Pobierz Podstawy Rachunkowości: Bilans i Rachunek Bieżący i więcej Notatki w PDF z Rachunkowość finansowa tylko na Docsity!
Rachunkowość finansowa stanowi podsystem informacy jny przedsiębiorstwa. Jest to system ewidencji gospodarczej , który ujmu je w odpowiednich przekrojach, wyrażone wartościowo: majątek, źródła jego finansowania, stopień jego wykorzystanie, przeb ieg procesów gospodarczych i wyn ik działalności gospodarczej. Efekty procesu ewidencji prezentowane są w sprawozdawczości finansowej (b ilans, rachunek zysków i strat i inne sprawozdania). Tradycyjnie wy mienia się następujące części składowe rachunkowości:
- księgowość – część ewidencyjna rachunkowości
- rachunek kosztów – ewidencja, kalkulacja i analiza kosztów
- sprawozdawczość finansowa
- analiza finansowa- pozwala na interpretowanie p rezentowanych danych liczbowych w sprawozdawczości finansowej. Najczęściej wy korzystywaną metodą w rachunkowości jest metoda bilansowa ( z łac. Podwójność). Zastosowanie tej metody przejawia się w ewidencji operacji gospodarczych na dwóch różnych kontach po przeciwstawnych stronach. Cechą charakterystyczn ą tej metody jest ciągłe poszukiwanie równowag i międ zy stroną rzeczową i finansową. Najważniejszą częścią sprawozdawczości finansowej jest bilans. Bilans to wartościowe zestawienie majątku i źródeł jego finansowania podmiotu gospodarczego sporządzo ne na określony dzień w ściśle określonej przez normy prawnej formie. Przedstawiony jest on w formie tabeli. Skrócony schemat bilansu:
Bilans przedsiębiorstwa „X” na 31.12.
Aktywa Pasywa 1.majątek trwały 2.majątek obrotowy
1.kapitały własne 2.kapitały obce
∑ 1+ A =
=P
Wartości bilansu nie mo żna przedstawiać w wartościach naturalnych, nawet dla zagran icznych firm przestawia się go w polskich złotych. Bilans można sporząd zić praktycznie na każdy dzień ale najczęściej sporząd za się go na koniec miesiąca, kwartału, roku, a także w p rzypadkach przekształcenia, upadłości, przekwalifikowan ia itp. Układ bilansu wynika z ustawy o rachunkowości z dnia 29 IX 1994 opublikowanej u DU 121/94. Są to 3 wzory b ilansów. Pierws zy dotyczy bilansu przedsiębiorstwa przemysłowe go, dru gi banków a trzeci ubezpieczycieli. Majątek trwał y charaktery zuje się następującymi cechami:
- posiada stosunkowo wysoką wartość
- zu żywa się stopniowo w toku procesu produkcyjnego przekazu jąc swoja wartość wytwarzany m produkto m lub procesom -wyrazem stopniowego zużywania się majątku trwałego są odpisy amortyzacyjne
- okres użytko wania przekracza 1 rok
- jego podgrupy to: rzeczowy majątek trwały i wartości niematerialne i prawne. Majątek obrotowy ró żni się od majątku t rwałego tym że w stosunkowo krótkim czasie następuje zmiana jego postaci naturalnej (jakościowe przeks ztałcenie w trakcie prowad zenia d ziałalności gospodarczej). Cechą charakterystyczną przedsiębiorstwa produkcyjnego jest to, że w strukturze zapasów stosunkowo dużo posiada surowców. Do mają tku obrotowego zaliczamy zapasy, środki pieniężne i należności. Kapitał własny to cześć stała kapitału (kapitał podstawowy) i część zmienna. W zależności od formy podmiotu gospodarczego kapitały przybierają ro żną postać. Umo wnie d zielimy kapitał na 2 częś ci.
Forma podmi otu gos podarczego Kapi tał (fundusz) podstawowy Kapi tał y uzupełni ające (finansowania) Spółka z.o.o. Kapitał udziałowy Zapasowy i rezerwo wy Spółka akcyjna Kapitał akcyjny Zapasowy i rezerwo wy Spółdzieln ia Fundusz udziałowy Zasobowy Przedsiębiorstwo państwowe Fundusz zało życielski Fundusz przedsiębiorstwa
Kapitały obce wy rażają wielkość środków który mi dysponuje dany podmiot gospodarczy a które są własnością innych podmiotów gospodarczych. Podlegają one zwrotowi. do czasu zwrotu stano wią one zobowiązania. Wśród zobowiązań wyliczamy zobowiązania:
- z tytułu dostaw, materiałó w, usług (ro zliczen ia z kontrahentami) -kredyty bankowe -rozrachunki publicznoprawne -dla pracown ikó w 9wynagrodzenia) kapitały podstawowe, inaczej zało życielskie są rejestrowane w sądzie są one względnie stałe. Kapitały finansowania są tworzo ne najczęściej z zysków i pożądaną tendencją jest aby się one zwięks zały.
Wskaźnik zadłu żenia= zobowiązania / kap itały własne
Aktywa bilansu są pogrupowane według zb liżonej treści ekono micznej, podobnie pasywa. Aktywa są pogrupowane według rosnącej płynności tj. mo żliwości spieniężenia składników mająt kowych podmiotu gospodarczego. Pasywa są uporządkowane wg rosnącego stopnia wy magalności tj. p ilności ich zwrotu.
Operacje gos podarcze, konta i ich wyk orzystanie w rachunku. Każdy pod miot prowad zi d ziałalność gospodarczą na którą składają się różne operacje. Operacje gospodarcze to te zdarzenia, kt óre powodują wartościowe zmiany w składnikach mająt kowych podmiotu gospodarcze go i źródłach jego finansowania. Np. jeżeli jesteśmy kredytobiorcami to samo zło żenie wniosku nie jest operacją gospodarczą jest nią natomiast faktyczne zaciągnięcie kre dytu. Konto księgowe jest to podstawowe urząd zenie słu żące do rejestracji operacji gosp. a więc do wszelkich zmian kapitałowych i majątko wych. Schemat teowy konta:
Nazwa konta Debet (winien) Dt (Wn) Kredyt Ct (Ma)
Szczególne cechy konta:
- każde konto ma swoją nazwę -ma dwie kolu mny słu żące do ewidencji zmian
- w wyniku ewidencji operacji gospodarczych każde konto wykazuje obroty
- w dowo lnym czasie istnieje mo żliwość ustalenia stanu konta Otwarcie konta polega na wpisaniu na podstawie bilansu salda początkowego posiadanego majątku lub źródeł jego finansowania na odpowiednią stronę konta. Saldo początkowe aktywów wpisuje się na lewej stronie konta, pasywów na prawej. Ogólne zasady ewidencji na kontach bilansowych przedstawiają schematy:
Konta aktywów (aktywne) konta pasywów (pasywne) Dt Ct Dt Ct Saldo początkowe Saldo począt kowe Zwiększenia Zmn iejszenia Zmniejszenia Zwiększenia
Innym rodzajem kont są konta procesowe (wynikowe). Wyróżn iamy konta wyniko we –kosztów, -dochodów, -strat i zysków nadzwyczajnych. Na podstawie informacji pochodzących z tych kont sporządzany jest rachunek zysków i strat. Wynik finansowy t o zysk lub strata. Jeśli więcej jest kosztów niż przychodów to mamy stratę.
Dt Wynik finansowy Ct
Dt Koszty Ct Dt Przychody Ct Poniesione koszty Zmniejszenia kosztów Zmn iejszen ie przychodów Uzyskane przychody Przeniesienie kosztów na Przenies ienie przychodów wynik finansowy na wynik finansowy
Dt Straty nadzwyczajne Ct Dt Zyski nadzwyczajne Ct Poniesione straty Zmn iejs zenia strat Zmn iejszenia zysków nadzw. Osiągnięte zyski nad zw. Przeksięgowanie strat na Przen iesienie zysków nadzw. wynik finansowy na wynik finansowy
Koszty i przychody są związane z normalną d ziałalnością jednostki gospodarczej. Do kosztów zalicza się celowe zu życie środków materialnych, usług obcych, wypłacone wynagrodzenie pracownicze, podatki i opłaty. Przychody są realizo wane ze sprzedaży towarów, produktów i usług. Straty i zyski nadzwyczajne są związane z niepowtarzalnymi i losowymi zdarzeniami zaistniały mi w podmiocie gospodarczym – np. kradzież, pożar, ugoda. Pomięd zy kontami występuje ścisły związek. Powiązanie to nazy wamy korespondencją kont. Np. jeśli pobieramy p ieniądze z rachunku do kasy, kontami ko respondującymi będą kasa i rachunek. W śród kont wy mieniamy także konta syntetyczne i analit yczne. Syntetyczne odzwierciedlają ogólne dane o sytuacji majątkowej i finansowej oraz o wynikach działalności gospodarczej jednost ki. Konta analityczne to urządzen ia księgowe służące do szczegółowej ewidencji danych po dlegających na kontach syntetycznych. Rozbudowy analitycznej wy magają konta: rozrachunków, środków trwałych, kapitałó w. Kontem syntetycznym generaln ie będzie konto przychodów np. operacyjne, finansowe, zyski nadzwyczajne. Innym kryteriu m klasyfikacyjny m jest podział kont na -ro zliczeniowe i -ro zrachunkowe. Rozrachunkowe dotyczą zobowiązań np. z budżetem, kontrahentami. Ro zliczenio we natomiast są kontami przejściowy mi międ zy określonymi kontami. Wyróżniamy także konta korygujące np. „u morzenie środków” trwałych jest kontem korygującym konto „środki trwałe” i pozwala określić nam środki netto. Korekta (storno) Sposobem poprawiania b łędnych zapisów na koncie jest storno. Storno dokonywane jest jako storno czarne lub czerwone. Np. podjęto gotówkę z banku do kasy w wysokości 100zł i gotówkę tą zaewidencjonowano, zapis jednak jest błędny.
- za po mocą storna czarnego korygujemy:
Dt Rachunek bankowy Ct Dt Kasa Ct
gdy kasjer odprowadza gotówkę do banku dowodem tego jest bankowy dowód wpłaty. Na koniec każdego dnia operacyjnego kasjer sporządza raport kasowy w którym podaje saldo początkowe kasy, przychody, rozchody z kasy a także saldo końcowe. Saldo końcowe dzisiaj staje się saldem początkowy m jutro. Ewidencja gotówki w kasie pro wadzona jest na koncie środki pien iężne w ka sie (kasa). Stan początkowy oraz wpłaty gotówki są księgowane po stronie debetowej a wydatki po stronie kredytowej. Po stronie debetowej zawsze musi być więcej obrotów niż po stronie kredytowej.
Dt Kasa Ct Dt Kasa Ct
Sp Sp 50 Wpłaty wypłaty 100 120
150 120 --- 30 Sk - przechodzi do bilansu jako środki 150 150 p ieniężne w kasie
Konto kasa ma konto zawsze debetowe informu jące nas o stanie g otówki w kasie. Konto kasa koresponduje z następującymi kontami:
Dt Kasa Ct
Dt R-k bankowy Ct Dt R-k bankowy Ct 1a 2b
Dt Pozostałe ro zrach. z pracow. Ct Dt Po zostałe rozrach. z pracow. Ct
1b 2b
Dt Inne środki p ien. Ct Dt Ro zrach. z dostawcami Ct 1c 2c
Dt Sprzedaż Ct Dt Ro zrach. publ- prawne Ct
1d 2d
Dt Przychody przyszłych okresów Ct Dt Ro zrach. z tytułu wynagrodz. Ct 1e 2e
Wpływy gotówki do kasy a) podjęcie gotówki z banku na podstawie czeku gotówkowego b) wpłata ro zliczonej zaliczki c) zdyskontowanie weksla obcego – kwota otrzy mana d) wpływy z tytułu sprzedaży gotówkowej e) zaliczka na poczet przyszłych dostaw
Wypłaty gotówki z kasy a) odprowadzenie gotówki do banku b) wypłata zaliczki praco wniko m c) uregulowanie zobowiązania wzg lędem kontrahenta d) uregulowanie zobowiązań wobec budżetu
Niedobory, nadwyżki kasowe. Przynajmn iej raz w ro ku zgodnie z prawem powinna być przeprowad zo na inwentary zacja kasy i szczegółowe przeliczenie gotówki. Ujawnione w wyn iku inwentaryzacji niedobory lub nadwyżki kasowe są ujmowane na kontach „ ro zliczenia n iedoborów i s zkó d’ względnie ‘ro zliczenia nadwy żek”.
Dt Kasa Ct
Dt Ro zliczenie nadwy żki Ct Dt Rozliczen ia niedoborów i szkód Ct 1a 1b
Operacja (1a) to ujawnien ie nadwyżki kasowej, wystawiamy wtedy dokument KP. Operacja (1b ) to stwierd zenie n iedoboru kasowego, wystawiamy doku ment KW.
Ewi dencja zagranicznych środków pieniężnych. Środki pien iężne w walucie obcej wykazu je się w księgach rachunkowych wg wartości no minalnej przeliczonej na wartość złot ową po kursie zakupu lub sprzedaży danej waluty. Środki pieniężne w zagranicznej walicie ewidencjuje się na koncie d wuwalutowym. Dt Kasa DEM Ct Dt Kasa PLN Ct Dt Pozost. koszty finans. Ct Dt Przychody finans. Ct
- 1000 1) 2.395 100 (3 3) 100 5 (
- 5 różnice kursowe 1)d zień zakupu 1DEM=2, 2)na d zień b ilansowy 1DEM = 2, 3)na d zień b ilansowy 1DEM =2, Jeżeli waluta wzrośnie lub spadnie to na koniec miesiąca należy urealnić wartość.
Obrót bezgotówk owy Formy ro zliczeń bezgotówkowych: -polecenie przelewu -czeki ro zrachunkowe -akredytywa Polecenie przelewu to najczęściej stosowana forma ro zliczeń międ zy kontrahentami. Wystawca przelewu zleca swemu bankowi by obciążył jego konto określoną sumą i przekazał ją do banku wierzyciela. Czek ro zrachunkowy jest również dyspozycją dla banku przelania wy mienionej kwoty przelewu z konta wystawcy na konto wierzyciela. Otrzy many czek od dłu żnika wierzyciel przekazuje do swojego banku, który to uznaje rachunek wierzyciela zwykle p o 2,3 dniach. W ty m przypadku wierzyciel składa czek. Akredytywa- polega na wydzieleniu na wniosek dłu żnika określonej kwoty na odrębnym rachunku bankowy m. Obrót bezgotówkowy dokonywany jest za pośrednictwem rachunku bankowego. Ewidencję środków p ieniężnych w banku pro wadz i się na koncie rachunek b ieżący. Stan początkowy o raz wp ływy księguje się po stronie winien, wypłaty środków pien iężnych po stronie Ma. W przypadku posiadania kilku rachunków b ieżących należy pro wadzić ewidencję analityczną na poszczególne rach unki. Ewidencja
Powiązan ia księgowe konta rachunek bieżący:
Dt Rachunek bieżący Ct
Dt Kasa Ct Dt Kasa Ct 1a 2a
Dt Kredyt bankowy Ct Dt Ro zrachunki z dostawcami Ct 1b 2b
Dt Inne środki p ieniężne Ct Dt Rozrachunki publiczno -prawne Ct 1c 2c
Dt Ro zrachunki z odbiorcami Ct Dt Koszty finansowe Ct 1d 2d
Dt Przychody finansowe Ct Dt Zobowiązania wekslo we Ct 1e 2e
Dt Kredyty bankowe Ct 2f
1-wpływy na rachunek bieżący a- wpłata (odprowad zenie) gotówki do banku b- otrzy many kredyt bankowy c- realizacja weksla (czeku) obcego d- wpływa należności od odbiorców e- uzyskane odsetki od środków na rachunku, otrzy mane dywidendy i przychody ze sp rzedaży papierów wartościowych 2-wydatki z rachunku bieżącego a- podjęcie gotówki z banku na podstawie czeku b- zobowiązania z tytułu dostaw
Weksle są wystawiane zwykle z terminem p łatności 3 miesiące. Weksle przekazane innemu podmiotowi gospodarczemu są w drodze indosu ewidencjonowane na koncie pozabilansowym , które służy do ewidencji naszych zobowiązań abyśmy nie zapomn ieli że mamy za ten weksel zapłacić. Konto to nazywa się zobowiązan ia z tytułu weksli. Po stronie Ma ewidencju je się wartość oddanych weks li do dyskonta lub indosowanych.
Biorąc pod uwagę czas papiery wartościowe dzielimy na krótko i d ługoterminowe. Podstawowym wyró żnikiem określający m do której g rupy należy je zaewidencjonować jest ich przeznaczenie a więc określenie czy mają charakter handlowy czy są zakupywan e z zamiarem przejęcia kontroli nad drugim pod miotem gosp. Zwykle w ty m drugim p rzypadku zaliczamy je do długoterminowych. Do krótkoterminowych zaliczamy: obligacje, bony skarbowe, akcje. Obligacje są papierami wartościowy mi o charakterze dłu żnym tzn. że jeżeli mamy określić ich miejsce w bilansie t o firma emitująca obligacje u mieszcza je po stronie pasywów w zobowiązaniach. Ob ligacja jest to papier wartościowy w który m emitent potwierdza zaciągnięcie o kreślonej kwoty pożyczki i zobowiązu je się do jej zwrotu właścicielo wi obligacji w określony m z góry termin ie wraz z należny mi odsetkami. Obligacje mogą być jednoroczne, dwu lub trzy letnie. Obligacje 1-roczne są indeksowane stopą inflacji, natomiast w tych dłużs zych odsetki są wypłacane co 3 miesiące. Akcja jest papierem wartościowy m stwierdzający m bezwarunkowe uczestnictwo jej właściciela w kapitale spółki. Uprawnia d o udziału w zyskach w formie dywidendy oraz do mająt ku spółki w razie jej likwidacji. Każda akcja posiada 3 ceny:
- wartość nominalna , określona w świadectwie depozytowy m lub też występuje na akcji w przypadku akcji imiennych
- cenę emisyjną, cena ofero wana nabywcom akcji
- cenę bieżącą (rynko wą), cena ukształtowana pod wp ływem popytu i podaży na giełdzie. Bony skarbowe , stanowią instrument u możliwiający zaciągnięcie przez Skarb Państwa krótkoterminowego kredytu na finansowanie długu publicznego. To poprzez n ie Skarb Państwa zaciąga od społeczeństwa, firm kredyt na sfinansowanie deficytu publiczneg o. Termin ich wykupu określony jest w tygodniach. Sprzedaż dokonywana jest z dyskontem w fo rmie p rzetargów bądź sprzedaży aukcyjnej. W sprzedaży pośredniczy NBP. Nabywamy je także w obrocie maklerskim.
Dt Krótkoterminowe papiery wartościowe Ct
Dt Po zostałe ro zrachunki Ct Dt Koszty finansowe Ct
5000 1a 2a 3000
Dt Środki pien iężne Ct Dt Rachunek bankowy Ct 6000 1b 3800
Po zostałe przychody finansowe 2b
moment zainkasowania należności w cenie sprzedaży
1a- zakup bonów skarbowych, obligacji, akcji na subskrypcje (zap isy) według ceny nabycia 5000 1b- gotówkowy zakup lub na podstawie polecenia przelewu według ceny nabycia 6000 2a- sprzedaż krót koterminowych papieró w wartościowych w cenie nabycia 3000 2b- sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych według ceny sprzedaży 3800
Rozrachunki Między poszczególny mi podmiotami gospodarczy mi ciąg le zawierane są u mowy. Mo ment zakupu nie zawsze pokrywa się z mo mentem zap łaty i stąd powstają należności i zobowiązania. Należności - powstają w związku ze sprzedażą dóbr i usług i poprzedzają wpływ środków do kasy bądź na rachunek bieżący.
Zobowi ązania - wyn ikają z zawartych u mów zakupu składnikó w majątkowych i poprzed zają zwy kle wydatek środków pieniężnych z kasy bądź rachunku bieżącego. Ogół zobowiązań i należności wra z z przeb iegiem ich rozliczeń nazywamy rozrachunkami. Podział rozrachunków uwzg lędniający kryteriu m podmiotowe: I Rozrachunki z odbiorcami II ro zrachunki z dostawcami III ro zrachunki publiczno- p rawne IV ro zrachunki z pracown ikami V pozostałe rozrachunki VI ro zrachunki wy kazywane w ewidencji pozabilansowej
W rachunkowości mo że być prowad zone wspólne konto dla ro zliczeń z dostawcami i odbiorcami. Takim samy m kontem akty wno - pasywnym jest konto zakupy. Jeżeli podzielimy to konto na dwa oddzielne to mówimy wtedy o podzielności pionowej konta. Podzielność pozio ma natomiast na np. podzielen ie konta rozrachunki z odbiorcami na rozrachunki z odbiorcami krajo wy mi i rozrachunki z odbiorcami zagran iczny mi. Podzielność ta polega głównie na tworzeniu kont ana litycznych. Na kontach sprzedaży ewidencjonujemy wartości netto, czyli bez podatku.
Dt Rozrachunki z odbiorcami krajo wy mi Ct
Dt Sprzedaż produktów Ct Dt R-k b ieżący Ct 1 4 2000 1500
Dt Sp rzedaż towarów Ct Dt Weksle obce Ct 2 5 1000 400
Dt VAT (22%) Ct Dt Pozostałe koszty operacyjne Ct 1000 6 440 300 220
1- wystawienie faktury dla odbiorcy krajowego za sprzedane produkty , wartość 2000 2- wystawienie faktury za sprzedane towary, wartość 1000 3- VAT należny od sprzedaży z operacji 1 i2 obliczony według stawki 22% 4- Zapłata należności przelewem, kwota 1500 5- Przyjęcie weksla obcego na pokrycie należności, kwota 400 6- Odpisanie należności przedawn ionych i nieściągalnych Rozrachunki z dostawcami powstają w związku z zakupami składników majątkowych. Konto to ma charakter pasywny.
Dt Ro zrachunki z dostawcami Ct Dt R-k b ieżący Ct Dt Ro zliczenie zakupu Ct 2 1 a b 2000 4000
Dt Zobowiązan ia wekslowe Ct Dt VAT naliczony Ct 3 b 1000 880
Dt Weksle obce Ct 4 500
Dt Pozostałe przychody operacyjne Ct 5 60
1- zaakceptowanie faktury od dostawcy, łącznie z podatkiem VA T, wartość 4880 w ty m podatek 880 2- zapłata zobowiązan ia 3- wystawienie weksla własnego na pokrycie zobowiązań, wartość 1000 4- przekazan ie weksla obcego na pokrycie zobowiązań, wartość 500 5- odpisanie operacji przedawnionych, wartość 60 Ewidencję zaliczek na poczet przyszłych dostaw wykazuje się w bilansie w ramach tych składnikó w których dotyczą, np. zaliczki na zakup oprogramowan ia będą wykazane w zaliczkach na poczet wartości niematerialno - prawnych. Rozrachunki publiczno –prawne obejmują ro zliczenia z tytułu: podatków, ubezp ieczeń społecznych, ubezpieczeń mająt kowych, opłat skarbowych i ceł. W mały m przedsiębiorstwie istnieje tylko jedno konto rozliczenia publiczno – prawne ; natomiast w przedsiębiorstwie średniej wielkości w ramach podzielności pozio mej konta rozrachunki publ.- prawne mo żna wyró żnić 3 konta:
- rozrachunki z budżetami
- rozrachunki z ZUS
- pozostałe rozrachunki publiczno- prawne Ad 1 Zakres ro zrachunków z budżetem obejmuje ro zliczenia z tytułu:
- podatków i opłat obciążających koszty działalności podmiotu gospodarczego (np. podatek od gruntów, nierucho mości, środków transportu, opłaty skarbowe)
- podatki obciążające przychody ze sprzedaży (VAT, podatek akcy zowy)
- podatki obciążające wynik finansowy brutto (podatek osobowy od osób prawnych, dywidenda płacona przez przedsiębiorstwa państwowe)
- podatki zwiększające wartość zakupionych materiałów z importu (np. cło) Istotny tytuł rozliczeń z budżetem stanowi podatek od towarów i sług ( w skrócie VA T) wprowad zony ustawą od 1 lipca 1993. Podmiotem opodatkowania jest sprzedaż produktów zaliczonych do towarów, sprzedaż usług, import usług a także inne czynności n p. przekazan ie składnikó w majątkowych w darowiźnie, przekazan ie towaró w na potrzeby osobiste pracowników c zy akcjonariuszy, zamiana towarów np. przejęcie towarów przez bank, przekazanie towaró w na cele reprezentacji i reklamy. Towarami w rozu mieniu ustawy są różne postacie energii (cieplna, gazowa, elektryczna), budynki, budowle. Podatek ten pobiera ny jest we wszystkich ogniwach podmioty gospodarczego.
Założono, że wynagrodzenie miesięczne brutto wynosi 10000zł. 1- naliczenie składek na ubezpieczenie społeczne obciążających koszty działalności podmiotu gospodarczego 10000 * 18,29% 2- naliczenie składki na FP i FGŚP obciążających koszty działalności podmiotu gospodarczego 10000* 3,08% 3- obciążenie ZUS za wypłacone pracowniko m zasiłki i inne świadczen ia, kwota 500 4- przelew do ZUS ró żnicy po między naliczonymi składkami a wypłacony mi zasiłkami i innymi świadczen iami; kwota 1329zł 5- przekazan ie składek na FP i FGŚP, kwota 308zł Trzecią grupą ro zrachunków są rozrachunki z p racownikami: Mogą one dotyczyć dwóch dziedzin:
- rozrachunki z tytułu wynagrodzeń za pracę
- rozrachunki z pozostałych tytułów. Wynagrodzenie spełnia jednocześnie i funkcję dochodową i kosztową. Dochodową gdyż jest źró dłem przychodów dla praco wnikó w. Kosztową gdyż jest częścią składową kosztów d la pracodawców. Umowy o pracę o charakterze kosztowy m to u mowy wy mienione przede wszystkim w Kodeksie Pracy t zn. u mo wa o pracę na czas określony, nieokreślony, próbny, ; a także określone w Kodeksie Cywilnym u mowa o d zieło czy u mowa zlecenia. Podstawowym doku mentem odzwiercied lający m zobowiązanie pracodawcy wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń jest lista płac. W liście p łac wykazuje się wynagrodzenie brutto w przekroju każdego pracownika oraz potrącenia, które mogą mieć charakter
- obligatoryjny, a więc skład ki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. Na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracodawca i pracown ik płaci po tyle samo, na za wypadkowe płaci pracodawca, a na chorobowe pracownik. Charakter obligatoryjny ma podatek dochodowy od osób fizycznych (PDOF) a także egzekucje, zajęcie wynagrodzenia pracown ika przez ko mo rnika lub ZUS.
- dobrowolny charakter mają potrącenia na które praco wnik wyraził zgodę na piśmie np. składki na rzecz związkó w zawodowy ch, pracowniczej kasy zapo mogowo- pożyczko wej PZKP, ubezpieczenia zbiorowe a także spłaty zaciągniętych kredytów. Księgowe ujęcie listy płac przedstawia schemat: Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Rozrachunki publ.- prawne- ZUS Koszy rodzajowe 3742 2a Wynagrodzenia
1219 2b 1 20000 Rozr. publ.-prawne – Urząd skarbowy 3075 2c
Pozostałe rozrachunki
1800 3a,b,c
Kasa 9169 4
1- zaksięgowanie listy płac wy kazującej wynagrodzenie brutto 20000 2- potrącenia obligatoryjne: a) składki na ubezpieczenie emerytalne 9,76%, rentowe 6,5% i chorobowe 2,45%, razem18,71%; 2000018,71% b) składka na ubezp ieczen ie zdrowotne, 7,5%16258 =1219 2000 0-3742 = c) zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych aby ustalić dochód należy wziąć wynagrodzenie brutto = 20000; odjąć od tego składki na ubezp ieczenie społeczne 3742 i koszty uzyskania przychod u 74,06 a następnie pomnożyć przez odpowiednią stawkę podatku np. 19% 20000 -3742 – 74,06 = 16184 16184* 19% = 3- potrącenie dobrowolne suma 1800 a) skład ki na rzecz Związków Zawodowych 500 b) składki na rzecz PKZP 1000 d) składki na rzecz PZU- ubezp ieczenia dobrowolne 300 4- wypłata wynagrodzeń suma 9169 Ćwiczenie do powyższego: ustalić stan zobowiązań wobec pracowników, saldo końcowe zobowiązań wobec pracown ikó w.
W podmiocie gospodarczym występuje także wynagrodzenie n ie mające charakteru kosztowego np. wynagrodzenia wypłacane z zysku (nagrody z zysku, dywidendy). Drugą podgrupą rozrachunków z praco wnikami są pozostałe rozrachunki z praco wnikami. Obejmu ją one:
- zaliczki pobierane przez pracown ikó w na delegacje służbowe, zaliczki na drobne zakupy admin istracyjno- biurowe
- należności od pracowników z tytułu niedoborów i szkód w składnikach majątkowych podmiotu gospodarczego. Powyższe tytułu obciążają konto pozostałe rozrachunki z pracownikami, są one księgowane po stronie Wn. Natomiast uznanie tego konta ma miejsce w przypadku rozliczenia pobranych zaliczek, opłacenia przez p5racowników drobnych zakupów i świadczeń wykonanych przez kontrahentów. W związku z powyższy m saldo to mo że mieć d wustronne saldo, debetowe i kredytowe. Ostatnia grupa rozrachunków to pozostałe ro zrachunki; zaliczamy do nich:
- rozrachunki z ud ziałowcami i akcjonariuszami obejmu jące dwa konta, jedno to należne wp łaty na poczet kapitału ; konto to występuje sporadycznie, zazwyczaj w spółkach akcyjnych w mo mencie two rzen ie spółki i organizowan iu kap itału akcy jnego.
Drugie konto to pozostałe rozrachunki z udziało wcami i akcjonariuszami; dotyczy ono tworzenia kapitału zapasowego i rozliczeń dywidend wypłaconych akcjonariuszo m z zysku netto.
Należne wpłaty Kapitał akcy jny R-k bankowy na poczet kapitału Kasa 100000 80000 100000 80000 100000
- 20000 Sk -20000 Sk 100000 100000 80000
- Pożyczki zaciągnięte, otrzy mane, krótkoterminowe i długoterminowe, udzielone pożyczki krótkoterminowe.
- Roszczenia sporne, należności będące przed miotem sporu skierowane na drogę postępowania sądowego
- Rozrachunki wewnątrzzakładowe Inwentaryzacja ro zrachunków polega na wysłaniu do kontrahentów pisemnego potwierd zenia salda w ciągu 30 dni. Gdy kontrahent po upływie 30dni nie potwierd zi salda, uznaje się je za zgodne. Przedawnien ie należności i roszczeń według Kodeksu wynosi 10 lat, a dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą 3 lata. Chyba że przep isy stanowią inaczej.
Podmioty gospodarcze mają obowiązek tworzenia rezerw na należności nieprawid łowe w ciężar po zostałych kosztów operacyjnych lub finansowych. Należności nieprawid łowe mogą dotyczyć: - należności spornych; - należności od dłużn ikó w postawionych w stan upadłości lub likwidacji.
Obrót materiałowy Obrót materiałowy to cykl d ziałań związanych z zakupami materiałów, ich magazynowaniem oraz z ich wydawaniem do zu życia. Charakteryzu ją się one niskim spośród środków obrotowych stopniem płynności finansowej dlatego też nadrzędnym celem każdego podmiotu gospodarczego powinno być dążenie do zapewn ienia ciągłości produkcji, ustalenie optymalnego zapasu materiałowego, dążenie do obniżen ia kosztów magazynowania materiałó w. Trzy fazy obrotu to : zakup, magazynowanie i ro zchód. Materiały są to rzeczo we składniki mająt ku obrotowego. Zalicza się do nich:
- surowce które zu żywają się w procesie produkcji i stanowią substan cję produkowanego wyrobu
- półfabrykaty stanowiące część składową produkowanego towaru stanowiące jego nieodłączną całość np. słoiki, tuby
- materiały pomocnicze zu żywane w trakcie procesu produkcyjnego, nadające określone właściwości produktowi np. opakowania wykorzystywane do zbiorczego pakowania
- części samochodowe
- paliwo a także ben zyny W ewidencji materiałów występuje trójszczeb lowość. Przedsiębiorstwa prowad zą ewidencję ilościową, którą prowad zi się oddzieln ie w przekroju każdego materiału i magazynu przez magazyniera. Ewidencja wartościowa która zwykle pro wadzona jest na syntetycznym koncie „materiały”. Prowad zą ją słu żby księgowe. I ewidencja ilościowo - materiałowa; pro wadzona w dziale księgowości materiałowej.
Doku mentacja obrotu materiałowego: a) dokumenty przychodowe b) dokumenty rozchodowe
Ad a) Przychody są efektem zakupów dokonywanych u kontrahentów bądź też wewnętrznych przesunięć w ramach danej jednostki organizacyjnej Pz –oznacza przychód zewnętrzny, wystawiany przy przyjęciu materiałó w do magazynu Zw – zwrot wewnętrzny np. wydział produkcyjny oddaje do magazynu niepotrzebne, niezu żyte materiały Mm – przesunięcie między jednym magazynem a drugim Po – przy jęcie odpadów poprodukcyjnych
Ad b) Wz –wydanie zewnętrzne Rw –ro zchód wewnętrzny Karta limitu materiałowego- jest zbiorczy m doku mentem upoważn iający m zwykle praco wnika produkcji do pobrania produktów do ustalonego limitu
Wycena materiałów – u zależn iona jest i ściśle związana z zasadą ostrożnej wyceny u podstaw której leży założen ie kontynuacji działania pod miotu gospodarczego. W przypadku założen ia kontynuacji wycena zapasów może odbywać się według ró żnych systemów wyceny bądź też według cen rynkowych. Wśród tych systemów wyceny wyróżnia się system wyceny według sposobu rozliczen ia kosztów zakupu. Do wyceny przychodu i ro zchodu mogą być stosowane ceny zakupu lub ceny nabycia. Cena zakupu występuje w fakturze dostawy bez podatku VAT. Mo że być ona stosowana w podmiotach gospodarczych w przy padku niskiej wartości kosztów zakupu i rytmiczności dostaw; oznacza to, że przy danym systemie ewidencyjny koszty zakupu są ewidencjonowane jako koszty usług obcych. Cena nabycia- jest wyższa w stosunku do ceny zakupu o koszty transportu, załadunku, wy ładunku i ubezp ieczenia. Ze względu na sposób przychodu i rozchodu materiałów wyró żniamy :
stanowią saldo debetowe „ro zliczenie zakupu materiałów” i są określane jako „materiały w d rodze”. Dostawy przyjęte do magazyn u lecz nie potwierd zone fakturami stanowią saldo kredytowe tego konta i określane są mianem „dostaw niefakturowanych”. W związku z ty m „rozliczenia zakupu materiałów” zamy ka się dwo ma saldami.
Obrót towarowy Towary – rzeczowe składniki majątku obrotowego nabyte w celu dalszej odsprzedaży. To wary stan owią najistotniejszą pozycję aktywów w przedsiębiorstwach handlowych ( także w przemysłowych - towary własnej produkcji przekazane do sprzedaży w sklepach, w gastronomii są to art. Spożywcze sprzedawane w bufetach, posiłki sprzedawane w barach). Obrót towarowy to ruch towaró w ze swojej produkcji do swojej produkcji realizowany w formie kupna -sprzedaży. Sprzedaż towarów w dużych ilościach na rzecz osób prawnych i fizycznych, prowad zących działalność gospodarczą nazywamy obrotem hurtowym. Nato miast sprzedaż niewielkich ilości towarów indywidualnym konsumentom, jest obrotem detaliczny m. Na pokrycie kosztów działalności gosp., przedsiębiorstwa handlowe stosują marże hurtowe i detaliczne. Marża to różn ica między ceną sprzedaży i ceną zakupu. Zasady ewidencji zakupu towarów są zb liżone do zasad ewidencji materiałó w. Towary są ewidencjonowane w księgach rachunkowych jedn. handlowych w cenach ewidencyjnych. Najczęściej stosowanymi cenami ewidencyjnymi towaró w są ceny sprzedaży. W związku z ty m, odchylenia od cen ewid encyjnych w jednostkach handlu detalicznego mają charakter kredytowy. Cena sprzedaży w detalu zawiera i odchylenie i marżę zakupu towarów Ewidencję zakupu towarów p rzedstawia następujący schemat :
Rozr. z dostawcami Rozl. Zakupu towarów VAT naliczony Odchylenie od cen Towary ewidencyjnych mater. 2440 (1 1a) 2000 2600 (2 1b) 440 2) 2600
- 600 600 (
1- zaksięgowanie faktury VAT otrzy manej od dostawcy; wartość brutto 2440 1a- w cen ie zakupu netto 2000 1b- podatek VAT 22%; 440 2- przyjęcie towarów do magazynu według ceny ewidencyjnej; wartość 2600 3- zaksięgowanie odchyleń
Powiązan ia dotyczące konta „towary” i „odchylenia” : Konto „towary” wykazuje saldo 2600. Jest to wartość zapasu towarów w cenie ewidencyjnej wy ższej od ceny zakupu. Pozycją korygującą ewidencyjną wartość zapasu jest saldo Ma konta „odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”. Po u względnieniu t ej korekty, t zn. 2600-600 otrzy muje się wartość rzeczy wistą towarów w cenie zakupu. Konto „rozliczen ia zakupu towarów” w omawiany m przy kład zie nie wykazu je żadnego salda, ponieważ operacja zakupu została w całości rozliczona na podstawie faktury i dowodu przyjęcia towaru do magazynu. Sytuacja zmieni się gdy zaakceptowanie faktury, jej zaksięgowanie jest wcześniejs ze od przyjęcia towarów lub przyjęcie towarów jest wcześniejsze od zaakceptowania faktury. Oba wy mienione przypadki powodują powstanie sald na koncie „ro zliczen ie zakupu towarów”. Jeżeli jest faktura bez dowodu przyjęcia towaru to na ty m koncie wystąpi saldo debetowe które oznacza wartość towarów w drodze. Przyjęcie towarów bez faktury powoduje że na koncie „rozliczenie zakup u towarów” pojawi się saldo kredytowe które oznacza wartość dostaw niefakturowanych. Oba salda (towary w drodze i dostawy niefakturowane) zwiększają wartość pozycji bilansowych. Towary w drodze zwiększają wartość towarów wykazywanych w b ilansie na koniec okresu sprawozdawczego. Dostawy niefakturowane zwiększają wartość zobowiązań wykazywanych w b ilansie na koniec okresu sprawozdawczego.
Ro zrachunki z dostawcami Rozliczenia zakupu towarów Towary 2000 (1 1) 2000 2000 (1a 1a) 2000 4500 (2 2) 4500 3000 (3 3) 3000
- 6500 6500 5000 5000 - Sk 6500 - Sk 3000 4500 Sk - 5000 6500 6500 9500 9500 5000 5000
Wartość towarów wy kazanych w bilansie to 9500 na co złoża się salda końcowe konta ‘towary”=5000 i „towaró w w drodze” z rozliczen ia zakupu towarów =4500. W zobowiązaniu należy wykazać 6500 +3000; saldo końcowe „rozrachunki z dostawcami” 6500 i saldo końcowe konta „ro zliczen ie zakupu towarów” (dostawy niefakturowane) 3000. W powyższy m przypadku nie ma odchyleń; gdyby były kwoty nie byłyby takie same. Przedsiębiorstwa handlowe sprzedają towary w ilościach hurtowych lub detalicznych. W zależności od charakteru sprzedaży inaczej odbywa się jej udoku mentowanie. Przy sprzedaży hurtowej stosuje się faktury VA T lub rachunki uproszczone; natomiast przy sprzedaży detalicznej sprzedaż udokumentowana jest raportami kasowymi. W jednostkach detalicznych ewidencja odbywa się za pomocą kas fiskalnych. Pod mioty sprzedając towary do 80tys są zwoln ione z podatku. Du że i średnie jednostki handlowej gastronomiczne są zobowiązane do prowad zenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących z pamięcią fiskalną. Do odzwie rcied lenia procesów sprzedaży towarów są stosowane konta: „wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu (nabycia)”i „przychody ze sprzedaży towarów”. Pierwsze konto służy do ustalenia kosztu własnego sprzedaży, drugie do ujęcia przychodu net to ze sprzedaży. W końcu roku salda obu kont są przenoszone na konto "wynik finansowy" , czyli są to konta pozabilansowe (wynikowe). Ewidencję typowych operacji sprzedaży towarów pokazu je schemat:
Towary Wartość towarów w cenie nabycia Odchylenie od cen ewidencyj. towarów Obr 80000 60000 (1 1) 60000 18000 (2 2) 18000 24000 Ob roty
Wn = 24000 100% = 30% Or = 0,3*60000 =
Przychody ze sprzedaży towaró w Kasa, Rozr. z odbiorcami VAT należny 60000 (3a 3c) 73200 13200 (3b
1- zaksięgowanie ro zchodu towarów wg ceny ewidencyjnej ustalonej na pozio mie ceny s przedaży; wartość 60000 2- zaksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane towary, kwota 18000 3- zaksięgowanie faktury VAT wystawionej d la odbiorcy 3a)- wartość towarów w cenie sprzedaży netto, 60000 3b)- VAT należny 22%*60000= 13200 3c)- wartość w cenie sprzedaży brutto, 73200
Koszty, produkcja, przychody Koszty- użycie pracy żywej i uprzed miotowionej. W rachunkowości są to wyrażone w pieniąd zu, celowo zu żyte składniki majątku i usługi obce, wynagrodzenie za pracę i nakłady czysto pieniężne (podatki, opłaty , składki ubezpieczeniowe i ZUS) ; związane z normalną działalnością jednostki gospodarczej. Ewidencja kosztów mo że być prowadzona w 3 układach:
- tylko rodzajowy m (zespół IV )
- tylko w u kład zie funkcjonalno- kalkulacyjny m (zespół V )
- w obu układach jednocześnie, jest to wówczas pełna ewidencja, ro zwinięty rachunek kosztów
Układ rod zajo wy kosztów obejmu je 7 grup :
- zu życie materiałów i energ ii – materiały i surowce podstawowe, półfabry katy, materiały b iurowe, gospodarcze, reklamowe, materiały pomocnicze, części zapasowe, opakowania stanowiące nieodłączną całość produktu, paliwa płynne, stałe i gazo we, woda, obca energia elektryczna, gazo wa i cieplna, ubytki naturalne materiałów mieszczące się w granicach norm.
- Usługi obce- remontowe, transportowe i sprzętowe, budowlano- montażowe, najmu i d zierżawy, łączności, pralnicze, wydawnicze.
- Koszty z tytułu podatków i opłat- podatek akcy zowy i VAT naliczony nie podlegający zwrotowi, podatek od nieruchomości, środków transportowych, opłaty skarbowe i lokalne.
- Koszty wynagrodzeń- wypłaty pien iężne za wy konaną pracę, wartość świadczeń w naturze (deputat węglowy i śniadaniowy), ekwiwalenty pieniężne (pran ie odzieży)
- Koszty świadczeń na rzecz p racowników- skład ki na ZUS, na Fundusz Pracy FP, Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych FGŚP, odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych ZFŚS, szkolen ie pracown ików, dopłaty do biletó w, wydatki związane z BHP.
- Koszty amo rtyzacji- obejmu ją amorty zację środków trwałych i wartości niematerialno - prawnych
- Pozostałe koszty rodzajowe - koszty podróży służbowej, reprezentacji i reklamy, koszty ubezpieczeń społecznych, opłaty za zanieczyszczenie środowiska naturalnego nie mające charakteru sankcyjnego.
Układ funkcjonalno- kalkulacy jny- grupuje koszty wg rodzajów działalności i miejsc ich powstawania. Zaliczamy tutaj koszty działalności podstawowej (bezpośrednie i pośrednie koszty, działalność pomocniczą i socjalną) koszty zarządu (ad min istrowanie ogólne) koszty operacyjne. Poza kosztami związany mi z typową działalnością gospodarczą ustawa podatkowa wpro wadza dodatkowe kategorie kosztów takich jak: koszty operacyjne, finansowe, straty nadzwyczajne.
Pozostałe koszty operacyjne powstają z tytułu: likwidacji lub sprzedaży środków trwałych, wartości niematerialno - prawnych oraz rozpoczętych inwestycji takich które n ie przyniosły zamierzonego efektu gospodarczego, nie u morzone część środków trwałych i wartości niematerialno- prawnych, utworzenie rezerwy na należności z odpisania przedawn ionych, umorzonych i nieściągalnych należności (wyjątkiem są rezerwy utwo rzone dla operacji finansowych), dokonanie nieplanowanych odpisów amortyzacyjnych, poniesione koszty postępowania spornego, zapłacone kary, grzywny, odszkodowania, przekazanie nieodpłatnie rzeczowych i pieniężnych składników majątku (daro wizny).
Koszty finansowe wynikają ze : sprzedanych akcji, papieró w wartościowych, udziałów, odsetek od emitowanych obligacji, od setek os środków trwałych przyjętych w leasing , rezerw t worzonych na operacje finansowe, odsetek od zaciągniętych kredytó w i pożyczek, odsetek za zwłokę (nieterminowe uregulo wanie zobowiązań), dyskonta zapłacone przy przekazaniu weksli obcych, z tytu łu ujemnych różnic kursowych i innych kosztów finansowych nie związanych bezpośrednio z d ziałalnością jednostki.
Straty nadzwyczajne wynikają z odpisania wartości składników majątku trwałego oraz obrotowego na skutek zdarzeń losowych (kradzież z włamaniem, powódź, pożar), kosztów usuwania skutków zdarzeń losowych, zan iechanie lub zawieszen ie działalności w tym zmiana metod produkcji, sprzedaż zorganizo wanej części jednostki (ośrodek wczasowy, magazyn), przeprowad zenie postępowania układowego lub naprawczego u kontrahentów, i inne operacje n ie kwalifiku jące się do kosztów finansowych lub pozostałych kosztów operacyjnych.
Wyżej wy mienione tytuły kosztów znajdują odzwierciedlenie w sprawozdaniu „rachunek zysków i strat”.
Rozliczenie kosztów rodzajo wych dotyczących: 1- działalności produkcyjnej 2- działalność pomocniczej 3- kosztów zarządu
Ponoszone przez jednostkę gospodarczą koszty zmieniają się w prod ukty pracy. Do produktów pracy zalicza się: wyroby gotowe (produkty) oraz wy konane usługi, półfabrykaty, produkcję w toku i ro zliczenia międzyokresowe kosztów. Wyroby gotowe- produkty których proces technologiczny został zakończony i zostały one przekazane do magazynu produktów gotowych. W przypadku usług zostały one przekazane zamawiającemu. Półfabry katy- własne produkty pracy które mają postać półproduktów wchodzących w skład wyrobów gotowych i są przeznaczone do dalszego przerobu. Produkcja n ie zakończona- wy raża tę część kosztów przypadających na wytworzen ie produktów które na koniec o kresu sprawozdawczego znajdują się w mo żliwy m do ustalenia stadium procesu technologicznego. Zgodnie z ustawą o rachunkowości produkty pracy wycenia się według techniczne go kosztu wytworzenia obejmującego koszty bezpośrednie i koszty pośrednie. Koszty bezpośrednie jest to zużycie materiałów i pracy. Koszty pośrednie to koszty wydziało w e. W związku z ty m że techniczny koszt wytworzenia znany jest na koniec okresu sprawozdawczego konieczne jest zastosowanie cen ewidencyjnych. Ceną ewidencyjną jest planowany koszt wytworzenia. Koszt p lanowany rożni się od rzeczywistego kosztu a różnicę tę określa się mianem odchyleń. Rzeczywisty koszt wytworzenia= p lanowany koszt wytworzen ia +/ - odchylenia.
Ewidencja obrotu produktami gotowymi przedstawia się następująco:
Rozliczenie kosztów produkcji (580)
Koszty produkcji Produkty Koszt wytworzenia 2 1 sprzedanych produktów 5500 5500 6000 6000 4800 500 4 4800
Odchylenie od cen ewidencyjnych produktów 5) 400
- Wn= (Op + Ob.) / (Zp+ Pb) = (500/ 600) *100 = 8,33%
Os= 4800* 8,33% = 400
1- przyjęcie 100 sztuk wyrobów gotowych do magazynu według p lanowanego technicznego kosztu wytworzenia 60zł/ szt. 2- Przeksięgowanie rzeczywistego kosztu produktów 100szt po 55zł/ s zt. Ustalenie rzeczywistego kosztu produktów na podstawie kalkulacji 3- Przeksięgowanie odchyleń księgowych; koszt planowany wyższy od rzeczy wistego 4- Wydanie odbiorcy na podstawie WZ 80szt produktów po cenie 60zł/szt. 5- Przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane produkty
Produkcja w toku to saldo końcowe konta koszty produkcji. W ycena produktów w b ilansie to saldo końcowe konta produkty plus (minus) Sk odchylenia od cen ewidencyjnych. Rzeczywisty koszt wytworzenia to Sk koszty wytworzenia sprzedanych produktów. Konto rozlicznie kosztów p rodukcji powinno się w całości rozliczyć. Rozliczenia międ zyokresowe kosztów i przychodów obejmu ją; ro zliczenia międzyokresowe kosztów czynne , ro zliczen ia międ zyokresowe kosztów bierne i przychody przyszłych okresów. Rozliczenia międ zyokresowe czynne kosztów polegają na wyłączeniu z kosztów d ziała lności tych kwot kosztów które dotyczą przyszłych okresów sprawozdawczych, koszty te są wykazy wane w bilansie po stronie aktywów, konto to mo że wykazywać saldo debetowe np. koszty remontu rozliczane w czasie, prenu merata czasopism zapłaconych z góry, ubezp ieczen ie rzeczowe zapłacone w styczniu za cały rok, podatek od nieruchomości za p ierwsze półrocze. Najpierw więc występuje wydatek wysokiego rzędu np. płacimy za ubezpieczenie za cały rok z góry 60000. Potem co miesiąc ro zliczamy 1/12 tej całej kwoty aż do całko witego ro zliczenia.
Srodki pien iężne Rozliczenie międ zyokresowe kosztów Koszty rodzajo we
60000 60000 5000 I 5000
5000 II 5000
5000 XII 5000
Rozliczenie międ zyokresowe bierne polega na tworzeniu rezerwy w ciężar kosztów na wydatki przyszłych okresów. Obejmują one sumy zaliczane do kosztów działalności bieżącego okresu których pokrycie nastąpi w p rzyszłości. Zazwyczaj występują w ciąg u roku. Na koniec ro ku występują tylko określone koszty w b ilansie po stronie pasywów. Ro zliczenie takie polega na samod zieln ym ustaleniu wydatków np. za energię sami mo żemy odczytać stan i obliczyć jaką kwotę należy przekazać jeszcze przed przy jściem faktury. Przychody przyszłych okresów obejmu ją otrzy mane faktury za które świadczen ia zastaną wykonane w przyszłych okresach sprawozdawczych (zaliczka mniej n iż 50%), (odsetki za zwło kę podwyższają wartość roszczenia. Przychody przyszłych okres ów nie rozliczone w końcu roku stanowią saldo które ujawn iane jest w bilansie po stronie pasywów.
Rzeczowe i zrównane z nimi składniki majątku trwałego Do środków trwałych zaliczamy : zu żywające się stopniowo składniki mająt ku , których okres używan ia jest dłuższy niż 1 rok, s ą ko mpletne i zdatne do użytku w mo mencie ich przyjęcia do eksploatacji , stanowią własność jednostki gosp. lub mogą być oddane do używania na podstawie u mowy , najmu , d zierżawy , leasingu lub innych umów o podobnym charakterze. Środki trwałe mo żna podzielić na grupy rodzajo we: budy nki , budowle , maszyny , aparaty specjalnego przeznaczenia , urząd zenia techniczne , środki transportu , przyrządy , narzęd zia , ruchomości. Za wartość początkową środka trwałego przy jmuje się : 1.cenę nabycia – cena zakupu + koszty transportu , montażu , instalacji , cło, różn ice kursowe 2.koszt wytworzenia lub wybudowania
- wartość rynkową , w przypadku darowizny lub ujawn ienia
- wartość wynikającą z u mó w np. przy wnoszeniu środków trwałych jako aportu
Do ewidencji środków trwałych wykorzystuje się konto środki trwałe , które po stronie Dt odzwierciedla przychód środków trwałych według wartości początkowej , a po stronie Ct ro zchód. Nato miast utratę wartości śr. trwałych spowodowaną zużyciem ewidencjon uje się na koncie Umorzenie śr. trwałych po str. Ct , w korespondencji kontem A morty zacja jako kontem u kładu rod zajowego kosztów. W zakresie ewidencji śr. t rwałych prowadzi się obligatoryjnie ewidencję analityczną bowiem każdy śr. trwały u ważany jest jako odrębny obiekt in wentarzo wy. Każdy śr. t rwały musi mieć swó j nu mer inwentarzowy, posiadać odrębną kartę analityczną , być szczegółowo opisany. Karta analityczna zawiera wszelkie dane jak wartość początkową, jej zmiany , opis techniczny, stawkę, st opę i kwotę odpisów amortyzacyjnych, kwotę u morzenia rocznego i miesięcznego, miejsce użytkowania , datę u morzenia i likwidacji. Do ewidencji analitycznej śr. trwałych mo żna zaliczyć: plan amorty zacji , ustalany na każdy rok z podaniem stawek amo rtyzacyjnych i kwot odpisów , księgę in wentarzo wą. Środki trwałe wy korzystywane w działalności gosp. podlegają zu życiu , w rachunkowości ma ono dwojaki charakter , występuje jako amorty zacja i u morzenie. Amortyzacja to wyrażone wartościowo zużycie rzeczowych składników majątku trwałego odnoszone w ciężar kosztów jednostkowych. Umorzenia - wyrażone wartościowo zużycie rzeczowych skł. majątku t rwałego, stanowiące zmn iejszenie ich wartości początko wej W bilansie śr. trwałe = Sk środki trwałe – Sk u morzenia
Podstawą naliczan ia amorty zacja jest wartość początkowa śr. t rwałego. Odpisów amortyzacyjnych od śr. trwałych dokonuje się od 1 - go dnia miesiąca następującego po miesiącu , w który m p rzy jęto śr. trwały do u żytkowania do końca miesiąca , w który m następuje zrównanie występującej amortyzacji z jej wartością początkową , lub w który m śr. trwałe sprzedano lub postawiono w stan likwidacji.
Podstawową metodą naliczan ia amortyzacji jest metoda linio wa zw. równo mierną , przy której zakłada się , że środek trwały zu żywa się jednakowo w ciągu całej działalności. Odpisy= stopa % * Wp stopa % bierze się z rozporząd zenia Inną metodą naliczan ia amorty zacji jest metoda degresywna – przyspieszona. W początko – wy m okresie odpisy amortyzacy jne są wysokie , a później maleją wraz ze zmniejszeniem się przydatności śr. trwałego. Metoda t a jest stosowana w odniesieniu do niektórych maszyn i urządzeń produkcyjnych , gdy maszyny są szybko zu żywane. Najwy ższy współczynnik d =2. Wartość pocz. 10000 =Wp , stopa amortyzacy jna 20% t = 100% / 20% = 5
Metoda liniowa 1 rok 10000* 20% = 2000 2 rok 10000 * 20% = 2000 3 rok 10000 20% = 2000 4 rok 10000 * 20% = 2000 5 rok 10000 20% = 5 * 2000 = 10000 zrównanie wartości początko wej w 5 roku
Metoda degresywna Wp = 10000 współcz. = 1, stopa amortyzacyjna 20% + 20%* 1,5 = 30% 1 ro k 10000* 30% = 3000 2 ro k 7000 * 30% = 2100
Do kosztów inwestycji zaliczane są także koszty poniesione w obcych śr. trwałych , a związane z budową , przebudową i adaptac ją do własnych potrzeb. Po zakończeniu inwestycji mo że powstać 1 obiekt inwentarzowy lub wiele obiektów in wentarzo wych. Do ewidencji kosztów inwestycji słu ży konto Inwestycje , które mo że mieć rozwiniętą analitykę.
Inwestycje Środki trwałe
1.oddanie in westycji do użytku o wartości 3000
Wartości niemateri alno – prawne Za wartości niematerialne i prawne uznaje się nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczego zagospodarowania w dn iu przekazan ia ich do użytkowan ia. Obejmu ją : 1.prawo do wieczystego użytkowania gruntu 2.własnościowe prawo do lo kalu mieszkalnego 3.licencje , dotyczące wykorzystania programó w ko mputerowych , prowad zenia pojazdów 4.autorskie prawa majątko we i pokrewne 5.prawa do wynalazków, patentów , znaków towarowych, wzorów zdobniczych 6.wartości związane z in formacją w dzied zin ie przemysłowej, handlowej, naukowej 7.wartość firmy Wartość firmy mo że być ujemna lub dodatnia. Występuje wtedy, gdy nabywający płaci za składniki maj. firmy wy ższą wartość niż ich wartość księgowa. aktywa nabyte < ceny nabycia
- = wartość firmy ( wartość niematerialno - prawna ) = cena nabycia ( wartość ujemna ) Płacimy więcej , gdy nabywana firma ma znany znak towarowy, korzystną lokalizację. Można to rozliczać w czasie p rzez okres co najmn iej 3 lat.
8.koszty organizacji poniesione w przypadku powstania spółki , bądź w celu ro zszerzenia zw. kap itału akcyjnego.
Od wartości niemat. – prawnych naliczana jest amortyzacja i u morzen ie od Wp przy o kreślonej stawce. Maksymalny okres amorty zacji 5 lat , maks. stawka roczna 20 %. Środki trwałe , których wartość przewyższa 2500 są amo rtyzowane stopniowo, do 2500 – mo żliwość jednorazowego odpisania składnikó w w koszty ( od nowego 2000-roku do 3500)
Finansowy majątek tr wał y 1.udziały i akcje 2.papiery wartościowe 3.udzielone pożyczki Za udziały uważa się wn iesione do innych podmiotów gosp. wkłady pieniężne w walucie krajowej i zagran icznej i wkłady niepieniężne – aporty. Do papieró w wartościowych zaliczamy doku menty o charakterze finansowym , potw. wierzytelności pieniężne i uprawn ienia do współwłasności majątkowej z góry ustalonego dochodu. Pożyczki są to przekazane przez pożyczkodawcę do dyspozycji pożyczkobiorcy środki finansowe na warunkach określonych w umowie. Inne składniki finansowe maj. trwałego – jednostki uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania. Za o kreśloną sumę śr. pieniężnych podmiot gosp. nabywa udziały w funduszu inwestycyjnym – udziały uczestnictwa. Jednostki uczestnictwa są obliczane na podstawie wartości aktywó w, zmien iają się codziennie.
Roczne sprawozdanie jest zb iorem zestawień liczbowych sporządzanych okresowo lubj ednorazo wo dla celów szerokiego kręgu odbiorców lub zarządzan ia operacyjnego. Podstawowym aktem prawny m regulujący m zasad y sporządzania sprawozdania finansowego dla poszczególnych podmiotów gospodarczych jest ustawa o rachunkowości z 24 września 1994 opublikowana w Dz. U nr 121 z 1994r. Struktura rocznego sprawozdania finansowego według podległego prawa bilansowego obejmuje :
- bilans
- rachunek zysków i strat
- informacja dodatkowa
- sprawozdanie z przepły wu środków pien iężnych (cash flo w)
- sprawozdanie z d ziałalności
Każdy pod miot gospodarczy jest zobowiązany sporządzić trzy pierwsze sprawo zdania. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych sporządzają jednostki zobowiązane do ogłaszania i badania sprawozdania finansowego to jest podmioty prowad zące większą d ziałalność gospodarczą i spółki prawa handlowego. Sprawo zdanie z d ziałalności sporządzają spółki akcyjne, spółki z.o.o, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i spółdzielnie.
Bilans obok rachunku zysków i strat jest jednym z ważniejszych elementów składowych rocznego sprawozdanie finansowego. Informuje on o stanie majątkowy m i finansowym pod miotu gospodarczego. Jest on statycznym u jęciem majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego pochodzenia; sporządzany jest w o kreślony dzień. Ustawa wyró żnia wzór b ilansu dla jednostek nie będących bankami i ubezpieczycielami. W załączniki nr 2 bilans dla banków i w załączn iku nr 3 dla ubezpieczycieli podane są wzoru bilansów. Bilans mo że być sporządzony według metody brutto, netto lub metody mieszanej. W Po lsce obowiązu je metoda netto, środki trwałe są korygowane o u morzenia. Rachunek zysków i strat jest drugim obok bilansu elementem składowy m sprawo zda nia finansowego. Jest on powiązany z b ilansem poprzez wynik finansowy netto. Stanowi on rozwinięcie wyniku finansowego poprzez wykazanie źródeł jego powstania. Występuje tutaj 5 kategorii wyniku finansowego:
- zysk ze sprzedaży
- zysk operacyjny
- zysk na działalności gospodarczej
- zysk brutto
- zysk netto
Poszczególne kategorie zysków ilustruje poniższy schemat:
Koszty działalności (-) (+) Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i usług Zysk ze sprzedaży Pozostałe koszty operacyjne (-) (+) Pozostałe przychody operacyjne Zysk oper a cyjny Pozostałe koszty finansowe (-) (+) Pozostałe przychody finansowe Zysk z dzi ał. Gos p. Straty nadzwyczajne (-) (+) Zyski nadzwyczajne Zysk brutto Obowiązkowe odpisy i podatek (-) Zysk netto
Rachunek zysków i strat mo że być sporządzony metodą brutto polegającą na odrębnym u jmowan iu kosztów i przychodów z określonych rodzajów działalności gospodarczej. Metodą mieszaną gdy w odniesieniu do jednych składnikó w stosuje się metodę netto a do innych metodę brutto. Metoda netto gdy wykazuje się wynik z poszczególnych działalności gospodarczych bez szczegółowego przedstawiania kosztów i przychodów. Dla jednostek innych niż banki i ubezpieczyciele ustawa daje mo żliwość prezentacji rachunku zysków i strat według wariantu porównawczego lub kalkulacy jnego. Każdy z nich mo że być ujęty dwustronnie w t zw. układ sprawozdawczy albo jednostronnie tzw. Układ drabin kowy. Ró żnica po między wariantami polega na odmiennym sposobie ujęcia kosztów wytworzen ia sprzedanych produktów. W wariancie porównawczy m koszty grupuje się w u kładzie rod zajo wy m z u wzg lędnieniem zmiany stanu produktów. Zmiana ta wykazywana jest w grupie przychody ze sprzedaży a nie w grupie koszty działalności operacyjnej. W związku z ty m zwiększenie produktów występuje po stronie dodatniej a zmniejszenie po ujemnej. W kosztach działalności operacyjnej wystąpią koszty układu rod zajowego ale także różn ice związane ze stanem produktów i ich zmianą. W wariancie kalkulacy jnym ustala się koszt wytwo rzen ia sprzedanych produktów a następnie wyodrębnia się koszty sprzedaży i koszty zarządu.
Następnym składnikiem sprawozdania finansowego jest informacja dodatkowa. W szczególności zawarte są w niej przedstawiane przyczyny zmian w stosunku do roku poprzedniego, objaśnienia do stosowanych metod wyceny, uzupełniające dane o aktywach i pasywach bilansu oraz elementach rachunku zysków i strat, proponowany podział zysku lub pokrycia straty, podstawowe in formacje dotyczące pracowników i organów jednostki, inwestycjach, wartościach niematerialno - prawnych, gruntach użytkowanych wieczyście, powoązaniach kap itałowych.
Sprawo zdanie z d ziałalności gosp. jednostki powinno obejmować informacje o wszelkich ważnych wydarzeniach , in westycjach , mających istotny wpływ na działalność jednostki , które następują w roku obrotowy m i są przewidywane w dalszych latach ; informacje o ważnych osiągnięciach w dzied zin ie badań i rozwoju, aktualnej , p rzewidy wanej sytuacji finansowej. Sprawo zdanie z przepły wów środków pieniężnych – zestawien ie przepły wu śr. pien iężnych stanowi ro zwinięcie b ilansowej po zycji śr. pieniężnych. Służy ono do oceny możliwości jednostki w zakresie generowan ia gotówki , płynności podmiotu gosp., jego wypłacalności. Po zwala ono stwierdzić w jakich obszarach działalności przedsiębiorstwa powstaje najwięcej środków p ieniężnyc h. Układ s prawozdania z przepł ywów środk ów pieniężnych dl a jednostek innych niż banki i ubezpieczyciele A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej I. Wynik finansowy netto ( zysk / strata) II. Korekty o pozycje
- amorty zacja
- zyski, straty z tytułu ró żnic kursowych
- odsetki i dywidendy otrzymane i zapłacone
- rezerwy na należności
- podatek dochodowy od zysku brutto
- podatek dochodowy zapłacony
- wynik na sprzedaży i likwidacji składnikó w działalności inwestycyjnej ( koszty i przychody operacyjne)
- zmiana stanu należności
- zmiana stanu zobowiązań
