Przygotuj się do egzaminów
Zdobądź punkty
Informacje i wskazówki

Sprzedaj na Docsity

Zaloguj się Zarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Informacje i wskazówki

Sprzedaj na Docsity

Zaloguj się Zarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Znajdź dokumenty

Przygotuj się do egzaminów dzięki dokumentom udostępnionym na Docsity przez studentów, takich jak ty

Szukaj dokumentów Store

Najlepsze dokumenty w sprzedaży, umieszczone przez studentów, którzy ukończyli studia

Przeszukaj wszystkie materiały do nauki

Docsity AINEW

Streszczaj swoje dokumenty, zadawaj im pytania, przekształcaj je w quizy i mapy myśl

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Udostępniaj dokumenty

20 Punktów

Za każdy zamieszczony dokument

Wszystkie sposoby na zdobycie darmowych punktów

Zdobądź punkty już teraz

Wybierz plan Premium z odpowiednią dla Ciebie ilością punktów

Możliwości studiowania

Wybierz swój przyszły program studiów

Dotrzyj do najlepszych uniwersytetów na świecie już teraz. Szukaj wśród tysięcy uczelni i oficjalnych partnerów

Społeczność

Ranking uczelni

Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity

Bezpłatne poradniki

Nasze e-booki ratujące uczniów i studentów!

Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity

Psychologia rozwojowa w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Egzaminy z Psychologia

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK)Psychologia

Obszerny zestaw zagadnień, które mogą się pojawić na egzaminie

Typologia: Egzaminy

2019/2020

Załadowany 19.06.2020

akordeoniasta 🇵🇱

5

(7)

1 dokument

1 / 50

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

Rozwój człowieka i jego uwarunkowania

Zmiany dokonujące się w psychice mogą być rozpatrywane ze względu na różne kryteria i

są wtedy przedmiotem badań poszczególnych działów nauki:

• Filogeneza bada rozwój człowieka jako gatunku, poczynając od ludzi

pierwotnych aż do naszych czasów.

• Ontogeneza zajmuje się badaniem rozwoju jednostki od stadium

zarodkowego poprzez całe życie

Rozwój - proces długotrwały, w toku, którego dokonują się zmiany, prowadzące od form czy

stanów niższych, prostszych, słabiej zorganizowanych do wyższych, bardziej złożonych,

lepiej zorganizowanych

Rozwój psychiczny – dynamiczny proces prowadzący do zmian jakościowych w

całokształcie procesów psychicznych lub w poszczególnych funkcjach. Proces długotrwały, o

charakterze progresywnym, składający się z faz następujących po sobie, ukierunkowany na

coraz wyższe formy regulacji z otoczeniem

Psychologia rozwojowa zajmuje się ontogenezą od chwili poczęcia aż do śmierci, rejestruje

zmiany, docieka przyczyn, źródeł. Psychologia rozwoju bada zarówno postęp, jak i regres.

Rozwój polega nie tylko na nabywaniu nowych cech, ale także na:

• zanikaniu pewnych właściwości,

• zmianie wielkości

• zmianie proporcji cech.

Rodzaje zmian rozwojowych:

• zmiany ilościowe - gdy coraz bardziej wzrasta dana cecha człowiek

• zmiany jakościowe - funkcja przekształca się zasadniczo np. przejście od

gaworzenia do mówienia, od pamięci mimowolnej do dowolnej, zmiany w

myśleniu

• zmiany proporcji - zmiana wzajemnych stosunków części w obrębie całości,

np. proporcja ciała

• zanikanie dawnych właściwości np. wypadanie zębów mlecznych, odruchy

Zmiany rozwojowe (podział pod wzg. powszechności)

• zmiany uniwersalne - występują powszechnie na całym świecie i w całej

historii, są uwarunkowane dojrzewaniem biologicznym i uniwersalnymi

doświadczeniami społecznymi

Dokumenty powiązane

Główne potrzeby rozwojowe - E.H. Erikson

(1)

Opracowanie książki Brzezińskiej - Psychologia rozwoju człowieka

Praca z bajką w procesie wychowania dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Psychologia rozwojowa wieku dojrzałego

notatka cornella, o rozwoju wczesnoszkolnym

Metodyka zajęć w przedszkolu i klasach I – III. Jak wyglądają ...

Seksualność dziecka w wieku wczesnoszkolnym

Rozwój i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym

Metafora tworzona przez dziecko w wieku przedszkolnym

Psychologia rozwojowa - Notatki - Psychologia

(2)

Przegląd metod aktywizujacych rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Psychologia osoby - Notatki - Psychologia rozwojowa osobowości

(1)

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Psychologia rozwojowa w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym i więcej Egzaminy w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

Rozwój człowieka i jego uwarunkowania Zmiany dokonujące się w psychice mogą być rozpatrywane ze względu na różne kryteria i są wtedy przedmiotem badań poszczególnych działów nauki :

Filogeneza bada rozwój człowieka jako gatunku, poczynając od ludzi pierwotnych aż do naszych czasów.
Ontogeneza zajmuje się badaniem rozwoju jednostki od stadium zarodkowego poprzez całe życie Rozwój - proces długotrwały, w toku, którego dokonują się zmiany, prowadzące od form czy stanów niższych, prostszych, słabiej zorganizowanych do wyższych, bardziej złożonych, lepiej zorganizowanych Rozwój psychiczny – dynamiczny proces prowadzący do zmian jakościowych w całokształcie procesów psychicznych lub w poszczególnych funkcjach. Proces długotrwały, o charakterze progresywnym, składający się z faz następujących po sobie, ukierunkowany na coraz wyższe formy regulacji z otoczeniem Psychologia rozwojowa zajmuje się ontogenezą od chwili poczęcia aż do śmierci, rejestruje zmiany, docieka przyczyn, źródeł. Psychologia rozwoju bada zarówno postęp, jak i regres. Rozwój polega nie tylko na nabywaniu nowych cech, ale także na:

• zanikaniu pewnych właściwości,

• zmianie wielkości

• zmianie proporcji cech.

Rodzaje zmian rozwojowych:

zmiany ilościowe - gdy coraz bardziej wzrasta dana cecha człowiek
zmiany jakościowe - funkcja przekształca się zasadniczo np. przejście od gaworzenia do mówienia, od pamięci mimowolnej do dowolnej, zmiany w myśleniu
zmiany proporcji - zmiana wzajemnych stosunków części w obrębie całości, np. proporcja ciała
zanikanie dawnych właściwości np. wypadanie zębów mlecznych, odruchy Zmiany rozwojowe (podział pod wzg. powszechności)
zmiany uniwersalne - występują powszechnie na całym świecie i w całej historii, są uwarunkowane dojrzewaniem biologicznym i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi

zmiany wspólne - są wynikiem pewnych charakterystycznych doświadczeń grupy ludzi o podobnych doświadczeniach żyjących w tym samym czasie i miejscu (grupa pokoleniowa, rodzina)
zmiany indywidualne - wywołane czynnikami, które działają tylko na indywidualną jednostkę, niepowtarzalne doświadczenie Cechy zmian rozwojowych:
nieodwracalne i trwałe - nie może być nagła, krótkotrwała i jednorazowa
mają pewien ciąg - nie może być zmianą pojedynczą i jest to ciąg stale rosnący lub malejący
autonomiczne (wewnętrzne) - zmiany powodowane działaniem czynników tkwiących w całości lub części wewnątrz danego układu ewoluującego
kierunkowe (konsekwentne) – zachodzące zmiany są stopniowym zbliżaniem się do pewnego idealnego stanu optymalnego. Poszczególne etapy rozwoju są kolejnymi krokami do osiągnięcia tego stanu. Każda zmiana jest konsekwencją poprzedniej i stanowi przygotowanie do następnej.
progresywne (adaptacyjne) – doskonalące równowagę w kontaktach ze światem. Każda kolejna faza odznacza się wyższością w stosunku do poprzedniej. Zmiana rozwojowa prowadzi więc do postępu. Za kryterium oceny, czy osiągnięty etap rozwoju jest wyższy od poprzedniego przyjmuje się stopień równowagi między jednostką a światem otaczającym. Zmianą rozwojową jest ta zmiana, która zwiększa tę równowagę.
nieustanne (dokonują się w ciągu całego życia człowieka) – idealna równowaga między człowiekiem a światem nie jest możliwa. Zarówno człowiek jak i świat stale się zmienia, a zmiany te zakłócają równowagę i wymagają kolejnych adaptacji. Każdy wiek ma swoje zadania rozwojowe Główne obszary rozwoju psychicznego człowieka :
Rozwój motoryczny
Rozwój umysłowy
Rozwój emocjonalny
Rozwój społeczny
Rozwój moralny Pojęcia związane z rozwojem:
Dojrzewanie - te aspekty rozwoju, które są niezależne od doświadczenia indywidualnego
Uczenie się - proces prowadzący do zmian w zachowaniu na podłożu indywidualnego doświadczenia
Okres sensytywny - okres największej wrażliwości na określony rodzaj bodźców, prowadzący do rozwoju określonej umiejętności.

W literaturze psychologicznej wyróżnia się najczęściej następujące stadia (okresy) rozwojowe :

Wczesne dzieciństwo: ➢ niemowlęctwo– pierwszy rok życia ➢ wiek poniemowlęcy 1-3 rok życia
Średnie dzieciństwo (wiek przedszkolny) 3-6 rok życia
Późne dzieciństwo (wiek wczesnoszkolny) 7-10 rok życia
Wiek dorastania (adolescencji) ➢ wczesna adolescencja 10 (12) lat – 14 (15) ➢ późna adolescencja 14 (15) - 17(18)
Wiek młodzieńczy 18 (19) lat – 21 (23)
Wiek wczesnej dorosłości 2 1(23) – 35 lat
Wiek średni 36 – 55 lat
Wiek późnej dorosłości - ponad 55 lat Granice wieku oddzielające od siebie poszczególne stadia określone są w sposób przybliżony. Jest to spowodowane tym, że:
Istnieją znaczne różnice indywidualne w tempie rozwoju poszczególnych jednostek. Mogą one zależeć od: ➢ warunków środowiskowo-wychowawczych (stymulujących lub hamujących rozwój) ➢ indywidualnych właściwości dziecka (w jego stanie zdrowia, aktywności) ➢ płci (zwłaszcza w okresie dorastania)
Rozwój cywilizacji i techniki powoduje zmiany warunków życia
Zmiany w systemie edukacji
Występuje zjawisko akceleracji. Akceleracja rozwoju - przyspieszony rozwój kolejnych pokoleń. Dotyczy zarówno rozwoju fizycznego jak i psychicznego. Zjawisko trendu sekularnego (sekularyzacji) – polega na przyśpieszeniu tempa rozwoju psychicznego i fizycznego w ujęciu rozwoju filogenetycznego w porównaniu z pokoleniem wcześniejszym (np. wcześniejszy rozwój płciowy, większy wzrost w stosunku do pokolenia rodziców itp.)

Występują rozbieżności między tempem akceleracji w zakresie zdolności i funkcji umysłowych a innymi sferami rozwoju i funkcjonowania psychicznego - zmiany w rozwoju emocjonalnym i kształtowania się osobowości następują wolniej niż w intelekcie. Akceleracja rozwoju umysłowego dotyczy przede wszystkim jego aspektów ilościowych: zasobu pojęć, wiadomości i słownictwa oraz sprawności rozwiązywania zadań składających się na konwencjonalne testy inteligencji. Natomiast analogiczne zmiany w poziomie rozwoju operacji i sposobów myślenia zaznaczają się słabiej i następują w wolniejszym tempie. Zadania rozwojowe dla poszczególnych stadiów rozwojowych: I. Niemowlęctwo ➢ Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu ➢ Uczenie się kontroli nad własnym ciałem ➢ Uczenie się chwytu ➢ Uczenie się prostych form poruszania się (czworakowanie) ➢ Opanowanie dwunożnej postawy ciała ➢ Gaworzenie i mówienia podstawowych słów II. Wiek poniemowlęcy ➢ Doskonalenie motoryki dużej (chodzenie, bieganie, wspinanie się) ➢ Doskonalenie mowy ➢ Podejmowanie zabawy III. Wiek przedszkolny ➢ Podejmowanie nowych rodzajów zabawy (grupowe, w role ) ➢ Uczenie się reguł społecznych i moralnych ➢ Uczenie się przebywania z rówieśnikami ➢ Opanowanie lęku separacyjnego ➢ Doskonalenie motoryki małej i umiejętności grafomotorycznych ➢ Osiągniecie dojrzałości szkolnej IV. Wiek wczesnoszkolny ➢ Rozwijanie postaw społecznych ➢ Uczenie się roli ucznia ➢ Kształtowanie samooceny ➢ Nabywanie umiejętności i sprawności szkolnych ➢ Rozwijanie pojęć moralnych

Okres przedszkolny – potencjał Jaki wiek obejmuje okres przedszkolny i co się wtedy dzieje?

Okres przedszkolny zwany również środkowym dzieciństwem, przypada na lata od 4 do 6 roku życia.
W tym okresie rozpoczyna się nowe obszary działania tj. komunikacja z innymi za pomocą słów oraz wyobraźnia. „Rzutki intruz”, czyli dziecko w wieku przedszkolnym będzie dążyło do podporządkowania sobie innych ludzi.
W tym okresie dziecko uczy się zaspokajać swoje pragnienia w sposób społecznie akceptowalny. Dzięki temu chęć zaspokojenia swoich potrzeb nie będzie wiązała się z lękiem, lecz z możliwością wykazania się własną inicjatywą. W związku z tym dziecko będzie angażowało się w obronę własnych interesów i egzekwowania swoich praw. Dodatkowo będzie miało pomysły w jaki sposób to zrobić. Rozwój fizyczny dziecka w wieku przedszkolnym ➢ Na tym etapie rozwój fizyczny charakteryzuje się powolnymi zmianami. ➢ U dziecka w wieku przedszkolnym zmienia się głównie sylwetka, następuje wydłużenie się sylwetki, poszerza się klatka piersiowa, zwiększa się część twarzowa. Wzrasta sprawność narządów wewnętrznych; serca i płuc, które pracują u dziecka wydajniej. Zmiany następują w kościach nadgarstka, co powoduje lepsza sprawność dłoni pięciolatków, które zręczniej manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami. Jak działa układ nerwowy?
Rozwija się w mniejszym tempie niż z pierwszych trzech latach życia, jednakże konstrukcja i funkcje tego układu stale się doskonalą. ➢ zwiększa się wydolność komórek nerwowych, dzięki czemu dziecko wraz z wiekiem mniej się nuży i męczy podczas wysiłku. Dziecko nie jest jeszcze zdolne do długiego wysiłku, gdyż układ nerwowy jest podatny na zmęczenie ➢ czynności dziecka stają się lepiej skoordynowane, dzieje się tak dzięki większemu wpływowi kory mózgowej na niższa części układu nerwowego: ➢ wzrasta zdolność uczenia się, ➢ rozwijają się procesy nerwowe, tj. hamowanie oraz pobudzenia. Proces pobudzenia jest silniejszy niż proces hamowania, dlatego w tym okresie dzieci cechuje znaczna pobudliwość nerwowa:
W wieku przedszkolnym można zaobserwować postęp w precyzji ruchu. Dziecko staje się bardziej samodzielne, potrafi się ubrać i rozebrać bez pomocy dorosłego. Potrafi samodzielnie posługiwać się sztućcami, załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne.

Wzrastają również umiejętności utrzymania ciała w równowadze oraz czynności manualne. Rozwój procesów psychicznych

U dziecka przedszkolnego nadal percepcja dominuje nad rozumowaniem.
Rozwój psychicznie jest ściśle związany z jego rozwojem fizycznym, rozwojem kontaktów społecznych.
Dziecko w wieku przedszkolnym jest bardzo zainteresowane otaczającym je światem i przedmiotami.
W okresie tym musi nauczyć się właściwych form działania oraz kontroli nad własnymi procesami psychicznymi, by dobrze funkcjonować w nowym środowisku.
Dziecko podczas pobytu w przedszkolu powinni osiągnąć gotowość szkolną. Aby do tego doszło, konieczny jest prawidłowy rozwój fizyczny, a także dojrzałość umysłowa.
Podstawą tej dojrzałości jest rozwój procesów poznawczych: rozwój wrażeń i spostrzeżeń, uwagi, pamięci, mowy i myślenia. Rozwój poznawczy
Kolory - w wieku przedszkolnym znacznie wzrasta ostrość wzroku i wrażliwość na barwy, np. dzieci 3- letnie odróżniają cztery barwy podstawowe, jednak dopiero 5 – latki nabywają umiejętności poprawnego używania określeń przymiotnikowych na oznaczenie tych kolorów. Zwiększa się również zdolność rozróżniania odcieni barw. W wieku przedszkolnym wzrasta również wrażliwość na bodźce akustyczne – rozwija się słuch muzyczny i fonetyczny werbalny. Stopniowo rozwija się umiejętność rozróżniania tonów pod względem ich wysokości, nasilenia i barwy. W wieku przedszkolnym dzieci robią postęp w wyodrębnianiu przedmiotu z tła, rozpoznawaniu go na podstawie kształtu
Podczas stadium przedoperacyjnego , które trwa od drugiego do siódmego roku życia, dziecko staje się coraz bardziej zdolne do umysłowego reprezentowania (przedstawiania) zdarzeń. Dla rozwoju poznawczego dziecka ważne jest kilka rodzajów reprezentacji: ➢ Naśladownictwo odroczone (opóźnione) ➢ Zabawa symboliczna ➢ Rysunek ➢ Obraz umysłowy ➢ Mowa Są to różne formy reprezentacji, ponieważ coś innego niż przedmioty i zdarzenia zostaje wykorzystane do reprezentowania przedmiotów i zdarzeń.

Rozwój moralny rozpoczyna się w wieku przedszkolnym.
Gdy dziecko zostaje przyłapane na łamaniu reguł wprowadzanych przez rodziców czuje się zawstydzone. Oprócz zawstydzenia pojawia się również strach przed odkryciem. Ten etap w rozwoju moralność nazywamy
Dzieci w wieku przedszkolnym nie mają ukształtowanego pojęcia intencyjności, dlatego nie rozumieją, że ktoś coś zrobił nieumyślnie. Poszkodowany zazwyczaj uważa, że zachowanie kolegi było celowe.
Motywacje do zapamiętywania przez dziecko w wieku przedszkolnym: ma ono szanse uniknąć napiętnowania i dezaprobaty dorosłego. Po drugie, dziecko stosuje wzorce podpatrzone u dorosłych, które okazują się najbardziej efektywne w zdobywaniu względów innych osób.
Jeżeli rodzice okazują dziecku wystarczającą cierpliwość oraz są wyrozumiali wobec niedoskonałości jego pamięci to dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna samo sobie przypominać reguły zachowania w określonych sytuacjach. Dzięki temu dziecko przestaje być zdanie na opiekunów w kontrolowaniu własnych zachowań i korzysta z pierwszych form sumienia. Komunikowanie się i rozwój mowy
W dzieciństwie następuje gwałtowny rozwój języka dziecka, dzięki czemu wypowiedzi są dłuższe i bardziej złożone, bardziej poprawne gramatycznie oraz mniej zniekształcone fonetycznie. W taklach 3 – 6 dziecko opanowuje dziennie około 10 nowych słów. Na trzeci rok życia zwykle przypada opanowanie odmian wyrazów, pojawiają się formy wypowiedzeń w postaci pytania, przeczenia. Pod koniec trzeciego roku życia większość dzieci buduje zdania zgodnie z podstawowymi regułami gramatycznymi. Nabywana przez dziecko mowa pełni bardzo istotne funkcje w jego rozwoju.
Język jest środkiem komunikacji, myślenia i autoregulacji. Wraz z opanowaniem mowy rozpoczyna się proces uświadamiania sobie otaczającej rzeczywistości. Mowa również rozluźnia sensomotoryczną jedność i ograniczenie przez sytuację. Rozwój mowy daje dziecku taki obszar aktywności, którego nikt poza nim nie jest w stanie kontrolować, czyli wyobraźnię. Mowa również otwiera drogę do koordynowania własnych działań z innymi ludźmi, do precyzyjnego wyrażania własnych potrzeb, oczekiwań.
W wieku przedszkolnym dziecko rozwija kompetencję narracyjną, czyli umiejętność tworzenia i rozumienia opowiadać o raz kompetencje konwersacyjne, czyli umiejętność prowadzenia rozmowy. Umiejętność zapamiętywania, przypominania oraz wyobrażania sobie różnych zjawisk stanowią kolejne efekty rozwoju mowy. Język jest narzędziem reprezentowania doświadczeń w pamięci

Zabawa w okresie przedszkolnym

Zabawa stanowi podstawową aktywność oraz główne źródło rozwoju dzieci.
Dziecko wchodzi w wiek przedszkolny z pewną umiejętnością zabawy.
Funkcje zabawy: ➢ Rozwój motoryczny – Bawiąc się, szczególnie w zabawy ruchowe- dziecko rozwija sprawność, precyzję, szybkość, koordynację ruchową. ➢ Rozwój poznawczy – Bawiąc się, dziecko zdobywa wiedzę o świecie od dorosłych i rówieśników, poznaje różne role społeczne. ➢ Rozwój wyobraźni – Zabawa jest drogą do rozwoju myślenia abstrakcyjnego. Wyobraźnia staje się dominującą cechą psychiczną. Dziecko zaczyna manipulować wyobrażeniami. ➢ Rozwój inicjatywy – W zabawie dziecko rozwija swoją kreatywność i pomysłowość, doświadcza poczucia sprawstwa, samo jest autorem realizowanych pomysłów, nie naśladuje, lecz tworzy sytuację. ➢ Rozwój społeczny – Bawiąc się z innymi, dziecko uczy się współpracy, podziału ról, uzgadniania reguł zabawy, uwzględniania innego punktu widzenia niż własny. ➢ Rozwój emocjonalny– Dziecko odgrywa przeżycia bohatera, a jednocześnie samo przeżywa odgrywanie roli, dzięki czemu uczy się regulować własne stany emocjonalne i rozumieć uczucia innych. ➢ Rozwój samokontroli – Dziecko uczy się regułom, panowania nad impulsami, wypełnianie reguły staje się dla niego źródłem przyjemności.(np. podczas zabawy w wyścigi, każdy uczestnik musi wystartować równo). ➢ Funkcja terapeutyczna – Dziecko przewiduje w zabawie swoje przyszłe role, rozwiązuje w zabawie swoje konflikty, uzupełnia rzeczywistość przez fikcję.
W wieku przedszkolnym obserwujemy ewolucję zabawy, którą możemy opisać jako przejście od zabawy „na serio” przez zabawę „na niby” do zabawy z regułami. o ZABAWA ,,NA SERIO’ ➢ Dzięki tej zabawie dziecko poznaje świat przez aktywne manipulowanie przedmiotami w przestrzeni, wzbogaca nie tylko swoją wiedzę na temat świata, ale uczy się również używać przedmiotów do osiągania celów ➢ Ten rodzaj zabawy jest zdeterminowany sytuacją zewnętrzną dziecka - działa ono na przedmiotach, które są dla niego dostępne w

Nauka w okresie przedszkolnym

Dziecko uczy się w każdych okolicznościach mimowolnie. Podstawowym sposobem uczenia się w okresie wczesnego dzieciństwa jest naśladownictwo. Uczy się od rodziców, rodzeństwa. Przejmuje dobre i złe wzorce np. jeśli widzi, że rodzice czytają książki, prosi, aby jemu też czytać, albo samo sięga po nie, przeglądając je. Jeśli widzi, że osoby wokół nie trzymają porządku, dziecko nie będzie nauczone, aby posprzątać np. zabawki po skończonej zabawi
Przedszkolak w głównej mierze uczy się poprzez zabawę, ma niewielką zdolność koncentrowania się na zadaniu, a jego uwagę skupia najczęściej to co jest dla niego interesujące. Postępuje według zasady ,,robię to co chcę’’. Autorytetem staje się nauczyciel i jest on na tyle znaczący, że dziecko najczęściej postępuje według tego co zaplanował nauczyciel Rozwój społeczny
- Wiek przedszkolny to niewątpliwie ważny etap w rozwoju społecznym. Jest on związany z poszerzeniem kręgu osób znaczących w życiu dziecka. Pierwsze relacje społeczne dziecka odbywają się w obrębie rodziny, tutaj następuje wprowadzanie go w życie społeczne. W rodzinie uczy się reguł i zachowań międzyludzkich. W okresie przedszkolnym znacznie powiększa się krąg osób, z którymi dziecko wchodzi w kontakt – zwiększa się udział innych dzieci, a także osób dorosłych pełniących w stosunku do dziecka funkcje opiekuńcze, wychowawcze i edukacyjne (nauczycielki w przedszkolu, osoby prowadzące zajęcia poza przedszkolne, hobbystyczne, sportowe, artystyczne). Świat dziecka przedszkolnego wzbogaca się o takie nowe „pola” działania, jak podwórko, place zabaw, domy kolegów, różne instytucje i miejsca publiczne. Dziecko nawiązuje silne relacje z rówieśnikami, nauczycielami i innymi osobami z jego bliskiego otoczenia.
- Podczas rozwoju społecznego między innymi: ➢ uczy się zasad i norm społecznych ➢ poznaje różne sposoby pełnienia tych samych ról społecznych oraz ról związanych z płcią ➢ nabywa umiejętność nawiązywania kontaktu i współpracy z różnymi ludźmi w różnych okolicznościach ➢ zaczyna uczyć się empatii ➢ posiada kontakt z pozytywnymi wzorcami/autorytetami np. nauczycielami w przedszkolu ➢ nawiązuje kontakty/ przyjaźnie z rówieśnikami

Od jakości środowiska rodzinnego i pozarodzinnego będzie zależało nie tylko to, czego dziecko dowie się o emocjach własnych i innych ludzi, ale również to, jak należy świat emocji interpretować i jak się z nim obchodzić (zarówno z emocjami innych osób, jak i z własnymi, pozytywnymi i negatywnymi). Stanowić to będzie fundament dla rodzącej się samoregulacji emocji i zachowania, co będzie istotnym elementem gotowości szkolnej Rozwój emocjonalny
W okresie przedszkolnym dziecko rozumie emocje własne i innych osób
Następuje wyraźny wzrost skłonności do mówienia o emocjach i refleksji nad nimi. Dzięki rozmowom o emocjach dzieci mogą dzielić się doświadczeniami, komentować i wyjaśniać reakcje emocjonalne innych osób
Dzieci w okresie przedszkolnym potrafią właściwie oceniać przyczyny podstawowych reakcji emocjonalnych. Potrafią przewidywać np. podczas zabawy co zrobi/jak postąpi rówieśnik przejawiający określone emocje. Pojawiają się takie uczucia jak wstyd, duma, wina, zazdrość, zakłopotanie
Dzieci stają się świadome znaczenia porażki np. podczas przegranej zabawy. Stają się bardziej świadome, mogą cierpieć w wyniku niekorzystnych dla siebie porównań z innymi dziećmi. W tym okresie rozwija się także rozumienie wyznaczników dobrego zachowania np. pomoc koledze w przedszkolu. Okres przedszkolny – zagrożenia Wiek przedszkolny (okres średniego dzieciństwa) trwa od 4 do 6 roku życia. Dziecko, które rozpoczyna ten etap życia, charakteryzuje poziom rozwoju motorycznego i sensorycznego umożliwiający mu poruszanie się w najbliższym otoczeniu i docieranie do interesujących je obiektów. Dziecko we wczesnym dzieciństwie zdobywa wiele doświadczeń na temat właściwości obiektów fizycznych oraz relacji pomiędzy nimi. Zdobywa także umiejętności rozwiązywania problemów poprzez kombinacje myślowe. Opanowuje niejęzykowe i językowe sposoby porozumiewania się z innymi, czym wzbogaca swój słownik do tego stopnia, że potrafi porozumiewać się z dorosłymi w sprawach codziennych. Tworzenie i pogłębianie relacji z dorosłymi jest podstawą rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka. Wiek przedszkolny to faza największej ruchliwości , i to zarówno w sferze fizycznej jak i psychicznej czy społecznej. Dziecko jak nakręcone "nęka" swoje otoczenie wypełniając wszystkie przestrzenie swoją osobą. To z pewnością faza ekspansywności i podboju, ale również rozgrywającego się konfliktu w różnych płaszczyznach życia dziecka. Nigdy wcześniej ani nigdy później nie będzie narażone na tak wiele "wyrastających spod ziemi przeszkód". Podstawowym źródłem zagrożeń w tym wieku jest więc sposób w jaki radzi sobie z przeżywanymi konfliktami zewnętrznymi i wewnętrznymi.

Wyobraźnia.

Dziecko przeprowadzając nieudane próby zawłaszczenia przedmiotów i przestrzeni odkrywa, że to jego rodzic jest tym, kto panuje nad nimi. To odkrycie owocuje przekonaniem, że atak na przynależne dorosłemu rzeczy jest w istocie atakiem na niego samego, a to powinno prowadzić do wycofania swojego zaangażowania z tej przestrzeni i przesunięcia go na inne. Taką przestrzenią w wieku przedszkolnym jest własna wyobraźnia.
Niedoskonałość form myślenia dziecięcego nierzadko prowadzi do wytworzenia wyobrażeń znacznie odległych od tego, jak wygląda i czym jest dany przedmiot. Swobodny rozwój wyobrażeń spowodowany jest posiadaną przez dziecko umiejętnością uzupełniania niedostępnych za pomocą zmysłów i władz rozumu, interesujących je aspektów przedmiotów
J. Piaget zwraca uwagę, że powstające w tym wieku fantazje są wyrazem "pomieszania, czy też braku rozdziału między światem wewnętrznym, czy subiektywnym, a światem fizycznym" i że w początkowym okresie wieku przedszkolnego są "to obrazy, zazwyczaj trochę straszne, przesyłane przez nocne światła (księżyc, latarnie), czy samo powietrze, a napawające niepokojem ". Później, mimo że traktowane są już jako pochodzące od nas samych " ... i tak są to nadal obrazy, które znajdują się w głowie, kiedy się czuwa, a wychodzą, by się położyć na łóżku czy w pokoju, kiedy się zasypia". Konflikt
Konflikt w tym wieku, jak wskazuje J. Piaget wynika z braku sposobu odróżnienia wyobrażenia od rzeczywistości. Konflikt wewnętrzny dotyczy sprzecznych pragnień, konflikt zewnętrzny - zachowań, jakie przejawia dziecko i braku ich akceptacji przez rodziców
Oba typy konfliktów w tym wieku pozostają ze sobą we wzajemnych związkach. Dziecko myląc wyobrażenie z rzeczywistością doświadcza wewnętrznego rozdarcia. Ma poczucie jakoby czyny, których dopuściło się tylko w myślach mogły zostać spostrzeżone przez innych, spotkać się z realną karą. Doświadczanie tego typu konfliktów musi rodzić motyw poszukiwania sposobów ich przezwyciężenia. Centralnym zadaniem jest więc odkrycie sposobu, który pozwalałby na wyobrażanie sobie czegoś bez doświadczania lęku. Droga do opanowania tej sprawności prowadzi poprzez uwewnętrznienie reguł organizujących rzeczywistość, pozwalających na działanie w niej bez popadania w konflikt. Najbardziej przerażającym doświadczeniem dziecka, pozostającego w bliskich związkach z opiekunem jest odkrycie, że może ono zrealizować swoje pragnienia jedynie poprzez pozbawienie go czegoś. Branie dla siebie związane jest w poczuciu dziecka z pozbawianiem kogoś czegoś. Ta myśl jest trudna do zniesienia jednak tylko wtedy, gdy dziecko z opiekunem łączy bliska więź emocjonalna. W innym wypadku pozbawianie dorosłego
w wyobraźni czy w rzeczywistości czegoś - będzie prowadzić do zwielokrotnienia poczucia satysfakcji, a w konsekwencji nasilania się tego typu fantazji.

Zdrowie w wieku przedszkolnym

Lekarze wyróżniają dwa rodzaje chorób: ostre i przewlekłe. Pierwsze trwają nie dłużej niż 3 miesiące na przykład: przeziębienie lub grypa. Drugie utrzymują się ponad 3 miesiące jak na przykład: cukrzyca, dystrofia mięśni czy astma. Schorzenia ostre przytrafiają się dzieciom w okresie przedszkolnym tak samo często jak niemowlętom. W Stanach Zjednoczonych, przeciętnie u każdego malca w tym wieku obserwuje się cztery do sześciu ataków choroby rocznie, najczęściej przeziębienia i grypy. Dla porównania tylko jeden na dziesięcioro przedszkolaków cierpi na jakiekolwiek schorzenia przewlekłe. Najczęściej są to astma, alergie, przewlekłe zapalenia oskrzeli i cukrzyca
W tym wieku dzieci, które doświadczają stresu lub jakichkolwiek niemiłych przeżyć rodzinnych są bardziej podatne na zachorowanie. Na przykład szerokie, obejmujące cały kraj badania wykazały, że w przypadku, gdy dzieci wychowuje tylko matka częściej zapadają one na astmę, cierpią z powodów bólów głowy i ogólnie są mniej odporne na rozmaite rodzaje chorób niż te które są wychowywane z obojgiem biologicznych rodziców. Faktem jest też to, że dzieci wychowujące się w bardziej stresujących układach rodzinnych (np.: samotna matka, matka rozwiedziona, matka i ojczym) prezentują wyższy poziom podatności na zachorowania. Potwierdza się to nawet w przypadkach, kiedy takie rodziny różnią się: pochodzeniem etnicznym, dochodem czy stopniem wykształcenia matki Nieszczęśliwe wypadki
Kolejnym niebezpieczeństwem są nieszczęśliwe wypadki. W Stanach Zjednoczonych około jednej czwartej wszystkich dzieci poniżej 5 roku życia przydarza się jedna sytuacja wymagająca interwencji medycznej: wypadki te są najważniejszą przyczyną śmierci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Co ważne, w każdym wieku niebezpieczne sytuacje przytrafiają się częściej chłopcom niż dziewczynkom. Prawdopodobnie dzieje się tak ze względu na to, że są mniej ostrożni w zabawie oraz bardziej aktywni - upadki, skaleczenia czy przypadkowe zatrucia. Przezwyciężanie zagrożeń
Jeśli dziecko nauczy się zaspokajać swoje pragnienia w sposób społecznie aprobowany i zgodny z kulturowymi wzorcami zachowań to chęć zaspokojenia swoich potrzeb nie będzie u niego związana z paraliżującym wszelkie działania lękiem, lecz z możliwością wykazania się własną inicjatywą, co uruchomi konstruktywną aktywność prowadzącą do wyznaczania i konsekwencji realizacji celów. Dziecko będzie zatem gotowe do wytrwałego angażowania się w obronę własnych interesów i stanowczego egzekwowania swoich praw, ale będzie też pełne pomysłów w jaki sposób to zrobić wykorzystując wszystkie nadarzające się okazje.

Zmiany i ich charakterystyka Na tym etapie rozwoju wyróżniamy następujące rodzaje zmian (podział wg B. Harwans-Napierała, J. Trempała) ➢ przekształcenie dotychczasowej aktywności dziecka z głównie spontanicznej i zdominowanej przez zabawę, w system działań sterowanych przez stałe zadania, obowiązki i normy społeczne ➢ dalszy rozwój funkcji psychicznych i ich integracja umożliwiająca dostosowanie się do nowych sytuacji, zadań i wymagań; ➢ trwałe wejście w nowe środowisko (szkoła staje się instytucją wychowawczą i miejscem spotkań z rówieśnikami) poza bezpośrednim wpływem rodziców; oznacza to poddanie się innym rodzajom wpływów społecznych, odmiennych od rodzinnych, ale często tak samo ważnych; ➢ podjęcie nowej roli społecznej - roli ucznia Wyzwania rozwojowe - okres ten to czas, kiedy dziecku stawiane jest wiele nowych wyzwań rozwojowych, które musi zrealizować, aby sprostać oczekiwaniom ze strony rodziców i szkoły:

wzbogacenie wiedzy o świecie i o sobie samym oraz uporządkowanie jej przez dziecko (umiejętność utrwalenia, opisania, wartościowania)
opanowanie umiejętności potrzebnych do zdobywania wiedzy, a także nauka umiejętnego posługiwania się nią,
opanowanie czynności czytania i pisania,
odnalezienie siebie w grupie rówieśniczej, określenie swojego miejsca w niej. Wspominamy tu również o dążeniu do autonomii wobec siebie oraz indywidualizmu wobec społecznych postaw Rozwój samodzielności Jednokierunkowe asystowanie → współdziałanie i partnerstwo → przyjaźń i wymiana Dojrzałość szkolna
W okresie dzieciństwa szkoła jest miejscem, w którym dziecko nabywa dużą ilość wiedzy i nowych umiejętności. Ważne jest, aby dziecko osiągnęło odpowiedni poziom dojrzałości szkolnej, by sprostać oczekiwaniom szkolnym
Przyjmuje się, że dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole, to takie, które: ➢ jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców; ➢ posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie; ➢ posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne, aby móc porozumiewać się w sposób zrozumiały dla rozmówcy (zarówno dorosłego jak i rówieśnika); ➢ potrafi działać intencjonalnie, tzn. podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca;

➢ jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do całej grupy dzieci; ➢ jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje (lęk, złość i inne) nie uzewnętrzniając ich w sposób zbyt gwałtowny Wiek pracowitości (poczucia niższości)

Okres między 6. a 12. r.ż. To wiek, kiedy u dziecka kształtuje się poczucie kompetencji i skuteczności w działaniu, ale istnieje zagrożenie, że u dziecka ukształtuje się poczucie niższej wartości
Wpływ na to ma aktywność jaką dziecko wykazuje w tym wieku zadania jakie musi wykonać, nauka nowych umiejętności, presja szkolna oraz rówieśnicza, a także wymagania wobec dziecka
Brak sukcesów i nieradzenie sobie z zadaniami, mogą prowadzić w tym wieku do poczucia bezradności wobec postawionych dziecku wyzwań, a tym samym do zahamowania wykorzystania przez dziecko jego potencjału rozwojowego
Późne dzieciństwo można uznać za okres dość trudny w życiu dziecka. ➢ W tym czasie dziecko odkrywa swoje możliwości i zainteresowania ➢ W grupie rówieśniczej odnajduje wzorce ➢ Rozpoczyna się w tym okresie dążenie do osiągnięcia pozycji w grupie, poprzez rywalizację. ➢ Dziecko angażuje się w formy aktywności grupowych (wstępuje do gromady zuchowej drużyny harcerskie, sportowej, zespołu muzycznego) Nauka czytania i pisania
Aby móc nauczyć się czytać dziecko musi dysponować zdolnościami w zakresie analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej, co pozwala na odróżnienie od siebie znaków graficznych, a także rozpoznawanie głosek. Potrzebny jest dziecku odpowiedni poziom słuchu fonematycznego oraz prawidłowa wymowa głosek, aby prawidłowo nauczyć się czytać
Opanowanie czynności pisania wymaga, poza wymienionymi umiejętnościami, dobrej sprawności manualnej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej. Podczas pisania utrwalają się zarówno ruchy ręki jak też wyobrażenia wzrokowe i słuchowe przepisywanych słów
Wraz z wiekiem wzrasta poziom trudności w nauce tych czynności. ➢ Stadium naiwne (4-5r.ż) – ścisła zależność mowy pisanej od pamięci; „aby dobrze czytać i pisać wystarczy zapamiętać nazwy wszystkich wyrazów” ➢ Stadium zewnętrzne (6-7r.ż) – świadomość fonologiczna, pismo jako graficzny zapis dźwięków mowy; „głośno czytam i dyktuję sobie, co mam zapisać”