzin dokonuje się w siedzibie organu albo poza tą siedzibą. *** Szczególną formą oględzin jest eksperyment dowodowy, który polega na sztucznym stworzeniu jakiejś sytuacji faktycznej, a następnie dokonuje się oględzin tak stworzonej sytuacji i na tej podstawie wyciąga się wnioski co do słuszności albo niesłuszności pewnych hipotez, założeń dowodowych. III. System środków dowodowych: dowód z opinii oględzin Zgodnie z art. 50 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika, na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych. Na ww. mocy tego przepisu organ może wezwać także do udziału w oględzinach przedmiotu w połączeniu z jego okazaniem (przedstawieniem). Jednakże, na mocy art. 85 § 2 k.p.a, jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin. III. System środków dowodowych: dowód z opinii oględzin Art. 86. [Przesłuchanie strony] Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracji publicznej dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Do przesłuchania stron stosuje się przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu. III. Przesłuchanie stron, wyjaśnienia stron, oświadczenia stron Środki dowodowe nienazwane to środki dowodowe, które powstają z uwagi na rozwój nauki, techniki i wiedzy. Muszą przyczyniać się do wykrycia prawdy obiektywnej i nie być sprzeczne z prawem. Do tej kategorii zalicza się dowody z filmów, utrwalonego obrazu telewizyjnego, z fotokopii, planów, rysunków, płyt, taśm dźwiękowych, przyrządów utrwalających lub przenoszących obrazy lub dźwięki, maszynowe wypisy urządzeń liczących, określających liczbę rozmów telefonicznych i wykazujących wysokość należnej opłaty. Uwaga! Na gruncie k.p.a. należą do środków dowodowych nienazwanych także opinie instytutu naukowego lub naukowo-badawczego, które na gruncie k.p.c. oraz k.p.k stanowią środek dowodowy nazwany. III. Środki dowodowe nienazwane 1. Fundamentalną zasadą dla postępowania dowodowego jest zasada prawdy obiektywnej (art. 7 in medio k.p.a.): W toku postępowania organy administracji publicznej z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. 2. Zasada dysponowania zakresem postępowania dowodowego przez prowadzący postępowanie organ (zasada oficjalności postępowania dowodowego): Art. 77 § 1 k.p.a. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Organ określa zakres postępowania dowodowego w drodze postanowienia. Zgodnie z art. 77 § 2 k.p.a. organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. Postanowienie dowodowe nie jest zaskarżalne zażaleniem, można je zaskarżyć jedynie w odwołaniu od decyzji. Z zasady oficjalności postępowania dowodowego wynika obowiązek organu rozpatrzenia całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Organ musi więc nie tylko uwzględnić wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu, ale także okoliczności towarzyszące przeprowadzeniu dowodów, jeżeli mają one znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. III. Zasady postępowania dowodowego 3. Zasada domniemania ustaleń stanu faktycznego na korzyść strony Art. 81a. § 1. Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się: 1) jeżeli w sprawie uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich; 2) jeżeli przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów; 3) jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego; 4) w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych. III. Zasady postępowania dowodowego 8. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym ◦ Strona ma prawo do czynnego udziału w ustaleniu stanu faktycznego poprzez prawo do żądania przeprowadzenia dowodów w sprawie oraz poprzez prawo do wypowiedzenia się w sprawie przeprowadzonych dowodów, a także prawo do udziału w czynnościach postępowania dowodowego; ◦ Art. 78. [Wnioski dowodowe strony] § 1. Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. § 2. Organ administracji publicznej może nie uwzględnić żądania (§ 1), które nie zostało zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, jeżeli żądanie to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, chyba że mają one znaczenie dla sprawy. ◦ Art. 79. [Udział strony w postępowaniu dowodowym] ◦ § 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem. ◦ § 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia. III. Zasady postępowania dowodowego 8. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym cz. 2 ◦ Prawo do wypowiedzenia się w sprawie przeprowadzonych dowodów: Art. 81 k.p.a.: Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2. Prawo wypowiedzenia się jest prawem strony postępowania, którym rozporządza ona według własnego uznania. Jeżeli z niego skorzysta, jej wypowiedź powinna być utrwalona w protokole sporządzonym przez organ i przez nią podpisanym. ◦ Art. 79a. [Obowiązek wskazania niespełnionych przesłanek do wydania decyzji zgodnej z żądaniem strony; przedkładanie dodatkowych dowodów] § 1. W postępowaniu wszczętym na żądanie strony, informując o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, organ administracji publicznej jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony. Przepisy art. 10 § 2 i 3 stosuje się. § 2. W terminie wyznaczonym na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, strona może przedłożyć dodatkowe dowody celem wykazania spełnienia przesłanek, o których mowa w § 1. III. Zasady postępowania dowodowego Art. 89. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy administracyjnej] § 1. Organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek strony, w toku postępowania rozprawę, w każdym przypadku gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania lub gdy wymaga tego przepis prawa. § 2. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. *** Ważne! Są więc cztery przypadki, gdy organ musi przeprowadzić rozprawę: a. przyspieszy to lub uprości postępowanie, b. wymaga tego przepis prawa, c. istnieje potrzeba uzgodnienia interesów stron d. jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. Nieprzeprowadzenie rozprawy, gdy wymaga tego przepis prawa, stanowi rażące naruszenie prawa. W pozostałych przypadkach będzie to naruszenie prawa procesowego. III. Rodzaje postępowania wyjaśniającego: Rozprawa Art. 93. [Prowadzenie rozprawy administracyjnej] Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego. *** Rozprawa administracyjna składa się z dwóch części: a. wstępnej: otwarcie i ustalenie, czy stawiły się osoby wezwane, a także stwierdzenie, czy nie ma podstaw do odroczenia rozprawy, Zgodnie z art. 94. § 1 k.p.a. nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia. Jednakże § 2 tegoż art. wskazuje, że kierujący rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.; b. właściwej: Art. 95. § 1 k.p.a: Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się co do wyników postępowania dowodowego. § 2. Kierujący rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i stronom pytania, jeżeli nie mają one istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania. III. Rodzaje postępowania wyjaśniającego: Rozprawa Art. 96. [Policja sesyjna] Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie. III. Rodzaje postępowania wyjaśniającego: Rozprawa Jeżeli nie zachodzi obowiązek przeprowadzenia rozprawy w sprawie, postępowanie wyjaśniające będzie mieć formę postępowania gabinetowego. Taka forma postępowania wyjaśniającego jest mniej sformalizowana niż rozprawa. Jednak obowiązują w nim zasady postępowania dowodowego. W związku z tym strona musi mieć zapewniony czynny udział we wszystkich czynnościach tego postępowania. W tej formie postępowania wyjaśniającego dominuje zasada pisemności nad zasadą ustności. Postępowanie gabinetowe jest najczęściej prowadzone wtedy, gdy do udowodnienia stanu faktycznego wystarczające są dokumenty. III. Rodzaje postępowania wyjaśniającego: Postępowanie gabinetowe Art. 96b. [Zawiadomienie o możliwości przeprowadzenia mediacji w postępowaniu administracyjnym] § 1. Organ administracji publicznej, z urzędu lub na wniosek strony, zawiadamia strony oraz organ, o którym mowa w art. 106 § 1, w przypadku gdy ten organ nie zajął stanowiska, o możliwości przeprowadzenia mediacji. § 2. We wniosku strona może wskazać mediatora. § 3. W zawiadomieniu o możliwości przeprowadzenia mediacji organ administracji publicznej zwraca się do stron o: 1) wyrażenie zgody na przeprowadzenie mediacji, 2) wybranie mediatora - w terminie czternastu dni od dnia doręczenia zawiadomienia. § 4. Zawiadomienie o możliwości przeprowadzenia mediacji zawiera pouczenie o zasadach prowadzenia mediacji oraz ponoszenia jej kosztów. Art. 96c. [Brak zgody na przeprowadzenie mediacji w postępowaniu administracyjnym] Mediacji nie przeprowadza się w przypadku niewyrażenia zgody na przeprowadzenie mediacji w terminie, o którym mowa w art. 96b § 3. III. Mediacja Art. 96d. [Skierowanie sprawy do mediacji w postępowaniu administracyjnym] § 1. Jeżeli uczestnicy mediacji wyrazili zgodę na przeprowadzenie mediacji, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji. Postanowienie doręcza się stronom oraz organowi, o którym mowa w art. 106 § 1. § 2. W postanowieniu o skierowaniu sprawy do mediacji wskazuje się mediatora wybranego przez uczestników mediacji, a jeżeli uczestnicy mediacji nie wybrali mediatora, wskazuje się mediatora wybranego przez organ administracji publicznej, posiadającego odpowiednią wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach danego rodzaju. Art. 96e. [Odroczenie rozpatrzenia sprawy skierowanej do mediacji] § 1. Organ administracji publicznej, kierując sprawę do mediacji, odracza rozpatrzenie sprawy na okres do dwóch miesięcy. § 2. Na zgodny wniosek uczestników mediacji lub z innych ważnych powodów termin określony w § 1 może zostać przedłużony, nie dłużej jednak niż o miesiąc. § 3. W przypadku nieosiągnięcia celów mediacji określonych w art. 96a § 3 w terminie, o którym mowa w § 1 albo 2, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o zakończeniu mediacji i załatwia sprawę. III. Mediacja Art. 96f. [Mediator w postępowaniu administracyjnym] § 1. Mediatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych, w szczególności mediator wpisany na listę stałych mediatorów lub do wykazu instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego, prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego, lub na listę prowadzoną przez organizację pozarządową lub uczelnię, o której informację przekazano prezesowi sądu okręgowego. § 2. W przypadku gdy organ prowadzący postępowanie jest uczestnikiem mediacji, mediatorem może być wyłącznie osoba wpisana na listę stałych mediatorów lub do wykazu instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego, prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego, lub mediator wpisany na listę prowadzoną przez organizację pozarządową lub uczelnię, o której informację przekazano prezesowi sądu okręgowego. § 3. Mediatorem nie może być pracownik organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie. Art. 96g. [Obowiązek zachowania bezstronności] § 1. Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji i niezwłocznie ujawnić okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwość co do jego bezstronności, w tym odpowiednio okoliczności, o których mowa w art. 24 § 1 i 2. § 2. Mediator odmawia przeprowadzenia mediacji w przypadku wątpliwości co do jego bezstronności i niezwłocznie zawiadamia o tym uczestników mediacji oraz organ administracji publicznej, jeżeli nie jest on uczestnikiem mediacji. III. Mediacja Art. 96m. [Protokół z przebiegu mediacji] § 1. Mediator sporządza protokół z przebiegu mediacji. § 2. Protokół z przebiegu mediacji zawiera: 1) czas i miejsce przeprowadzenia mediacji; 2) imiona i nazwiska (nazwy) oraz adresy (siedziby) uczestników mediacji; 3) imię i nazwisko oraz adres mediatora; 4) dokonane ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy; 5) podpis mediatora oraz uczestników mediacji, a jeżeli którykolwiek z uczestników mediacji nie może podpisać protokołu, wzmiankę o przyczynie braku podpisu. § 3. Mediator niezwłocznie przedkłada protokół z przebiegu mediacji organowi administracji publicznej w celu włączenia go do akt sprawy i doręcza odpis tego protokołu uczestnikom mediacji. III. Mediacja III. Mediacja Art. 96n. [Załatwienie sprawy administracyjnej zgodnie z ustaleniami mediacji] § 1. Jeżeli w wyniku mediacji zostaną dokonane ustalenia dotyczące załatwienia sprawy w granicach obowiązującego prawa, organ administracji publicznej załatwia sprawę zgodnie z tymi ustaleniami, zawartymi w protokole z przebiegu mediacji. § 2. Do akt postępowania nie włącza się dokumentów i innych materiałów, które nie znajdują się w aktach postępowania, ujawnionych w toku mediacji przez jej uczestników, jeżeli te dokumenty i materiały nie stanowią podstawy do załatwienia sprawy zgodnie z ustaleniami zawartymi w protokole z przebiegu mediacji. III. Postępowanie uproszczone Ważne! Postępowania uproszczonego nie wolno mylić z postępowaniami uproszczonymi o charakterze administracyjnym, do których należy postępowanie w przedmiocie wydawania zaświadczeń i postępowanie skargowo-wnioskowe. Przedmiotem postępowania uproszczonego jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy decyzją administracyjną. Postępowanie to jest regulowane art. 163b-163g k.p.a. III. Postępowanie uproszczone Art. 163d. [Odejście od trybu administracyjnego postępowania uproszczonego] Jeżeli uwzględnienie nowych okoliczności powołanych przez stronę w toku postępowania jest istotne dla wyniku tego postępowania, a ich uwzględnienie doprowadzi do jego przedłużenia, organ administracji publicznej w dalszym ciągu prowadzi postępowanie z pominięciem przepisów niniejszego rozdziału, o czym niezwłocznie informuje stronę. Art. 163e. [Ograniczone postępowanie dowodowe] § 1. Postępowanie dowodowe jest ograniczone do dowodów zgłoszonych przez stronę, łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania, oraz dowodów możliwych do ustalenia na podstawie danych, którymi dysponuje organ prowadzący postępowanie. § 2. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym nie stosuje się przepisu art. 81 (możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów). III. Postępowanie uproszczone Art. 163f. [Uzasadnienie decyzji administracyjnej wydanej w postępowaniu uproszczonym] Uzasadnienie decyzji wydanej w postępowaniu uproszczonym może ograniczać się do wskazania faktów, które organ administracji publicznej uznał za udowodnione, oraz przytoczenia przepisów prawa stanowiących podstawę prawną decyzji. Art. 163g. [Zaskarżanie postanowień wydanych w postępowaniu uproszczonym] Postanowienia wydane w postępowaniu uproszczonym można zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji, z wyjątkiem postanowień wydanych po wydaniu decyzji, postanowień o zawieszeniu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania oraz postanowień, w odniesieniu do których możliwość ich zaskarżenia przewidują przepisy szczególne. IV. Zawieszenie postępowania administracyjnego Art. 97. [Przesłanki obligatoryjnego zawieszenia postępowania z urzędu] § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie: 1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony albo zarządcy sukcesyjnego do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105); 2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony; 3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych; 3a) w razie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, gdy postępowanie toczyło się z udziałem zarządcy sukcesyjnego, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłego do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105); 4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd; 5) na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w przypadku gdy stroną postępowania jest podmiot w restrukturyzacji, o którym mowa w art. 2 pkt 44 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2019 r. poz. 795, z późn. zm.). § 2. Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, o których mowa w § 1 pkt 1-4, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony. § 3. Organ administracji publicznej podejmie postępowanie, o którym mowa w § 1 pkt 5, na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. IV. Zawieszenie postępowania administracyjnego Art. 101. [Forma zawieszenia postępowania] § 1. O postanowieniu w sprawie zawieszenia albo podjęcia postępowania organ administracji publicznej zawiadamia strony. § 2. W przypadku zawieszenia postępowania na żądanie strony lub jednej ze stron (art. 98 § 1) organ pouczy je o treści przepisu art. 98 § 2. § 3. Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania albo odmowy podjęcia zawieszonego postępowania służy stronie zażalenie. *** Art. 103. [Skutki zawieszenia postępowania] Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kodeksie. IV. Zawieszenie postępowania administracyjnego Obowiązki organu administracji publicznej podczas zawieszenia postępowania: ◦ podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkód do dalszego prowadzenia postępowania(art. 99 i 100 § 1 k.p.a.); ◦ rozstrzygnięcie sprawy w ramach prowizorium administracyjnego, gdy strona mimo wezwania pozostaje bezczynna (art. 100 § 3 k.p.a.); ◦ podjęcie czynności niezbędnych do zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także poważnej szkodzie dla interesu społecznego (art. 102 k.p.a.); ◦ respektowanie normy prawnej, że podczas zawieszenia nie biegną terminy kodeksowe (art. 103 k.p.a.); o podjęcie zawieszonego postępowania z urzędu lub na wniosek, gdy ustaną przyczyny zawieszenia (art. 97 § 2 k.p.a.). Rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, zebraniu i ocenie materiału dowodowego organ administracji publicznej, kierując się wyrażoną w art. 7 k.p.a. zasadą prawdy obiektywnej i ukonstytuowaną w art. 80 k.p.a. zasadą swobodnej oceny dowodów oraz pamiętając o tym, że wszystkie środki dowodzenia wykorzystane w sprawie mają równą moc dowodową, powinien rozstrzygnąć sprawę administracyjną w jednej z prawnych form orzekania w postępowaniu administracyjnym. V. Decyzja administracyjna: rodzaje ◦ Decyzje merytoryczne - rozstrzygają sprawę co do jej istoty (vide: art. 104 § 1 k.p.a. in principio); ◦ Decyzje niemerytoryczne - w inny sposób kończą sprawę w danej instancji – art. 104 § 2 k.p.a. in fine (np. decyzja o umorzeniu postępowania); ◦ Decyzje częściowe – dopuszczalne, gdy przedmiot sprawy jest podzielny w ten sposób, że niektóre elementy stanu faktycznego i prawnego mogą dać podstawę do konkretyzacji indywidualnych praw lub obowiązków przed zakończeniem wszystkich czynności postępowania (vide: art. 104 § 2 k.p.a.) V. Decyzja administracyjna Art. 107. [Elementy składowe decyzji administracyjnej] § 1. Decyzja zawiera: 1) oznaczenie organu administracji publicznej; 2) datę wydania; 3) oznaczenie strony lub stron; 4) powołanie podstawy prawnej; 5) rozstrzygnięcie; 6) uzasadnienie faktyczne i prawne; 7) pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania; 8) podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji; 9) w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego - pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy. § 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja. V. Decyzja administracyjna Ważne!!! Minimum elementów, które musi zawierać akt, aby można było mówić o decyzji administracyjnej: ◦ oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt, ◦ wskazanie adresata aktu, ◦ rozstrzygnięcie o istocie sprawy, ◦ podpis osoby reprezentującej organ administracji. V. Milczące załatwienie sprawy Ważne! Milczące załatwienie sprawy jest prawną formą załatwienia sprawy administracyjnej, równorzędną z załatwieniem sprawy w drodze decyzji administracyjnej (vide: M. Szewczyk, Milczące załatwienie sprawy, ZNSA 2019/5; odmiennie zob. np. M. Klonowski [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak- Sudyka, Warszawa 2019, uwagi do art. 122a). *** Art. 122a. [Uznanie sprawy za załatwioną milcząco - przesłanki] § 1. Sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. § 2. Sprawę uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi administracji publicznej albo innym terminie określonym w przepisie szczególnym organ ten: 1) nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo 2) nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda). V. Milczące załatwienie sprawy Art. 122b. [Dzień wydania decyzji lub postanowienia albo wniesienia sprzeciwu] Za dzień wydania decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, o której mowa w art. 122a § 2 pkt 1, albo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 122a § 2 pkt 2, uznaje się dzień: 1) nadania sprzeciwu, decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe albo 2) doręczenia za pokwitowaniem sprzeciwu, decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przez pracowników organu administracji publicznej lub inne upoważnione osoby, albo 3) wprowadzenia sprzeciwu, decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie do systemu teleinformatycznego w przypadku, o którym mowa w art. 391. V. Milczące załatwienie sprawy Art. 122c. [Dzień milczącego załatwienia sprawy; bieg terminów] § 1. Milczące załatwienie sprawy następuje w dniu następującym po dniu, w którym upływa termin przewidziany do wydania decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie albo wniesienia sprzeciwu. W przypadku gdy organ przed upływem terminu do załatwienia sprawy zawiadomi stronę o braku sprzeciwu, milczące załatwienie sprawy następuje w dniu doręczenia tego zawiadomienia. § 2. Jeżeli podanie nie spełnia wymagań wskazanych w przepisach lub jest konieczne doprecyzowanie treści żądania, stosuje się przepis art. 64. Termin, o którym mowa w art. 122a § 2, biegnie od dnia uzupełnienia braków lub doprecyzowania treści żądania. § 3. Jeżeli w sprawie, która może być załatwiona milcząco, organ odwoławczy wydał decyzję na podstawie art. 138 § 2, termin, o którym mowa w art. 122a § 2, biegnie od dnia doręczenia organowi pierwszej instancji akt sprawy wraz z tą decyzją. Art. 122d. [Wyłączenie czynnego udziału strony i obowiązku wskazania stronie niespełnionych lub niewykazanych przesłanek od niej zależnych; wstrzymanie biegu terminu] § 1. Do spraw załatwianych milcząco nie stosuje się przepisów art. 10 i art. 79a. § 2. Zawieszenie postępowania administracyjnego wstrzymuje bieg terminu, o którym mowa w art. 122a § 2. V. Milczące załatwienie sprawy Zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy potwierdza istnienie stanu prawnego, nie zaś stanu faktycznego. Stan prawny potwierdzony zaświadczeniem polega na tym, że z dniem wskazanym w zaświadczeniu organ administracji publicznej załatwił sprawę administracyjną w sposób milczący, uwzględniając w całości żądanie strony. W zaświadczeniu należy bowiem wskazać m.in. treść rozstrzygnięcia sprawy załatwionej milcząco. Treścią rozstrzygnięcia jest treść tożsama z żądaniem strony (ewentualnie treścią doprecyzowaną - art. 122c § 2). Co istotne, nie ma tu zastosowania art. 217 § 2 k.p.a., ponieważ strona, której sprawę załatwiono milcząco, może żądać wydania stosownego zaświadczenia bez konieczności wykazywania swojego interesu prawnego w urzędowym poświadczeniu milczącego załatwienia sprawy ani też wskazywania przepisu prawa, który wymaga urzędowego potwierdzenia, że sprawa została załatwiona milcząco. Organ administracji publicznej nie może zatem odmówić wydania zaświadczenia na tej podstawie, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 217 § 2 k.p.a. (vide: wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2011 r., VI SA/Wa 2150/20, LEX nr 3199972) V. Umorzenie postępowania Podstawa normatywna: Art. 105 k.p.a. § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. § 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym. V. Umorzenie postępowania - rodzaje ◦ Umorzenie obligatoryjne – gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe w całości lub w części (art. 105 § 1 k.p.a.): ◦ Bezprzedmiotowość: ◦ Podmiotowa – brak podmiotu postępowania (np. śmierć strony jeśli sprawa była osobiście z nią związana, np. wpis na listę aplikantów adwokackich). To także brak organu, jeżeli w toku postępowania organ okazał się niewłaściwy, to umarza on postępowanie. Możliwa jest także likwidacja organu; ◦ Przedmiotowa – brak przedmiotu postępowania, np. nastąpiła zmiana przepisów prawnych i sprawa nie jest już sprawą administracyjną, tylko np. cywilną; ◦ Umorzenie fakultatywne – (art. 105 § 2 k.p.a.). Uzależnione jest od uznania organu. Przesłanki umorzenia fakultatywnego: ◦ jeżeli wystąpi o to strona, która żądała wszczęcia postępowania (przepis ten nie ma zastosowania przy postępowaniach wszczętych z urzędu), ◦ nie sprzeciwiają się temu inne strony (pod warunkiem, że istnieją); ◦ nie zagraża to interesowi społecznemu. Podczas nauki do kolokwium proszę zwrócić również uwagę na zagadnienia związane z: (1) ◦ terminami załatwiania spraw administracyjnych (art. 35 i art. 185 § 1 k.p.a.), ◦ obowiązkiem organu zawiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie (art. 36 k.p.a.), ◦ środkami zwalczania bezczynności (art. 37 k.p.a.), ◦ odpowiedzialnością pracownika za zwłokę (art. 38 k.p.a.), ◦ sposobami obliczania terminów (art. 57 § 1-4 k.p.a.), ◦ zachowaniem terminu (art. 57 § 5 k.p.a.), ◦ trybem przywrócenia terminu (art. 58-60 k.p.a.), Podczas nauki do kolokwium proszę zwrócić również uwagę na zagadnienia związane z: (2) Czynnościami techniczno-procesowymi postępowania administracyjnego, takimi jak: ◦ doręczenia pism procesowych (art. 39-49b k.p.a.), ◦ wezwania i instytucja pomocy prawnej (art. 50-56 k.p.a.), ◦ prowadzenie metryki sprawy (art. 66a k.p.a.), ◦ sporządzanie protokołów i adnotacji (art. 67-72 k.p.a.), ◦ dopuszczanie stron do akt sprawy (art. 73-74a k.p.a.). ◦ Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, 1491), ◦ B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. 17, Warszawa 2021, ◦ B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, wyd. 19, Warszawa 2021, ◦ J. Rychlik (wybór orzecznictwa), Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 8, Warszawa 2020, ◦ M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2020, Źródła