r Barthes Mit dzisiaj, Notatki z Literatura klasyczna

Pobierz r Barthes Mit dzisiaj i więcej Notatki w PDF z Literatura klasyczna tylko na Docsity! 27.d R. Barthes: Mit dzisiaj - mit jest słowem. Jest systemem porozumienia, przekazem. Nie jest przedmiotem, pojęciem, ideą, ale sposobem znaczenia, formą; - nie ma mitów wiecznych. Mit jest mową wybraną przez historię: nie może wyłonić się z „natury” rzeczy (s. 26); - mowa to przekaz. Język, wypowiedź, mowa – to każda jednostka lub całość znacząca słowna i wzrokowa; - mowa mityczna to niezupełnie język; powinna się nią zajmować semiologia; - semiologię jako naukę o znakach postulował de Saussure. Zakładać znaczenie = odwoływać się do semiologii; - psychoanaliza, strukturalizm, psychologia eidetyczna – wracają do problemu znaczenia. Te nauki są naukami o wartościach - nie zadowalają się odnalezieniem faktu, ale określają go i badają jako wartość zastępczą; - semiologia to nauka o formach: bada znaczenia niezależnie od ich treści. (nie można mówić o strukturze w terminologii formy – Żdanow); - uściślanie języka naukowego, „formalizm” pozwala na lepsze opisywanie świata; - semiologia zakłada związek między signifiAnt (formA, znaczące) i signifiE (znaczonE). Zwykły język mówi, że znaczące wyraża znaczone. Semiologia ma 3 terminy: element znaczący, znaczony i znak, który jest skojarzeniową całością dwóch pierwszych terminów. (np. kamień – jest tylko znaczący. Kiedy oznacza śmierć na anonimowym głosowaniu – staje się znaczonym. Wtedy jest znakiem); - dla Saussure’a elementem znaczonym było pojęcie, znaczącym obraz akustyczny (doznany psychicznie), znakiem – stosunek pojęcia i obrazi (np. słowo) lub konkretna całość; - dla Freuda – znaczone to jawna treść ludzkiego zachowania; znaczące – treść ukryta / właściwa (substrat snu), znak – to wzajemny stosunek 2 pierwszych terminów. W micie istnieje ten schemat: element znaczący – element znaczony – znak. Ale jest to wtórny system semiologiczny – (mit tworzy się wychodząc od łańcucha semiologicznego) – znak w I systemie staje się elementem znaczącym w drugim. język mit System lingwistyczny = język przedmiotowy (bo jest zagarnięty przez mit), mit buduje na nim własny system. Mit = metajęzyk – język wtórny, język w jakim mówi się o pierwszym. Przykłady języka mitycznego: - uczeń V klasy liceum francuskiego czyta w podręczniku zdanie „bo ja nazywam się lew” – zwykły sens – ciąg wyrazów – element znaczący, pierwotny system 1. znaczące (signifiant) 2. znaczone (signifie) 3. znak I ZNACZĄCE II ZNACZONE III ZNAK 1 semiologiczny. Elementem znaczonym staje się wtedy, kiedy wiemy, że zostało (to zdanie) użyte dla przykładu gramatycznego; - Murzyn salutuje po francusku – element znaczący. Elementem znaczonym jest mieszanina francuskości i wojskowości, że czarny służy z radością rzekomym ciemiężycielom. Znaczący element w micie to: 1) końcowy element pierwszego systemu = sens, 2) na płaszczyźnie mitu = forma. Element znaczony to pojęcie. Trzeci termin – w systemie języka to znak. W micie – znaczenie. Element znaczący mitu jest niejasny. Sens jest już pełny, mógłby wystarczyć jako znaczenie samo w sobie, zakłada wiedzę, przeszłość, pamięć. Stając się formą – sens się zuboża, znika historia. Ale też forma nie niweczy sensu – jedynie go zuboża i uzależnia. Sens dla formy jest zapisem historii – można go przywołać albo oddalić. Właśnie ta nieustanna gra w chowanego pomiędzy treścią a formą określa mit (s. 36). Element znaczony może zawierać kilka znaczących. Pojęcie mityczne dysponuje nieograniczoną ilością elementów znaczących: ilościowo pojęcie jest uboższe od elementu znaczącego. Ubóstwo formy = bogactwo pojęcia. Bogactwo formy = mało pojęć. W pojęciach mitycznych nie ma stałości. Niestałość nakazuje używania neologizmów. Mitolog potrzebuje pojęć efemerycznych. Znaczenie – można je dostrzec. To właściwy mit. W micie 2 pierwsze terminy są wyraźne, oba są obecne. Mit niczego nie ukrywa: jego funkcją jest zniekształcanie, nie ukrywanie (s. 39). Stosunek scalający pojęcie mitu z sensem = stosunek deformacji. Punktem wyjścia mitu jest punkt dojścia sensu (s. 41). Znaczenie mitu streszcza się w odwróceniu sensu, elementu znaczącego i jego formy. Wszechobecność znaczącego w micie odtwarza fizykę alibi. Mit jest wartością – jego sankcją nie jest prawda – może być wiecznym alibi. Sens zawsze jest obecny, by przedstawiać formę. Forma – by oddalać sens (w samochodzie – szyba – pusta i obecna, krajobraz za nią – nierealny, nieobecny i pełny. Szyba = forma, krajobraz = sens). Dwoistość elementu znaczącego określa charakter znaczenia. Mit jest słowem, które definiuje intencja bardziej niż jego litera. Stąd słowo mityczne jest zawiadomieniem o intencji i stwierdzeniem faktu. Mit ma charakter imperatywny, wzywa do przyjęcia swej dwuznaczności. Ostatni element znaczenia – jego motywacja. Mityczne znaczenie nigdy nie jest w pełni arbitralne, zawsze jest w części umotywowane. Motywacja jest potrzebna dwoistości mitu – mit gra na analogii sensu i formy; nie ma mitu bez umotywowanej formy. Motywacja jest nieuchronna, ale cząstkowa (bo nie jest naturalna; bo forma wiele analogii odrzuca). Pełny obraz wykluczyłby mit. ODCZYTYWANIE I ROZSZYFROWANIE MITU: - gdy się skupić na pustym elemencie znaczącym, pojęcie wypełnia formę mitu, znaczenie staje się dosłowne (Murzyn jest przykładem francuskiego imperializmu). Właściwe np. redaktorom; - gdy się skupić na pełnym elemencie znaczącym, gdzie się odróżnia sens i formę (Murzyn to alibi francuskiego imperializmu), mit to oszustwo. Mitolog odczytuje mit, dostrzegając jego zniekształcenie; 2