Przemiany polityczne, społeczne i gospodarcze w Polsce po 1989 roku
Polska przed 1989
W latach 1952-1989 państwo polskie przyjmowało oficjalną nazwę Polska Rzeczpospolita
Ludowa. Wielu ludziom kojarzy się to najbardziej z jedzeniem oraz produktami użytku codziennego
na kartki, biedą. Kryzys gospodarczy i braki w
zaopatrzeniu sprawiały, że tam, gdzie pojawiał się
potrzebny towar ustawiała się kolejka ludzi
chętnych do zakupu. Kolejki te przyjmowały
rozmiary niespotykane po tym okresie. Było to
wynikiem tego, że gospodarka w Polsce, podobnie jak
w innych krajach dawnego bloku wschodniego, była
nierynkowa i zdominowana przez sektor państwowy, a zwłaszcza przez wielką państwową własność.
Państwo dotowało i regulowało zarówno sferę produkcji jak i konsumpcji. Czyniło to gospodarkę
mało elastyczną i nieefektywną. Producenci nie kierowali się realnym popytem, tylko odgórnymi
nakazami. Powszechne były przerosty zatrudnienia w przedsiębiorstwach państwowych. Cały system
był ponadto nastawiony na produkcję antyimportową, istniał powszechny protekcjonizm państwowy
– stawki celne i inne ograniczenia praktycznie uniemożliwiały sprowadzanie na większą skalę
towarów z zagranicy.
Wielkie zmiany
W wyniku porozumień Okrągłego Stołu, 4 czerwca 1989 roku odbyły się w Polsce pierwsze
częściowo wolne wybory. Premierem
pierwszego niekomunistycznego rządu w
powojennej historii Polski został Tadeusz
Mazowiecki. Stanowisko ministra finansów
powierzył on Leszkowi Balcerowiczowi. Rząd
zdecydował się na szybkie wprowadzenie
programu mającego ustabilizować sytuację
ekonomiczną w Polsce oraz na
transformację polskiej gospodarki do
systemu wolnorynkowego.
Bardzo istotnym elementem zmian ustrojowych było wprowadzenie samorządu
terytorialnego – decentralizacja dotychczas silnie scentralizowanej władzy. Powstały samorząd
terytorialny na mocy ustawy z 8 marca 1990 r. stał się samodzielny funkcjonalnie i finansowo. Zmiany
dot. samorządu terytorialnego były kontynuowane także w późniejszych latach i zaowocowały
powstaniem powiatów i reorganizacją województw. Pierwsze wybory samorządowe odbyły się 27
maja 1990 r.
W trakcie obrad Okrągłego Stołu w 1989 r. znaczną wagę przywiązano do ustaleń
gospodarczych. Ich ogólne postanowienia dotyczyły m.in. konieczności rozwoju samorządności i
partycypacji pracowniczej, rozwoju stosunków rynkowych, swobodnego rozwoju struktury
własnościowej i innych. Ważnym elementem było wprowadzenie tzw. planu Balcerowicza, czyli
pakietu dość radykalnych, wielopłaszczyznowych reform, nastawionych na szybki ratunek gospodarki
polskiej, w tym na osiągnięcie wzrostu gospodarczego. Choć reformy te ogólnie skończyły się
