Inteligencja: Definicje, Teorie i Pomiar, Schematy z Psychologia

Pobierz Inteligencja: Definicje, Teorie i Pomiar i więcej Schematy w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

Psychologia

ró ż nic

indywidualnych

INTELIGENCJA

 Definicje inteligencji

Inteligencja to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, determinujących efektywność działań, wymagających procesów poznawczych. Warunki te kształtują się w wyniku interakcji genotypu, środowiska i własnej aktywności człowieka. J****. Strelau

• Inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i wykonywania nowych zadań ( Stern )
• Inteligencja to właściwość psychiczna, która przejawia się we względnie stałej, charakterystycznej dla jednostki efektywności wykonywania zadań ( Tiepłow )
• Inteligencja to zdolność rozwiązywania problemów ( Piaget )

• Inteligencja to zdolność do przetwarzania informacji na poziomie abstrakcyjnych idei (np. umiejętność dokonywania obliczeń matematycznych lub gry w szachy). Taką inteligencję również posiadają komputery (sztuczna inteligencja).
• Inteligencja to zdolność do twórczego, a nie tylko mechanicznego przetwarzania informacji, czyli tworzenia zupełnie nowych pojęć i ich nieoczekiwanych połączeń. Tę umiejętność wykorzystują, a być może posiadają tylko niektórzy ludzie.
• Inteligencja - zespół zdolności umysłowych umożliwiających jednostce sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne zachowanie się wobec nowych zadań i sytuacji.

 Jeszcze w latach 80. XX wieku inteligencję sprowadzano

do zdolności czysto intelektualnych.

 Obecnie uważa się, że tak rozumiana inteligencja

współdziała ze zdolnościami w sferze emocjonalnej, motywacyjnej, interpersonalnej,

 współdziałanie różnych zdolności z różnych sfer ludzkiej

psychiki pozwala na wykorzystanie potencjału intelektualnego.

Współcześnie termin "inteligencja" stosuje się szerzej, wyróżnia takie jej typy :

 inteligencja werbalna

• zdolność formułowania wypowiedzi,
• szybkiego i adekwatnego znajdowania słów,
• dobrego rozumienia tekstu wypowiadanego lub pisanego.
• Bardzo wysoką inteligencją werbalną charakteryzują się na przykład poeci, potrafiący improwizować wiersze.

 inteligencja emocjonalna

• umiejętność radzenia sobie ze swoimi emocjami,
• umiejętność nazywania emocji,
• zauważanie i wpływania na emocje innych.
• Wiążą się z nią takie umiejętności umysłowe jak empatia i asertywność.

 inteligencja społeczna - pokrewna inteligencji

emocjonalnej

• zdolność przystosowania się i wpływania na środowisko

społeczne człowieka.

 inteligencja twórcza

• zdolność do generowania nowych pojęć lub ich

nieoczekiwanych połączeń.

• Inteligencji twórczej nie da się mierzyć, nie ulega jednak

wątpliwości, że ludzie posiadają różny jej poziom.

 TEORIE INTELIGENCJI

1. Czynnikowa teoria inteligencji

(Charles Spearman 1904) Czynnik g i czynnik s.

Na podstawie analizy korelacji wyników wykonywania różnych zadań wyodrębnił on

• czynnik ogólny ( g ) jako wartość statystyczną najsilniej korelującą z wykonaniem zadań intelektualnych - czyli właściwą inteligencję
• czynnik odpowiedzialny za specyficzne zdolności człowieka ( s ).

 Raymond Cattell w 1971 roku zaproponował podział na:

• inteligencję płynną ( gf ) - ogólna zdolność warunkująca sprawność wszelkich czynności intelektualnych (zdeterminowana biologicznie),
• inteligencję skrystalizowaną ( gc ) - zespół szczegółowych zdolności rozwijanych na skutek zastosowania inteligencji płynnej w życiu.

 Podobny podział przedstawił wcześniej Donald Hebb wyróżniając:

• inteligencję A (zdeterminowane genetycznie granice możliwości intelektualnych człowieka),
• inteligencję B (przejawiającą się w zachowaniu).

 Model struktury intelektu Guilforda

Joy Paul Guilford - model "trójwymiarowy",

WYMIARY:

1. rodzaj zaangażowanych operacji umysłowych,
2. rodzaj treści czy też materiału, na którym operacja była

wykonywana

3. rezultaty czynności, czyli wytwory

 W ten sposób teoretycznie wyodrębniono 120 czynników. Teoria ta cieszyła się dużą popularnością, choć nigdy nie zyskała potwierdzenia empirycznego

• gdyby różnice w inteligencji były dziedziczone najważniejsza stawałaby się selekcyjna rola szkolnictwa, a wyrównawcza byłaby nieskuteczna
• natomiast gdyby różnice te były nabywane, najistotniejszy powinien być wysiłek włożony w programy wyrównawcze.

 Obecnie panuje pogląd, że oba czynniki współkształtują rozwój intelektualny w myśl stwierdzenia Hebba: "Proporcja obu czynników stanowi 100 procent środowiska i 100 procent dziedziczności. Nie dodają się one, ponieważ jakiekolwiek zachowanie zależy w pełni od obu czynników." Jeżeli natomiast chodzi o ilościowy wpływ, jak pokazują badania nad bliźniętami jedno- i dwujajowymi tzw. wskaźnik odziedziczalności wynosi około 52% (badania Strelaua).

 Pomiar inteligencji

• Do pomiaru tzw. ilorazu inteligencji stosowanych jest szereg testów psychologicznych.

 Pierwszym testem inteligencji była:

Stanfordzka Skala Inteligencji Alfreda Bineta z 1905 r.

• przeznaczona do badań indywidualnych sprawności umysłowych.

.

• Skala Bineta – Simona początkowo dostarczała punktacji zwanej wiekiem umysłowym (WU). WU pokazuje, jaki jest poziom intelektualnego funkcjonowania dziecka. Pierwotna francuska wersja służyła do pomiaru inteligencji dzieci w wieku od lat dwóch do szesnastu. Ogólnym wynikiem STIB był iloraz inteligencji (intelligence quotient, IQ) .Współcześnie STIB jest używany w różnych wersjach do pomiaru inteligencji dzieci (od drugiego roku życia) i czasami też dorosłych.