Pobierz Rachunek przepływów pieniężnych - Notatki - Rachunkowość i więcej Notatki w PDF z Rachunkowość finansowa tylko na Docsity!
Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow)
Ponadnarodową propozycję konstrukcji sprawozdania o przepły wach pieniężnych zawiera Międzynarodowy Standard Rachunkowości (MSR) nr 7 natomiast w Polsce tę konstrukcję reguluje ustawa o rachunkowości i KSR nr 1. Rachunek przepływów pieniężnych stanowi analityczne rozwinięcie przedstawionych w bilansie informacji o zmianie stanu środków pieniężnych dokonanej w ok resie sprawozdawczym. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych pozwala ocenić możliwości generowani a gotówki przez przedsiębiorstwo oraz określić kierunki jej wykorzystania w poszczególnych typach działalności. W rachunku przepły wów pieniężnych wyróżnia się trzy rodzaje działalności:
- działalność operacyjną,
- działalność finansową,
- działalność inwestycyjną. Działalność operacyjna obejmuje przede wszystkim podstawową (statutową) działalność jednostki oraz inne rodzaje działalności, nie zaliczone do działalności inwestycyjnej lub finansowej związane z zakupem czynników produkcji lub towarów oraz sprzedażą produktów , towarów i usług. Działalność inwestycyjna (lokacyjna) związana jest z nabywaniem zbywaniem składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkimi z nimi związanymi pieniężnymi kosztami i korzyściami. Przepływy z tej działalności wskazują na rozmiary wydatków poniesionych w celu powiększenia zasobów, które będą generowały w przyszłości dochody oraz wpływy środków pieniężnych. Jako przykłady przepływów z działalności inwestycyjnej są wydatki z tytułu nabycia lub wpływy ze sprzedaży składników rzeczowego majątku trwałego, wartości niematerialne i prawne, długo i krótkoterminowe inwestycje. Działalność finansowa związana jest z pozyskiwaniem lub utratą źródeł finansowania. Ten rodzaj działalności powoduje zmiany wielk ości struktury kapitału własnego i obcego w prz edsiębiorstwie. Do przepły wów z działalności finansowej zaliczyć można wpływ z emisji akcji lub obligacji, spłaty i zaciągnięcie pożyczek i kredytów, wypłaty dywidend dla właścicieli kapitału własnego.
Rachunek przepływów pieniężnych może być sporządzany w dwojaki sposób: < metodą bezpośrednią < metodą pośrednią Różnice między metodami jego sporządzania dotyczą jedynie sposobu ujmowania przepływów dla działalności operacyjnej, natomiast przepływy z działalności finansowej i inwestycyjnej dokonywany jest w taki sam sposób w obu metodach. Wybór dokony wany jest przez kierownika jednostki, wykazując dane za bieżący i poprzedni rok obrotowy. W metodzie bezpoś redniej zestawia się podstawowe grupy wpły wów i wydatków (np. wpływy od odbiorców za sprzedane produkty, towary, wydatki na zakup materiałów, płatności na rzecz pracowników itp.). Informacje na pot rzeby zestawienia przepływów można uzyskać:
- bezpośrednio z ewidencji księgowej lub
- w drodze korygowania wielkości sprzedaży, kosztów wytworzenia sprzedanych produktów i innych pozycji rachunku zysków i strat o zmiany stanu należ ności, zobowiązań, zapas ów. W metodzie pośredniej za punkty wyjścia przyjmuje się wynik finans owy, a więc wielkość ustaloną według zasady memoriałowej, a następnie dokonuje się korekt wyniku o te pozycje, które:
- są kosztami, z którymi nie wiążą się wydatki środków pieniężnych,
- są przychodami, które nie spowodowały wpływu środk ów pienięż nych,
- kształtują wynik finansowy, ale nie dotyczą działalności operacyjnej.
Analiza rachunku przepły wów pieniężnych Analiza rachunku przepły wów pieniężnych może być przeprowadzona w dwóch wariantach jako:
- analiza wstępna,
- analiza wskaźnikowa. Wstępna analiza rachunku przepły wów pieniężnych zajmuje się źródłami pochodzenia środków pieniężnych, sposobami ich wykorzystania, wykrywaniem nieprawidłowości w gospodarce tymi środkami przez przedsiębiorstwo oraz sposobami przeprowadzania analizy rachunku przepły wów pieniężnych.
Uwzględniając w rachunku przepływów pieniężnych trzy rodzaje działalności można wyodrębnić trzy rodzaje strumieni pieniężnych uwz ględniające dwojakiego charakteru przepływy (dodatnie lub ujemne). Można wyróżnić osiem wariantów sytuacji w jakiej może się znaleźć przedsiębiorstwo. Powyższe warianty przedstawia tabela. Tabela nr 2 Warianty sytuacji finans owej w prz edsiębiorstwie Rodz aj działalności Warianty 1 2 3 4 5 6 7 8 Działalność operacyjna + + + + _ _ _ _ Działalność inwestycyjna + _ + _ + _ + _ Działalność finansowa + _ _ + + + _ _ Źródło: „Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie”, praca zbiorowa pod redakcją Magdaleny Jarzemowskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004, str.
Wariant 1 (+,+,+) jest to wariant, który jest rzadko spotykany w praktyce. Ukazuje on, że przedsiębiorstwo posiada nadwyżkę środków pieniężnych w każdym rodzaju działalności, co może świadczyć o tym, że przedsiębiorstwo zamierza zużyć zgromadzone środki na przyszłe inwestycje lub przejęcie innej jednostki. Wariant 2 (+, -, -) mamy dodatnie przepływy z działalności operacyjnej, co oznacza możliwość prowadzenia działalności inwestycyjnej oraz spłatę kredytów i ich obsługę jak również spłatę zobowiązań. Natomiast przy ujemnych przepły wach z działalności inwestycyjnej i finansowej powoduje konieczność korzystania przez przedsiębiorstwo ze środków zgromadzonych w poprzednich ok resach. Sytuacja taka może sygnalizować o trudnościach finansowych w jakich może się znaleźć firma. Wariant 3 (+, +, -) w przypadku tym przedsiębiorstwo posiada dodatni poz iom środków pienięż nych w działalności operacyjnej oraz w działalności inwestycyjnej, przy ujemnych przepły wach z działalności finansowej. Wariant ten oznacza, że firma pok rywa koszty zaciągniętych wcześniej zobowiązań z wypracowanych środków na działalności operacyjnej oraz ze sprzedaży aktywów trwałych a także oznacza, że środków z działalności operacyjnej i inwestycyjnej nie wystarcza na spłatę zaciągniętych zobowiązań. Wariant 4 (+, -, +) występuje w przypadku przedsiębiorstw rozwijających się, gdzie s ytuacja taka może obrazować firmę z kłopotami finansowymi. Jest to wariant, gdy działalność operacyjna nie wystarcza na zaspokojenie wydatków inwestycyjnych. Braki środków finansowych pokry wane są ze źródeł zewnętrznych. Wariant 5 (-, +, +) wskazuje na niedobór środków z działalności operacyjnej. Braki tych środków pokrywane są poprzez sprzedaż składników aktywów trwałych oraz z zaciągniętych kredytów i pożyczek lub podwyższenia kapitału własnego. Wariant ten pokazuje, że wymienione wyżej zewnętrzne źródła finansowania niedoboru środków na działalności operacyjnej świadczą o trudnościach finansowych firmy. Wariant 6 (-, -, +) wskazuje na znaczny dopływ środków pieniężnych z zewnątrz jak kredyty lub pożyczki, emisja akcji. Jest to sytuacja charakterystyczna dla przedsiębiorstw rozwijających się i dobrze rokujących na przyszłość. Wariant 7 (-, +, -) jest to sytuacja dla firmy mającej duż e problemy finansowe. Niedobory na działalności operacyjnej i finansowej przedsiębiorstwo stara się pokryć dokonując sprzedaży składników aktywów trwałych. Jednocześnie sprzedaż aktywów trwałych może być niewystarczająca na pokrycie zobowiązań i potrzeb bieżących firmy. Wariant 8 (-, -, -) występują trzy ujemne strumienie środków pienięż nych, a więc przedsiębiorstwo ponosi straty. Utrzymywanie się takiej sytuacji przez dłuższy okres czasu rokuje prawdopodobieństwo bankructwa firmy. Oceniając wypłacalność przedsiębiorstwa nie można opierać się wyłącznie na kryterium dodatniego lub ujemnego salda środków pieniężnych prezentowanego w sprawozdaniu z przepły wów pieniężnych. Rozpat rując zdolność płatniczą należy uwzględnić takie wielkości jak stan zapasów, należności, zobowiązania, terminy płatności itp. Zakres przedstawionej interpret acji rachunku przepły wów pieniężnych jest bardzo ogólny i uproszczony, dopiero dokładniejszą ocenę poszczególnych strumieni pieniężnych można uzyskać przeprowadzając analizę poziomą i pionową oraz wstępna analizę wskaźnikową. Analiza pozioma rac hunku przepływów pieniężnych pozwala na ocenę zmian zachodzącyc h w poszczególnych pozycjach sprawozdania w czasie. Ocenę taką moż na przeprowadzić posiadając dane z co najmniej 3 lat sprawozdawczych. Analiza pozioma przedstawia zmiany oraz dynamikę tych zmian w przepływach pieniężnych w
Aktywa bieżące są to zasoby majątkowe, które zgodnie z wymogami nowej Ustawy o rachunkowości stanowią sumę aktywów obrotowych pomniejszonych o należności od odbiorców powyżej 12 miesięcy, natomiast zobowiązania bieżące = zobowiązania krótkoterminowe pomniejszone o zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy + rezerwy krótkoterminowe + rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe. Wskaźnik płynności bieżącej informuje, ile razy aktywa bieżące pokrywają pasywa bieżąc e. W literaturz e istnieją rozbieżności co do optymalnego poziomu tego wskaźnika. Wielkość wzorcowa, którą przyjmują banki do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa mieszczą się średnio w przedziale od 1, 2 – 2,0. Zbyt niski poziom tego wskaźnika wskazuje, że firma popadła w trudności finansowe i nie jest w stanie regulować swoje zobowiązania, nat omiast w przypadku przekroczenia górnej granicy przedziału świadczy o nadpłynności finans owej.
· wskaźnik płynności przyspieszonej, wskaźnik płynności = aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynne przyspieszonej zobowiązania bieżące
Wskaźnik płynności przyspieszonej ukazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Jego wysokość wzorc owa kształtuje się na poziomie 1, 0. Wysoki poziom wskaźnika (powyżej 1,5) może świadczyć o gromadzeniu środków pieniężnych na kontac h bankowych lub o wysokim poziomie należności, natomiast poziom wskaźnika (poniżej 0,8) oz nacza trudności płatnicze. · wskaźnik środków pieniężnych, wskaźnik środków = inwestycje krótkoterminowe pieniężnych zobowiązania bież ące
Wskaźnik środków pieniężnych informuje jaka część zobowiązań bieżących może być regulowana natychmiast, bez zwłoki posiadanymi środkami. Umożliwia on ocenić wypłacalność firmy w danym momencie. Wzorcowa wielkość wskaźnika mieści się w przedziale (0,1; 0,2). · wskaźnik natychmiastowej płynności,
wskaźnik natychmiastowej = środki pieniężne płynności zobowiązania bieżące o okresie zapadalności do 3 miesięcy
Wskaźnik ten nie posiada ścisłych, postulowanych wartości. Przedsiębiorstwo powinno go porównywać w czasie. · wskaźnik płynności gotówkowej, wskaźnik płynności = przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej gotówkowej zobowiązania bieżące
Wskaźnik płynności gotówkowej wskazuje jaki powinien być stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych gotówką wygos podarowaną z działalności operacyjnej. Ocena płynności, aby była pełna należy ją uzupełnić o analizę funduszu obrotoweg o netto. Służy temu w pierwszej kolejności wskaźnik cyklu kapitału obrotowego netto. cykl kapitału = średni poziom kapitału obrotowego netto x liczba dni obrotowego netto przychody netto ze sprzedaży w badanym okresie
Wskaźnik powyższy określa liczbę dni, na ile firmie wystarczy kapitału obrotowego, czy przez ten czas zachowa płynność finansową. Za bezpieczny uznaje się cykl nie krótszy niż 30 dni. Budowa tego wskaźnika wskazuje na to, że poziom kapitału obrotowego netto w dniac h maleje przy zwiększeniu sprzedaży. Jeżeli wraz ze wzrostem sprzedaży nie wzrasta kapit ał obrotowy, to wówczas zwiększenie obrotów powoduje niebez pieczeństwo utraty płynności finansowej. Istotną częścią analizy płynności finans owej jest badanie stopnia zamrożenia środków pieniężn ych w aktywach obrotowych (zapasach, należ nościach) oraz czasu odroczenia płatności zobowiązań krótkoterminowych. Utrzymanie odpowiedniej ilości zapasów w przedsiębiorstwach prowadzi do zachowania ciągłości produkcji, Jednocześnie przedsiębiorstwa nie mog ą zamrażać w zapasach
zbędnej ilości kapitałów obrotowych, gdyż prowadzi to do zachwiania płynności finansowej. Cykl zapasów oblicza się jako relację: cykl zapasów = średni stan zapas ów x liczba dni w dniach przychody netto ze sprzedaży w badanym okresie
Średni stan zapasów obliczany jest według wzoru: średni stan = stan początkowy + stan końcowy zapasów zapasów 2
Wskaźnik zapasów obliczany jest również według wzoru: cykl zapasów = średni stan zapas ów w dniach sprzedaż dzienna
Wskaźnik cyklu zapasów obliczany jest również przy wykorzystaniu kosztów wytworz enia wyrób gotowych: cykl zapasów = średni stan zapas ów x liczba dni w dniach koszt wytworzenia wyrobów got owych w badanym okresie
Lub cykl zapasów = średni stan zapas ów w dniach dzienne koszty wytworzenia
Cykl zapasów wyrażony za pomocą tych wskaźników pokazuje poziom zapasów w dniach ponoszenia kosztów wytwarzania. Przedstawione wskaźniki mogą posłużyć do stwierdz enia czy zapasy obsługujące dany poziom sprzedaży są zbyt duże czy zbyt małe. W skaźniki określane w dniach ukaz ują co ile dni przedsiębiorstwo odnawia s woje zapasy dla zrealizowania ok reślonej sprzedaży. Stan zapasów i zapotrzebowanie na surowce i materiały powinny być w przedsiębiorstwie pod stałą obserwacją, ponieważ zbyt duży poziom wskaźnika jak i również poziomu zapasów powoduje nadmierne zamrożenie środków pieniężnych, a co za tym idzie wzrost zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto. Przedsiębiorstwa zamraż ają środki pienięż ne w należnościach od odbiorców. Czas zamrożenia środków pieniężnych w należnościach można zmierzyć cyklem należności. Podobnie jak w cyklu zapasów, także wskaźnik cyklu należności liczony jest w dniach. cykl należności = średni stan należności x liczba dni w dniach przychody netto ze sprzedaży w badanym ok resie
Lub cykl należności = średni stan należności w dniach sprzedaż dzienna
Okres spłaty należności od odbiorców informuje kierownictwo firmy, ile dni kredytuje ono swoich odbiorców. Stosunkowo długi cykl inkasa należności może oznaczać, że środki pie niężne są zamrożone w należnościach. Może również oznaczać kłopoty finansowe związ ane z windykacją należności, jak również z powstaniem należ ności nieściągalnych, co w efekcie może doprowadzić do powstania strat w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Kolejnym wskaźnikiem jest wskaźnik dla celów krótkookresowej polityki kredytu kupieckiego. okres inkasowania = należności (stan końcowy) należności w dniach średnia sprzedaż dzienna brutto z okresu, z którego pochodzą należności
- Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
- Z aktywów finans owych, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finans owych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
- Inne wpływy inwestycyjne II. Wydatki
- Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
- Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niemat erialne i prawne
- Na aktywa finansowe, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
- Inne wydatki inwestycyjne III. Przepły wy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) C. Przepływy środk ów pieniężnych z działalności finansowej I. Wpływy
- Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
- Kredyty i pożyczki
- Emisja dłużnych papierów wartościowych
- Inne wpływy finansowe II. Wydatki
- Nabycie udziałów (akcji) własnych
- Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
- Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku
- Spłaty kredytów i pożyczek
- Wykup dłużnych papierów wartościowych
- Z tytułu innych zobowiąz ań finansowych
- Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
- Odsetki
- Inne wydatki finansowe III. Przepły wy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III +/- B.III +/- C. III) E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym:
- zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych F. Środki pieniężne na początek okres u G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D), w tym:
- o ograniczonej możliwości dysponowania
Rachunek przepływów pieniężnych (metoda pośrednia)
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej I. Zysk (strata) netto II. Korekty razem
- Amortyzacja
- Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych
- Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
- Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
- Zmiana stanu rezerw
- Zmiana stanu zapasów
- Zmiana stanu należności
- Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, krótkoterminowych wyjątkiem pożyczek i kredytów
- Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
- Inne korekty
III. Przepły wy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I +/ – II) B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej I. Wpływy
- Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
- Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
- Z aktywów finans owych, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finans owych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
- Inne wpływy inwestycyjne II. Wydatki
- Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowy ch aktywów trwałych
- Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niemat erialne i prawne
- Na aktywa finansowe, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
- Inne wydatki inwestycyjne III. Przepły wy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) C. Przepływy środk ów pieniężnych z działalności finansowej I. Wpływy
- Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
- Kredyty i pożyczki
- Emisja dłużnych papierów wartościowych
- Inne wpływy finansowe II. Wydatki
- Nabycie udziałów (akcji) własnych
- Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
- Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku
- Spłaty kredytów i pożyczek
- Wykup dłużnych papierów wartościowych
- Z tytułu innych zobowiąz ań finansowych
- Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
- Odsetki
- Inne wydatki finansowe III. Przepły wy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III +/- B.III +/- C. III) E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym:
- zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych F. Środki pieniężne na początek okres u G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D), w tym:
- o ograniczonej możliwości dysponowania
