Psychologia Społeczna: Podstawowe Koncepcje i Zjawiska, Notatki z Psychologia społeczna

Pobierz Psychologia Społeczna: Podstawowe Koncepcje i Zjawiska i więcej Notatki w PDF z Psychologia społeczna tylko na Docsity!

PSYCHOLOGIA SPO Ł ECZNA II ST. I ROK

1. Definicja psychologii spo ł ecznej.

· nauka, która zajmuje się badaniem procesów psychicznych i zachowań osób, znajdujących się w tzw. sytuacjach społecznych (tzn. takich, w których bezpośrednio lub pośrednio występują inni ludzie)

· jest więc niczym innym jak naukowym badaniem tego, jak ludzie wpływają na myśli, zachowania i uczucia innych ludzi.

2. Zagadnienia wst ę pne: cz ł owiek jako istota spo ł eczna.

Znaczenie natury spo ł ecznej cz ł owieka dla niego samego i innych: · W psychologii behawioralnej (John B. Watson) – zachowanie człowieka jest zależne od wyposażenia genetycznego oraz środowiska społecznego, które steruje ludzkim działaniem. Aby zrozumieć ludzkie zachowania wystarczy poznać relacje między bodźcem (s-stimulus) a reakcją ®, czyli R=f (s1, s2….sn). · W psychologii postaci (teoria pola) – psychika ludzka jest dynamicznym układem o zróżnicowanych sferach. Jednostka ludzka nie jest jedynie „polem psychicznym”, ale jest częścią szerszego pola (środowiska fizycznego i społecznego). W tym polu istnieje wiele osób i przedmiotów, którym przysługuje określona wartość pozytywna lub negatywna. · W psychologii poznawczej – jednostka jest samodzielnym podmiotem przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości. Obserwuje świat, przewiduje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i zgodnie z posiadaną wiedzą przystosowuje się do świata i kształtuje go. · W psychologii integracyjnej (humanistycznej; Abraham Maslow) – zwraca uwagę na ludzkie doświadczenie wewnętrzne, na jego różnorodność, kontakty między ludźmi i ich wpływ na duchowe dojrzewanie człowieka. Stoi na stanowisku, że unikalna natura człowieka jest wyrażana przez jego bycie w związku z innymi ludźmi.

3. Historia psychologii spo ł ecznej (okres przednaukowy i naukowy).

PRZEDNAUKOWY – cechy: · uproszczony pogląd na naturę ludzką · określone potrzeby człowieka motywują określone zachowania o charakterze społecznym · brak badań naukowych, empirycznych · nie jest to nauka, lecz refleksja o naturze ludzkiej oparta na obserwacji

NAUKOWY (od połowy XIX w.) Fazy okresu naukowego: · faza wczesnonaukowa do lat 20. XX w. (dotyczy teoretycznych refleksji w niewielkim stopniu opartych na danych empirycznych gromadzonych w sposób niesystematyczny, często przypadkowy, bezkrytyczny. W 1903 r. pojawia się termin psychologia społeczna. Na przełomie XIX i XX w. pojawiają się koncepcje psychologii społecznej jako dyscypliny naukowej.

· właściwy okres naukowy – od lat 30.

4. Po ś rednie i bezpo ś rednie wyst ę powanie cz ł owieka w sytuacjach spo ł ecznych.

Ludzie mogą BEZPO Ś REDNIO występować w sytuacjach społecznych jako:

1. jednostki
2. grupy/członkowie tych grup
3. duże zbiorowości
4. elementy organizacji/instytucji
5. członkowie większych społeczności.

PO Ś REDNIO:

1. w materialnych produktach swoich działań
2. w niematerialnych produktach swoich działań 5. Koncepcje psychologii spo ł ecznej jako dyscypliny naukowej.

· Psychologia ludów – wyrosła na gruncie niemieckim w połowie XIX w. za sprawą Moritza Lazarusa i Heymanna Steinthala. Nawiązywali do gatunkowych i kulturowych cech psychiki ludzkiej. Jednostka należy do gatunku ludzkiego i posiada cechy wspólne z wszystkimi innymi ludźmi, ale również należy do określonego ludu i jako taka posiada cechy swoiste tylko dla 1 grupy w obrębie gatunku. Zakładano, że występuje rozróżnienie pomiędzy cechami psychicznymi a takimi cechami, które stanowią wytwór określonych warunków kulturowych. Poznanie człowieka wymaga współdziałania 2 różnych dyscyplin: psychologii jako nauki o człowieku oraz psychologii ludów, której zadaniem jest badanie cech psychicznych jednostek jako uczestników określonych kultur. Ideologia ta przyczyniła się do stworzenia idei nadludzi, rasy panów. · Psychologia t ł umu (Gustaw Le Bon) – punktem wyjścia psychologii tłumu jest stwierdzenie różnic między zachowaniem się jednostki a jej zachowaniem w pewnych szczególnych warunkach (kiedy znajduje się wśród innych ludzi i ulega ich hipnotycznemu wpływowi). Le Bon rozumiał tłum jako zorganizowany w sensie psychologicznym (dusza tłumu). · Teoria na ś ladownictwa (Gabriel Tarde) – głównym założeniem teorii naśladownictwa (imitacji), w którym głównym zjawiskiem jest zjawisko powtarzalności (repetycji) jest założenie, że społeczeństwo istnieje dzięki powtarzalności aktów indywidualnych, z których każdy zachowuje swą suwerenność, ale prowadzi zarazem do nadania zachowaniom ludzkim jednolitości i regularności. Tarde twierdził, że w tradycyjnych społecznościach naśladownictwem jest obyczaj, a w nowoczesnych – model. Tarde wprowadza instytucje INNOWATORA, czyli osoby, która przełamuje dotychczasowe zachowania, dokonuje przełomu. · Instynktywizm (William McDougall ) – wg McDougalla ludzkim zachowaniem kierują instynkty, które są dziedziczone.

Wyró ż nia si ę 7 instynktów i odpowiadaj ą cym im emocji:

§ dane o świecie społecznym

§ wiedza o sobie

Cechy formalne systemu struktur poznawczych:

§ Złożoność (proste – skomplikowane)

§ Abstrakcyjność (abstrakcyjne – konkretne)

§ Otwartość (otwarte – zamknięte)

§ Aktywność (aktywne – bierne)

8. Metabolizm informacyjny (problemy zwi ą zane z nadmiarem informacji).

W swoim życiu człowiek nieustannie przyjmuje i przetwarza informacje płynące ze środowiska naturalnego i społecznego. Tę operację polegającą na odbiorze i przemianie danych zewnętrznych nazywa się METABOLIZMEM INFORMACYJNYM.

Problemy zwi ą zane z nadmiarem informacji:

§ Przeciążenie informacyjne

§ Zjawisko selekcji

§ Zbyt surowa i rygorystyczna selekcja

§ Tendencyjna selekcja informacji

9. Konformizm.

v Eksperyment Muzafera Sherifa – badał wpływ norm grupowych na działanie członków grupy oraz konformizm informacyjny.

v KONFORMIZM INFORMACYJNY – w sytuacji braku odpowiedniej ilości obiektywnych informacji człowiek obserwuje zachowania innych i traktuje je jako wskazówki do tego, w jaki sposób sam powinien się zachowywać, myśleć, postępować, co prowadzi do ujednolicenia zachowań w grupie. Konformizm informacyjny motywowany jest pragnieniem posiadania racji i podejmowania słusznych, odpowiednich i adekwatnych działań.

v KONFORMIZM NORMATYWY – motywowany jest lękiem przed odrzuceniem przez grupę, bądź pragnieniem bycia przez nią zaakceptowanym.

10. Wp ł yw spo ł eczny. Rodzaje wp ł ywu.

Wpływ społeczny to proces, w wyniku którego dochodzi do zmiany zachowania, lub opinii lub uczuć człowieka wskutek tego, co robią, myślą lub czują inni ludzie.

Wpływ nie jest manipulacją, ani namawianiem. Proces wpływania jest raczej wiarą w consensus i koordynację oraz wartość pracy w zespole. Wpływ nie może opierać się na oszustwie, czy przestępstwie. Ludzie usiłujący wpływać na innych bez wewnętrznego, podstawowego systemu wiary, są wyraźnymi manipulatorami.

RODZAJE WP Ł YWU:

· informacyjny wp ł yw spo ł eczny – występuje wtedy, gdy ludzie nie wiedzą, co mają zrobić, aby ich zachowanie było poprawne. Taka reakcja zwykle następuje w nowych, zaskakujących albo kryzysowych sytuacjach, a więc gdy nasze reakcje nie są do końca zaplanowane. Ludzie patrzą na zachowanie innych, jak na ważne źródło informacji i wykorzystują je do wybierania właściwych kierunków swojego działania. · normatywny wp ł yw spo ł eczny – ma miejsce wtedy, gdy naśladujemy innych, nie dlatego, że ci inni wiedzą lepiej, lecz dlatego, ze chcemy zostać członkami grupy i czerpać korzyści wynikające z uczestnictwa w niej, albo gdy pragniemy uniknąć ośmieszenia, czy upokorzenia.

11. Postawy i zmiany postaw.

Postawa – względnie stała, zabarwiona emocjonalnie gotowość do reagowania w pewien spójny, czy konsekwentny sposób wobec pewnej osoby, grupy ludzi lub sytuacji.

Komponenty postaw: poznawczy, emocjonalny, behawioralny

W ł a ś ciwo ś ci postaw:

· Treść przedmiotowa: personalna, rzeczowa, ideowa

· Zakres

· Kierunek

· Siła

· Złożoność i zawartość

· Trwałość

HEURYSTYKA OCENIANIA – prosta, często przybliżona reguła/strategia służąca rozwiązaniu pewnego problemu.

Powody, dla których nie odbieramy wszystkich wysy ł anych do nas sygna ł ów:

· zasada wyrazistości

· zasada pierwszeństwa

· zasada częstotliwości

13. Spostrzeganie spo ł eczne oraz proces atrybucji.

SPO Ł ECZNE SPOSTRZEGANIE – proces zdobywania orientacji we właściwościach innych ludzi; badanie, w jaki sposób tworzymy wyobrażenia innych ludzi.

Cechy spostrzegania: natychmiastowe, ma swoistą strukturę, charakteryzuje się pewną stałością, towarzyszy mu wartościowanie, selektywność, postrzega się jednostkę w określonej roli, „nakładanie się” stanu psychicznego osób spostrzegających.

Dok ł adno ść postrzegania innych:

1. Twarz 2. Ton głosu 3. Język ciała 4. Kontekst sytuacji społecznej

Atrybucja – to przypisywanie danej osobie lub danemu zachowaniu pewnych czynników sprawczych, których nie widzimy, lecz o których wnioskujemy.

· Istnieje atrybucja zewnętrzna i wewnętrzna. Konsekwencją dokonywania atrybucji jest wytłumaczenie postępowania i cech własnych bądź innych osób. Powoduje to możliwość prognozowania przyszłych zdarzeń i ewentualny wpływ na nie. Może jednak pojawić się, tzw. błąd poznawczy, który oznacza nieprawidłowe spostrzeżenia względem otaczającej rzeczywistości. Osoby, które wykazują atrybucję zewnętrzną uważają, że wszystko co ich spotyka, dzieje się poza ich oddziaływaniem, a spowodowane jest przypadkiem bądź innymi czynnikami zewnętrznymi, czyli np. nie zdaliśmy testu nie dlatego, że jesteśmy głupi, ale że np. były trudne pytania wg nas. · B. Weiner dokonał badań odnośnie oddziaływania atrybucji na postępowanie, emocje i wiedzę na temat danej osoby. Teoria zakłada, że ludzie osiągając sukces lub ponosząc porażkę najpierw szukają przyczyn takiego rezultatu, następnie tworzą wnioski, a na końcu określają szansę na sukces (Wojciech Mann losuje numerek) lub porażkę w przyszłości. Przyczyny zostały podzielone ze względu na umiejscowienie w osobie lub środowisku. W

pierwszym przypadku są to czynniki wewnętrzne, w drugi czynniki zewnętrzne. Podział następnie rozszerzono na czynniki stałe i zmienne.

Ø Czynniki sta ł e wewn ę trzne: Posiadane zdolności Ø Czynniki sta ł e zewn ę trzne: Poziom trudności Ø Czynniki zmienne wewn ę trzne: Wysiłek Ø Czynniki zmienne zewn ę trzne : Szczęście

14. Komunikacja niewerbalna (cechy, rodzaje, zadania).

Cechy komunikacji niewerbalnej:

Ważną cechą komunikacji niewerbalnej jest to, że zachodzi często na poziomie podświadomości. Wiele osób zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy, że oprócz przesyłania informacji w mowie, wysyła także różnego typy sygnały za pomocą swojego ciała. Sygnały te są nieodłącznym procesem komunikacji. Jedną z cech komunikacji niewerbalnej jest także to, ze w przeważającej części przekazuje informacje dotyczące sfery emocjonalnej nadawcy i odnosi się również do emocji osoby odbierającej sygnały.

Rodzaje komunikacji niewerbalnej:

§ komunikaty niewerbalne wyuczone

§ komunikaty niewerbalne wrodzone (najstarszy ewolucyjnie sposób komunikowania)

§ komunikaty niewerbalne zgodne z komunikacją werbalną

§ komunikaty niewerbalne niezgodne z komunikacją werbalną (adresaci większą wagę przypisują komunikacji niewerbalnej)

Zadania komunikacji niewerbalnej:

1. wspomaga komunikację werbalną poprzez dodanie jej wyrazistości i czytelności
2. funkcjonuje jako samodzielny środek przekazu
3. zaprzecza komunikacji werbalnej 15. Komunikatywno ść – poj ę cie i regu ł y.

Komunikatywno ść – umiejętność jasnego i precyzyjnego wyrażania się – w mowie i w piśmie, zdolność do rozumienia wypowiedzi innych, umiejętność słuchania i porozumiewania się z rozmówcami.

Podstawowe regu ł y nawi ą zania kontaktu z drug ą osob ą sprowadzaj ą si ę do 4 g ł ównych zasad:

I. Mów o sobie

ASERTYWNO ŚĆ – umiejętność wyrażania swojego zdania, swoich uczuć, swoich praw w sposób nienaruszający godności i praw drugiego człowieka. To z jednej strony praktyczna umiejętność podlegająca ćwiczeniu, a z drugiej postawa, system przekonań i wartości, wewnętrzna demokracja, umiejętność, którą wielu z nas posiadało w dzieciństwie, a która potem uległa zapomnieniu.

1. Umiejętności mówienia „NIE” 2. Umiejętność mówienia „TAK” 3. Poczucie własnej wartości 4. Szacunek dla samego siebie i szacunek dla innych 5. Pewność siebie 6. Skuteczność zachowania 7. Umiejętność respektowania swoich praw 8. Umiejętność przyjmowania krytyki i pochwał 9. Umiejętność wyrażania uczuć i opinii 17. Uleg ł os

c

i agresja jako dwie nieasertywne postawy z

yciowe

Dwie nieasertywne postawy z

yciowe:

1. Uległos

c

• polega na rezygnacji z respektowania swoich praw, podporzadkowaniu sie innym. Ma ona miejsce kiedy ktos

nad nami dominuje (faktycznie lub tak sie nam

wydaje).

2. Agresja – dotyczy sytuacji, kiedy to my sami dominujemy nad kims

i przejawia sie poprzez szantaz

, inwazje

, rozkazywanie, pouczanie, przemoc słowna

, czy fizyczna

Zarówno uległos

c

jak i agresja to zachowanie, które na krótka mete , w konkretnej sytuacji moga sie nawet okazac skuteczne.

18. Konflikt (uzupe ł ni ć )

- pojęcie

- detektory konfliktu

- typologia wg. M Deutcha

- reakcje na konflikt

19. Konflikt intrapersonalny – wewnątrz nas, przekonania, wartości, sprzeczności.

K. interpersonalny – niezgodność co do potrzeb celów i dążeń co najmniej dwóch osób.

20. Ko ł o konfliktów (uzupe ł ni ć )

Konflikt wartości – konflikty wewnętrzne, które dotyczą naszych wartości. Rodzina czy miłość? Praca czy marzenia?

Konflikt danych –

Konflikt interesów – mierzalne dobra, o które starają się obie strony. Możemy wyróżnić:

Dobra obiektywne np. ten sam samochód (ale jest tylko jeden i tylko ten samochód). Dobra psychologiczne – czyli np. poczucie bezpieczeństwa

Konflikt strukturalny – konkretna sytuacja może powodować napięcia. Nierówności społeczne.

21. Fazy konfliktów (uzupe ł ni ć )

1. Pojawia się różnica
2. Narasta napięcie „coś jest nie tak”
3. Eskalacja napięcia
4. Wybuch – kłótnia
5. Dwa podejścia walki · Metoda destruktywna: przeczekanie, aż do wygaszenia napięcia · Metoda konstruktywna: rozmowa 22. Schody eskalacji konfliktu wg. F.Glasla (uzupe ł ni ć **slajd)
6. Konstruktywne rozwi** ą zanie konfliktu (uzupe ł ni ć ) Każde odroczenie problemu będzie bardziej destrukcyjne. Rozwiązujemy tu i teraz
7. Konkretność
8. Symetryczność
9. Przygotowanie/zaplanowanie