Psychologia Poznawcza w pigułce, Notatki z Psychologia

Pobierz Psychologia Poznawcza w pigułce i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

UWAGA- system odpowiedzialny za selekcję inf. i zapobieganie negatywnym skutkom przeładowania systemu poznawczego przez nadmiar danych. ŚWIADOMOŚĆ-zdawanie sobie sprawy z treści własnych procesów psychicznych. np. co jest przedmiotem myślenia czy emocji SELEKTYWNOŚĆ- zróżnicowanie w zakresie sposobu przetwarzania inf. które pochodzą z wielu źródeł 1 Aspekt uwagi selektywnej PROBLEM SELEKCJI ŹRÓDŁA INF.- kiedy, gdzie i w jaki sposób odbywa się proces wyboru bodźców ważnych (sygnały) i odrzucenie nieważnych (szum) oraz tych zakłócających (dystraktory). wybór źródła odbywa się wtedy gdy np. osoba czytająca ignoruje rozmowę w tle i tzw.tło dźwiękowe (odgłosy z dworu, bzyczenie owadów). EFEKT PRZYJĘCIA TOWARZYSKIEGO- jesteśmy w stanie wyłapać nasze imię wśród wielu prowadzonych jednocześnie rozmów na tytułowym cocktail-party nawet wtedy, gdy nasza uwaga jest pochłonięta czym innym. Osoba badana odbierała dwa różne przekazy jednocześnie - po jednym do każdego ucha - z zadaniem skupienia się na jednym z nich, przy jednoczesnym całkowitym ignorowaniu drugiego komunikatu. Badani nie mieli problemów z wiernym odtworzeniem ważnego komunikatu, ale nie mogli odpowiedzieć na jakiekolwiek pytania o treść drugiego przekazu. Nie byli też w stanie zidentyfikować języka, w którym przekaz ignorowany był formułowany. DYCHOTYCZNA PREZENTACJA BODŹCÓW- Technika eksperymentalna polegająca na jednoczesnym prezentowaniu dwóch różnych komunikatów akustycznych osobno do każdego ucha TECHNIKA PODĄŻANIA-Osoba badana miała podążać za jednym z komunikatów jak cień 2 Aspekt uwagi selektywnej PRZESZUKIWANIE POLA PERCEPCYJNEGO- Proces odnajdywania w polu percepcyjnym bodźców (sygnałów), charakteryzujących się wskazanymi przez zasadę selekcji właściwościami. Np. na wydruku komputerowym należy zaznaczyć markerem wszystkie słowa zaczynające się na literę "m" (zasada selekcji), pozostawiając nietknięte inne słowa (szum), zwłaszcza te, które zaczynają się na podobną literę "n" (dystraktory)

PRZESZUKIWANIE KONIUNKCYJNE- jest zależne od liczby elementów przeszukiwanego zestawu, ma charakter procesu szeregowego PRZESZUKIWANIE PROSTE- Dokonuje się równolegle, ponieważ czas reakcji nie zależy od liczby elementów w polu percepcyjnym 3 Aspekt uwagi selektywnej PRZEDŁUŻONA KONCENTRACJA UWAGI (CZUJNOŚĆ UWAGI)-Proces umożliwiający monitorowanie otoczenia przez dłuższy czas w poszukiwaniu bodźców określonego typu (sygnałów) TEST ZEGARA-Polega na percepcyjnej kontroli dużej tarczy zegarowej. Wskazówka przemieszcza się rotacyjnie na tle okrągłej tarczy zgodnie z normalnym kierunkiem ruchu wskazówek zegara, w tempie jednego przemieszczenia na sekundę, w sposób nieciągły, tzn. pojawia się, znika, po czym pojawia się w kolejnym miejscu itd. Sygnałem, który powinien zostać rozpoznany przez obserwatora, jest pojawiający się od czasu do czasu "podwójny" krok wskazówki, trwające 2 sekundy TESTY CIĄGŁEGO WYKONANIA- Charakteryzują się:

1. długim czasem trwania (nawet do 2-3 godzin)
2. niskim prawdopodobieństwem pojawienia się sygnału 3)wykorzystaniem stosunkowo płytkiej zasady selekcji informacji w trakcie analizy bodźców 4 Aspekt uwagi selektywnej PODZIELNOŚĆ UWAGI- Możliwość koncentracji uwagi na dwóch lub większej liczbie źródeł informacji, w konsekwencji - zdolność do jednoczesnego wykonywania kilku czynności 5 Aspekt uwagi selektywnej PRZERZUTNOŚĆ UWAGI- Zdolność uwagi do przełączania się między dwoma zadaniami, "obsługiwanymi" przez niezależne procesy przetwarzania informacji. Oznacza konieczność zahamowania jednego procesu poznawczego i uruchomienia procesu alternatywnego TEORIE UWAGI FILTR UWAGI-tzw. model "szyjki od butelki" lub "wąskiego gardła"; graficznie przedstawiany w kształcie litery Y; informacje sensoryczne z różnych źródeł czekają w dwóch kanałach na głębsze przetworzenie; są przetwarzane najpierw na poziomie

Model późnej selekcji- podkreśla doniosłość zasady semantycznej czy nawet koniecznej świadomości. Potwierdzenie w badaniach wykorzystujących zadania o małym ładunku percepcyjnym zasada koniecznej świadomości-selekcja informacji następuje dopiero po świadomej obróbce spostrzeganych sygnałów (szybko odrzucona) Zasada przetargu między szybkością a poprawnością – im więcej zakłóceń udaje się zablokować na poziomie sensorycznym, tym poprawniej wychwytujemy później ważne sygnały na poziomie semantycznym. Poziomy przetwarzania inf. Podstawowym założeniem teorii poziomów przetwarzania informacji jest twierdzenie, że każda informacja jest przetwarzana przez te same struktury, ale na różnym poziomie „głębokości”. Pojęcie głębokości przetwarzania jest metaforą, ale można je zrozumieć jako zakres i intensywność przetwarzania informacji. Wraz z przechodzeniem na głębsze poziomy przetwarzania informacji wzrasta zarówno liczba, jak i złożoność operacji, jakim w toku procesu przetwarzania poddawane są docierające do systemu informacje. Teoria ta zakłada co najmniej trzy poziomy przetwarzania”2.

1. Pierwszy, najpłytszy poziom – uczeń widzi, słyszy nowe słowo, szuka słowa w rozsypance, rozróżnia słowa.
2. Na drugim poziomie dokonuje się semantyczna interpretacja odbieranego sygnału
   • uczeń rozpoznaje znaczenie słowa lub zdania. Większość ćwiczeń ‘kserówkowych’, które dajemy uczniom do przerobienia, nie przekracza tego poziomu: uczeń wypełnia luki, zaznacza odpowiedź prawda/fałsz.
3. „ (…) na trzecim poziomie przetwarzania informacji dochodzi do aktywizacji wiedzy już posiadanej. Korzysta się z różnego rodzaju skojarzeń, a także zachodzi reorganizacja wiedzy. Nowe informacje mogą uzupełniać to, co wiedziało się do tej pory, starsze informacje mogą pomagać w zrozumieniu nowego materiału, a także mogą być przekształcane w nowe struktury łączące w sobie starsze i nowe informacje”3. Właśnie do tego, najgłębszego poziomu powinni dążyć nauczyciele, dobierając lub tworząc materiał wykorzystywany podczas zajęć językowych. Tylko „głębokie” zadania znajdujące się na trzecim poziomie, gwarantują efektywne zapamiętanie materiału i przeniesienie wiadomości do struktur pamięci długotrwałej, z jednoczesnym angażowaniem istotnych umiejętności, takich jak: analiza, synteza czy ewaluacja materiału.

TEORIA INTEGRACJI CECH- analiza informacji przebiega na dwóch etapach: a) przeduwagowym - wszystkie istotne cechy są rejestrowane automatycznie w sposób równoległy b) uwagowym - w sposób kontrolowany następuje synteza cech w obiekt (proces szeregowy) Teoria przeszukiwania pola percepcyjnego – zwana także teorią integracji cech. Teoria przeszukiwania pola percepcyjnego zaproponowana przez Treisman zakłada, że selekcja sygnałów, jakie docierają do osoby w procesie percepcji, odbywa się w dwóch etapach. Początkowo wszystkie sygnały i ich cechy docierają do map lokacyjnych, które kierują zapisem poszczególnych własności obiektów (np. koloru, kształtu). Obiekty w polu percepcji są kodowane przy uwzględnieniu tych najprostszych właściwości sensorycznych. Docierając do map lokacyjnych, właściwości sensoryczne są następnie kodowane w mapach cech. Teoria przeszukiwania pola percepcyjnego jako dalszy etap selekcji opisuje integrację zakodowanych wcześniej cech, dzięki czemu możliwa jest identyfikacja obiektu. Mapy lokacyjne- kierują zapisem poszczególnych właściwości postrzeganych obiektów np. kolorem czy kształtem. Umożliwiają wykrycie czy dany atrybut jest obecny w obiektach w polu wzrokowym. Proces poszukiwania prostego – równoległe przeszukiwanie pola wzrokowego Proces poszukiwania koniunkcyjnego – szeregowe przetwarzanie danych Cechy priorytetowe – możliwość wczesnego, szybkiego i automatycznego przetwarzania informacji z nią związanych. Odbywa się w fazie przeduwagowej Czas szukania jest znacznie dłuższy w przypadku poszukiwania koniunkcyjnego niż prostego. Przeduwagowa faza procesu selekcji- w fazie tej następuje segregacja pola wzrokowego zgodnie z analizowanymi cechami

funkcjonować jako zbiór niezależnych modułów selekcji informacji. Z kolei Kahneman opisał zjawisko alokacji zasobów, uznając, że każde zjawisko mentalne wymaga pewnej ilości zasobów poznawczych, których system poznawczy posiada ograniczoną ilość. Teoria podzielności uwagi zatem odnosi się do dwóch koncepcji, odróżnianych przez tłumaczenie przyczyn występowania kosztów uwagi wielokanałowej: interferencja strukturalna w koncepcji modułów i interferencji zasobowej w koncepcji zasobów. Zjawisko alokacji zasobów-każde zjawisko mentalne wymaga pewnej ilości zasobów poznawczych, których system poznawczy posiada ograniczoną ilość. interferencja strukturalna-wzajemne zakłócenie dwóch jednoczesnych procesów uwagowych występuje gdy korzystają one z tych samych podzespołów modułów (np. tego samego wejścia sensorycznego) interferencja zasobowa-wzajemne zakłócenie dwóch jednoczesnych procesów uwagowych gdy ich wymagania przekraczają możliwości systemu Czy uwaga jest konstruktem jednorodnym?

• Koncepcje partialistyczne Uwaga jest systemem modułów, niezależnych struktur u wagowych określonych przez wejście sensoryczne, wyjście efektoryczne i specyficzną reprezentację -Koncepcje Holistyczne Sugerują jednorodność uwagi, która zajmuje się dystrybucją jednorodnych zasobów umysłowych systemu -Zjawisko pośrednie Uwaga może funkcjonować jako zestaw do pewnego stopnia niezależnych zasobów -koncepcja wygrywająca Wygrywa synteza koncepcji
• pod systemy uwagi mogą być zupełnie niezależne, częściowo niezależne lub tworzyć zunifikowany organizm -lecz naprawdę nie znamy dokładnej ilości ani pojemności tych zasobów, brak specyfiki -dalej nie wiemy gdy uwaga selektywna może działać wielokanałową, a gdy musi jednokanałowo

Teoria przerzutności uwagi – dotyczy zdolności do pozostawania skoncentrowanym po zmianie rodzaju wykonywanej aktywności. Teoria przerzutności uwagi bada proces zahamowania jednego procesu poznawczego i uruchomienia procesu alternatywnego. Przerzucenie uwagi wiąże się z kosztami poznawczymi, przede wszystkim zmniejszoną efektywnością wykonywania zadań. Badania wskazują jednak, że nie jest to regułą. Na przykład w sytuacji, gdy aktywność umysłowa jest poprzedzielana wysiłkiem fizycznym, ponowne skupienie się na problemie staje się łatwiejsze. Zmiana jednej aktywności umysłowej na drugą nie musi wiązać się ze stratami, jeżeli oba zadania do wykonania nie są do siebie podobne. Teoria przerzutności uwagi wskazuje także, że jeżeli jesteśmy wcześniej poinformowani co do charakteru kolejnego zadania przełączanie uwagi staje się efektywniejsze. Badacze przyjmujący jednokanałową koncepcję systemu selekcji informacji w badaniach nad przerzutnością uwagi skonstruowali hipotezę przełącznika, według której istnieje filtr, który sprawia, że skupiając się na dwóch zadaniach jednocześnie bodźce dotyczące jednego z nich są ignorowane podczas analizy drugiego zagadnienia. Zestaw zadaniowy -Dopasowany do sytuacji układ operacji poznawczych - niezbędne do zrobienia zadania koszty przerzutności wiążą się z wykonywaniem wcześniejszego zadania nie zadania nadchodzącego badanie Śmigasiewicz, Szymury i Słabosz nie potwierdziły tej tezy. Wielkość kosztów przerzutności zależy od poziomu trudności zadania. *koszty rezydualne –koszty ujawniające się mimo wszystko, ale nie podlegające redukcji. Źródłem takich kosztów mogą być:

źródłem kosztów rezydualnych może być mechanizm inhibicji(odrzucenie) gdyż przejście do kolejnego zdania z serii wymaga uruchomienia dwóch procesów: -wzbudzeniu aktywacji nowego zestawu zadaniowego -zahamowaniu aktywacji zestawu już nieprzydatnego. Mayr i Keele wykazali, aktywacja modułu potrzebnego do realizacji zadań wcześniej odłączonego trwa dłużej (ABA) niż aktywacja nowego modułu(ABC) – analogia do zjawiska poprzedzania negatywnego.

Poprzedzanie peryferyczne- Bodziec jest wystarczająco intensywny i trwa wystarczająco długo, a mimo to osoba badana nie zdaje sobie sprawy z jego oddziaływania. Poprzedzanie afektywne- Aplikowanie przed bodźcem docelowym bodźców emocjonalnie nieobojętnych. pryma>maska>bodziec>reakcja Percepcja- (spostrzeganie) aktywna interpretacja danych zmysłowych z wykorzystaniem nastawienia, kontekstu i wiedzy, dzięki czemu rozpoznajemy obiekt Recepcja sensoryczna- polega na odzwierciedleniu bodźców w receptorach, czyli narządach zmysłów. Stanowi konieczny warunek i pierwszy etap procesu spostrzegania. Psychologia poznawcza bada i opisuje czynności identyfikacji obiektów w procesie spostrzegania, a także rozpoznaje czynniki mające wpływ na przebieg tego procesu. Człowiek odczuwa obecność stymulacji, a spostrzega czym ona jest. Bodziec dystalny- to bodziec zewnętrzny, znajdujący się poza systemem poznawczym. Bodziec proksymalny – to bodziec wewnętrzny, znajdujący się w bezpośrednim kontakcie z narządem zmysłu. Zmysły bliskie- smak, dotyk, węch Dalekie- wzrok, słuch Wrażenie- odebranie bodźca proksymalnego. pierwotny i najbardziej podstawowy proces poznawczy człowieka. Powstaje na skutek bezpośredniego działania bodźców ze świata zewnętrznego lub z wnętrza organizmu na zakończenia nerwowe (receptory), wywołując reakcję psychiczną.

Spostrzeganie- całościowe odzwierciedlenie obiektu, składające się z bodźców dystalnych i wrażeń Na przykład gdy wchodzisz do kuchni i czujesz słodki zapach piekących się w piekarniku bułeczek cynamonowych, za wrażenia zmysłowe odpowiadają receptory węchowe wykrywające zapach cynamonu, ale spostrzeganie to na przykład „Mmm, pachnie jak bułeczki, które babcia piekła, gdy wszyscy zjeżdżali się na święta”. Deprywacja sensoryczna polega na zamierzonej redukcji lub usunięciu bodźców działających na jeden lub kilka zmysłów. Bodźce zdegradowane- Bodźce niepełne, niekompletne, pojawiające się w nieoptymalnych warunkach czasowych lub przestrzennych Naiwna koncepcja percepcji – zwane też potoczną koncepcją percepcji. Naiwna koncepcja percepcji to taki model, który ignoruje zagadnienie przekładu danych zmysłowych na dane umysłowe. Zgodnie z taką koncepcją rejestrator zmysłowy pełni funkcję przekaźnika informacji wprost na drodze do kory mózgowej. Przekazywana informacja jest natury zmysłowej, to znaczy np. jest to obraz i w takiej formie jest trwale kodowana. Naiwna koncepcja percepcji zakłada zatem, że trwałe reprezentacje zmysłowe mają zawsze formę odzmysłową. Źródeł tego typu myślenia o procesie spostrzegania dopatruje się w przekonaniu o słuszności metafory aparatu fotograficznego – podobieństwa między budową oka, a budową aparatu fotograficznego. Pomimo tego istnieje wiele strukturalnych i funkcjonalnych różnic pomiędzy nimi, zaś najważniejszym argumentem przeciwko naiwnej koncepcji percepcji jest nieekonomiczność trwałego reprezentowania w umyśle informacji w postaci odzmysłowej. Bodziec wzrokowy musiałby być zapisywany na nowo z każdym pojedynczym spostrzeżeniem, co szybko doprowadziłoby do przeładowania informacyjnego. Rozpoznawanie wzorców- dotyczy tego, w jaki sposób ludzie identyfikują rzeczywiste obiekty w swoim środowisku. Koncepcja modeli- spostrzegany egzemplarz jest porównywany do modelu wzorca, który jest reprezentacja.

Fizyczne wskazówki charakterystyki sygnału mogą pomóc w lepszym odtwarzaniu informacji. Crowder/ Cowen- magazyn echoiczny- mniejsza pojemność niż ikoniczny, ale dłużej przechowuje informację. =oba magazyny są kodowane sensorycznie! Spostrzeganie głębi Obiekt na siatkówce- dwuwymiarowy; spostrzeżenie- trójwymiarowe Percepcja głębi- możliwość spostrzegania absolutnego dystansu, który dzieli obserwatora od obiektu, oraz względnego dystansu dzielącego poszczególne obiekty w polu wzrokowym od siebie. Wskazówki okulomotoryczne- szacowanie odległości w polu wzrokowym na podstawie rejestrowania zmian w zakresie położenia gałek ocznych. Wskazówki wizualne- dostępne niezależnie od ruchu obiektu w polu wzrokowym lub ruchu obserwatora. Rodzaje wskazówek:

• monokularne (jednooczne)- wymagają użycia tylko 1 oka. 7 podstawowych informacji w ocenie głębi: ~perspektywa liniowa- ~wielkość cienia rzucanego przez obiekt ~ocena kontrastu ~szczegóły powierzchni- zmiany faktury przedmiotu ~porównanie względnej pozycji- obiekty bliższe zasłaniają dalsze ~znajomość wielkości obiektu- ~ruch obiektu w polu wzrokowym -binokularne (dwuoczne)- para oczu. Częściej używane i łatwiejsze. Wskazówki: ~konwergencja dwuoczna- wykorzystuje info. o napięciu mięśni sterujących ruchem gałek ocznych ~widzenie stereooptyczne- zdolność do oszacowania względnego dystansu obiektów znajdujących się obok siebie w polu wzrokowym Identyfikacja obiektu 3 fazy- Humphreys i Bruce
• faza recepcji danych zmysłowych- reprezentacja obiektu w systemie poznawczym w formie zależnej od punktu obserwacji. -utworzenie odzwierciedlenia stymulacji
• klasyfikacja percepcyjna obiektu- jego struktura (dane zmysłowe) jest porównywana ze zgromadzonymi w ramach systemu wiedzy strukturami znanych obiektów (dane umysłówe). Poprzedza klasyfikację semantyczną. -klasyfikacja leksykalna- obiektowi przypisywana jest skojarzona z nim etykieta werbalna. Geony- geometryczne komponenty strukturalne, części , pomagają rozpoznać obiekty 7.3 Spostrzeganie jako proces odgórny (top-down) Identyfikacja obiektów w polu percepcyjnym jest możliwa dzięki temu, że reprezentację

percepcyjną konfrontuje się z danymi umysłowymi. Odgórny wpływ procesów mentalnych na percepcję. d) Identyfikacja obiektu 3 fazy- Humphreys i Bruce

• faza recepcji danych zmysłowych- reprezentacja obiektu w systemie poznawczym w formie zależnej od punktu obserwacji. -utworzenie odzwierciedlenia stymulacji
• klasyfikacja percepcyjna obiektu- jego struktura (dane zmysłowe) jest porównywana ze zgromadzonymi w ramach systemu wiedzy strukturami znanych obiektów (dane umysłówe). Poprzedza klasyfikację semantyczną. -klasyfikacja leksykalna- obiektowi przypisywana jest skojarzona z nim etykieta werbalna. Geony- geometryczne komponenty strukturalne, części , pomagają rozpoznać obiekty 7.3 Spostrzeganie jako proces odgórny (top-down) Identyfikacja obiektów w polu percepcyjnym jest możliwa dzięki temu, że reprezentację percepcyjną konfrontuje się z danymi umysłowymi. Odgórny wpływ procesów mentalnych na percepcję. Dowody: a) Stałość spostrzegania Spostrzeżenie obiektu nie zmienia się mimo zmiany warunków np. oświetlenia lub odległości, co prowadzi do zmina w zakresie bodźca dystalnego, a w konsekwencji- bodźców proksymalnych i rejestrowanych wrażeń. Spostrzegamy coś, czego nie widzą nasze zmysły, a co podpowiada nam nasza wiedza o świecie rzeczywistym.
• stałość wielkości- ten sam obiekt reprezentuje zawsze tę samą wielkość niezależnie od absolutnego dystansu między obserwatorem a obiektem. Pozwala na korektę wrażenia wynikającego z oszacowania dystansu absolutnego.
• stałość kształtu- korekta wrażeń związanych z dystansem względnym. -stałość jasności i barwy- odzwierciedlone w ramach trwałych reprezentacji umysłowych i właściwości wizualnych konkretnych obiektów. b) Nastawienie Nastawienie percepcyjne (perceptual set)- wstępne przygotowanie umysłu do odbioru określonej informacji w procesie spostrzegania. Np. jeśli człowiek jest przygotowany, że zobaczy kwadrat, może być przekonany, że tak właśnie się stałó, mimo że pokazano mu trójkąt. Może się dokonać przez jawną instrukcję lub uprzednią ekspozycję informacji pod jakimś względem podobnych. Wpływ kontekstu na spostrzeganie Ten sam układ bodźców może być różnie interpretowany w zależności od bodźców

wyodrębnia całości (figury) z tła różnorodnych wrażeń. Są one automatyczne, spontaniczna organizacja elementów a) Bliskość przestrzenna- figurę tworzą elementy znajdujące się blisko siebie. Np. gwiazdozbiór b) Podobieństwo- figurę tworzą elementy jednakowe lub podobne. Np. ryza papieru c) Kontynuacja- wspólny ruch obiektów w tym samym kierunku , nawet wyobrażony np. korek samochodowy jako całość. d) Zasada Pregnancji- figurą staje się obiekt niedokończony, który w jakiś sposób można „domknąć, wypełnić” e) Zasada dobrej figury- jeśli obiektowi brakuje pojedynczej części, to fakt ten jest pomijany, np. przeoczenie literówki Wtórność wrażeń wobec spostrzeżeń. Najpierw widzimy las, a potem drzewa

3. Teoria WZORCÓW Proces identyfikacji obiektu przebiega na zasadzie porównania obrazu percepcyjnego z jego umysłowym wzorcem (template). Wzorce porównawcze- holistyczne, niepodlegające rozbiciu na elementy składowe jednostki. Proces porównania polega na pomiarze zgodności między zarejestrowanym obrazem bodźca, a jego odpowiednikiem przechowywanym w pamięci trwałej. Niewielka różnica, odstępstwo od wzorca uniemożliwia identyfikację bodźca. Problem: niewielka trwałość danych przechowywanych w magazynach info. sensorycznej
4. Teoria CECH Eleanor Gibson- Nabywanie wzorcowych reprezentacji umysłowych odbywa się w procesie spostrzegania dystynktownych cech (features), pozwalających odróżnić jeden wzorzec od drugiego. 4 zasady wg. Których wyróżniane są w procesie spostrzegania cechy kryterialne.: -zasada 1- cecha kryterialna musi przyjmować różne wartości dla różnych wzorców. Np. dla litery wysokość, co pozwala odróżnić d, s i p. -zasada 2- wartość cechy kryterialnej przypisana konkretnemu modelowi powinna pozostać niezmienna niezależnie od punktu i właściwości obserwacji (jasność, wielkość i perspektywa) -zasada 3- wszystkie cechy kryterialne powinny razem układać się w unikatowy wzorzec, żadne 2 różne wzorce nie powinny charakteryzować się kombinacją tych samych cech kryterialnych. -zasada 4- liczba cech kryterialnych powinna być relatywnie mała, aby proces identyfikacji przebiegał szybko Szybkość podejmowania decyzji o różności obiektów zależy od proporcji liczby cech wspólnych i kryterialnych.

Teoria OBLICZENIOWA David Marr- proces spostrzegania= generowanie pewnej serii reprezentacji spostrzeganego środowiska. Reprezentacje zawierają opis właściwości obiektów obecnych w polu percepcyjnym. Marr wyróżnił 3 odzwierciedlenia percepcyjne: 2D, 2i ½ D, 3D. (D- wymiar, cyfra- liczbę wymiarów w reprezentacji umysłowej). a) Pierwotne reprezentacje (primal sketch; 2D)- opis pola wzrokowego jako 2-wymiarowego obrazu, a odzwierciedlenie bez percepcji głębi. Możliwe dzięki kom. Zwojowe siatkówki.. Zjawisko przechodzenia przez krawędź- Możliwość wyróżnienia krawędzi figury- kształtu, bo oddziela 2 obszary o różnej luminacji światła. Pierwotne reprezentacje:

• surowe- mapa punktów świetlnych, różniących się intensywnością, tworzone cały czas, -pełne- korzystają z danych surowych, odzwierciedlają kształty obiektów w polu wzrokowym. b) Reprezentacja 2 ½ wymiarowa (2 ½ D)- odzwierciedlenie uwzględnia opis obiektów w kategoriach głębi (perspektywy przedmiotu) i obrazu powierzchni (strona widoczna). Konstruowane z info. z receptorów wzrokowych i wskazówek wizualnych (1- oczne i 2-oczne) percepcja dystansu między obiektami. c) odzwierciedlenia 3D- ostateczny produkt procesu percepcji. Mają pełny 3-wymiarowy obraz obiektów w polu wzrokowym niezależnie od lokalizacji punktu obserwacji i kąta obs. Kora wzrokowa. Kryteria: odzwierciedlenia muszą być łatwo dostępne i łatwo konstruowane, niezależne od możliwego kształtu obiektu widzianego z różnych perspektyw, muszą być elastyczne. Detekcja wklęsłości- podział elementów na poszczególne części o różnej wielkości ; info. o zróżnicowaniach wśród powierzchni figury dostępna na poziomie 2 ½ D

6. Teoria EKOLOGICZNA James Gibson- rzeczywistość poznajemy bezpośrednio, nie musimy używać danych pamięciowych. Sprzeczna z psychologią poznawczą. Przykład oddolnego podejścia do procesów spostrzegania. Szyk optyczny- uporządkowany wg. Intensywności światła odbijanego od poszczególnych obiektów , fotoreceptory rejestrują natężenie światła. Poszczególne właściwości obiektów w polu wzrokowym są wykrywane bezpośrednio. Gradient struktury powierzchni- obiekty dalsze mają strukturę mniej skomplikowaną. Paralaksa ruchowa- obiekty dalsze przybliżają/ oddalają się znacznie wolniej. Detekcja głębi i dystansu. – rejestrowane przez prioreceptory.

Mają różne funkcje behawioralne i kognitywne oraz są wyspecjalizowane w przetwarzaniu różnych rodzajów informacji Funkcjonują wedle różnych reguł Mają różne podłoże neuronalne Pojawiają się w różnym czasie w rozwoju ontogenetycznym i filogenetycznym Różnią się formatem reprezentowania informacji Podział pamięci ze względu na blokowy (magazynowy) model Magazyn sensoryczny – specyficzny dla powiązanego z nim zmysłu (wzrok, słuch, węch). Przetrzymanie bodźca przez krótki okres Magazyn pamięci krótkotrwałej – nie tylko reakcja na bodziec, ale też informacje przywołane z magazynu pamięci długotrwałej czy bieżące przetwarzanie informacji. Mechanizm podtrzymania to bezgłośne powtarzanie. Kilka do kilkadziesiąt sekund. Magazyn pamięci długotrwałej – Najdłuższy czas przechowywania informacji, nawet przez lata. Podział pamięci wg Squire Pamięć deklaratywna (jawna): fakty i wydarzenia Pamięć niedeklaratywna (niejawna): umiejętności i nawyki; poprzedzanie; warunkowanie klasyczne; nieasocjacyjne uczenie się (habituacja, sensytyzacja) Podział pamięci wg Tulvinga Pamięć semantyczna – wiedza ogólna, oderwana od kontekstu, o słowach i symbolach Pamięć epizodyczna – informacje o czasowo umiejscowionych epizodach i wydarzeniach Pamięć autobiograficzna -> odmiana pamięci epizodycznej, dotyczy wydarzeń, w których braliśmy udział Metoda miejsc -> nałożenie nabywanej wiedzy na dobrze utrwalony zapis autobiograficzny Modułowość -> system poznawczy składa się z pewnej liczby modułów o wyspecjalizowanych funkcjach Krzywe pozycyjne -> ilustracja prawdopodobieństwa prawidłowego odtworzenia bodźców z listy Metoda dowolnego odtwarzania -> odtwarzanie słów z listy z pamięci w dowolnej kolejności Efekt pierwszeństwa -> wyższe prawdopodobieństwo odtworzenia słów z początku listy (związany z magazynem pamięci długotrwałej) Efekt świeżości -> wyższe prawdopodobieństwo odtworzenia słów z końca listy (związany z magazynem pamięci krótkotrwałej) Odroczenie -> upływ czasu Interferencja -> odliczanie wstecz

Efekt utraty dostępu -> wiedza nie została usunięta z pamięci długotrwałej, lecz tracimy do niej dostęp, najczęściej chwilowo (efekt końca języka – mam coś na końcu języka) Teoria poziomów przetwarzania trwałość śladów pamięciowych wiąże się z głębokością przetworzenia stymulacji. Nie jest to bezpośrednie odtworzenie bodźca, lecz zapis operacji poznawczych składających się na proces jego percepcji. Płytkie przetwarzanie – analiza fizycznych właściwości stymulacji Głębokie przetwarzanie – analiza znaczenia stymulacji Mechanizm powtarzania podtrzymującego -> powtarzanie wcześniej wykonanej czynności. Nie prowadzi do Pogłębienie przetwarzania. Mechanizm powtarzania pogłębiającego -> stosowaniu nowych operacji w stosunku do materiału pamięciowego. Elaboracja materiału i elaboracja relacji. SYSTEMY PAMIĘCI PRZEMIJAJĄCEJ Pamięć sensoryczna – każdy zmysł ją ma Pamięć ikoniczna – zmysł wzroku Pamięć echoiczna – zmysł słuchu Maskowanie wsteczne -> nowy bodziec zaciera w pamięci ikonicznej poprzedni bodziec Pamięć krótkotrwała – chwilowe zapamiętywanie bodźca. Zapominanie w pamięci krótkotrwałej może być związane z: Upływ czasu Interferencja Przekierowanie uwagi – zaniechanie powtarzania na rzecz innego zadania angażującego pamięć krótkotrwałą Zwiększyć pamięć krótkotrwałą można poprzez grupowanie, lecz nie w nieskończoność. Polega to, w oparciu o posiadaną wiedzę, na pogrupowaniu w sposób logiczny ciągów i z czymś ich powiązaniem. Efekt podobieństwa fonologicznego -> słowa / sylaby o podobnym wydźwięku są trudniejsze do odtworzenia. Przeszukiwanie sekwencyjne -> przetwarzany może być tylko jeden bodziec Przeszukiwanie wyczerpujące -> dotyczy wszystkich zapamiętanych i przetwarzanych elementów Pamięć robocza – system odpowiedzialny za przechowywanie i przetwarzanie informacji. Podstawowe funkcje pamięci roboczej: Przechowywanie Przetwarzanie Nadzorowanie