Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

PRZYCZYNY WYBUCHU PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ, Streszczenia z Historia

1. Anna Siwek. Zespół Szkół w Gardnie. PRZYCZYNY WYBUCHU. PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ. Z początkiem XX wieku Europa stała w zenicie własnej kariery ...

Typologia: Streszczenia

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

lord_of_dogtown
lord_of_dogtown 🇵🇱

4.3

(22)

118 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz PRZYCZYNY WYBUCHU PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ i więcej Streszczenia w PDF z Historia tylko na Docsity! 1 Anna Siwek Zespół Szkół w Gardnie PRZYCZYNY WYBUCHU PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ Z początkiem XX wieku Europa stała w zenicie własnej kariery politycznej i tworzyła centrum polityczne i gospodarcze świata. Dwie kolejne wojny światowe pozbawiły jej tej uprzywilejowanej pozycji. Na pytanie, kto ponosi winę za wybuch pierwszej wielkiej katastrofy ubiegłego stulecia, wojny z roku 1914, nie znaleziono jeszcze definitywnej odpowiedzi. Zapoczątkowane jeszcze w XVIII wieku procesy rozwoju nowoczesnej świadomości pośród większości narodów europejskich uzyskały dodatkowe impulsy w wyniku radykalnych przekształceń społecznych i gospodarczych oraz konfliktów politycznych XIX wieku. Dla krajów uprzemysłowionych najważniejsze stało się zapewnienie dopływu surowców oraz organizacja rynków zbytu dla swych produktów, których produkowano coraz więcej w wyniku postępów rewolucji przemysłowej. Tak narodził się kolonializm. Kraje europejskie liczyły, że ekspansja kolonialna pozwoli na wzmocnienie ich potęgi i zapewni podniesienie poziomu życia wszystkich mieszkańców. W miarę jak zaczął się kurczyć obszar poddany władzy poszczególnych krajów kolonialnych, konflikty o opanowanie regionów jeszcze wolnych stawały się coraz ostrzejsze.Dążenie do potęgi i ekspansji, charakterystyczne dla epoki schyłku XIX wieku, a określane mianem imperializmu, miało jeszcze jeden istotny aspekt, w postaci rozkwitu fałszywie pojmowanej dumy narodowej, przeświadczenia o wyższości jednego narodu nad innym i pragnienia wywyższania się kosztem innych. Dla ówczesnych imperiów europejskich kwestia rozwoju i uzyskania przewagi wojskowej nad sąsiadami była sprawą kluczową. Stagnacja w rozumieniu kreatorów polityki imperialnej oznaczać miała jedynie upadek i katastrofę. Taka filozofia była katalizatorem tworzenia się postaw roszczeniowych w stosunkach między państwami oraz dążenia do jak największych cesji terytorialnych. Rywalizacja o wpływy i prestiż w świecie nie przeszkadzały krajom europejskim zawierać przymierza na wypadek wojny. Najważniejsze z nich to: Trójprzymierze z 1882 roku zawarte między Niemcami, Austro- Węgrami i Włochami i Trójporozumienie podpisane w 1907 roku przez Francję, Anglię i Rosję. Mimo iż nikt nie chciał wojny, 2 niewielu było takich, którzy chcieli uczynić wszystko, aby do wojny nie doszło. W myśl ówczesnych doktryn politycznych wojna uważana była za ostateczne, ale słuszne rozwiązanie polityczne. Poza tym siła militarna danego państwa była najlepszym środkiem narzucenia swej wyższości w konkurencji międzynarodowej. Zbrojenie się stało się więc sprawą najważniejszą. Wprowadzono powszechny obowiązek wojskowy, opracowano system rezerw materiałowych oraz szczegółowe plany działań wojennych na wypadek konfliktu. Rozwój technologiczny i organizacyjny doprowadził do utworzenia sztabów generalnych z precyzyjnymi harmonogramami mobilizacji i działań ofensywnych. Armie i marynarki wojenne doszły do olbrzymich rozmiarów. Lądowe armie Francji i Niemiec podwoiły swoją liczebność w latach 1870-1914. Wyścig zbrojeń morskich był szczególnie widoczny pomiędzy Wielka Brytanią i Niemcami. W 1889 Anglia wypracowała doktrynę „Two Powers Standard”, wg której aby zapewnić sobie panowanie na morzu musiała posiadać flotę większą niż dwie największe połączone ze sobą floty innych państw. To sprawiło, że doszło do opracowania nowych modeli okrętów wojennych przez Johna Fishera w 1906 - tzw. drednotów. Wojna rosyjsko-japońska w 1905 ukazała siłę nowoczesnej floty i skłaniała mocarstwa europejskie do budowania coraz mocniej opancerzonych i uzbrojonych w działa o wielkich kalibrach jednostek. Gdy Wielka Brytania zwiększyła produkcję okrętów wojennych, Niemcy w odpowiedzi natychmiast uczyniły to samo i też wdrożyły do produkcji drednoty. Koszty zbrojeń stawały się coraz uciążliwsze i Rosja (jako pierwsza) zaproponowała międzynarodową konferencję, mająca na celu zmniejszenie tego obciążenia. W 1899 roku 26 państw spotkało się Hadze by dyskutować sprawę zachowania pokoju przez rozbrojenie. Nad drugiej konferencji pokojowej, która odbyła się w 1907 roku, a w której uczestniczyło już 44 państwa, wprowadzono obowiązek pokojowego załatwiania spraw i zakazu wojny agresywnej. Niezależnie od tych pokojowych prób regulowania napięć, w wielu krajach myślano o jakiejś burzy wojennej, która oczyszczając „duszną atmosferę”, rozwiązałaby jednocześnie najbardziej skomplikowane problemy. Liczne incydenty dyplomatyczne potęgowały napięcia między krajami. Na Bałkanach, zwanych „beczką prochu Europy”, w końcu XIX wieku, na skutek rozpadu imperium otomańskiego, doszło do ostrej rywalizacji między regionalnymi państwami. Systematyczne ingerencje wielkich mocarstw wywoływały tam nieustanne kryzysy i napięcia polityczne. Na przełomie XIX i XX w. istniało w Europie wiele problemów i sytuacji konfliktowych. Przez dłuższy czas znajdowała się ona w sytuacji grożącej wybuchem konfliktu globalnego: 5 Niemieckie dowództwo przewidywało, że w razie wybuchu powszechnej wojny europejskiej Niemcy najpierw uderzą na Francję i doprowadzą do jej szybkiego pokonania, aby w ten sposób nie dać czasu Rosji na zmobilizowanie swych ogromnych rezerw ludzkich. W ten sposób po wyeliminowaniu jednego przeciwnika wszystkie siły niemieckie miały być następnie przerzucone na wschód. Mimo, że plan (blitzkrieg) został opracowany przez grafa Alfreda von Schlieffena jeszcze przed 1905 r., to dowództwo niemieckie pokładało w nim wielkie nadzieje w szczególności od czasu wojny rosyjsko-japońskiej, która obnażyła wszystkie słabości carskiej Rosji. Przeciwieństwa między mocarstwami imperialistycznymi wiodły prostą drogą do wojny. Widzimy antagonizm niemiecko – francuski, mający swe podłoże, we wspomnianej już, Alzacji i Lotaryngii, a także w Afryce; antagonizm niemiecko – angielski, wyrastający z rywalizacji gospodarczej i kolonialnej, ale przede wszystkim z wyścigu zbrojeń na morzu; antagonizm niemiecko – rosyjski i austriacko – rosyjski na Bałkanach i na Bliskim Wschodzie. Widzimy wreszcie antagonizmy dalsze, posiadające znaczenie uboczne, dodatkowe, jak konflikt austriacko – serbski i austriacko – włoski. Było więc w Europie dość punktów zapalnych i niebezpieczeństwo wojny stało się bliskie i realne. Zachodziła tylko kwestia, w którym miejscu padnie iskra na proch, gdzie nastąpi wybuch.2 Starcie się potęg europejskich miało ujście w kilku kryzysach w Maroku i na Bałkanach, które mogły doprowadzić do wybuchu wojny. W 1905 Niemcy ogłosiły swoje wsparcie dla wysiłków niepodległościowych Maroka – afrykańskiej kolonii, którą Wielka Brytania zgodziła się oddać pod protektorat Francji w 1904 r. Brytyjczycy w konflikcie francusko-niemieckim stanęli po stronie Francji, a wojny udało się uniknąć tylko dzięki konferencji w Algeciras w 1906, na której Maroko zostało ostatecznie przyznane Francji. Inny konflikt został spowodowany przez Austro-Węgry, które dokonały w 1908 aneksji byłej prowincji tureckiej – Bośni. Tzw. „Ruch Wielkoserbski” za cel postawił sobie m.in. zdobycie „słowiańskiej” Bośni, wywołując tym samym poczucie zagrożenia w Austrii ze strony Serbii. Rosja, związana z Serbią sojuszem, poparła ją w sporze i ogłosiła mobilizację. To z kolei sprawiło, że Niemcy zagroziły wojną Rosji. Wybuch wojny został jednak odłożony w czasie, bo Rosja na razie postanowiła się wycofać z konfliktu, ale mimo to wzajemne stosunki pomiędzy Rosją i Austro-Węgrami pozostały bardzo napięte. 2 Pajewski J., Historia powszechna 1871 – 1918, s. 324 6 II kryzys marokański nastąpił w 1911, kiedy to Niemcy wysłały swoją kanonierkę do Agadiru w proteście przeciwko wkroczeniu wojsk francuskich do stolicy kraju, Fezu. Wojska te miały ochraniać europejską ludność Fezu przed zamieszkami niepodległościowymi w Maroku, lecz Niemcy uznali, że Francja w ten sposób naruszyła porozumienie z Algeciras. Anglia znów stanęła po stronie Francji i ostrzegła Niemcy przed podejmowaniem jakichkolwiek nierozważnych kroków. Niemcy otrzymały część francuskiej Afryki Równikowej, a Francja w zamian za to objęła protektorat nad Marokiem. Oprócz tych wydarzeń doszło także do wybuchu dwóch wojen bałkańskich, w których najpierw Grecja, Serbia i Bułgaria zajęły prawie całe europejskie terytorium Turcji, a następnie do wybuchu konfliktu pomiędzy zwycięzcami o podział zdobytych terytoriów (Grecja, Serbia i Rumunia wystąpiły przeciwko Bułgarii). Dochodziło także do coraz częstszych napięć pomiędzy Austro-Węgrami a Serbią, w szczególności gdy Austro-Węgry wymusiły na Serbii oddanie niektórych zdobyczy uzyskanych w wojnach bałkańskich. Pierwsze zdanie sławnej powieści Jaroslava Haška „Przygody dobrego wojaka Szwejka” brzmi – „A oto nam zabili Ferdynanda”. Rzeczywiście, bezpośrednią przyczyną I wojny światowej stał się zamach na następcę tronu Austro – Węgier, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga. Arcyksiążę został zastrzelony przez Gawriło Principia 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie – stolicy Bośni, która od 1908 r. wchodziła w składa Austro – Węgier. O inspirację zamachu rząd Austro – Węgier oskarżył, zresztą zgodnie z prawdą, władze serbskie.3 Strzał Principia w Sarajewie uruchomił lawinę, która doprowadziła do wojny w skali globalnej. Rząd Austro – Węgier długo zastanawiał się nad dalszymi krokami postępowania. Pod naciskiem niemieckich kół wojskowych 23 lipca wystosowano pod adresem Serbii ultimatum sformułowane tak, by suwerenne państwo nie mogło go przyjąć. Termin wykonani ustalono na 48 godzin. Serbia czuła za sobą poparcie Rosji i żądania odrzuciła. W związku z tym 28 lipca Austro – Węgry wypowiedziały jej wojnę.4 Ruszył mechanizm bloków. W ciągu tygodnia do wojny weszły: Rosja, występująca w obronie Serbii, Francja i zaatakowana bezpośrednio Belgia i Wielka Brytania. Państwa wchodzące w skład Ententy – określać się będzie jako koalicję albo aliantów. Walczące z nimi Niemcy i Austro – Węgry nazwano państwami centralnymi. W sierpniu do wojny , po stronie koalicji, przystąpiła Japonia, licząc na przejęcie posiadłości niemieckich 3 Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1871 – 1945, s.95 4 Czubiński A,. Europa XX wieku, s.34 7 na Dalekim Wschodzie i Pacyfiku oraz na rozszerzenie wpływu w Chinach. Natomiast listopadzie przyłączyła się do wojny – po stronie państw centralnych – Turcja, dążąca do odzyskania strat poniesionych w wyniku wojen bałkańskich w latach 1912 – 1913. w ten sposób wojna stała się wojną światową. Część państw walczących była mocarstwami kolonialnymi, konflikt objął więc także Azję i Afrykę, choć główne działania wojenne toczyły się na terenie Europy.5 W 1914 r. skończył się wiek XIX – wiek, który dla Europy był wielki i dobry. Kończyła się La Belle Epoque i zaczynał długi okres, w którym – jak określił poeta „na całym świecie, jak nie wojna, to stan wojenny”. Podsumowanie: Podsumowując – przyczyny wojny wynikały bezpośrednio z konfliktów między mocarstwami z przełomu XIX i XX w.: 1. Potęga zjednoczonych Niemiec, która niepokoiła Anglię, Francję i Rosję. 2. Dążenie Niemiec do zdobycia nowych kolonii (np. spory o Monako). 3. Budowa przez Niemcy wielkiej floty wojennej; Anglicy byli zainteresowani tym, by sprowokować wojnę, póki Niemcy jeszcze nie osiągnęły przewagi na morzu. 4. Penetracja popieranych przez Niemcy Austro – Węgier na Bałkanach, co krzyżowało się z ekspansją Rosji (Niemcy popierały Bułgarię, a Rosja Serbię). 5. Zamiar Niemiec rozciągnięcia swych wpływów na całą środkową Europę. 6. Wpływy Niemiec w Turcji; plan budowy kolei bagdadzkiej, co groziło lądową ekspansją Niemiec na Bliski Wschód. 7. Dążenie Francuzów do odzyskania Lotaryngii i Alzacji. 8. Gorączka nacjonalistyczna, która ogarnęła narody: wszyscy czuli się zagrożeni i okrążeni przez przeciwników; przewrażliwienie na punkcie narodowego honoru uniemożliwiało łagodzenie konfliktów drogą wzajemnych ustępstw. Z analizy przyczyn wynika, że odpowiedzialność za doprowadzenie do wojny ponosiły wszystkie konkurujące ze sobą mocarstwa europejskie, szczególnie jednak – państwa centralne.6 5 Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1871 – 1945, s.95 6 Czubiński A,. Europa XX wieku, s.36