Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Psychologia rozwojowa - pedagogika wczesnoszkolna i przedszkolna, Notatki z Psychologia rozwojowa

Notatki z wykładów psychologia rozwojowa. Dotyczą: - kamienie milowe dziecka - rozwój i rodzaje zabawy - rozwój mowy i komunikacji - rozwój poznawczy w dzieciństwie i w szkole - rozwój teorii umysłu u dzieci - rozwój społeczny i emocjonalny - kryzysy życiowe - relatywizm - stadium pustego gniazda itd.

Typologia: Notatki

2021/2022

W sprzedaży od 07.04.2025

emilia-mroczynska
emilia-mroczynska 🇵🇱

19 dokumenty

1 / 8

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
1.Kamienie milowe dziecka (osiągnięcia rozwojowe)
- niemowlę odkrywa świat poprzez bezpośredni kontakt sensoryczno-motoryczny
- pojawienie się emocji
- rozwój stałości przedmiotów i lęku przed separacją
- krytyczny okres przywiązania -bezpieczna więź rodzic-dziecko przyczynia się do zaufania i zdrowego rozwoju
- początek użycia dźwięków i słów do komunikacji
- stadium sensoryczno- motoryczne według piageta
2. Teoria przywiązania Bolbiego - Teoria ta dotyczy negatywnego wpływu, jaki wywiera na rozwój małego dziecka
utrata obiektów znaczących (ojca, matki bądź innego opiekuna) w wyniku nie poświęcenia dziecku takiego czasu i
uwagi, jakiego ono potrzebuje podczas swojego rozwoju emocjonalnego , co może ujawnić się w późniejszym
okresie życia.
styl unikający – osoba unika bezpośredniego kontaktu z ludźmi, tylko czasami spotyka się z bliższymi osobami, ale nie
zależy jej na tworzeniu jakichkolwiek związków z innymi ludźmi. Spowodowane jest to brakiem poświęcania jej uwagi we
wczesnej fazie rozwoju.
styl lękowo-ambiwalentny – osoba boi się utraty bliskich osób. Stara się odnaleźć osobę, z którą będzie mogła spędzić
resztę życia i robi wszystko by spędzać z nią jak najwięcej czasu. W momencie gdy brakuje osoby, z którą się związuje,
zaczyna bać się, że może ją stracić. Styl ten występuje u osób, którym w dzieciństwie rodzice, bądź inne obiekty znaczące,
nie poświęcały wystarczająco dużo uwagi.
styl oparty na poczuciu bezpieczeństwa – osoba daje swojemu partnerowi kredyt zaufania i czuje się bezpiecznie w
związku. Taka osoba we wczesnej fazie swojego rozwoju była objęta uwagą obiektów znaczących i nie boi się o utratę
bliskich osób.
3.Rozwój i rodzaje zabawy
Zabawa :
-zabawy funkcjonalno - manipulacyjne- Występuje u dziecka od urodzenia do końca drugiego roku życia. Jest
właściwa sensoryczno-motorycznemu poziomowi rozwoju inteligencji.Zabawa polega na ćwiczeniu i kontroli
wykonywania ruchów oraz na badaniu przedmiotów dotykiem oraz wzrokiem. Działania dziecka uznawane za zabawę w
tym okresie polegają na powtarzaniu pewnych ruchów, w trakcie których dziecko poznaje rzeczywistość. Czynności te
czynione są przez dziecko w celu ukazania rozwoju sprawności i zaangażowania w praktykowaną czynność
-zabawa symboliczna - Występuje u dziecka pomiędzy drugim a siódmym rokiem życia. Jest właściwa
przedoperacyjnemu poziomowi rozwoju inteligencji. Ten rodzaj zabawy charakteryzuje wykorzystywanie przez dziecko
w trakcie zabawy różnych przedmiotów, niezgodnie z ich pierwotną funkcją, nadawanie im odmiennych ról. Powiązane
jest to ściśle z fantazją dziecka, które wykorzystuje jakiś przedmiot jako symbol innego. Np.: patyk może stać się
różdżką; krzesełko może stać się tronem; koc może stać się piękną suknią itp.
-zdolność do udawania/ zabawa w rolach -Występuje u dziecka od 7. roku życia. Jest właściwa operacyjnemu
poziomowi rozwoju inteligencji. W trakcie zabawy dziecko zaczyna stosować różne reguły i procedury, co wiąże
się bezpośrednio z faktem, że w tym okresie rozwoju procesy myślowe dziecka intensywnie się rozwijają.
4.Rozwój mowy i komunikacji- w tym rodzaje płaczu, rodzaje gestów, stadia rozwoju mowy
Do komunikowania się z otoczeniem małe dziecko wykorzystuje takie środki jak płacz, spojrzenia, ruchy ciała, gesty,
mimika, wokalizacja. Wyróżnia się kilka rodzajów płaczu dziecka:
-płacz podstawowy charakteryzuje się monotonnym, przerywanym krzykiem;
-płacz z bólu cechuje krzyk z nagłym początkiem, którego siła narasta, jest głośny, przeraźliwy, ostry;
-płacz gniewny charakteryzuje się silnym podnieceniem, zaczerwienieniem twarzy, przerywanym łkaniem i długim
czasem trwania.. Taki płacz również ma wartość komunikacyjną. Na początku krzyk dziecka jest dość monotonny, ale
od trzeciego czwartego tygodnia życia staje się bardziej modulowany.
Gesty: Sposób, w jaki dziecko sygnalizuje swe zainteresowania, szybko zaczyna podlegać istotnym zmianom. Na
początku wykorzystuje całokształt gestów, postawę ciała, reakcje głosowe, lecz stopniowo jego zachowanie zaczyna
ewoluować w kierunku reakcji mniej zależnych od kontekstu i bardziej ekonomicznych. I tak ok. ósmego miesiąca życia
jedynie wyciąga rękę w kierunku przedmiotu, by zasygnalizować swoje zainteresowanie, zamiast próbować uchwycić
ten przedmiot manifestując zniecierpliwienie, jak to czyniło uprzednio. Dziecko wskazuje na przedmiot i patrzy na twarz
matki pragnie się zorientować, czy matka dostrzega wartość jego gestu.
- Gesty wskazujące pojawiają się między dziewiątym a trzynastym miesiącem życia dziecka
i wyrażają prośbę o
przedmiot, podawanie przedmiotu dorosłemu, pokazywanie przedmiotu oraz wskazywanie przedmiotu.
pf3
pf4
pf5
pf8

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Psychologia rozwojowa - pedagogika wczesnoszkolna i przedszkolna i więcej Notatki w PDF z Psychologia rozwojowa tylko na Docsity!

1.Kamienie milowe dziecka (osiągnięcia rozwojowe)

- niemowlę odkrywa świat poprzez bezpośredni kontakt sensoryczno-motoryczny

- pojawienie się emocji

- rozwój stałości przedmiotów i lęku przed separacją

- krytyczny okres przywiązania -bezpieczna więź rodzic-dziecko przyczynia się do zaufania i zdrowego rozwoju

- początek użycia dźwięków i słów do komunikacji

- stadium sensoryczno- motoryczne według piageta

2. Teoria przywiązania Bolbiego - Teoria ta dotyczy negatywnego wpływu, jaki wywiera na rozwój małego dziecka

utrata obiektów znaczących (ojca, matki bądź innego opiekuna) w wyniku nie poświęcenia dziecku takiego czasu i

uwagi, jakiego ono potrzebuje podczas swojego rozwoju emocjonalnego , co może ujawnić się w późniejszym

okresie życia.

styl unikający – osoba unika bezpośredniego kontaktu z ludźmi, tylko czasami spotyka się z bliższymi osobami, ale nie zależy jej na tworzeniu jakichkolwiek związków z innymi ludźmi. Spowodowane jest to brakiem poświęcania jej uwagi we wczesnej fazie rozwoju. ● styl lękowo-ambiwalentny – osoba boi się utraty bliskich osób. Stara się odnaleźć osobę, z którą będzie mogła spędzić resztę życia i robi wszystko by spędzać z nią jak najwięcej czasu. W momencie gdy brakuje osoby, z którą się związuje, zaczyna bać się, że może ją stracić. Styl ten występuje u osób, którym w dzieciństwie rodzice, bądź inne obiekty znaczące, nie poświęcały wystarczająco dużo uwagi. ● styl oparty na poczuciu bezpieczeństwa – osoba daje swojemu partnerowi kredyt zaufania i czuje się bezpiecznie w związku. Taka osoba we wczesnej fazie swojego rozwoju była objęta uwagą obiektów znaczących i nie boi się o utratę bliskich osób. 3.Rozwój i rodzaje zabawy Zabawa :

  • zabawy funkcjonalno - manipulacyjne - Występuje u dziecka od urodzenia do końca drugiego roku życia. Jest właściwa sensoryczno-motorycznemu poziomowi rozwoju inteligencji.Zabawa polega na ćwiczeniu i kontroli wykonywania ruchów oraz na badaniu przedmiotów dotykiem oraz wzrokiem. Działania dziecka uznawane za zabawę w tym okresie polegają na powtarzaniu pewnych ruchów, w trakcie których dziecko poznaje rzeczywistość. Czynności te czynione są przez dziecko w celu ukazania rozwoju sprawności i zaangażowania w praktykowaną czynność
  • zabawa symboliczna - Występuje u dziecka pomiędzy drugim a siódmym rokiem życia. Jest właściwa przedoperacyjnemu poziomowi rozwoju inteligencji. Ten rodzaj zabawy charakteryzuje wykorzystywanie przez dziecko w trakcie zabawy różnych przedmiotów, niezgodnie z ich pierwotną funkcją, nadawanie im odmiennych ról. Powiązane jest to ściśle z fantazją dziecka, które wykorzystuje jakiś przedmiot jako symbol innego. Np.: patyk może stać się różdżką; krzesełko może stać się tronem; koc może stać się piękną suknią itp.

- zdolność do udawania/ zabawa w rolach - Występuje u dziecka od 7. roku życia. Jest właściwa operacyjnemu

poziomowi rozwoju inteligencji. W trakcie zabawy dziecko zaczyna stosować różne reguły i procedury, co wiąże

się bezpośrednio z faktem, że w tym okresie rozwoju procesy myślowe dziecka intensywnie się rozwijają.

4.Rozwój mowy i komunikacji- w tym rodzaje płaczu, rodzaje gestów, stadia rozwoju mowy Do komunikowania się z otoczeniem małe dziecko wykorzystuje takie środki jak płacz, spojrzenia, ruchy ciała, gesty, mimika, wokalizacja. Wyróżnia się kilka rodzajów płaczu dziecka:

  • płacz podstawowy charakteryzuje się monotonnym, przerywanym krzykiem;
  • płacz z bólu cechuje krzyk z nagłym początkiem, którego siła narasta, jest głośny, przeraźliwy, ostry;
  • płacz gniewny charakteryzuje się silnym podnieceniem, zaczerwienieniem twarzy, przerywanym łkaniem i długim czasem trwania.. Taki płacz również ma wartość komunikacyjną. Na początku krzyk dziecka jest dość monotonny, ale od trzeciego czwartego tygodnia życia staje się bardziej modulowany. Gesty: Sposób, w jaki dziecko sygnalizuje swe zainteresowania, szybko zaczyna podlegać istotnym zmianom. Na początku wykorzystuje całokształt gestów, postawę ciała, reakcje głosowe, lecz stopniowo jego zachowanie zaczyna ewoluować w kierunku reakcji mniej zależnych od kontekstu i bardziej ekonomicznych. I tak ok. ósmego miesiąca życia jedynie wyciąga rękę w kierunku przedmiotu, by zasygnalizować swoje zainteresowanie, zamiast próbować uchwycić ten przedmiot manifestując zniecierpliwienie, jak to czyniło uprzednio. Dziecko wskazuje na przedmiot i patrzy na twarz matki pragnie się zorientować, czy matka dostrzega wartość jego gestu.
  • Gesty wskazujące pojawiają się między dziewiątym a trzynastym miesiącem życia dziecka i wyrażają prośbę o przedmiot, podawanie przedmiotu dorosłemu, pokazywanie przedmiotu oraz wskazywanie przedmiotu.
  • Gesty reprezentujące tworzą względnie trwałe układy ruchów ciała rąk mimiki, którym odpowiadają określone znaczenia i zastępują informacje. Pojawiają się one powyżej czternastego miesiąca życia

Mowa: odgrywa ważną role w społecznym życiu człowieka. Mowa jednak nie jest umiejętnością wrodzoną. Człowiek nabywa ją w ciągu swego życia w kontakcie z innymi ludźmi. Pierwszy etapem rozwoju mowy jest dziecięca wokalizacja, czyli produkowanie dźwięków mniej czy bardziej zbliżonych do dźwięków mowy.

  • stadium odruchowego krzyku i życiowych odgłosów (do 8 tygodnia życia: dźwięki krzyku są ważnym wskaźnikiem zdrowia dziecka; kichnięcia prychnięcia dziecka uwarunkowane są strukturą anatomiczną; istnieje mała możliwość zmian dźwięków, która będzie wzrastać w miarę powiększania się głowy i szyi dziecka.
  • stadium gruchania i śmiechu (8-20 tydzień):dziecko wydaje dźwięki w społecznej interakcji; w 16 tygodniu krzyk staje się mniej częsty bardziej zróżnicowany, sygnalizuje dyskomfort przywołuje prosi; w tym samym czasie pojawia się śmiech
  • stadium zabaw wokalnych (16-30 tydzień) : dziecko zaczyna wypowiadać proste sylaby z przedłużonych dźwięków podobnych do samogłosek lub spółgłosek; wydawane dźwięki są czymś pośrednim między gruchaniem w stanie zadowolenia a późniejszym gaworzeniem;
  • stadium samonaśladującego gaworzenia (25-50 tydzień): dziecko kombinuje samogłoski i spółgłoski i powtarza w sposób stereotypowy; częściej gaworzy, gdy jest samo, niż gdy są przy nim dorośli; wzrasta znaczenie ich własnej wokalizacji
  • stadium gaworzenia i ekspresywnej mowy niezrozumiałej (9-18 miesiąc): repertuar spółgłosek zwiększa się; wypowiedzi dzieci mogą być niezrozumiałe, ale oddają intonacje charakterystyczna dla różnych wypowiedzi.
  • Okres wyrazu obejmuje drugi rok życia dziecka. Dziecko potrafi już powtarzać za dorosłymi proste wyrazy z intonacją pod słyszanych dźwięków. Zjawisko to nazywa się echolalią. W wieku 14-15 miesięcy zaczyna wypowiadać więcej pojedynczych wyrazów. Związane jest to z rozwojem jego uwagi, spostrzegawczości, pamięci. Początkowo każde słowo kojarzy się ściśle z konkretnym przedmiotem. Większość dzieci półtorarocznych potrafi spełniać proste polecenia. Obserwuje się też początki mowy spontanicznej.
  • W 2 roku życia dziecko używa słów w sposób nieprecyzyjny. Zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych. Wymawia słowa popełniając wiele zniekształceń fonetycznych. Jego wypowiedzi początkowo mają formę holofraz (wypowiedzi jednowyrazowych) ,zaczyna rozumieć rozmowę rodziców, dotyczącą członków rodziny, przedmiotów je interesujących lub aktualnych wydarzeń.
  • Między 2 a 3 rokiem życia wzrasta wyraźnie długość dziecięcych wypowiedzi. Zaznaczają się różnice związane z płcią. W 2 r, ż. Dziewczynki tworzą dłuższe wypowiedzenia niż chłopcy. Większe różnice rozwojowe zaznaczają się w jakości strukturalnej wypowiedzi
  • 2-3 r. ż dziecka to okres przełomowy w rozwoju sprawności komunikacyjnej. W tym okresie przyswaja sobie najwięcej słów. W 3 r.ż. słownik dziecka liczy już 1000-1500 słów, które wymawia bez zniekształceń fonetycznych. metateza , czyli przestawianie głosek a nawet całych sylab („komolotywa” zamiast „lokomotywa”).
  • U dzieci 4-5-letnich występuje duża aktywność ruchowa , wzrost zainteresowania światem, a za tym niekończące się ciągi pytań. Ok 5% dzieci czteroletnich osiąga wymowę całkiem poprawną. W wieku przedszkolnym dziecko opanowuje wiele sprawności komunikacyjnych, a jedną z nich jest umiejętność narracji. Dzieci coraz lepiej odróżniają opowiadanie od innych form wypowiedzi.
  • W wieku przedszkolnym doskonali się i bogaci struktura opowiadania dziecka. W opowiadaniach dzieci 3-5-letnich odnaleźć można wszystkie struktury opowiadania. Tendencja zadawania pytań zwiększa się wraz z wiekiem i najwyraźniej występuje w 4-5 r.ż. Okres ten nazywany jest wiekiem pytań.
  • zjawisko asymilacji czyli upodabnianie ,,bebek’’ zamiast ,,chlebek’’ 5.Czy dziecko przejawia egocentryzm? Na czym on polega?Egocentryzm myślenia i mowy, nie potrafią spojrzeć na dany obiekt z innej perspektywy, przyjmują tylko swój własny punkt widzenia.

6.Rozwój poznawczy w dzieciństwie- pamięć utajona, pamięć jawna, zdolności zapamiętywania, strategie pamięciowe ● pamięć utajona-ujawnia się, kiedy pewne wydarzenie z przeszłości wpływa na zachowanie mimo braku intencji przywołania tego wydarzenia lub jego świadomego przypomnienia (jest to podstawą uczenia się języka u dzieci nie przez gramatykę ale przez dostarczanie wypowiedzi, kształtują się nastawienia oraz kategoryzacja społeczna ● pamięć jawna-ujawnia się w sytuacjach świadomego przypominania (zmiany rozwojowe dotyczą pamięci jawnej!, p.utajona nie zmienia się z wiekiem

  • z wiekiem zwiększa się zdolność do odtwarzania liczb oraz ilość informacji z których dziecko może korzystać przy rozwiązywaniu zadań wzrost tępa przetwarzanych informacji skutkuje wzrostem efektywności pamięci operacyjnej
  • dzieci lepiej zapamiętują i stosują więcej strategii pamięciowych w sytuacjach zabawy zabawy
  • ekwiwalenty strategii pamięciowych: eksplorowanie,zabawy,rysowanie,monologowanie,dialogi
  • duże znaczenie mają zabawy tematyczne oraz monologi przed snem
  • dzieci w myśleniu posługują się obrazami umysłowymi (to kopie rzeczywistości które wywodzą się z naśladownictwa

się zrozumieć treść tego czego się uczą, dokonują samodzielnej analizy, przekształcenia i organizacji informacji zawartych w materiale. Wykorzystują przy tym rozmaite strategie pamięciowe.Przy wyborze strategii pamięciowej kierują się m.in. ilością czasu i wysiłku potrzebnego do nauczenia się danego materiału, jego objętością oraz stopniem złożoności i trudności.

  • myślenia. Późne dzieciństwo to okres, w którym zgodnie z poglądem Piageta, następuje przejście od stadium myślenia przedoperacyjnego do stadium operacji konkretnych. Oznacza to, że dziecko osiąga w tym czasie szereg różnych zdolności związanych z nabywaniem i przetwarzaniem informacji o świecie i o sobie na poziomie konkretu, np. dzięki wytworzeniu się pojęcia stałości liczby, długości, wagi i objętości, możliwe stały się operacje na pojęciach fizycznych, matematycznych oraz pojęciach społecznych (wielka przyjaźń, ważne zadanie, długie oczekiwanie, itp.).
  1. Rozwój społeczny i emocjonalny w okresie szkolnym- grupa rówieśnicza, klasa, relacje z rodzicami, emocje, zwrócić uwagę na zaufanie i segregację płciową W okresie późnego dzieciństwa wzrasta znaczenie i atrakcyjność kontaktów z rówieśnikami. O ile na początku dziecko z trudem adaptuje się do dłuższego przebywania w klasie czy na ogromnym szkolnym korytarzu, o tyle w klasach następnych szkoła staje się terenem spotkań z kolegami. Kontakty społeczne na terenie klasy szkolnej i poza nią stają się jednym z najważniejszych tematów dziecięcych rozmów i wypowiedzi
  • Pierwszym z tych procesów, odzwierciedlającym zmianę w sposobie akceptowania przez dziecko autorytetu (od konkretnych osobistych opiekunów, po ogólne kategorie takie jak dyrektor, policjant, strażnik miejski oraz nauczyciele) jest społeczne podporządkowanie się. Oznacza to, że początkowo dziecko ocenia swoich rówieśników kierując się tym, jak są oni postrzegani przez osoby reprezentujące społeczny autorytet.
  • społeczna akomodacja czyli proces uświadamiania sobie, że między ludźmi istnieją różnice oraz uznawanie tego faktu. Wraz ze stopniowym wzrostem akceptacji różnic w wyglądzie czy zachowaniu się rówieśnika, znacznie zmniejsza się nietolerancja dziecka na odmienność innych dzieci.
  • różnicowanie osób będących źródłem autorytetu, wynikający z porównywania ich między sobą (np. poszczególnych nauczycieli), a także określonych klas osób z innymi (np. rodziców z dziecięcymi czy dorosłymi „autorytetami" z terenu szkoły czy boiska). Stopniowo dziecko uczy się rezygnować ze swoich egocentrycznych przekonań na rzecz przyswajania sobie tego, co konwencjonalne — przez kontrolę swoich odczuć i spostrzeżeń.W efekcie pojawia się tendencja do uzgadniania treści swej świadomości z przewidywanymi oczekiwaniami innych (np. dziecko myśląc o zaspokajaniu swych potrzeb, bierze pod uwagę tylko te zachowania własne, które są aprobowane przez grupę)
  • stopniowa internalizacja wzorców kontroli czynności, będących skutkiem uświadamiania sobie przez dziecko zarówno własnych zachowań, jak i ich kontroli stosownie do wymagań i oczekiwań grupy.

Grupa rówieśnicza: Stosunek grupy rówieśniczej do dziecka zależy w tym wieku od wykazania się sukcesami w zabawie, nauce czy w innych sferach społecznego funkcjonowania. Akceptowane są dzieci osiągające dobre wyniki w nauce oraz takie, które są wyróżniane przez dorosłych, zaś izolowane, bądź odrzucane te, które sobie nie radzą z różnymi zadaniami. Izolowanie dziecka może m.in. stać się przyczyną kształtowania poczucia mniejszej wartości.

13.Jak rozwija się osobowość u dzieci w wieku szkolnym (do momentu adolescencji)

  1. Kryzys tożsamości u nastolatka- jak przebiega, jakie zmiany się pojawiają Jest on definiowany jako okres w rozwoju tożsamości, podczas którego młody człowiek musi dokonywać wyborów między ważnymi dla niego alternatywami. Według Eriksona sposób pokonania kryzysu, rozwiązania pojawiających się wówczas problemów własnej tożsamości, determinuje w znacznym stopniu dalszy psychiczny rozwój młodego człowieka. Młodzieńczy kryzys tożsamości nie zawsze ma miejsce, a przechodzenie z jednej fazy w drugą może przebiegać niemal niezauważalnie. Dla jednych okresem burzliwym i trudnym jest wczesna adolescencja, inni przechodzą przez ten etap życia bez wstrząsów. Dla niektórych problemy niesie ze sobą dopiero późna adolescencja - trudno im znaleźć sobie miejsce wśród zastanych norm i układów społecznych Jest to przecież, w głównej mierze, czas tworzenia samego siebie, czas w którym na skutek nieznanych przedtem doznań uczuciowych i nowych sposobów intelektualnego ujmowania zjawisk, kształtuje się osobowość - czas „smakowania" życia.

15.Rozwój społeczny w okresie adolescencji- grupy, relacje rówieśnicze, relacje romantyczne, różnice płciowe A) antagonizmu płci, wzajemnej niechęci do siebie osób płci odmiennej; jest ona silniej wyrażana przez chłopców

B) związków rówieśniczych, które mogą być trojakiego rodzaju

  • : paczki (kliki), czyli małe, blisko ze sobą zżyte grupy, złożone najpierw z osób tej samej płci, później heteroseksualne. Członkowie paczki są zazwyczaj w tym samym wieku, mają zbliżone zainteresowania i pochodzą z podobnego środowiska społecznego;
  • grupy, które są liczniejsze, a kontakty między ich członkami oparte są na podobnych zainteresowaniach oraz orientacjach zawodowych;
  • związki przyjaźni, obejmujące zazwyczaj jednego lub dwoje bliskich przyjaciół, z którymi kontakty są intensywne, oparte na lojalności i zaufaniu C) - miłość szczenięcą, gdy ważniejsze jest samo kochanie niż jego obiekt,
  • miłość cielęcą, gdy obiekt uczuć otoczony jest bezgranicznym uwielbieniem.
  • miłość romantyczna, przypadająca zazwyczaj na wiek młodzieńczy

16.Co młodemu człowiekowi (w okresie adolescencji) daje grupa rówieśnicza? Wymień pozytywne i negatywne aspekty Funkcje grupy rówieśniczej:

  • zastępowania rodziny -
  • stabilizacji osobowości -
  • wzbudzania poczucia własnej wartości
  • określania standardów zachowania
  • rozwój społecznych kompetencji
  • grupa stwarza warunki do przyjęcia wzorów i do ich naśladowania
  • zapewniania „bezpieczeństwa wynikającego z liczebności"
  1. Etapy kształtowania się tożsamości
  • identyfikacji, kiedy dorastający utożsamia się z zewnętrznymi wzorami (w tym z autorytetami),
  • kosmiczną, którą charakteryzuje oderwanie się od rzeczywistości, rozmach a zarazem chaos w poszukiwaniu celu i sensu życia
  • dojrzałego sensu życia, przypadającą na okres późnej adolescencji i lata dalsze — gdy człowiek potrafi określić siebie i sens swojego istnienia.

18.Wymień zadania rozwojowe charakterystyczne dla okresu wczesnej dorosłości (1) wybór małżonka, (2) uczenie się współżycia z nim, (3) założenie własnej rodziny, (4) wychowywanie dzieci, (5) prowadzenie domu, (6) rozpoczynanie pracy zawodowej, (7) podjęcie obowiązków obywatelskich (8) znalezienie pokrewnej grupy społecznej.

20.Dojrzałość psychiczna według Chlewińskiego - dorosłości wymaga od jednostki osiągnięcia pewnego stopnia dojrzałości psychicznej, jest procesem ciągłym, trwającym całe życie. W procesie tym jednostka przyjmuje odpowiedzialność za swoje życie i rozwija się w jedyny, niepowtarzalny sposób. Dojrzałość psychiczną w kontekście trzech wymiarów: autonomia jednostki, wgląd we własne motywy i stosunek do ludzi.

  1. Kryteria podziału okresu dorosłości- Kryzysy życiowe (Erikson), Zadania rozwojowe (Havighurst), Zmiany w strukturze życia związane z wydarzeniami typowymi dla różnych faz dorosłości (Levinson)

Kryzysy życiowe (Erikson) Izolacja - intymność ■Stosowanie mechanizmów projekcyjnych — dotrzymywanie obietnic i podjęcie odpowiedzialności Życie samotne — życie w rodzinie

Zadania rozwojowe (Havighurst)

  • Wybór małżonka – Uczenie się współżycia z nim – Założenie własnej rodziny – Wychowanie dzieci – Prowadzenie domu – Rozpoczynanie pracy zawodowej – Podjęcie obowiązków obywatelskich – Znalezienie pokrewnej grupy społeczne

Zmiany w strukturze życia związane z wydarzeniami

  • 17-22 }Okres przejścia do wczesnej dorosłości
  • 22-28 }faza nowicjatu
    • 28-33 }faza pośrednia

rezultatu, a oni sami nie potrafią pogodzić się z faktem odejścia dzieci z domu. Jak pokazują badania i praktyka terapeutyczna, te reakcje są częstsze u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety w większej mierze zaangażowane są w wychowanie dzieci oraz w większym stopniu utożsamiają się z rolą rodzinną. Należy jednak zaznaczyć, że większość kobiet spostrzega sytuację opuszczenia domu przez dzieci jako swego rodzaju wyzwolenie i okazję do zaangażowania się w bardziej atrakcyjne i rozwijające działania

  1. Dokonaj analizy zysków oraz strat wynikających z tworzenia tzw. pełnego gniazda. ZA PRZECIW
  • podział obowiązków
  • podział kosztów utrzymania
  • rodzice mogą zajmować się wnukami
  • brak poczucia samotności
  • narażenie na konflikt w małżeństwie rodziców
  • podział obowiązków
  • brak samodzielności emocjonalnej dziecka
  • wtrącanie się rodziców w życie dziecka

33.Wymień zdarzenia krytyczne w okresie starości (jest ich 5)

  • utrata zdrowia kondycji i atrakcyjności fizycznej
  • utrata bliskich osób
  • utrata statusu społecznego i ekonomicznego
  • utrata poczucia przydatności i prestiżu
  • zbliżająca się perspektywa śmierci

34.Wymień i opisz teorie adaptacji do starości

  • Teoria aktywności -Zakłada ona, że naturalny proces starzenia się pozwala jednostce na utrzymanie dotychczasowego zaangażowania życiowego. Osoby starzejące się optymalnie to takie, które pozostają aktywne, obecne w życiu społecznym; będąc na emeryturze, znajdują zastępcze zajęcia, substytuty utraconej miłości, nawiązują też nowe więzi przyjacielskie
  • Teoria wycofania się - Głosi ona, że to nie aktywność, lecz przeciwnie - wyłączenie się z życia społecznego stanowi naturalną i funkcjonalnie ważną potrzebę rozwojową człowieka w późnej dorosłości. Autorzy przekonują, że wycofanie się i pasywność są tak samo potrzebne starszym ludziom do osiągnięcia równowagi psychicznej oraz dalszego rozwoju osobowości, jak młodszym potrzebne jest do tego celu pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Styl życia wynikający z tej potrzeby nazwano stylem „bujanego fotela" i uznano, że sprzyja on introspekcyjnej analizie wspomnień, nierozwiązanych konfliktów, reinterpretacji dawnych przeżyć i odkrywaniu nowych znaczeń.

35.Teoria rozwoju poznawczego człowieka według Piageta

- STADIUM INTELIGENCJI SENSOMOTORYCZNEJ (0-2 LATA)Już u noworodków i niemowląt procesy asymilacji i

akomodacji są w pełni funkcjonalne, jednak adaptacja i organizowanie środowiska odbywają poprzez zachowania zmysłowe i ruchowe.

  • STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO (2-7 LAT) Głównym osiągnięciem rozwojowym tego stadium jest z pewnością zdolność do tworzenia reprezentacji obiektów i zdarzeń.
  • STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH (7-11 LAT) Okres między 8 a 12 r ż. to czas rozwoju myślenia logicznego (tzw. operacji).
  • STADIUM OPERACJI FORMALNYCH (11-15 LAT I WYŻEJ)Początek wieku nastoletniego, jest według Piageta, rozpoczęciem ostatniego stadium, w którym człowiek ostatecznie uwalnia swoje rozumowanie od doświadczenia i zyskuje umiejętność rozwiązywania wszystkich klas problemów

36.Teoria rozwoju moralnego Kohlberga ● Poziom I - przedkonwencjonalny (wiek przedszkolny i młodszy wiek szkolny). Dziecko kieruje się chceniem, tym, co dla niego przyjemne i przykre. ○ Stadium 1 - orientacja posłuszeństwa i kary (egocentryzm). Reguły przestrzega się tylko po to, by unikać kary. Tylko skutki czynności określają, czy jest ona dobra czy zła. Punkt widzenia i interesy innych nie są brane pod uwagę. ○ Stadium 2 - orientacja naiwnie egoistyczna (relatywizm moralny). Działanie dobre to działanie, które ma na celu dobro własne, a nie innych. Potrzeby innych są brane pod uwagę, jeśli rezultat ich działania jest korzystny dla własnego dobra. ● Poziom II - konwencjonalny (aprobata społeczna; ok. 13.-16. rok życia). Jednostka zaczyna orientować się w konwencjach społecznych, dopasowuje pragnienia do konwencji. ○ Stadium 3 - orientacja "dobrego chłopca/dziewczyny". Czynność jest oceniana jako dobra albo zła ze względu na intencje jednostki. Cenione są społecznie akceptowane standardy zachowania. ○ Stadium 4 - orientacja prawa i porządku. Pojawia się szacunek dla autorytetów oraz przekonanie, że reguły społeczne muszą być przestrzegane. Zwraca się uwagę nie tylko na motywy działania jednostki, ale również na standardy zewnętrzne.

● Poziom III - postkonwencjonalny (zasady moralne, ideały; powyżej 16. roku życia). Jednostka jest w stanie spoglądać na to, co w danym społeczeństwie jest konwencjonalne jako na konwencjonalne. Jednostka może być autonomiczna moralnie, może porównywać własne zasady moralne z zasadami innych. ○ Stadium 5 - orientacja umowy społecznej i legalizmu. To, co jest słuszne, zależy od opinii większości w danej grupie społecznej. ○ Stadium 6 - orientacja uniwersalnych zasad sumienia. O postępowaniu decydują wybrane przez jednostkę zasady etyczne. Gdy obowiązujące prawo wchodzi w konflikt z tymi zasadami, jednostka postępuje zgodnie z tymi drugimi.