Psychologiczne koncepcje człowieka, jego rozwoju i edukacji , Notatki z Psychologia

Pobierz Psychologiczne koncepcje człowieka, jego rozwoju i edukacji i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity! PSYCHOLOGIA PARADYGMAT- zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki Psychologia z punktu widzenia historycznego to dość nowa nauka. Nowożytna Psychologia ma trochę ponad 100 lat. Wszystko co istniało przed psychologią można określić pojęciem ‘’od szaleństwa do nerwicy’’-> czyli analizowanie wszelakiej psychiki w kategoriach szaleństwa lub jego braku, czy też psychiki dobrze funkcjonującej lub osoby neurotycznej. EUROPA ŚREDNIOWIECZNA -> społeczeństwo preindustrialne, tradycyjnego. Do opisu zaburzeń psychicznych istniała wtedy kategoria ‘’szaleństwa’’ ŹRÓDŁA SZALEŃSTWA -> nie tlenią w człowieku lecz poza nim. W Anglii funkcjonowało pojęcie ‘’angielskiej melancholii’’, czyli depresji powodowanej tamtejszym klimatem (wilgoć, mróz, zgnilizna) ŹRÓDŁO SZALEŃSTWA W POLSCE -> rozumienie szaleństwa przesiąknięte było myśleniem religijnym. Szaleństwo było związane z oddziaływaniem złych duchów. Leczenie odbywało się za pomocą modlitwy PRZEŁOM XVIII I XIX W.-> nowe odkrycia w psychologii +rewolucja przemysłu a. Rewolucja przemysłowa- oznaczała burzliwy rozwój podstawowych dziś wynalazków, które drastycznie zmieniły obręcz świata. Nauczono się korzystać z pary, elektryczności oraz wynaleziono kolej. Wynalezienie kolei było przełomowym odkryciem, które całkowicie zmieniło poczucie rozumowania czasu i przestrzeni (skrócenie czasu przemieszczania się) b. Wniosek- powstały wynalazki które ukształtowały rozumowanie tego jak zbudowany jest świat FRANZ ANTON MESMER- Fluid, magnetyzm zwierzęcy, dotyk FRANZ ANTON MESMER (1734-1815) – niemiecki doktor medycyny, twórca koncepcji magnetyzmu zwierzęcego i systemu leczniczego zwierzęcego mesmeryzmem, odkrywca fluidu „Trzeba zacząć od Mesmera aby dojść do psychoanalizy Freuda”. FLUID – uniwersalna energia wew. Która wypełnia ciało każdego z mas, oddziałując na nas, można wpływać na stany chorobowe pacjenta MAGNETYZER – preterapeuta, który wpływa na fluid, zadaniem magnetyzera było wpływanie zapanowaniem nad fluidem (prośba zbudowania terapii psychologicznej) MAGNETYZM DAWNIEJ -> przyciąganie międzyludzkie Mesmer twierdził, że jest możliwość magnetycznego oddziaływania na fluid, co powoduje rożne efekty w organizmie człowieka (np. napady konwulsji, drgawki). Jest to efekt odpowiedniego dotykania różnych części ciała pacjenta i stosowanie hipnozy. DLACZEGO DOTYK I HIPNOZA JAKO TECHNIKI LECZĄCE? Sytuacja, w której człowiek cierpi wskazuje na to, że nastąpiła błędnego przepływu fluidu – wew. Organizmu istnieje tama, miejsce które powoduje gromadzenie się energii, co wpływa na brak homeostazy (równowagi organizmu). Poprzez odpowiednie dotykanie części ciała można przywrócić krążenie fluidu i przełamać powstawanie tamy. Dzięki hipnozie możliwy jest przepływ energii między terapeutą a chorym. MESMERYZM – zmywał z teoriami religijnymi, miał być oparty na racjonalizmie, była to teoria filozoficzna. Niestety, mesmeryzm, stał się w krótkim czasie zjawiskiem kontrowersyjnym społecznie, ponieważ seanse mesmeryczne stały się popularną zabawą towarzyską w Paryżu. Przybierały postać erotyczną Ludwik XVI powołał komisje królewską, która obaliła tę teorie dowodząc że fluid nie istnieje, konwulsje (drgawki) to imaginacja a magnetyzm to jedynie wyobraźnia. JAMES BRAID! JAMES BRAID (1795-1860) -szkocki neurochirurg. W listopadzie 1841 r. zainteresował się zjawiskiem zwanym magnetyzmem zwierzęcym (mesmeryzm), kiedy osobiście zobaczył pokaz Charlesa Lafontaine podróżującego, francuskiego mesmerystę. W połowie XIX ukazał neologizm HIPNOTYZM od greckiego słowa hypnos czyli sen. Hipnoza łączy się z magnetyzmem. Podczas hipnozy kanałem komunikacji jest wzrok. Hipnoza oparta jest o oddziaływanie wzrokowe połączone z głosem. Rozwój hipnozy -> zmiana sytuacji terapeuta- pacjent, pozbycie się religijnego elementu w leczeniu (np. szamani) Klasycy hipnozy -> Chertok, Braid, Bernheim JOSEF BREUER!! JOSEF BREUER (1742-1925) austriacki lekarz, fizjolog i filozof, twórca (razem z Sigmundem Freudem) metody katartycznej. Do historii nauki wszedł jednak Breuer jako twórca tej terapii. Opracowali oni tę metodę na podstawie doświadczeń zebranych w latach1880-1881 podczas terapii Berthy Papperheim, znanej w dziejach psychoanalizy pod pseudonimem Anna O. Breuer dokonał odkrycia podczas seansów hipnotycznych, które później były rozwijane przez Freuda. a. Terapia Anny O. (studium przypadku) -> histeria wielka (napad histerii jak eFelet przemieszczanie się macicy Annie O. zmarł ojciec, zaraz po tym sparaliżowało jej ręce i nogi, miała niekontrolowane skurcze, zaburzenia mowy, również widzenia, zaburzenia osobowości, urojoną ciąże. Anna O miała duży własny oddział w procesie terapii- stwierdzenie że możliwość wypowiedzi przynosi jej poważna ulgę w cierpieniu i stało się punktem wyjścia teorii katartycznej układając w ten sposób poddawany pod ogólną teorię psychoanalizy b. Metoda katartyczna -> wiekowe wykorzystanie metody KATHARIS (oczyszczenie). Wypowiadane w transie, czyli podczas hipnozy symptomu chorobowego swojemu terapeucie sprawi, że ten symptom znika. Metoda ta była wykorzystywana przy leczeniu histerii Anny O. JEAN-MARTIN CHARCOT!! JEAN MARTIN CHARCOT (1824-1893) – Francuski lekarz neurolog. W jego klinice terminował sam Zygmunt Freud (był jego uczniem). Charcot miał wpływ na powstanie psychoanalizy • Stworzył nową tezę dotyczącą nerwic-> nerwica jest efektem zaburzeń psychicznych, nie jest symulacją ani opętaniem. Zaburzenie był to uraz natury psychicznej np. szok, wydarzenie traumatyczne. Charcot stawia tezę, że to „MYŚL WYWOŁUJE ROZWÓJ CHOROBY PSYCHICZNEJ” FAZA FALLICZNA (3-6 ROKU ŻYCIA) !! • Wg. Freuda jest to szczytowy moment rozwoju dziecięcego • Koncentruje się wokół genitaliów • Trudne zmiany związane z kontaktem dziecko-rodzic • KOMPLEKS EDYPA -> relacja między synem a matką, która nabiera silne seksualnego charakteru. Polega na zwiększeniu kontaktu z matką, a ojciec staje się rywalem dla syna co jest zamiarem konfliktu. Odpowiednikiem u dziewczynek jest KOMPLEKS ELEKTRY • LĘK KASTRACYJNY -> składnik kompleksu Edypa. Dotyczy emocjonalnych zaburzeń, syn boi się, że zostanie pozbawiony męskości przez ojca (ojciec zadominuje syna) • OKRES LATENCJI -> pojawia się po kompleksie Edypa i lęku kastracyjnym. Jest to faza ukryta, utajona, wyciszenie tendencji i potrzeb seksualnych, okres w którym libido nie jest związane z moralną sferą ciała. Energia dziecka jest ukierunkowa ma zdobywanie umiejętności takich jak poznanie itp. • Wycofanie z tej firmy ustępuje gdy, ojciec pokaże swoją przewagę . Ojciec staje się wzorem ZABURZENIA ROZWOJOWE -> w różnych fazach występuje gdy libido nie wycofa się do innych części ciała. REGRESJA -> cofnięcie się do wcześniejszej fazy rozwojowej objawia się np. ssaniem palca jako reakcja na stres, karmienie dziecka dłużej. RYWALIZACJA -> ojciec który nie rozumie przebiegu fazy rozwojowej dziecka, podejmuje z nim rywalizacje o matkę. Niektóre matki utrzymują bliską relację z dzieckiem dłużej niż powinny ( syndrom lekceważonego seksu małżeńskiego – spanie z dzieckiem), co zaspokaja główne potrzeby emocjonalne rodzica ( potrzeba bezpieczeństwa). To może być związane z trudną sytuacją życiową. SPANIE Z DZIECKIEM -> ( w kontekście bliskiej relacji utrzymywanej zbyt długo) – silnie obciąża emocjonalnie dziecko, cykle i jakości snu dziecka są gorsze i słabsze, tak bliskie relacje są niebezpieczne ( niewłaściwe przechodzenie kompleksu Edypa) FAZA GENITALNA ( 12-14 ROK ZYCIA) ! • Następuje po okresie latencji • Zaczyna się w okresie dojrzewania płciowego • Pojawia się na nowo rozbudzony popęd seksualny • Pierwsze kontakty natury intymnej • Nawiązanie do pełnowartościowych kontaktów intymnych w przyszłości Teoria Freuda rozwijała się wraz z kulturą -> Lata 20-30, Europa idzie w złym kierunku, pojawiają się ruchy faszystowskie, wzrost napięcia między krajami Europy, co wpływało pesymistycznie na badania naukowe i filozofię. Obserwacja pesymistycznych nastrojów w Europie w teorii Freuda przybrała postać popędów śmierci TANATOS (siły destrukcji), równoznaczne lub nawet silniejsze niż EROS I TANATOS. Popęd życia, zasada przyjemności, oraz ID świadczyły o tym, że zazwyczaj człowiek dąży do przyjemności i spokoju „POZA ZASADĄ PRZYJEMNOŚCI” a. Nowe dane: -nerwica pourazowa (PTSD) -> pojawiła się jako zaburzenie po I wojnie światowej będące formą relacji na skrajnie stresujące wydarzenia ( traumę), które przekraczają zdolności danej osoby do radzenia sobie i adaptacji . Mechanizm koszmaru sennego, który przywołuje złe wspomnienia zamiast dobrych -specyficzne zabawy dziecięce → zabawa w wyrzucanie i przyciąganie szpilki, czyli spowodowanie frustracji a później radości. Zabawa ze szpilką symbolizuje brak obecności matki. Poprzez frustrację dziecko pokonuje lęk przed oderwaniem od matki, związany z tym. b) Dlaczego powracamy do trudnych wspomnień? Freud twierdzi że człowiekiem kieruje popęd śmierci, czyli TANATOS (psychoanaliza klasyczna) . Teorie neopsychoanalityczne bazują na teorii Freuda, ale wprowadzają zmiany. KAREN HORNEY - „NEUROTYCZNA OSOBOWOŚĆ” W centrum koncepcji znów stoi KONFLIKT, ale także związek pomiędzy nerwicą a kulturą. Według Freuda konflikt jest wew. człowieka (konflikt różnych osobowości, konflikt popędów). U Karen Horney jest siłą napędową, ale leży na zew. Naszej osobowości (konfrontacja ze światem zew.) JA (moja osobowość) → relacje → ŚRODOWISKO / KULTURA Niezależnie od konfrontacji ze światem zew., lęk jest ważnym mechanizmem. Efektem oddziaływania lęku jest nerwica, neuroza. Reakcje nerwicowe dotyczą wszystkich ludzi → nerwica sytuacyjna (chwilowy brak przystosowania związany np. ze stresem, ma różne objawy, dotyczy trudnych sytuacji życiowych). OSOBOWOŚĆ NEUROTYCZNA – nie jest związana z trudną sytuacją życiową człowieka, ale ze zniekształceniem całej struktury osobowości. Najczęściej jest to wynik trudnej sytuacji w dzieciństwie, jakiegoś długotrwałego i niekorzystnego oddziaływania. Neurotyk odczuwa lęk, wrogość wobec świata, zagrożenie, osamotnienie i bezradność, ma niskie poczucie własnej wartości i rozpaczliwie tęskni za miłością. Od człowieka, który skutecznie radzi sobie z życiem różnią go – wygórowane potrzeby, nierealistyczny obraz świata i siebie, nieskuteczne metody działania, brak elastyczności (nie uczy się na błędach i nie dostosowuje swoich zachowań do okoliczności). Karen Horney podobnie jak Freud stwierdziła, że przyczyną nerwicy są nierozwiązane wewnętrzne konflikty. Siłą napędową tych konfliktów są popędy. Rodzą się one z poczucia wyizolowania, bezradności, strachu, wrogości. Ich celem jest zdobycie poczucia bezpieczeństwa. W tym ujęciu charakter składa się z wzajemnie się wykluczających tendencji, które neurotyk próbuje pogodzić, choć jest to całkowicie niemożliwe. Miernikiem odróżnienia osobowości neurotycznej od nerwicy sytuacyjnej jest ilość ekspresji, jaką człowiek reprezentuje. Charakterystyka osobowości neurotycznej. A) kwestia dawania i przyjmowania uczuć- patologiczna zależność od aprobaty innych ludzi lub od uczuć, które okazują nam inni Bardzo często ta zależność jest nieproporcjonalna do wagi ( nie lubię kogoś, ale chcę aby ta osoba lubiła mnie). Objawy to poczucie dojmującej krzywdy, nieumiejętność przyjmowania tego czego sam nie jestem w stanie dać, paradoksalna reakcja nadopiekuńczości. b) wewnętrzny brak poczucia bezpieczeństwa- tendencja do popadania w zależność od innych osób ( poczucie niższości, nieadekwatne postrzeganie siebie). Paradoksalnie taka osoba może mieć kompulsywną potrzebę podobania się innym za wszelką cenę. Im niższe poczucie wartości tym większe wykorzystywanie atrybutów prestiżu kultury. c)kwestia samopotwierdzenia- jeśli zdrowy człowiek ma swoje zdanie, jakieś chęci i prawa, to neurotyk ma zahamowania i nie potrafi wyrażać własnych potrzeb. Objawy to brak asertywności, zablokowana umiejętność krytyki. Neurotyk nie będzie wydawał rozkazów i zarządzał. Ma problem z nawiązywaniem kontaktów społecznych, w stopniu w jakim by chciał. Taka osoba ukrywa przed sobą swoje pragnienia. d) przejawy agresji- w stosunku do innych osób. Neurotyk nie zdaje sobie sprawy ze swojej wrogości i jest uczciwy w swoich.odczuciach. (agresja jest uczciwa i szczera). Odwrotny obraz do agresji- neurotyk buduje na zewnątrz swój obraz jako poniżonego, ponieważ jest to jego mechanizm obronny. Świat dla neurotyka jest miejscem wrogim, ale jest to tylko projekcja neurotyka. e) kwestie płciowe- dwa skrajne obrazy życia seksualnego. Neurotyk utrzymuje kompulsywne życie seksualne (np. ryzykowne) lub przeciwnie, ma zahamowania co do odczuwania przyjemności i nawiązywania relacji seksualnych. Kryterium oceny neurotyka- w jakim stopniu jest on w stanie poradzić sobie z konfliktami i w jakim stopniu przeszkadzają mu one w życiu codziennym. Element samoświadomości- czy neurotyk dostrzega swoje zachowanie. Kryterium kulturowe → element świadomości – radzenie sobie z problemem. CO POWODUJE NERWICĘ? Może być coś wokół nas, w kulturze, co sprawie, że stany nerwicowe rozwijają się i przyjmują postać nerwicy. CO Z TĄ KULTURĄ? KULTURA SAMA W SOBIE NIESIE KONFLIKTOWE, BO SPRZECZNE ELEMENTY: • rywalizacja i nakaz kochania bliźniego; • potrzeby a możliwości; • pozorna wolność jednostki a jej ograniczenia ALIENACJA- to efekt rywalizacji, dominacji i lęku. Jest to wyobcowanie zakorzenione w kulturze europejskiej. Według Horney każdy z nas jest postawiony w sytuacji indywidualnego współzawodnictwa ( ktoś musi przegrać by inny mógł wygrać). Efektem rywalizacji jest wrogość, bo przecież każdy jest naszym rywalem. Jak wyjść z alienacji? Zwielokrotnienie potrzeby miłości. Bazową potrzebą dla Horney jest miłość. Neurotyk poszukuje jej znacznie mocniej, znacznie mocniej odczuwa też jej brak. Prawdziwa miłość, o którą chodzi, to dla Horney towar deficytowy. Kultura daje jej jedynie namiastkę tego uczucia ( To nie zamienniki, np. seriale w TV). W wyniku wrogości i napięcia pojawia się poczucie ciągłego lęku. Lęk przed wrogością innych i lęk przed karą za naszą własną wrogość. Inny czynnik powodujący lęk to perspektywa paraliżu która pociąga za sobą frustrację do spełnienia potrzeb, których nie jesteśmy w stanie spełnić. a) FAZA PARANOIDALNO-SCHIZOIDALNA • Nie wykształciło się jeszcze pojęcie całej osoby, nie ma poczucia ambiwalencji (jest to zadanie rozwojowe, postrzeganie świata oraz siebie w różnych odzwierciedleniach i barwach cechy przeciwstawne. • Dawała mechanizm rozszczepiania na obiekt idealny i obiekt prześladowczy • Pierwsza relacja, w którą wchodzi dziecko to związek z obiektem częściowym (piersią matki) • Lęk prześladowczy = obawa przed zniszczeniem budującego się ego, przychodzi ze świata zewnętrznego, dziecku nadaje złe i agresywne cechy • Dominują mechanizmy obronne takie jak rozszczepienie, introjekcje, projekcja • Mechanizm identyfikacji projekcyjnej – to część ego dziecka przy pomocy jego fantazji zmusza kogoś do noszenia swoich cech, u siebie nie akceptuje b) FAZA DEPRESYJNA • dziecko zaczyna rozpoznawać obiekt (matkę) jako całościowy obiekt, integracja własnego self – dziecko zaczyna dostrzegać, że tym, kto nienawidzi a kocha naturę jest ono samo. • Lęk – własna agresja zniszczy ambiwalentnie kochany obiekt. Lęki prześladowcze zmieniają się w lęki depresyjne. • Osiągnięcia rozwojowe pojawiają się jako poczucie winy i żałoby w efekcie leków depresyjnych ( żałoba – w szerokim znaczeniu jest to separacja odbierana jako śmierć ) • Lęk depresyjny – dziecko czuje całkowitą zależność od matki, która jest obiektem ambiwalentnym. Powstaje uczucie winy przy jednoczesnym powstawaniu lęku przed utratą. Rozwiązanie : uruchomienie mechanizmu obronnego np. zaprzeczenia. Dziecko posiada zdolności REPARACJI, czyli naprawiania wyimaginowanych szkód wyrządzonych obiektowi. ZDOLNOŚĆ MIŁOŚCI I UREATYWNOŚCI- sublimacja trudnych impulsów w coś, co jest twórcze i kreatywne ( np. agresja w szkole) MARGARET MAHLER MARGARET MAHLER (1897-1985) → węgierska psycholog dziecięca zajmująca się psychoanalizą. Jest autorką teorii rozwoju psychicznego dziecka od urodzenia do 24 miesiąca życia . FAZY ROZWOJOWE WG. MARGARET MAHLER a) FAZA AUTYZMU – brak kontaktu z dzieckiem ( do 2 msc) b) FAZA SYMBIOZY – brak odcięcia się dziecka od matki ( 2 – 5 miesiąc) c) FAZA RÓŻNICOWANIA SIEBIE OD OBIEKTU MATKI ( 5-10 miesiąc) d) FAZA PRAKTYKI -matka jako bezpieczna baza, dziecko oddala się od matki i eksponuje przestrzeń (10 -15 msc. ). W tej fazie występuje OMNIPOTENCJA – wszechmoc mogę wszystko, przekonanie że nigdy nie umrę związane to jest z poznaniem przestrzeni e) FAZA PONOWNEGO ZBLIŻENIA – pełna świadomość odrębności od matki, zachowanie ambiwalentne (16 -23 msc.) f) FAZA KONSOLIDACJI – zachowany obraz matki i siebie niższe lęki depresyjne, pełne ambiwalencja, stabilne poczucie JA (2-3 rok życia) NA TYM KOŃCZYMY SIĘ WSZYSTKO CO WYNIKAŁO Z FREUDA JOHN BOWLBY TEORIA WIEZI / TEORIA PRZYWIĄZANIA JOHN BOWLBY (1907-1990) – brytyjski psychiatra i psychoanalityk, twórca teorii przywiązania („ Attachment” cz1) ETOLOGIA – zajmuje się badaniami zachowań zwierząt, tworzą nowocześniej etologii jest KONRAD LORENZ (gęsi) IMPRINTING – wdrukowanie, występuje w ściśle określonym momencie rozwoju osobniczego ( tzw. okres krytyczny). Jest to utrwalanie się wzorca swojego rodzica (eksperyment LORENZA, gęsi/ kaczki i jego buty) HARRY HARLOW – zajmował się badaniem małp z gatunku REZUS. Odbierał małe małpki zaraz po urodzeniu matce i poddawał sytuacjom doświadczalnym ( eksperyment dwuetapowy : strasznie małych małp, a później pokazywanie im dwa rodzaje „sztucznych matek”. Pierwsza była zrobiona tylko z drutu, ale trzymała butelkę mleka, którą małpiątka mogły się samodzielnie karmić, druga matka była zrobiona z drutu i miękkiej przytulnej tkaniny. Obie były sztucznie podgrzewane, co miało symulować ciepło ciała prawdziwej matki. Małpki wybierały miękką matkę, tylko jeżeli chciały wypić mleko szły do drugiej matki. Według Bawlby’ego eksperyment Harlow’a dowiódł, że istnieje rodzaj kontaktu/ przywiązania, który jest uniwersalny dla naszego gatunku i buduje się w 1-ych miesiącach życia. To dało początek teorii więzi!!! Według Bawlby’ego gest przywierania jest uniwersalnym gestem pierwotnym i orientacyjnym ( figura matka – dziecko) ANNA FREUD – córka Freuda. Prowadziła badania na dzieciach, które w wieku 1-6 lat życia zostały rozdzielone z rodzicami i trafiły do obozów. Dzieci po pobycie w obozach cechowała czynna agresja, która przejawiała się we wszystkich aspektach życia. Cechowała je też „solidarność”, dzieci nie mogły funkcjonować osobno. Odzywały się też do dorosłych tylko wtedy kiedy musiały. W grupę nie mógł ingerować nikt z zewnątrz. Według Bawlby’ego eksperyment ten dowodzi, że nawet małe dzieci są w stanie zbudować silne poczucie sprawiedliwości oraz, że w przyszłości dzieci będą reagowały , w stosunku do dorosłych. MARY AINSWORTH – pogłębiła studia nad charakterem więzi, wyróżniając trzy style przywiązania. Powiązane są one ściśle z emocjonalnością matki, jej zachowaniem wobec niemowlęcia oraz stylem wychowania, natomiast ich wyznacznikiem jest jakość i intensywność reakcji dziecka na obecność opiekuna lub jego brak. • Im więcej osób w otoczeniu dziecka, tym lepsza relacji ja wyjściowa z figurą matki • Próg rozwoju separacji dziecka od rodzica to działo 3 rok życia • Funkcję drugoplanową obiektu przywiązania może pełnić np. pani w przedszkolu. Wybór te osoby w środowisku obcym jest bardzo specyficzny • Dziecko powinno samo chętnie podejmować zabawę bez obecności matki (4/5 rok życia ) ZARYS I FAZY ROZWOJU PRZYWIĄZANIA • FAZA ORIENTACJI NA SYGNAŁY (8-12 tyg) – noworodek rozróżnia osobę ze względu na bodźce słuchowe i wzrokowe • FAZA WYRÓŻNICOWANIA FIGURY ( do 6 msc) – sygnały, które wysyła dziecko są kierowane do jednej osoby, figury matczynej (słuch • FAZA UTRZYMANIA BLISKOŚCI Z WYRÓŻNICOWANĄ FIGURĄ (od 3 msc do 3 roku życia) – matka jako secure base , traktowanie obcych z ostrożnością • FAZA PARTNERSTWA ( po 3 roku życia) – zaczyna się separacja od matki, dziecko uzyskuje empatię WZORCE PRZYWIĄZANIA b. TYP A (lękowo-wnikające) – brak reakcji gdy rodzic opuszcza pokój, dziecko nie jest w stanie wplątać się w spontaniczną zabawę, odczuwa lęk, którego nie widać na zewnątrz c. TYP B ( ufne ) – dziecko uspokaja się po powrocie matki, w sytuacji stresowej szuka wsparcia i pociechy u innych. Matka jest dla dziecka bezpieczną bazą, ma zdolność odzwierciedlania stanów dziecka d. TYP C (lękowo-ambiwalentne) – gdy matka opuszcza pokój dziecko wykazuje silne reakcje lękowe, krzyczy i płacze, próbuje podążać za rodzicem, nie jest w stanie przyjąć gestu uspokojenia i powitania, wyżywa się matce. e. TYP D (lękowo-zderorganizowane) – dodatkowy typ przywiązania, w którym dziecko poszukuje bliskości matki w sposób chaotyczny, dziwaczny. Są to zachowania silnie zaburzone, dziecko wykonuje nietypowe ruchy (stereotypowe ruchowe). To powiązanie może się wiązać z wykorzystywaniem seksualnym. Odmienność wzorców przywiązania zależy od interakcji ze obiektem. Kwestie temperamentne nie mają znaczenia przy ocenie typu więzi. EWOLUCJONIŚCI – twierdzą, że decydujący o przetrwaniu czynnikiem jest dostęp do przeżywania i reprodukcji gatunku ETOGRAM – naturalne wzorce zachowań, automatyczne programy działają, zapewniając przetrwanie poprzez zdobywanie pokarmu, reprodukcję w stadzie i opiece PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA – jeden z obszarów badań psychologii, tłumaczące ludzkie zachowania jako wynik ewolucji biologicznej i kulturowej – stopniowego rozwiązywania problemów adaptacyjnych pierwotnych ludzi DAWID BUSS DAWID BUSS (ur. 1953) – amerykański profesor psychologii, zajmujący się psychologią ewolucyjną. Wyróżnia dwie selekcje : a. Naturalną b. Seksualną MECHANIZM SELESKCJI NATURALNEJ • Rywalizacja osobników tej samej płci o partnerkę • Preferowanie określonych partnerów ( są cenione cechy) TEORIA INWESTYCJI RODZICIELSKIEJ – Dotyczy różnych motywacji kobiet i mężczyzn w doborze partnera a. Mężczyzna -> interesują ich cechy biologiczne partnerki, a więc reprodukcyjne (zdrowie, szerokość bioder) b. Kobiety -> interesuje je wierność, pewność, bezpieczeństwo itp. TEORIA PEWNOŚCI RODZICIELSKIEJ – „mother’s baby father’s maybe” • Różna zazdrość u kobiet i mężczyzn : emocjonalna i fizyczna • Rządzą nami mechanizmy psychologiczne takie jak przekładanie jednego partnera nad drugiego, miłość, pożądanie i zazdrość Czego chcą mężczyźni? Sposób rozumowania : Kobiety wolą długotrwałe związki, ten kto oferuje taki sam związek ma szanse na lepszą partnerkę. LEW SIEMIONOWICZ-WYGOTSKI L. Siemianowicz-Wygotski – rosyjski psycholog i pedagog. Twórca kulturowo- historycznej teorii rozwoju psychiki Uważany za członka nurtu rozwojowo- poznawczego. Przedstawiciel pedagogii. CO NAS RÓŻNI OD MAŁP ? • Narzędzie i znaki w rozwoju dziecka • Koncepcja lat 30 • Pojęcie psychologii instrumentalnej- badanie podstaw rozwoju wyższych funkcji psychicznych, czy tego co tworzy z nas ludzi • Podstawowe tezy pracy Wygotskiego Wygotski stawia dwie tezy badawcze i na drodze własnego rozumowania : Animalizacja psychologii dziecka, główna różnica między człowiekiem a zwierzęciem to umiejętnością mowy Tabula rasa współczesnych psychologów. Jest pewien rodzaj tablicy (umysł) na której z wiekiem zapisują się doświadczenia Kiedy można porównać człowieka do zwierzęcia ? Tylko wtedy gdy człowiek choruje na afazje !! KONTRTEZA WYGOTSKIEGO – działanie praktyczne dziecka ma zupełnie inna strukturę niż podobne działanie małp. To, że małpa i dziecka są w stanie używać narzędzi to coś innego, bo u człowieka rozwój inteligencji praktycznej idzie w parze z pojawianiem się mowy. MOWA TO NIE ODKRYCIE • Jaki jest stosunek miedzy znaczącym a znaczonym • Jaki jest stosunek miedzy symbolizacją a inteligencją praktyczną ? WYGOTIAŃSKIE GOGITO ERGO SUN (myślę, więc jestem) („Jestem człowiekiem dlatego, że w trakcie mojego rozwoju łącze stosowanie znaków symbolicznych z praktycznymi manipulacjami na przedmiotach”) Istnieje mowa zewnętrzna, mowa wewnętrzna oraz coś co jest po środku czyli mowa egocentryczna (mówimy coś do siebie ale na głos). Jest ważna w rozwoju dziecka, pojawia się gdy dziecko wykonuje jakąś czynność. DZIECKO NIE MAŁPA !!!! AFATYK – nie posiada zdolności planowania, bo nie może mówić AFAZJA – zaburzona symbolizacja i rozumienia mowy NAJWAŻNIEJSZA ZMIANA ROZWOJOWA WG. WYGOTSKIEGO ! Gdy wraca się do siebie z planem rozwiązania. Jest to jakościowa zmiana funkcji mowy, mowa wewnętrzna, planująca funkcja mowy. Pierwszy graniczny punkt rozwoju ->ok. 3 roku życia. Po 3 roku życia dziecko uczy się według własnego programu. Kolejny punkt to 6/7 tok życia a. UCZENIE SPONTANICZNIE 0-3 R.Ż -> rozwój mowy zależy od tego z jakim słownictwem się styka, ale to dziecko samo sobie wybiera program uczenia się, w obrębie własnych zainteresowań b. UCZENIE SPONTANICZNE-REAKTYWNE 3-6 R.Ż –> (przejściowy sposób uczenia się). Dziecko robi to co chce ale chce tego czego wymaga nauczyciel. c. UCZENIE SIĘ REAKTYWNE -> pod kontrolą nauczycielską 6/7 r.ż SENSYTYWNE OKRESY ROZWOJOWE – czyli okresy wrażliwe. Są pewne krytyczne okresy w rozwoju dziecka, podczas których szybciej reaguje na bodźce środowiskowe. W tych okresach dziecko szybciej uczy się pewnych umiejętności, jest podatne do nauczenia się ich. STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU – według teorii Wygotskiego są to zadania, których dziecko nie potrafi za pierwszym razem wykonać samodzielnie, jednak jest w stanie je pokonać przy wsparciu radą. Najlepiej zdobywa wiedzę poznaczą. Jest to różnica między tym co dziecko może wykonywać samo a co z pomocą innych. Metaforycznie burza mózgów WIEK PRZEDSZKOLNYM U DZIECKA -> kształtuje się nowy, psychiczny system myślenia, pojawia się po 3 roku życia, zwana jakościową – PAMIĘĆ !! • Budowanie się bagażu wspomnień • Początek zachowań twórczych • Myślenie racjonalne • Myślenie oderwane PSYCHOLOGA POZNAWCZA Badanie rozwoju poznawczego – to badanie powstałych zmian zdolności umysłowych w miarę wzrastania dojrzałości fizjologicznej (dojrzewanie) o