Rachunkowość Zarządcza - Wykład III: Kalkulacja Kosztów, Prezentacje z Management Accounting

Pobierz Rachunkowość Zarządcza - Wykład III: Kalkulacja Kosztów i więcej Prezentacje w PDF z Management Accounting tylko na Docsity!

dr Marek Masztalerz

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011

RACHUNKOWOŚĆ

ZARZĄDCZA

wykład III

KALKULACJA KOSZTÓW

© Marek Masztalerz

Wycena produktów do bilansu,

Ustalenie kosztu sprzedanych produktów i usług,

Ocena rentowności produktów i usług,

Ocena opłacalności produktów i usług,

Zarządzanie sprzedaŜą (wolumen, struktura, ceny)

Kalkulacja kosztów jest to czynność obliczeniowa zmierzająca do ustalenia kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji.

Przedmiotem kalkulacji mogą być produkty, usługi, projekty,Przedmiotem kalkulacji mogą być produkty, usługi, projekty,

zlecenia, klienci, kanały dystrybucji, MPK itp. zlecenia, klienci, kanały dystrybucji, MPK itp.

METODY KALKULACJI KOSZTÓW

© Marek Masztalerz

KALKULACJA PODZIAŁOWA

• produkcja jednoasortymentowa

KALKULACJA DOLICZENIOWA

• produkcja wieloasortymentowa
• produkcja zleceniowa
• świadczenie usług

Koszt jednostkowy produktuKoszt jednostkowy produktu oblicza się jako stosunekoblicza się jako stosunek kosztów ogółemkosztów ogółem do wielkości produkcjido wielkości produkcji

Do kosztów bezpośrednichDo kosztów bezpośrednich produktów/asortymentów/zleceń produktów/asortymentów/zleceń dolicza się koszty pośrednie dolicza się koszty pośrednie alokowane naalokowane na produkty/asortymenty/zleceniaprodukty/asortymenty/zlecenia za pomocą kluczy podziałowych.za pomocą kluczy podziałowych.

KALKULACJA PODZIAŁOWA - POJĘCIA

© Marek Masztalerz

RK KRK

Remanent końcowy

(produkcja w toku na koniec okresu)

WG KWG

Wyroby gotowe

(produkcja zakończona w okresie)

RP KRP

Remanent początkowy

(produkcja w toku na początek okresu)

Wyszczególnienie Ilościowo Wartościowo

Sp. KRP

KO

KRK (Sk.

KWG KWG

Koszty produkcjiKoszty produkcji^ Wyroby gotoweWyroby gotowe

KRP + KO = KWG + KRK

KALKULACJA PODZIAŁOWA

ZE WSPÓŁCZYNNIKAMI – przykład

© Marek Masztalerz

Firma wytwarza z tych samych materiałów w tym samym procesie

technologicznym czekoladę w dwóch wariantach:

• tabliczki 100g,
• tabliczki 200g.

Koszty produkcji są proporcjonalne do masy wyrobów.

W okresie wytworzono 5 600 tabliczek 100g oraz 2 200 tabliczek 200g.

Produkcja w toku nie wystąpiła. Materiały były wydawane w całości

na początku procesu produkcyjnego.

Poniesiono koszty: materiały bezpośrednie – 12 600 zł, płace

bezpośrednie – 4 500 zł, koszty pośrednie produkcji – 2 400 zł.

KALKULACJA PODZIAŁOWA FAZOWA

© Marek Masztalerz

MetodaMetoda

bezpółfabrykatowabezpółfabrykatowa

Metoda Metoda

półfabrykatowapółfabrykatowa

polega na obliczeniu

kosztu jednostkowego

kaŜdej fazy produkcji

osobno a następnie

zsumowaniu kosztów

poszczególnych faz

KALKULACJAKALKULACJA

FAZOWAFAZOWA

polega na obliczaniu

kosztu jednostkowego

produktu po kaŜdej

fazie (narastająco) aŜ

do ostatniej fazy

KALKULACJA PODZIAŁOWA FAZOWA – przykład

© Marek Masztalerz

W przedsiębiorstwie produkującym napój pomarańczowy są trzy wydziały

produkcji, które odpowiadają kolejnym fazom procesu technologicznego.

W badanym okresie rozpoczęto proces technologiczny i wyprodukowano:

• 20 000 kg pomarańczy w fazie I (sortowanie, mycie);
• 55 000 l napoju pomarańczowego w fazie II (wyciskanie soku,

dodanie wody, wzbogacenie dodatkami); w ciągu okresu pobrano

18 000 kg pomarańczy po fazie I;

• 34 000 butelek napoju pomarańczowego w fazie III (butelkowanie,

nalepianie etykiet, pakowanie); w ciągu okresu pobrano 51 000 l

napoju po fazie II.

15 300 zł

11 800 zł

3 500 zł

Faza III

12 000 zł

9 500 zł

2 500 zł

Faza II

Razem 60 000 zł 87 300 zł

Koszty pośrednie 21 000 zł 42 300 zł

Koszty bezpośrednie 39 000 zł 45 000 zł

Pozycje kosztów Faza I Razem

KALKULACJA DOLICZENIOWA

© Marek Masztalerz

koszty bezpośrednie

koszty pośrednie

klucze podziałowe kosztów pośrednich

bezpośrednie przypisanie do produktu (usługi)

PRODUKTY USŁUGI PROJEKTY KLIENCI

Do kosztów bezpośrednichDo kosztów bezpośrednich produktów/asortymentów/zleceńproduktów/asortymentów/zleceń dolicza się koszty pośredniedolicza się koszty pośrednie alokowane naalokowane na produkty/asortymenty/zleceniaprodukty/asortymenty/zlecenia za pomocą kluczy podziałowych.za pomocą kluczy podziałowych.

KLUCZE WARTOŚCIOWE:KLUCZE WARTOŚCIOWE:

• -^ kosztykoszty
• • przychodyprzychody
• • marŜamarŜa

KLUCZE ILOŚCIOWE:KLUCZE ILOŚCIOWE:

• • czas (czas (rhrh,, mhmh))
• -^ powierzchnia / kubaturapowierzchnia / kubatura
• • masa / objętośćmasa / objętość
• • wielkość produkcjiwielkość produkcji

PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.3)

© Marek Masztalerz

ROZLICZENIE AMORTYZACJI I ZUśYCIA ENERGII

Amortyzacja i zuŜycie energii są rozliczane proporcjonalnie do roboczogodzin pracowników bezpośrednio produkcyjnych. Łącznie przepracowano 4.000 h, z czego na produkcję soku jabłkowego przypada 1.200 h, soku pomarańczowego – 1.800 h, natomiast na produkcję soku grejpfrutowego - 1.000 h. Stawka amortyzacji na 1 roboczogodzinę = 11.000 zł / 4.000 h = 2,75 zł/h

• sok jabłkowy = 1.200 h * 2,75 zł/h = 3.300 zł
• sok pomarańczowy = 1.800 h * 2,75 zł/h = 4.950 zł
• sok grejpfrutowy = 1.000 h * 2,75 zł/h = 2.750 zł

11.000 zł

Stawka zuŜycia energii na 1 roboczogodzinę = 13.000 zł / 4.000 h = 3,25 zł/h

• sok jabłkowy = 1.200 h * 3,25 zł/h = 3.900 zł
• sok pomarańczowy = 1.800 h * 3,25 zł/h = 5.850 zł
• sok grejpfrutowy = 1.000 h * 3,25 zł/h = 3.250 zł

13.000 zł

PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.4)

© Marek Masztalerz

ROZLICZENIE POZOSTAŁYCH KOSZTÓW

Wynagrodzenia pośrednie, usługi obce oraz pozostałe koszty są rozliczane proporcjonalnie do płac bezpośrednich, które wyniosły 28.000 zł, w tym: sok jabłkowy – 8.000 zł, sok pomarańczowy – 14.000 zł, sok grejpfrutowy – 6.000 zł.

Narzut wynagrodzeń pośrednich = 19.000 zł / 28.000 zł = 67,9%

• sok jabłkowy = 8.000 zł * 67,9% = 5.430 zł
• sok pomarańczowy = 14.000 zł * 67,9% = 9.500 zł
• sok grejpfrutowy = 6.000 zł * 67,9% = 4.070 zł

19.000 zł

Narzut kosztów usług obcych = 24.000 zł / 28.000 zł = 85,7%

Narzut pozostałych kosztów = 3.000 zł / 28.000 zł = 10,7%

rozliczamy tak samo jak płace pośrednie

PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.5)

© Marek Masztalerz

Pułapki kalkulacji kosztów – część I

© Marek Masztalerz

Stosowanie kluczy podziałowych opartych na płacach

bezpośrednich np. w firmie, gdzie udział tych płac

w kosztach ogółem wynosi 3-4 % a sam klucz jest

wykorzystywany do rozliczenia wszystkich kosztów

(równieŜ kosztów zarządu) na produkty.

• „przecieŜ wszyscy tak robią, więc o co chodzi?”
• „wiemy, Ŝe to źle, ale nie mamy innego pomysłu!”
• „inaczej się po prostu nie da, nie mamy wyboru...”
• „co za róŜnica, skoro biegły i tak tego nie bada.”

„UZASADNIONA CZĘŚĆ”

KOSZTÓW STAŁYCH

© Marek Masztalerz

Według polskiego prawa bilansowego do kosztu wytworzenia produktu

nie wlicza się wszystkich kosztów pośrednich produkcji (wydziałowych)

a jedynie ich „uzasadnioną część”, obejmującą:

• zmienne pośrednie koszty produkcji
• część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które

odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym

wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Zastosowanie normalnego poziomu wykorzystania potencjału do

rozliczenia stałych kosztów wydziałowych pozwala uniknąć znacznego

zróŜnicowania wyceny tych samych produktów w róŜnych okresach.

Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, mogą zrezygnować z ustalania stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych.

KOSZTY UZASADNIONE I KOSZTY PUSTE

© Marek Masztalerz

stopień wykorzystania potencjału (normalnych zdolności)

koszty koszty uzasadnioneuzasadnione (uŜyteczne) (uŜyteczne)

koszty koszty nieuzasadnionenieuzasadnione (puste)(puste)

stałe koszty wydziałowe

RACHUNEK KOSZTÓW

RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (1)

© Marek Masztalerz

Student dorabia sobie do stypendium wypiekami ciastek,

które następnie sprzedaje sąsiadom. Koszty ponoszone przy

produkcji ciastek skalkulował następująco:

12 zł/wypiek?

Koszty pośrednie

(prąd i amortyzacja piekarnika)

?

1,50 zł/szt.

2,00 zł/szt.

Koszt Koszt jednostkowyjednostkowy

KOSZT WYTWORZENIA -

Robocizna

(wyrabianie i formowanie)

Surowce

(mąka, cukier, jaja, masło, wisienka)

KosztyKoszty ogółemogółem Pozycje kalkulacyjnePozycje kalkulacyjne

RACHUNEK KOSZTÓW

RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (2)

© Marek Masztalerz

Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 100%. Wszystkie koszty są uzasadnione (uŜyteczne). Koszt produkcji ciastka:

Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 67%. 33% kosztów stałych (piekarnik) to koszty puste. Koszt produkcji ciastka:

• •^ wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt.wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt.
• • wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
• •^ wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt.wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt.
• • wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.

Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych w kwocie 4 zł obciąŜą koszty okresu (PKO).