Rachunek kosztów standardowych, Notatki z Rachunkowość zarządcza

Pobierz Rachunek kosztów standardowych i więcej Notatki w PDF z Rachunkowość zarządcza tylko na Docsity!

Rachunek kosztów standardowych

Rachunek kosztów standardowych (normatywnych) jest to metoda rachunku kosztów, w której produktom przypisuje się przewidywane, wzorcowe koszty bezpośrednie oraz kwotę kosztów wydziałowych, również ustaloną na poziomie wzorcowym. Istotą rachunku kosztów standardowych jest:

1. ustalanie kosztów standardowych przed podjęciem działalności,
2. aktualizowanie tych kosztów w miarę zmian warunków działania,
3. porównywanie kosztów rzeczywistych z kosztami wzorcowymi i ustalanie odchyleń,
4. analiza i interpretacja odchyleń. Koszt rzeczywisty w tym rachunku dzieli się na dwie części:
5. wielkość zgodną ze standardem,
6. odchylenie od standardu. Krz = Ks +/- O Krz – koszty rzeczywiste, Ks – koszty standardowe, O – odchylenia kosztów rzeczywistych od kosztów standardowych. Standard można zdefiniować jako bazę normatywną dla pomiaru i oceny wykonania. Standard jest to precyzyjna miara tego, co powinno mieć miejsce, jeśli wykonanie będzie wydajne. Przez koszt standardowy rozumie się poziom kosztów wyznaczony jako prawidłowy i konieczny dla realizacji określonego celu w specyficznych warunkach. Inaczej można powiedzieć, że jest to koszt projektowany, wykorzystywany jako baza odniesienia dla kosztów rzeczywiście poniesionych. Jest to koszt docelowy, który powinien być osiągnięty. Koszt standardowy można ustalać dla:
7. danej czynności, operacji, procesu,
8. określonego elementu produktu, liczby produktu itd. Rachunek kosztów standardowych może spełniać w praktyce wiele zadań:
9. stanowi dla zarządu jednostki gospodarczej narzędzie pomiaru w celu oceny wykonania,
10. dostarcza informacji dotyczących głównie aspektów działalności, które nie przebiegają zgodnie z planem,
11. stanowi istotne źródło informacji w planowaniu zarządczym i podejmowaniu decyzji,
12. jest przydatny w ustalaniu cen produktów i usług,
13. daje podstawy do ustalania wartości kontraktów,
14. ułatwia rozliczenie transferów między wydziałami,
15. powoduje uproszczenie procedur rachunku kosztów i sprawozdawczości kosztowej,
16. zachęca kierownictwo do lepszego
17. zrozumienia istoty ich „biznesu” na skutek ustalania i weryfikacji standardów dla różnych zakresów działalności, które uczestniczą w realizacji celu głównego (ogólnego). Typowy rachunek kosztów standardowych zawiera następujące istotne elementy:
18. Opis procedur ustalania i korygowania standardów,
19. System ewidencji księgowej i sprawozdawczości służący ujmowaniu kosztów standardowych i odchyleń kosztów rzeczywistych od kosztów standardowych,
20. Opis pozycji kosztów składających się na koszt jednostkowy produktów podmiotu gospodarczego, z podziałem na materiały bezpośrednie, robociznę bezpośrednią, koszty wydziałowe (zmienne i stałe),
21. Określone momenty i zasady porównywania kosztów rzeczywistych i standardowych,
22. Metody analizy odchyleń kosztów w powiązaniu z ośrodkami odpowiedzialności.

Rodzaje standardów Większość autorów wyróżnia dwa rodzaje standardów:

1. Standardy idealne (potencjalne),
2. Standardy praktyczne (osiągalne). Standardy idealne opracowane zostały dla najlepszych możliwych warunków. Nie uwzględniają one przerw w pracy spowodowanych niedyspozycją pracowników, awariami maszyn i urządzeń, strat materiałowych, zakładają natomiast perfekcyjną wydajność. Wymagają wysiłku, na który stać tylko pracowników o najwyższych kwalifikacjach i najbardziej wydajnych. Takie standardy są praktycznie nieosiągalne i rzadko stosowane. Standardy praktyczne opracowane są przy założeniu gospodarności w działaniu, ale jednocześnie ich osiągalności w przeciętnych warunkach. Uwzględnia się w nich normalne przerwy w pracy, awarie urządzeń, straty technologiczne itp. oczywiście w rozsądnych granicach. Poza przedstawioną klasyfikacją można mówić o standardach:
3. stałych,
4. bieżących. Standardy stałe opracowane przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczą i stosowane bez zmian przez cały ten okres (kwartał, rok). Odchylenia w tym przypadku zawierają w sobie również element wpływu zmian w warunkach działania (wewnętrznych i zewnętrznych) na poziom kosztów. Standardy bieżące są dostosowane do aktualnych warunków, a tym samym odchylenia wynikają z niedotrzymania przyjętych norm Kolejne istotne zróżnicowanie standardów dotyczy dwóch aspektów: W przypadku standardów ilościowych chodzi o ustalenie standardowej ilości zużycia elementów wchodzących w skład kosztów (surowce, materiały, czas pracy ludzi, maszyn), potrzebnej do wytworzenia jednostki produktu. Standardy cenowe dotyczą dopuszczalnych cen, stawek, taryf, płaconych za niezbędne czynniki produkcji. W pożądanym modelu ceny nabycia czynników produkcji zapewniających odpowiednią jej jakość powinny być najniższe z możliwych. Ustalanie standardów kosztów Koszty standardowe ustala się według typowych pozycji układu kalkulacyjnego, to jest dla:
5. materiałów bezpośrednich,
6. płac bezpośrednich,
7. kosztów wydziałowych. Standardy materiałów bezpośrednich Wzorcowa ilość lub inaczej norma zużycia materiału- ilość materiału o ustalonej jakości, racjonalna pod względem technicznym i ekonomicznym, niezbędna do wytworzenia produktu o pożądanych parametrach, w rozpatrywanych warunkach. Norma taka powstaje w drodze analizy technicznej, statystycznej lub szacunek. Standardowy koszt zużycia materiałów na jednostkę produktu będzie stanowił sumę iloczynów ilościowych norm zużycia poszczególnych rodzajów materiałów i ich przewidywanych cen nabycia. Można to wyrazić przy pomocy formuły:

Kierownictwo danego ośrodka odpowiedzialności będzie rozliczane z odchyleń, których przyczyny leżą w zasięgu jego decyzji, czyli odchyleń zależnych. Odchylenia niezależne od danego ośrodka podlegają badaniu w celu ewentualnego wskazania ich sprawcy – innego ośrodka odpowiedzialnego za nie – w ramach jednostki gospodarczej. Podział odchyleń na korzystne i niekorzystne winien być powiązany z systemem motywacyjnym organizacji gospodarczej. Odchylenia niekorzystne kosztów rzeczywistych od standardowych stanowią wskazania dla zarządu, że trzeba zwrócić szczególną uwagę na określony odcinek działalności. Wykorzystanie odchyleń w podejmowaniu decyzji nazywane jest metodą zarządzania przez wyjątki. Odchylenia korzystne należałoby wykorzystywać jako podstawę nagradzania, odchylenia niekorzystne – podstawę karania kierowników oraz zespołów pracowniczych odpowiedzialnych za realizację określonych zadań. Analiza odchyleń materiałów bezpośrednich Możliwe przyczyny niekorzystnych odchyleń kosztów materiałów spowodowanych cenami:

1. zmiana cen na rynku,
2. dokonywanie zakupów u odległych dostawców,
3. niewłaściwy dobór środków transportu,
4. zakupy w nieekonomicznych partiach. Do przyczyn odchyleń ilościowych w kosztach materiałowych zaliczyć można:
5. przekroczenie normatywnych strat i odpadów w trakcie przygotowywania i zużywania materiałów,
6. zużycie materiałów na braki produkcyjne,
7. zmiany w produktach nie uwzględnione w standardach,
8. zmiany struktury zużycia materiałów. Za odchylenia te odpowiedzialni są głównie kierownicy operacyjni. Analiza odchyleń płac bezpośrednich Prawdopodobne przyczyny niekorzystnych odchyleń kosztów płac bezpośrednich wynikających ze stawek płac:
9. podwyższenie stawek nie przewidziane w standardzie,
10. zaangażowanie pracowników z wyższymi stawkami wynagrodzeń niż przewidywano. Odchylenia te leżą w zakresie wpływu kierowników operacyjnych oraz działu osobowego. Przyczyny niekorzystnych odchyleń ilościowych w kosztach płac to:
11. niskie kwalifikacje pracowników,
12. praca mało wydajna,
13. przestarzałe wyposażenie,
14. awarie urządzeń,
15. stosowanie materiałów poniżej standardów.