Wykład 1. Koncepcja rozwoju w psychologii
Rozwój a różne nauki
Filogeneza: rozwój gatunków;
Antropogeneza: rozwój historyczny człowieka;
ONTOGENEZA: rozwój indywidualny człowieka w toku jego życia osobniczego - przedmiot
zainteresowania psychologii rozwoju.
Istota rozwoju:
ZMIANA - czyli uwzględnienie perspektywy czasowej;
Definicja zmiany: różnica pomiędzy stanem poprzednim a obecnym danego obiektu
zaobserwowana po upływie pewnego czasu.
Jednak nie każda zmiana oznacza rozwój!
W psychologii długo rozwój rozumiano tak, jak w naukach biologicznych;
Podstawowe kategorie tak rozumianego rozwoju:
- WZROST: ilościowe zwiększanie się rozmiarów (np. przyrost wagi, liczby komórek);
- DOJRZEWANIE: rozwój komórek prowadzący do takiego stanu, w którym organizm może
w pełni je wykorzystać;
- UCZENIE SIĘ: stosunkowo trwała zmiana zachowania będąca rezultatem doświadczenia.
Zależna od dojrzewania.
Rezultat przyjęcia biologicznego modelu rozwoju - uznawanie za zmianę rozwojową taką, którą
cechowało:
1. Jednokierunkowość (monotoniczność);
2. Nieodwracalność;
3. Trwałość;
4. Autonomiczność.
1. Jednokierunkowość: zmiany prowadzą do określonego stanu końcowego; na bazie prostszych
zmian nadbudowują się bardziej skomplikowane;
2. Nieodwracalność i
3. Trwałość - oznacza to, że stany organizacji wewnętrznej, które raz powstały, nie mogą być
cofnięte ani oduczone; stanowią bazę do nowych procesów zmian;
4. Autonomiczność - oznacza, że zmiany rozwojowe są ściśle powiązane i wyznaczane przez
czynniki wewnętrzne, tkwiące w strukturze systemu psychicznego.
Efekt tak rozumianych zmian:
1. Zmiany mają charakter powszechny w danej populacji;
2. Zmiany są ściśle powiązane z wiekiem;
3. Zmiany są przewidywalne.
Ostatnio takie podejście do rozwoju poddawane jest krytyce -
podkreślana jest rola czynników środowiskowych!
Inne charakterystyki zmian rozwojowych:
