Pobierz Psychoanaliza najważniejsze informacje i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!
Wybrane pozycje literatury obowiązkowej (w polecanej kolejności): Schultz, D.P., Schultz, S.E. (2008). Historia współczesnej psychologii (rozdziały 13 i 14 (do str. 452)). Kraków: UJ (plik znajduje się w temacie 3). Od początku psychoanaliza różniła się od głównego nurtu myśli psychologicznej pod względem celów, przedmiotu i metod. Jej przedmiotem była psychopatologia, czyli nieprawidłowe zachowania nieco lekceważone przez inne szkoły. Jej główną metodą była obserwacja kliniczna, a nie kontrolowany eksperyment laboratoryjny. Psychoanaliza zajmowała się nieświadomością, zagadnieniem prawie ignorowanym przez inny systemy myślenia. Można wskazać na 3 główne źródła ruchu psychoanalitycznego: filozoficzne rozważania na temat nieświadomych zjawisk psychicznych, dawniejsze poglądy na temat psychopatologii oraz teorię ewolucji. TEORIA NIEŚWIADOMEJ PSYCHIKI → MONADOLOGIA - sformułowana przez Leibniza teoria bytów psychicznych, zwanych monadami, które są podobne do spostrzeżeń. Każda monada była nie rozciągłym bytem psychicznym, który miał jednak pewne właściwości materii fizycznej. Gdy dostatecznie duża liczba monad została zgrupowana, wówczas tworzyły rozciągłość. Monady mogą być porównywane do spostrzeżeń. zdarzenia psychiczne = aktywność monad, mają różne aktywności, mogą się wahać od całkowicie nieświadomych do doskonale świadomej. Gdy idea wznosi się na poziom świadomy, staje się przedmiotem apercepcji. Ale jeśli idea ma wznieść się do świadomości, musi być zgodna z ideami które już się tam znajdują. Idee zahamowane (te niezgodne), istnieją poniżej progu świadomości. Według Herberta, Pomiędzy ideami dochodzi do konfliktu, gdy rywalizują one o urzeczywistnienie w świadomości. Fechner Sugerował, że duża część psychiki, podobnie jak większa część góry lodowej, jest ukryta Pod powierzchnią i podlega działaniu niewidocznych sił. DAWNIEJSZE POGLĄDY NA TEMAT PSYCHOPATOLOGII
- Babilończycy wierzyli, że przyczyną choroby psychicznej jest opadnięcie człowieka przez demony, stan ten leczyli sposób humanitarny za pomocą magii i modlitwy. Starożytne kultury hebrajskie traktowały chorobę psychiczną jako karę za grzech, a i leczenie polegało na magii modlitwie. Filozofowie greccy głównie sokrates platon i arystoteles, dowodzili że choroba psychiczna ma swoje źródło w zaburzonych procesach myślenia, zalecali leczniczą moc słów opartą na perswazję
- początkowo, zgodnie z zaleceniami kościoła, za chorobę psychiczną były obwinianie złe duchy, chorzy byli torturowani, albo zabijani.
- później osoby chore zaczęto zamykać w zakładach przypominających więzienia, czasami chorych wystawiano na widok, jak zwierzęta w zoo (mieli przytwierdzone obręcze do szyi na łańcuchu). Inni spędzali lata przytwierdzenie metalowymi obręczami do łóżek.
- Benjamin Rush otworzył 1 przytułek dla obłąkanych, uważał że choroby można wyleczyć upuszczając nadmiar krwi lub wtaczając jej niedobór. Skonstruował krzesło obrotowe, na którym w skutek obrotów z wielką prędkością pacjenci tracili przytomność. Stosował terapię wstrząsową zanurzając ludzi w lodowatej wodzie.
- zostały utworzone 2 obozy : somatyczny i psychiczny. Wg. somatycznego, nieprawidłowemu zachowaniu, przypisywano przyczyny fizyczne (nieprawidłowa budowa mózgu, niedostatecznie pobudzone lub nadmiernie napięte nerwy). Szkoła psychiczna
odpowiadała się za emocjonalnymi lub psychicznymi wyjaśnieniami nieprawidłowych zachowań. RUCH KOŚCIOŁA EMMANUELA (Ruch Uzdrowicielskiego Kościoła Emmanuela) odpowiadał się za stosowaniem psychoterapii. Skupiając się na korzyściach płynących z terapii rozmową, jego propagatorzy uświadamiali ogółowi i społeczności lekarskiej wagę czynników psychologicznych jako potencjalnych przyczyny choroby psychicznej. Wielebny Worcester studiował pod kierunkiem Wundta, ale zerwał z jego przekonaniami i zaczął stosować psychologię w życiu codziennym. Były organizowane grupowe terapie oraz indywidualne. Rozmową przekonywano chorych do właściwych zachowań za pomocą siły sugestii i autorytetu moralnego. HIPNOZA - zapoczątkowane w mrocznej sile zwanej “magnetyzmem zwierzęcym” - Mesmer był przekonany, że ludzkie ciało zawiera magnetyczną siłę, która działa jak magnes wykorzystywany przez fizyków. Zwierzęcy magnetyzm mógł przenikać przedmioty i oddziaływać na nie na odległość, mógł także leczyć zaburzenia nerwowe. Hipnozę do psychologii wniósł Jean Charcot, szef kliniki neurologicznej w Paryżu. Odniósł sukcesy w leczeniu pacjentek histerycznych przy użyciu hipnozy, co opisał i zastosował terminologię medyczną do tego opisu. Badania Charcota miały jednak charakter głównie neurologiczny i skupiały się na zubożenia somatycznych, takich jak paraliż. Większość lekarzy upatrywała przyczyny historii w czynnikach somatycznych czy fizycznych aż do 1889, kiedy to student Charcota, Pierre Janet Odrzucił pogląd, że histeria jest problemem fizycznym i uznał ją za zaburzenie psychiczne którego przyczyną jest uszkodzenie pamięci i siły nieświadome. Jaką metodę leczenia wybrał hipnozę. WPŁYW DARWINA Darwin omówił w swojej pracy kilka zagadnień, które Freud uczynił podstawowymi w psychoanalizie (nieświadome procesy psychiczne i konflikty, znaczenie marzeń sennych, ukryta symbolika pewnych zachowań oraz znaczenie pobudzenia seksualnego). Teorie Darwina wpłynęły także na poglądy Freuda na temat rozwoju dziecka. Darwin utrzymywał że motorem działania ludzi są biologiczne czynniki miłości głodu które w jego przekonaniu leżały u podłoża wszystkich zachowań. Szanowanie uczeni kroczyli śladami darwina i uznawali seks za podstawową motywację człowieka. Podczas studiów uniwersyteckich Freud zdatność jest ideą mechanicyzmu. Freud pozostawał pod wpływem tej mechanistycznej orientacji i gdy później sformułował teorię ludzkiego zachowania była ona deterministyczna. W istocie określał ją jako determinizm psychiczny. Myślenie Freuda podlegało wielu różnym oddziaływaniom. SIGMUND FREUD (*) katharsis - proces redukcji lub eliminacji kompleksu polegający na jego uświadomieniu i wyrażeniu. (proces terapeutyczny polegający na rozładowaniu niepożądanych emocji ← przyjmował kokainę i uważał że jest lekiem na wszystko, wydał o tym rozprawę (na temat jej zalet), wpłynęło to na epidemię używania tego narkotyku. Duża część teorii Freuda ma źródło w jego autobiografii wywodzi się z jego dziecięcych doświadczeń i wspomnień (strach przed ojcem i seksualny pociąg do matki – kompleks Edypa).
Pacjentki w młodości były uwiedzione, uwodzicielem był zazwyczaj starszy krewny, zwykle ojciec. Ponadto Freud stwierdził, że urazy związane z uwiedzeniem są przyczyną zaburzeń nerwicowych w okresie dorosłości. Doszedł także do przekonania, że zaburzenia nerwicowe nie mogą pojawić u osoby, która prowadzi normalne życie seksualne. Po pewnym czasie doszedł do wniosku że jego pacjentki mówiły o fantazjach, uważały je za realne. ← jednak nie wiadomo która z wersji jest prawdziwa, czy molestowania są tak powszechne, czy to były fantazje. Jednak po namyśle Freud uznał że fantazje pacjentek są dla nich całkiem realne. A ponieważ koncentrowała się ona na zachowaniach seksualnych, więc seks pozostawał źródłem problemu. Rozumując w ten sposób, Freud utrzymał podstawową myślą o seksie jako przyczynie nerwicy. Późniejsze dowody wskazują że molestowanie seksualne w dzieciństwie zdarza się dużo częściej niż freud byłby gotowy przypuszczać. Freud miał negatywną postawę wobec seksu. Pisał o zagrożeniach związanych z seksem i dowodził, że ludzie powinni dążyć do wzniesienia się ponad tę “powszechną zwierzęcą potrzebę”, sam akt uważał za poniżający. W wieku 41 lat porzucił uprawianie seksu. Od czasu do czasu doświadczał impotencji, a czasami powstrzymywał się od seksu, ponieważ nie lubił prezerwatyw i stosunków przerywanych. Freud obwiniał żonę za zakończenie ich pożycia seksualnego i interpretował niektóre swoje sny jako przejaw urazy do niej spowodowane tym że zmusiła go do rezygnacji z seksu, Czuł się urażony ponieważ tak łatwo zachodziła w ciążę. Przez to sam cierpiał na nerwicę, dokuczały mu objawy somatyczne (ból migrenowy, problemy z oddawaniem moczu i drażliwe jelito, bał się śmierci, martwił o swoje serce i zaczął się lękać podróży oraz otwartych przestrzeni). Jego własna diagnoza : nerwica lękowa i neurastenia, spowodowana nagromadzeniem napięcia seksualnego. Doszedł do wniosku że źródłem neurastenii u mężczyzn jest masturbacja i że nerwica lękowa ma związek z nieprawidłowymi praktykami, takimi jak stosunek przerywany i abstynencja seksualna. Uznał że potrzebuje psychoanalizy, wybrał metodę analizy marzeń sennych. ANALIZA MARZEŃ SENNYCH - technika psychoterapeutyczna polegająca na objaśnianiu marzeń sennych w celu odsłonięcia nieświadomych konfliktów. ← Freud codziennie rano zapisywał przebieg własnych snów. Freud Już wcześniej wiedział, że sny pacjenta mogą być bogatym źródłem ważnych treści emocjonalnych i zawierać wskazówki co do przyczyny zaburzeń. Żywiąc pozytywistyczne przekonanie, że Wszystko ma swoją przyczynę, założył, iż treść marzenia sennego nie może być całkowicie bez znaczenia. Przypuszczalnie wynika on z czegoś w nieświadomości pacjenta. Analizując swoje sny o 5 dkrył wrogość w stosunku do ojca i przypomniał sobie pożądanie do matkim z dzieciństwa i śnił o seksualnych pragnieniach ukierunkowanych na najstarszą córkę. W dużej mierze swoją teorię oparł na własnych doświadczeniach i analizach. Freud założył że treść marzenia sennego nie może być całkowicie bez znaczenia.Przypuszczalnie wynika z nieświadomości pacjenta. Wydał “Objaśnienie marzeń sennych”, opisał tam kompleks Edypa. Przejął analizę marzeń sennych jako standardową technikę psychoanalityczną.
POMYŁKI FREUDOWSKIE - akt zapomnienia lub przejęzyczenie, będące odbiciem nieświadomych motywów lub lęków. ← w codziennym zachowaniu nieświadome idee domagające się wyrażenia oddziałują na nasze myśli i działania. Do pierwszych jego uczniów należeli Jung i Adler. Podczas podróży po Stanach wygłaszał odczyty i otrzymał honorowy doktorat z psychologii. Po czasie Adler i Jung odeszli od Freuda. Miał raka jamy ustnej, ale nadal palił cygara. Podczas II WŚ spalono jego książki. Podczas wojny działania hitlerowców spowodowały, że o Freudzie się nie mówiło, a wiele książek psychoanalitycznych było niedostępnych po niemiecku. Po pewnym czasie po jak Niemcy wkroczyli do Wiednia, wyjechał do Anglii. PSYCHOANALIZA JAKO METODA LECZENIA METODA SWOBODNYCH SKOJARZEŃ : OPÓR - zablokowanie lub odmowa ujawnienia bolesnych wspomnień podczas sesji swobodnych skojarzeń (rodzaj ochrony przed emocjonalnym cierpieniem). Freud uważał że ten opór wskazuje na to, że pacjenci wprowadzili do świadomości wspomnienia, które budzą zbyt duży wstyd, aby stawić im czoła. Opór jest zatem rodzajem ochrony przed emocjonalnym cierpieniem. To cierpienie wskazywało na zbliżanie się do źródła problemu i że trzeba podążać tym kierunkiem myślenia. WYPARCIE - proces niedopuszczania do świadomości nieakceptowanych myśli, wspomnień lub pragnień, które w rezultacie zaczynają działać w nieświadomości. Freud Uważał wyparcie za jedyne możliwe wyjaśnienie oporu. Nieprzyjemne idee lub impulsy są nie tylko wypychane ze świadomości, ale też siłą zabrania się im tam wstępu. Terapeuta musi pomóc pacjentom w ponownym wprowadzeniu wypartych treści do świadomości, tak aby można było stawić im czoła i zająć się nimi. Freud dostrzegał, do skuteczne leczenie pacjentów cierpiących na nerwicę zależy od ukształtowania zażyłej, osobistej relacje między pacjentem a terapeutą. Dla Freuda przeniesienie było niezbędnym elementem procesu terapeutycznego. Celem terapii było uwolnienie pacjentów od dziecięcej zależności od terapeuty i udzielenie im pomocy w przyjęciu bardziej dojrzałej roli życiowej. ANALIZA MARZEŃ SENNYCH - stanowią one zamaskowane zaspokojenie wypartych pragnień. Istota marzeń sennych to spełnienie wypartych pragnień. Treść marzenia sennego występuje na 2 poziomach.
- jawną jego treścią jest faktycznie opowiedziana historia przez pacjenta, będąca przypomnieniem tego co było we śnie
- prawdziwy sens snu, ukryty w treści utajonej, to ukryte lub symboliczne znaczenie marzenia sennego. Freud był przekonany, że gdy pacjenci opisują swoje sny, to wyrażają zakazane pragnienia w formie symbolicznej. Chociaż wiele symboli marzeń sennych może być powiązanych wyłącznie z osobą opowiadającą sen, niektóre z nich są uważane za wspólne nam wszystkim. Mimo widocznej uniwersalności tych symboli, interpretowanie danego snu w celach terapeutycznych wymaga wiedzy o specyficznych konfliktach pacjenta. Mimo rosnącej popularności psychoanalizy jako metody terapeutycznej, Freud nie był w wielkim stopniu zainteresowany potencjalną wartością terapeutyczną swojego systemu. Jego główną troską nie było leczenie ludzi, ale wyjaśnienie dynamiki ludzkich zachowań. Uważam się bardziej za uczonego niż terapeutę, a technikę swobodnych skojarzeń i analizę marzeń sennych
Freud wyobrażał sobie zatem, że wewnątrz osobowości zachodzi ciągła walka, w której wymaga się naporem nieustępliwych, przeciwstawnych sił. Ego musi opóźnię zaspokojenie seksualnych i agresywnych impulsów, spostrzegać rzeczywistość i manipulować nią w celu rozładowania wynikającego stąd napięcia oraz radzić sobie z żądaniami doskonałości ze strony superego. A gdy ego jest zbyt silnie naciskane, to w rezultacie powstaje stan określony przez Freuda mianem lęku. LĘK : pełni funkcję sygnału ostrzegawczego przed zagrożeniem EGO. Istnieją 3 rodzaje lęku :
- lęk realny powstaje z obawy przed rzeczywistymi niebezpieczeństwami ze świata zewnętrznego
- lęk neurotyczny ma swoje źródło w rozpoznaniu potencjalnych niebezpieczeństw,nieodłącznie związanych z zaspokojeniem popędów ID. Nie jest to strach przed popędami, ale strach przed karą, która prawdopodobnie nastąpi po każdym bezładnym, zdominowanym przez ID zachowaniu.
- lęk moralny powstaje ze strachu przed własnym sumieniem. Gdy podejmujemy jakieś działanie niezgodne z moralnymi wartościami naszego sumienia lub myślimy o jego podjęciu, przypuszczalnie będziemy doświadczać poczucia winy lub wstydu. Lęk wywołuje napięcie, które motywuje jednostkę do podjęcia działania w celu jego redukcji. Ego rozwija system obrony za pomocą mechanizmów obronnych.
MECHANIZMY OBRONNE - zachowania będące wyrazem nieświadomych zaprzeczeń lub zniekształceń rzeczywistości, które jednak zostały przyjęte w celu ochrony ego przed lękiem. STADIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO : Stadia rozwoju psychoseksualnego – w teorii psychoanalitycznej stadia rozwojowe okresu dzieciństwa, skupiające się na strefach erogennych. Freud był przekonany, że zaburzenia nerwicowe jego pacjentów mają swoje źródło w ich doświadczeniach z dzieciństwa. Uważał, że osobowość kształtuje się niemal całkowicie do 5 roku życia. Zgodnie z psychoanalityczną teorią rozwoju, dzieci przechodzą kilka stadiów rozwoju psychoseksualnego. Każde stadium rozwoju skupia się na swojej strefie erogennej.
- STADIUM ORALNE : trwa od urodzenia do 1 roku życia, podstawowym źródłem satysfakcji zmysłowej jest wówczas pobudzenie jamy ustnej i warg poprzez ssanie, gryzienie i połykanie. Nieadekwatne zaspokojenie może prowadzić do powstania osobowości oralnej (nawyki palenia, całowania i jedzenia).
- STADIUM ANALNE : to stadium zbiega się z treningiem czystości. Dzieci mogą wydalać lub zatrzymywać kał. Te sytuacje stanowią bunt przeciwko rodzicom. Konflikty z tego okresu mogą prowadzić do powstania osobowości analno-ekspulsywnej (brak higieny, rozrzutność, marnotrastwo) lub analno-retencyjnej, dla której charakterystyczna jest staranność, czystość i kompulsywność.
- STADIUM FALLICZNE: ok 4 roku życia, satysfakcja erotyczna wiąże się z fantazjami seksualnymi oraz pieszczeniem i pokazywaniem genitaliów. Dziecko przeżywa KOMPLEKS EDYPA - dzieci odczuwają pociąg seksualny do rodzica przeciwnej płci i strach przed rodzicem tej samej płci (rywal). Kompleks Edypa – według Freuda, występujące u chłopców w wieku 4-5 lat nieświadome pożądanie matki i pragnienie zastąpienia lub pozbycia się ojca. Dzieci przezwyciężają kompleks Edypa zazwyczaj poprzez identyfikację z rodzicem tej samej płci. Oprócz tego zastępują seksualne pożądanie rodzica płci przeciwnej bardziej akceptowalnym społecznie rodzajem uczuć.
- OKRES LATENCJI: 5-12 rok życia MECHANICYZM I DETERMINIZM W SYSTEMIE FREUDA Freud wierzył, że wszystkie zdarzenia psychiczne, nawet marzenia senne są z góry zdeterminowane, nic nie zdarza się przypadkiem czy za sprawą wolnej woli. U podłoża każdego działania leży świadomy lub nieświadomy motyw bądź przyczyna. Co więcej, Freud akceptował pogląd, że wszystkie zjawiska można zredukować do prawna u przyrodniczy. Próbował wykazać że psychologia musi być osadzona w prawach fizyki i że zjawiska psychiczne wykazują wiele cech procesów neurofizjologicznych, które leżą u ich podłoża. Celem psychologii jest przedstawienie procesów psychicznych jako ilościowo zdeterminowanych stanów określanych cząstek materialnych.
- Freud nigdy nie wyjaśnił sposobu swojego rozumowania, a ponieważ jego dane nie mogą być ujęte ilościowo ani zanalizowane statystycznie, historycy nie mogą określić czy rzetelności czy istotności statystycznej
- założenia Freuda wobec natury ludzkiej, jego definicje pojęć były niejasne, często sobie przeczył
- niesłuszność i brak potwierdzenia na temat rozwoju psychoseksualnego kobiet. Sugerował on, że ma ona słabo rozwinięte superego i poczucie niższości dotyczące swojego ciała z powodu braku penisa
- jego teoria osobowości była oparta na podstawie osób cierpiących na nerwicę, a nie emocjonalnie zdrowych
- inni neofreudyści kwestionowali zasadność odrzucenia przez Freuda wolnej woli i akceptowania przez niego zachowań z dzieciństwa przy jednoczesnym wykluczeniu nadzieje i celów na przyszłość.
- niektórzy krytykowali Freuda za to, że swoją teorię osobowości opracował na podstawie danych uzyskanych od osób cierpiących na nerwicę, emocjonalnie zdrowych ZNACZENIE PSYCHOANALIZY Psychoanaliza dostarcza dowodów swoich teorii, chociaż nie taki jak zwykle akceptuje nauka. Akceptacja psu analizy opiera się raczej na intuicyjnym wrażeniu wiarygodności. Psychoanaliza freudowska wywarła wielki wpływ na amerykańską psychologia akademicką. Popularność psychoanalizy jako terapii zmalała, ponieważ jest kosztowna i długoterminowa. Powszechny entuzjazm dla poglądów głoszonych przez Freuda wystąpił znacznie wcześniej niż ich akceptacja przez psychologię akademicką. Mimo braku naukowej ścisłości mimo słabości metodologicznych psychoanaliza freudowska stała się istotną siłą we współczesnej psychologii. NEOFREUDYŚCI I PSYCHOLOGIA EGO
- główną zmianą było rozszerzenie koncepcji ego; zamiast przypisywać mu funkcję służebną wobec id, uznano, że odgrywa ono większą rolę. Psychologia ego zakładała, że jest bardziej niezależne od id, posiada własną energię, która stamtąd nie pochodzi. W ego miała istnieć także strefa wolna od konfliktów z id ← ego może funkcjonować niezależnie od id
- inną zmianą było położenie mniejszego nacisku na siły biologiczne jako czynniki oddziałujące na osobowość. Większy wpływ miały czynniki społeczne i psychologiczne.
- pomniejszali znaczenie seksualności dziecięcej i kompleksu Edypa, sugerując że rozwój osobowości jest zdeterminowany głównie czynnikami psychospołecznymi, a nie psychoseksualnymi ANNA FREUD - córka Freuda, przedstawicielka psychologii ego Była najmłodszą córką i ulubienicą ojca. W wieku 22 lat z powodu emocjonalnego przywiązania do ojca i niepokoju o swoją seksualność, przystąpiła do analizy pod kierunkiem ojca. Donosiła o gwałtownych snach, ze strzelaniem, zabijaniem, umieraniem i obroną ojca przed wrogami. Analiza przez długi czas trzymana w tajemnicy, trwała 4 lata i obejmowała 6 sesji w tygodniu, rozpoczynających się o godzinie 22:00. Freud był później krytykowany za próby analizowania córki. Pierwszą uczoną rozprawę napisała na temat rzekomej historii
pacjentki, a były to jej fantazje związane z biciem, masturbacją i kazirodcza miłością ojca i córki. ANALIZA DZIECKA Anna opracowała podejście do terapii psychoanalitycznej dzieci, które bierze pod uwagę ich względną niedojrzałość oraz poziom umiejętności werbalnych. Założyła w Londynie klinikę, która zajmowała się szkoleniem psychoanalityków. To właściwie dzięki niej powstały mechanizmy obronne chroniące ego przed lękiem. Psychologia ego, rozwijana przez Annę Freud i innych, miała na celu uczynienie psychoanalizy akceptowaną częścią psychologii naukowej. Dokonywali tego przez przykładanie, upraszczanie i operacyjne definiowanie pojęć freudowskich, przez zachęcanie do eksperymentalnego testowania hipotez psychoanalitycznych i przez modyfikowanie psychoanalitycznej psychoterapii. TEORIA RELACJI Z OBIEKTEM Freud Używał słowa obiekt w odniesieniu do każdej osoby, przedmiotu czy czynności, które mogą zaspokoić popęd. Podczas gdy Freud koncentrował się raczej na samych popędach, teoria relacje z obiektem skupiają się na interpersonalnej relacjach z obiektami popędów. Przedstawiciele tych teorii akcentują wpływ czynników społecznych i środowiskowych na osobowość, ujawniający się zwłaszcza w interakcji między matką a dzieckiem. Są oni także przekonani, że charakter tej relacji kształtuje osobowość już w okresie niemowlęctwa, czyli wcześniej niż sugerował Freud. Przedstawiciele to od niej relacji jest obiektem dowodzą, że decydującą rolę w rozwoju osobowości odgrywa rosnąca zdolność i potrzeba dziecka, ażeby uwolnić się od obiektu pierwotnego matki w celu uzyskania silnego poczucia jakby nawiązania relacji z innymi obiektami ludźmi. MELANIE KLEIN Poznała doniosłość relacji między rodzicem a dzieckiem na podstawie własnych doświadczeń (rodzic i córka). Była niechcianym dzieckiem, cierpiała na depresję z powodu odczucia bycia niechcianym. Oddaliła się od dorosłej córki, powiedziała jej że jej brat zginął w górach, w rzeczywistości popełnił samobójstwo z powodu złych relacji z matką. Teoria Klein opierała się na intensywnej więzi emocjonalnej matki i dziecka, w szczególności podczas pierwszych 6 miesięcy życia. Ten związek jest opisywany w kategoriach społecznych i poznawczych, a nie seksualnych.Pierś matki to pierwszy obiekt częściowy dla niemowlęcia, które ocenia ją jako dobrą albo złą, w zależności od tego czy zaspokoił popęd id. Środowisko niemowlęcia, określane i reprezentowane przez dobry lub zły obiekt częściowy jest więc spostrzegane albo zaspokajające albo wrogie. W miarę jak świat dziecka się poszerza, nawiązuje ono relacje z obiektami całościowymi zamiast z obiektami częściowymi i definiuje te obiekty całościowe w taki sam sposób jak na początku. HEINZ KOHUT akcentował to co nazywał Ja rdzennym, które postrzegał jako fundament stawania się niezależną osobą. Ja rdzenne powstaje z relacji które tworzą się z niemowlęciem a tzw. obiektami własnymi (ludzie odgrywający istotną rolę we wczesnym okresie życie, uważamy je za część naszego Ja).
ARCHETYPY -odziedziczone tendencje w obrębie nieświadomości zbiorowej, które predysponują osobę do zachowywania się podobnie jak przodkowie stawiający czoła podobnym sytuacjom. Jung odkrył wspólne symbole archetypowe nawet w kulturach tato gdy legły w czasie i przestrzeni, że bezpośrednie wpływy między nimi były niemożliwe. to co uważa za ślady tych symboli , odkrył także w marzeniach sennych swoich pacjentów. wszystkie te dane potwierdziły koncepcyjnie świadomości zbiorowej.Najczęściej spotykane archetypy :
- persona : maska, którą przybiera każdy z nas, gdy wchodzi w kontakty z innymi ludźmi; jest taka jak chcemy być odbierani w społeczeństwie; może być niezgodna z prawdziwą osobowością.
- anima odnosi się do kobiecych cechy u mężczyzny
- animus wskazuje na męskie cechy u kobiet
- cień : ukazuje nasze mroczne ja, to zwierzęca część osobowości (odziedziczona po niższych formach życia). Zawiera on niemoralne i porywcze pragnienia. Istnieje także pozytywna część cienia czyli źródło spontaniczności, twórczości głębokich emocji.
- jaźń : najważniejszy archetyp. Integruje i równoważy wszystkie aspekty nieświadomości, zapewnia osobowości jedność i stabilność. INTROWERSJA I EKSTRAWERSJA ekstrawertyk kieruje libido (energię życiową) poza Ja, na zewnętrzne zdarzenia i ludzi. Taka osoba działa pod wpływem czynników środowiskowych, jest towarzyska i pewna siebie. introwertyk kieruje libido do wnętrza siebie, jest mało podatna na wpływy zewnętrzne. TYPY PSYCHOLOGICZNE : FUNKCJE I POSTAWY Wg Junga różnice osobowościowe wyrażają się nie tylko w postawach introwersji i ekstrawersji lecz także poprzez 4 inne funkcje : myślenie, uczucie, percepcję i intuicję.
- myślenie to proces pojęciowy, który umożliwia wyrażanie intencji i rozumienie
- uczucie to subiektywny proces oceniania i wartościowania
- percepcja to świadome spostrzeganie przedmiotów fizycznych
- intuicja to spostrzeganie za pośrednictwem nieświadomości Jung To myślenie i uczucie racjonalnymi sposobami reagowania, ponieważ angażują one poznawcze procesy rozumowania i sądzenia. Percepcja i intuicja są uważane za nieracjonalne, też nie pociągają za sobą użycia rozumu. W obrębie każdej pary funkcje tylko jedna dominuje w danym czasie. Funkcje dominujące łączą się z dominującą podstawą ekstrawersja lub intro wersji dając w rezultacie 8 typów psychologicznych: ekstrawertyczny typy myślący, introwertyczny typ intuicyjny. Jung również polegał na obserwacji i interpretacji klinicznej, anie na kontrolowanych badaniach laboratoryjnych. Koncepcja 8 typów psychologicznych stała się bodźcem do wielu badań które dostarczyły dowodów empirycznych na poparcie koncepcji Junga i pokazały, że przynajmniej niektóre jego pomysły poddają się weryfikacji eksperymentalnej. Teorie psychospołeczne: zeitgeist ponownie daje znać o sobie Badania w zakresie antropologii, socjologii psychologii społecznej potwierdziły tezę, że ludzie są wytworem sił i instytucji społecznych i dlatego powinni być badani raczej wymiarze
społecznym nie ściśle biologicznym. Młodsi analitycy, oddalali się od ortodoksyjnej psychoanalizy, przekształcając teorie freudowską zgodnie z aktualnymi trendami w naukach społecznych. Ich myśl przewodnia, że osobowość jest w większym stopniu wytworem środowiska niż biologicznych popędów, była zgodna z amerykańską kulturą i sposobem myślenia oraz oferowała bardziej optymistyczny scenariusz niż deterministyczne stanowisko Freuda. Adler i Horney Uważali że zachowanie człowieka determinują nie tyle czynniki biologiczne ile relacje interpersonalne na które skutki narażone z osoba zwłaszcza w dzieciństwie. ALFRED ADLER Jest uważany za pierwszego rzecznika psychospołecznego podejścia do psychoanalizy. Rozwinął on teoria w której główną rolę odgrywa poczucie wspólnoty. Odrzucał kompleks Edypa. W dzieciństwie awansował w klasie z najniższej do najwyższej pozycji, stając się w ten sposób pierwszym dowodem na rzecz swojej teorii, mówiącej o konieczności kompensacji własnych słabości. Współpracował z Freudem, ale ich stosunki nie miały prywatnego charakteru. Ich rozstanie było gorzkie, wzajemnie się obrażali. PSYCHOLOGIA INDYWIDUALNA - teoria osobowości, uwzględniająca zarówno czynniki społeczne jak i biologiczne. Adler był przekonany że zachowanie człowieka determinują w dużej mierze czynniki społeczne, nie popędy biologiczne. POCZUCIE WSPÓLNOTY - koncepcja wrodzonej predyspozycji do współpracy z innymi w procesie osiągania celów osobistych i społecznych. Rozwija się ono w okresie niemowlęcym w procesie uczenia się. Zminimalizował wpływ seksu na kształtowanie osobowości. Skupiał się raczej na świadomych niż na nieświadomych determinantem zachowania. Był przekonany, że większy wpływ wywierają na nas własne plany na przyszłość. Dążenie do celów lub przewidywanie przyszłych zdarzeń może oddziaływać na aktualne zachowanie. Adler kładł nacisk na jedność i spójność osobowości. Zakładał istnienie wrodzonego, dynamicznego czynnika, który ukierunkuje zasoby osobowości na nadrzędny cel. Tym celem jest wyższość (doskonałość), odpowiadająca pełnemu rozwojowi i urzeczywistnieniu Ja. Uważał, że każde możliwe poczucie niższości u kobiet jest wywołane czynnikami społecznymi - stereotypy związane z rolą płciową. Adler wierzył w równość płci i popierał ówczesne ruchy na rzecz emancypacji kobiet. POCZUCIE NIŻSZOŚCI - powstaje w okresie niemowlęctwa wskutek bezradności dziecka i jego zależności od innych. Dziecko uświadamia sobie potrzebę przezwyciężenia tego poczucia, a jednocześnie powodowane wrodzonym dążeniem do udoskonalenia Ja.Ten proces popychania i przyciągania trwa przez całe życie, skłaniając nas do coraz większych dokonań. ← prowadzi do ciągłego doskonalenia się. Jeśli jednak w dzieciństwie poczuciu niższości będzie towarzyszyć rozpieszczenie lub odrzucenie, to mogą pojawiać się nieprawidłowe zachowania kompensacyjne. Nieumiejętność odpowiedniego skompensowania poczucia niższości może prowadzić do rozwoju kompleksu niższości, który sprawia, że dana osoba nie potrafi poradzić sobie z problemami życiowymi.
- osobowość agresywna : taka, która musi kierować się przeciwko ludziom, wyrażając potrzebę władzy, wykorzystywania innych, prestiżu, podziwu i osiągnięć. Kierowanie się ku ludziom sugeruje akceptowanie własnego poczucia bezradności i działań na rzecz zdobycia uczuć od innych, to jest jedynym sposobem zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa wśród ludzi. Odsuwanie się od ludzi obejmuje wycofywanie się, zachowywanie się tak, aby robić wrażenie osoby samowystarczalnej unikać zależności. Kierowanie się przeciwko ludziom pociąga za sobą wrogość, bunt i agresja. Wszystkie neurotyczne tendencje są nierealistycznymi sposobami radzenia sobie z lękiem. Ponieważ nie są z sobą zgodne, mogą prowadzić do konfliktów. Gdy ustalimy behawioralną strategię radzenia sobie z lękiem podstawowym, wzorzec ten przestaje być wystarczająco elastyczny, aby dopuścić zachowanie alternatywne. Gdy więc zachowanie utrwalone okaże się nieodpowiednie do danej sytuacji, nie potrafimy się zmienić w odpowiedzi na jej wymagania. Te zakorzenione zachowania nasilają nasze trudności, ponieważ oddziaływują na całą osobowość, na relacje z ludźmi, stosunek do siebie i do życia jako całości. WYIDEALIZOWANY OBRAZ JA -daje jednostce fałszywe wyobrażenia o własnej osobowości lub Ja. Jest to maska, która uniemożliwia innym neurotycznym osobom zrozumienie i zaakceptowanie prawdziwego Ja. Przywdziewając tę maskę, zaprzeczają one istnieniu wewnętrznych konfliktów. Takie osoby są przekonane że wyidealizowany obraz Ja jest autentyczny, co z kolei pozwala im myśleć, iż są kimś lepszym niż osoba, którą są naprawdę. Nie sugerowała, że konflikty neurotyczne są wrodzone czy nieuchronne. Chociaż mają one swoje źródło w niepożądanych sytuacjach z dzieciństwa, to można im zapobiec, jeżeli życie rodzinne dziecka cechuje serdeczność, zrozumienie, bezpieczeństwo i miłość. Optymizm Horney co do możliwości uniknięcia nerwicy spotkał się z dobrym przyjęciem wśród psychologów i psychiatrów, jako wytchnienie po pesymizmie Freuda. Jej dzieło z godną uwagi także dlatego, już opisała rozwój osobowości w kategoriach sił społecznych, przypisując niewielki wpływ czynnikom wrodzonym. Dowody na poparcie teorii Horney pochodzą również z klinicznych obserwacji pacjentów, więc są narażone na zarzuty dotyczące wiarygodności naukowej. Wprowadziła rozróżnienie Kobiety tradycyjnej, poszukującej własnej tożsamości w małżeństwie i macierzyństwie, oraz kobiety nowoczesnej, poszukującej tożsamości poprzez pracę zawodową. Rathus S. A. (2006). Psychologia współczesna. Lepiej-więcej-przystępniej. Gdańsk: GWP, r. 16 Metody terapii, s.650-653 (plik znajduje się w temacie 4). Terapie psychodynamiczne Opierają się na ideach Zygmunta Freuda, twórcy podejścia psychodynamicznego. Ich zwolennicy wychodzą z założenia, że problemy psychiczne są wyrazem doświadczeń wczesnego dzieciństwa i konfliktów wewnętrznych. Według Freuda istotą tych konfliktów jest przesuwanie się energii psychicznej (libido) między trzema strukturami psychicznymi - id, ego oraz superego. Owe przesunięcia energii wyznaczają nasze zachowanie. Kiedy grozi wydostanie się prymitywnych impulsów z id lub gdy superego zalewa nas nadmiernie poczucie winy, pojawia się cierpienie i wzbudzone zostają mechanizmy obronne. Stworzona przez Freuda metoda psychoterapii - psychoanaliza- ma na celu regulowanie przepływu energii między trzema strukturami psychicznymi, głównie dla obrony ego przez falami
energii miedzy trzema strukturami psychicznymi, głównie dla obrony ego przed falami energii wytaczanymi i id i z superego. Zwiększona kontrola nad impulsami oraz poczuciem winy i wstydem pozwala klientowi na wykształcenie bardziej adaptacyjnych zachowań. Jak przebiega psychoanaliza? : psychoanalityk każe pacjentowi położyć się na kozetce w przyciemnionym pokoju, siada za jego głową zachęcając do mówienia o wszystkim co tylko przyjdzie mu do głowy, niezależnie od tego czy będą to sprawy intymne, czy też pozbawione wszelkiego znaczenia. Aby nie zaburzyć toku skojarzeń, są analityk mówiłby niewiele albo nawet milczał by podczas kolejnych sesji. Tradycyjna psychoanaliza rozciąga się bowiem na miesiące a nawet lata. Metodą kliniczną stworzoną przez Freuda celem uzyskania wglądu w konflikty leżące – w myśl jej założeń- u podłoża problemów pacjenta. Wygląd może oznaczać wiele rzeczy, w tym wiedzy o doświadczeniach, które doprowadziły do konfliktów i dezadaptacyjnego zachowania, rozpoznanie nieświadomych uczuć i konfliktów, świadomą ocenę czyichś myśli, uczuć i zachowań. Psychoanaliza pomaga także klientowi wyrazić wyparte uczucia i pragnienia. Freud był przekonany, że dzięki temu zostaje uwolnione energia stłumiona konfliktami i poczuciem winy. Uwolnienie to określał mianem Katharsis. Przynosi ona ulgę dzięki osłabieniu sił atakujących ego. Freud lubił także mawiać „gdzie było id, tam będzie ego„. Po części miał na myśli zdolność psychoanalizy do rzucenia światła na ukryty sposób funkcjonowania umysłu. Pragnął także zastąpić impulsywne i obronne zachowania racjonalną radzeniem sobie z problemami. Dzięki temu na przykład mężczyzna cierpiący na fobię noży może odkryć, że wypiera pragnienie skrzywdzenia kogoś, kto go wykorzystał. Dzięki racjonalnemu radzeniu sobie z tym problemem może znaleźć sposób na słowną konfrontację z ową osobą. Na początku swojej kariery Freud stwierdził, że hipnoza pomaga klientom w skupieniu się na wypartych konfliktach i mówieniu o nich. Relaksacja wywoływana stanem transowym hipnozy zdawała się pomagać klientowi włamać się do rejonów tematycznych, które normalnie pozostawały poza obrębem ich świadomości. Freud stwierdził przy tym, że wielu klientów zaprzeczał o prawdziwości tego materiału, kiedy już wyszli ze stanu hipnozy, inni zaś uważali rozmowy na takie tematy za bolesne lub przedwczesne. W konsekwencji Freud zwrócił się ku swobodnym skojarzeniom jako bardziej stopniowej metodzie przełamywania linii obronnych uniemożliwiających klientowi uzyskanie wglądu we własną nieświadomość. Metoda swobodnych skojarzeń polega na doprowadzeniu klienta do relaksacji i poproszenie go aby mówił o wszystkim co przychodzi mu na myśl. Podstawowa reguła polega na tym, aby nie cenzurować żadnej z myśli przychodzących do głowy. Psychoanalitycy proszą klientów, aby swobodnie wędrowali z tematu na temat, chodzi nie wierzą, by proces następujący pomyśle klienta miał całkowicie swobodny, niewymuszony charakter. Wyparte impulsy domagają się bowiem wyzwolenia. Ego nie ustaje w wysiłkach wyparcia nieakceptowanych impulsów i zagrażających konflikt… w konsekwencji u klienta pojawia się opór przed przypominaniem i omawianiem zagrażających treści. Tuż przed pojawieniem się tego rodzaju treści klient może mówić, że jego umysł jest całkowicie pusty i oskarżać psychoanalityka, iż jest nazbyt wymagający lub nietaktowny. Może także zapomnieć o następnym spotkaniu, na którym miałyby być omawiane zagrażające treści. Terapeuci często obserwują dynamiczną walkę pomiędzy przymusem wypowiadania pewnych myśli i oporem klienta przed ich ujawnieniem. Za pomocą dyskretnych wskazówek terapeuta stara się przeważyć szalę na stronę wypowiadania owych myśli, dzięki czemu stopniowo proces odkrywania przez klienta
- pogląd, że rozwój psychiczny dokonuje się w określonych etapach podczas których zachodzą przewidywalne zjawiska psychiczne, które powinny doprowadzić do rozwiązania pewnych nieświadomych problemów i kryzysów
- skoncentrowanie na fantazjach i symbolicznym znaczeniu nadawanym nieświadomie przez nasz umysł przeżywanym faktom, czyli uznanie rzeczywistości psychicznej za główną motywację zachowań
- opieranie się raczej na metodach subiektywnych niż obiektywnych poszukiwaniu prawdy o życiu człowieka, np. wykorzystywanie analizy snów, mitów, folkloru, symboli, a przede wszystkim faktów ujawnionych podczas terapii Freud i psychoanaliza Jedni uważają Freuda za geniusza i intelektualnego rewolucjonista, a jego teoria z niewielkimi tylko zastrzeżeniami jest prawidłowa, uniwersalna i ponadczasowa. Drudzy uważają że był wielkim myślicielem i że wiele jego teorii ma trwałą wartość, niektóre jednak są przestarzałe i błędne. Trzeci natomiast uważają go za oszusta. Freud twierdził, że najważniejsze impulsy i motywy wpływające na nasze zachowanie to popęd płciowy oraz agresja. Ponieważ te prymitywne pobudki wydają nam się odstręczające, wspieramy je w nieświadomość. Dają one o sobie znać na setki sposobów snach, pozornych przypadkach, Żartach, mitach, w sztuce i fantazji. Aby uporządkować Chaos nieświadomości opracował teorię i metodę psychoanalizy. Słuchając zwierzeń pacjentów, ujawniających w terapii swoje przypadkowe skojarzenia i sny, sformułował teorię struktury i dynamiki osobowości. Struktura osobowości ID - w psychoanalizie część umysłu obejmująca impulsy seksualne i agresywne Na id składają się 2 sprzeczne grupy instynktów: instynkty życia czyli instynkty seksualne( napędzane energią psychiczną zwaną libido) oraz instynkty śmierci czyli instynkty agresywne. Opierał się na teorii dynamiki energii. W każdym systemie jak sądził, również psychice człowieka energia może przemieszczać się lub przekształcać, leci ogólna ilość pozostaje niezmieniona. Gdy w id gromadzi się energia na podobieństwo pary w czajniku, odczuwamy nieprzyjemny stan napięcia. Id może rozładować owo napięcie poprzez działanie odruchowe, objawy fizyczne lub myślenie życzeniowe- niekontrolowane wizje lub niepowiązane skojarzenia. Zasada przyjemności - zasada rządząca działaniem id, które dąży do zmniejszenia napięcia unikania bólu i osiągania przyjemności Libido - psychoanalizie energia psychiczna napędzająca seksualne instynkty id Ego - w psychoanalizie część umysłu reprezentująca rozsądek, rozum irracjonalną samokontrolę, pośredniczy pomiędzy id a superego Zasada rzeczywistości - Zasada rządząca działaniem ego, które poszukuje społecznie akceptowalnego ujścia dla energii instynktów Superego - w psychoanalizie część umysłu reprezentująca sumienie, moralność i normy społeczne Superego osądza działanie Id, wzbudza uczucia pozytywne jeśli zrobiliśmy coś dobrego, nauczycielem nieprzyjemne kiedy naruszamy reguły. Role id, ego i superego podsumowuje znany dowcip: Kiedy id mówi „ chcę i chcę od razu” superego odpowiada „ Nie możesz tego
mieć, to nie jest dobre dla ciebie” natomiast ego racjonalny mediator stwierdza „ no cóż może trochę dostaniesz ale później”. Zdrowa osobowość powinna utrzymywać wszystkie 3 systemy w równowadze. Osoba za bardzo ulegająca Id kieruje się impulsami i egoistycznymi pożądaniami. Osoba zbyt mocno kontrolowana przez superego jest surowa, apodyktyczna i nietolerancyjna. O osoba o słabym ego niezdolna do zrównoważenia osobistych potrzeb i pragnień z obowiązkami społecznymi i ograniczeniami wynikającymi z realnych warunków. Mechanizmy obronne - Strategie stosowane przez ego w celu zapobiegania lub łagodzenia lęku wywołanego wewnętrznymi konfliktami. Kiedy czujemy się zaniepokojeni lub zagrożenie z powodu sprzeczności pomiędzy pragnieniami Id a wymaganiami sumienia i regułami społecznymi, ego oferuje nam narzędzia zmniejszające napięcie - mechanizm obronne. Zdaniem Freuda obrona ego jest konieczną ochronę przed nieprzyjemnymi konfliktami i niepokojem, staje się niezdrowa dopiero wówczas, gdy wywołuje problemy emocjonalne i zachowanie autodestrukcyjne. Wyparcie - niedopuszczenie do świadomości niepokojących myśli wspomnień lub emocji. Odnosi się do wysiłku umysłu aby nieakceptowane uczucia myśli zamknąć w nieświadomości, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Projekcja - główny mechanizm obronny polegający na wypieraniu lub przepisywaniu komuś innemu własnych nieakceptowanych lub niepokojących uczuć., celem projekcie staje się przeważnie kozioł ofiarny, bezbronna osoba lub grupa oskarżona przez jednostki które czują się niepewnie lub zagrożone. Reakcja upozorowana - Mechanizm polegający na tym, już nieświadome uczucie, które budzi w nas niepokój, świadomości zostaje przekształcone w jego przeciwieństwo. Przypadku reakcji u pozorowanej okazywane uczucia mają charakter skrajny. Regresja - Jeśli frustracje i lęki stają się zbyt silne, to normalny rozwój bywa zahamowany i dziecko może się zafiksować na pewnym etapie, pod wpływem wstrząsu w późniejszym etapie może nastąpić regres do wcześniejszego etapu rozwoju lub ze sposobu funkcjonowania. Zaprzeczenie - Uznawanie że zdarzyło się coś nieprzyjemnego lub że doświadczamy zakazanych uczuć. Zaprzeczeń ochrania złudzenie nietykalności dlatego często zachowujemy się w sposób autodestrukcyjne lub ryzykowny. Intelektualizacja - nieświadome kontrolowanie emocji i impulsów przez ich silne uzależnienie od wyjaśnień racjonalnych lub filozoficznych. Przemieszczenie i sublimacja- kierujemy emocje przeważnie gniew i pożądanie seksualne na przedmioty, zwierzęta lub osoby, które nie są rzeczywistymi obiektami naszych uczuć. Przemieszczenia dokonujemy, gdy prawdziwy przedmiot uczuć zdaje się stanowić zbyt duże zagrożenie w bezpośredniej konfrontacji. Jeśli przemieszczenie służy wyższym celom kulturalnym lub społecznie użytecznym jak stworzenie sztuki lub wynalazków proces ten nazywamy sublimacją. Rozegranie w działaniu - Polega na tym że osoba wyraża lub przetwarza nieświadome zachowania najczęściej o charakterze impulsywnym. Humor - obrona przed lękiem świadomością starzenia się i śmierci, przed popędami seksualnymi lub odruchami agresji, a także u mężczyzn przed niepokojem o sprawność seksualną, O czym świadczy wielka liczba dowcipów na ten temat.
