Pobierz Rachunkowość zarządcza: rachunek kosztów pełnych i zmiennych i więcej Prezentacje w PDF z Contabilità Finanziaria tylko na Docsity!

1

Rachunkowość zarządcza –

wykład 2

2

Czym będziemy się zajmować na dzisiejszych

zajęciach?

Współczesne systemy rachunku kosztów – klasyfikacja i ich zastosowanie

• Rachunek kosztów pełnych
• Rachunek kosztów zmiennych
• Rachunek kosztów standardowych
• Rachunek kosztów działań (ABC)
• Rachunek kosztów docelowych (Target Costing)

3

Definicja rachunku kosztów

• Rachunek kosztów to proces

identyfikowania, gromadzenia,

przetwarzania, prezentacji i

interpretacji informacji o kosztach dla

dokonywania ocen i decyzji przez

użytkowników tych informacji.

• W przypadku gdy wymieniony proces

powtarza się regularnie, można mówić

o systematycznym rachunku kosztów.

DEFINICJA KLASYCZNA

• RACHUNEK KOSZTÓW OBEJMUJE POMIAR, EWIDENCJĘ, ROZLICZANIE I KALKULACJĘ

KOSZTÓW. TAK WĄSKO ROZUMIANY RACHUNEK KOSZTÓW STANOWI PODSYSTEM EWIDENCYJNEGO SYSTEMU RACHUNKOWOŚCI, KTÓREGO PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA SĄ KOSZTY

DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA, USTALANE NA POTRZEBY WYCENY ZAPASÓW I POMIARU ZYSKU.

• RACHUNEK KOSZTÓW TO „OGÓŁ CZYNNOŚCI ZMIERZAJĄCYCH DO USTALENIA W RÓŻNYCH

PRZEKROJACH I ZINTERPRETOWANIA WYRAŻONEJ W PIENIĄDZU WYSOKOŚCI NAKŁADÓW PRACY ŻYWEJ I UPRZEDMIOTOWIONEJ, DOKONANYCH

W PRZEDSIĘBIORSTWIE W OKREŚLONYM CZASIE I Z OKREŚLONYM PRZEZNACZENIEM”.

(MAŁA ENCYKLOPEDIA RACHUNKOWOŚCI 1971)

5

Pozyskiwanie informacji o

kosztach obiektów

Odbywa się poprzez:

1 gromadzenie danych o kosztach prostych.

2 przyporządkowanie ich do obiektów

stanowiących przedmiot zainteresowania

użytkowników.

3 odzwierciedlenie powiązań pomiędzy

poszczególnymi obiektami kosztów.

6

Elementy rachunku kosztów

Identyfikacja i dokumentacja kosztów

Ewidencja kosztów

Rozliczanie i kalkulacja kosztów

Prezentacja kosztów

Planowanie

kosztów

Monitorowanie

kosztów

Analizowanie

kosztów

7

Przepływy kosztów w

działalności produkcyjnej

Koszty

wytworzenia

Koszty

sprzedaży

Koszty

ogólnego zarządu

Bilans

Rachunek

zysków i strat

Produkcja

w toku

Wyroby

gotowe

Koszt

wytworzenia

sprzedanych

produktów

Koszty

sprzedaży

Koszty

ogólnego

zarządu

Koszty

8

Przepływy kosztów z

działalności handlowej

Bilans

Rachunek

zysków i strat

Wartość

sprzedanych

towarów

Koszty

sprzedaży

Koszty

ogólnego

zarządu

Wartość nabytych

towarów

Koszty

sprzedaży

Koszty

ogólnego zarządu

Towary

Koszty

9

Rachunek kosztów pełnych

Rachunek kosztów pełnych oparty jest na

następującej filozofii:

• Zostały poniesione określone koszty i

wyprodukowane określone wyroby, dlatego

wszystkie koszty, jakie powstały w

przedsiębiorstwie są kosztami tych wyrobów.

Ze względu na możliwość przypisania kosztów

poszczególnym wyrobom w rachunku kosztów pełnych

są one dzielone na koszty bezpośrednie i pośrednie

(wolne).

10

Rachunek kosztów pełnych

Wynika on z podziału kosztów na koszty bezpośrednie i

pośrednie. Rachunek ten nie zakłada różnicowania kosztów

ze względu na ich wrażliwość na zmiany wielkości produkcji.

Metody wyceny produktów są u zgodne z zasadami

sprawozdawczości finansowej.

Koszty nie produkcyjne (koszty ogólnego zarządu i koszty

sprzedaży) nie są wliczane do kosztów wytworzenia

produktów, są bezpośrednio odnoszone na wynik finansowy

okresu sprawozdawczego. (Nowak E., Rachunek kosztów przedsiębiorstwa, wyd. Ekspert, Wrocław 2005, str. 148-164)

11

Rachunek kosztów zmiennych

Ten rodzaj rachunku kosztów zmiennych

zmierza do przypisania wyrobom tylko

części poniesionych w przedsiębiorstwie

kosztów, a mianowicie kosztów

zmiennych.

Koszty stałe są w rachunku kosztów

zmiennych traktowane nie tyle jako koszty

produkcji, ile jako koszty gotowości do

produkcji.

12

Koszty

a) Koszty produkcyjne:

• Materiały bezpośrednie
• Robocizna bezpośrednia
• Pozostałe koszty bezpośrednie

b) Koszty nieprodukcyjne

• Koszty zarządu
• Koszty sprzedaży

Dlatego też sposób ustalenia wyniku finansowego jest następujący:

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY – KOSZTY WYTWORZENIA

WYROBÓW GOTOWYCH =

WYNIK BRUTTO NA SPRZEDAŻY -

KOSZTY ZARZADU I SPRZEDAŻY = WYNIK NA SPRZEDAŻY

19

SCHEMAT RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH

KOSZTY

KOSZTY WYTWORZENIA KOSZTY NIEPRODUKCYJNE

KOSZTY BEZPOŚREDNIE

KOSZTY POŚREDNIE PRODUKCJI KOSZTY SPRZEDAŻY

KOSZTY ZARZĄDU

KOSZTY ZMIENNE

KOSZTY STAŁE

KOSZTY PRODUKTÓW

KOSZTY OKRESU

PRODUKCJA NIEZAKOŃCZONA

PRODUKTY GOTOWE

ZAPASY (BILANS)

PRODUKTY SPRZEDANE (KOSZT ZMIENNY SPRZEDANYCH PRODUKTÓW)

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT 20

Rachunek kosztów

pełnych

Rachunek kosztów

pełnych

Rachunek kosztów

zmiennych

Rachunek kosztów

zmiennych

Ważny w kalkulacji. Wszystkie

koszty wytworzenia traktowane

są jako koszty produktów.

Przyjmuje się podział kosztów na

bezpośrednie i pośrednie.

Nie zakłada się różnicowania

kosztów ze względu na ich

wrażliwość na zmiany produkcji.

K. wytworzenia= jkw x Q (wielk.p)

Wynik= P(S) -Kw-Koz-Ksp

Rachunek ten nie umożliwia

ustalenia dolnych granic ceny

sprzedaży produktów.

Ważny przy ocenie efektywności

działalności, planowaniu –przy

podejmowaniu decyzji

strategicznych.

Podział kosztów na zależne i

niezależne od wielkości produkcji

czyli na zmienne i stałe.

Koszty zmienne to koszty

bezpośrednie i część kosztów

wydziałowych.

Kc = Kz + Ks; Kz=jkz x Q

Zakłada się liniową zależność

przychodów ze sprzedaży i

kosztów całkowitych od wielkości

produkcji

Dwa podstawowe rachunki kosztów

21

Dwa podstawowe rachunki kosztów

RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH

PRZYCHÓD ZE SPRZEDAŻY PRZYCHÓD ZE SPRZEDAŻY

KOSZT

WYTWORZENIA

PRODUKTU

Koszty

wydziałowe

Koszty

bezpośrednie

KOSZTY ZARZĄDU I

KOSZTY SPRZEDAŻY

KOSZT

WYTWORZENIA

PRODUKTU

Zmienne koszty

wydziałowe

Koszty

bezpośrednie

KOSZTY ZARZĄDU I

KOSZTY SPRZEDAŻY

STAŁE KOSZTY

WYDZIAŁOWE

22

Rachunek kosztów zmiennych

• W rachunku kosztów zmiennych

nadrzędnym kryterium klasyfikacji

kosztów działalności

przedsiębiorstwa jest zmienność

kosztów względem określonych

parametrów jego działalności.

Chodzi o takie parametry, które

charakteryzują rozmiary

działalności przedsiębiorstwa.

23

Rachunek kosztów

W rachunku kosztów zmiennych zmiennych koszt

wytworzenia równają się kosztom

zmiennym.

Przyjmuje się założenie, że koszty stałe nie

zmieniają się w całym okresie badanym, nie

zależą od zmian produkcji i sprzedaży

natomiast koszty zmienne zmieniają się

proporcjonalnie do przychodów netto ze

sprzedaży. Zakłada się liniową zależność

przychodów ze sprzedaży i kosztów całkowitych

od wielkości produkcji.

24

Rachunek kosztów zmiennych

• W przedsiębiorstwach produkcyjnych

parametrem działalności, w stosunku do

którego ustala się zmienność kosztów,

jest zazwyczaj wielkość produkcji.

Wielkość produkcji wyraża bowiem

efekty działalności przedsiębiorstwa

produkcyjnego. Od tej wielkości zależy

ponadto skala zaangażowania

poszczególnych czynników produkcji, a

więc także poziom ponoszonych

kosztów.

25

Rachunek kosztów zmiennych

• Na podstawie kryterium

zmienności kosztów

względem wielkości

produkcji wyróżnia się

dwie kategorie kosztów:

**_- koszty stałe

• koszty zmienne_**

26

Rachunek kosztów zmiennych

• Podział kosztów na stałe i

zmienne może być dokonywany

z zastosowaniem różnych

metod. Do najczęściej

stosowanych w praktyce należy

zaliczyć:

• metodą księgową
• metodę odchyleń krańcowych
• metodę regresji liniowej

27

Metoda księgowa

• …. polega na tym, że podział

kosztów na stałe i zmienne jest

przeprowadzony przez

pracowników działu

księgowości lub analityków

zajmujących się kosztami.

Rozpatruje się szczegółowe

składniki kosztów całkowitych

oraz związek przyczynowo-

skutkowy składników z

wielkością produkcji.

28

Metoda księgowa

Przykład

• Mając poniższe informacje, zakwalifikować wymienione składniki kosztów

do stalych lub zmiennych.

• Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

dokonywana metoda liniową

• Podatek od nieruchomości. Stawka podatku jest uzależniona od powierzchni

nieruchomości

• Wynagrodzenia pracowników nieprodukcyjnych i narzuty na te wynagrodzenia.

Pracownicy ci są wynagradzani w systemie czasowym i otrzymują wynagrodzenie

miesięczne za czas umownie przepracowany.

• Wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych i narzuty na te

wynagrodzenia. Pracownicy ci są wynagradzani według akordu prostego. Ich

wynagrodzenie jest iloczynem stawki akordowej oraz ilości wykonanej produkcji.

• Koszty materiałów bezpośrednich. Materiały te wchodzą w skład wyrobów i

wielkość zużycia zależy od wielkości produkcji.

• Koszty materiałów pomocniczych i biurowych. Wielkość zużycia tych materiałów

w poszczególnych miesiącach kształtuje się na zbliżonym poziomie.

• Koszty zakupu. Koszty te są ponoszone w związku z dostarczaniem materiałów

bezpośrednich do przedsiębiorstwa. Są to głównie koszty załadunku, wyładunku i

przewozu.

29

Metoda odchyleń krańcowych

• …. jest procedurą ustalania kosztów

stałych i kosztów zmiennych o

charakterze formalnym. Podział

kosztów jest tu dokonywany na

podstawie analizy danych

ewidencyjnych dotyczących kosztów

całkowitych i wielkości produkcji,

pochodzących z kolejnych okresów

sprawozdawczych ustalonego

okresu. Zazwyczaj są to dane z

poszczególnych miesięcy roku

obrotowego.

30

Metoda odchyleń krańcowych

• Jednostkowy koszt zmienny jest ustalany na

podstawie następującego wzoru:

gdzie:

• kz- jednostkowy koszt zmienny
• Kmax - koszty całkowite w okresie, w którym produkcja była

maksymalna,

• Kmin - koszty całkowite w okresie, w którym produkcja była

minimalna,

• Qmax - maksymalna wielkość produkcji,
• Qmin - minimalna wielkość produkcji.

max min

max min

Q Q

K K kz

−

−

37

• Koszty stałe zaś szacuje się według wzoru:

Ks=-kz*

• Do określenie siły zależności liniowej miedzy

kosztami całkowitymi a wielkością produkcji

wykorzystuje się współczynnik korelacji

liniowej, obliczany ze wzoru:

Metoda regresji liniowej

( ) ( )

( )( )

∑ ∑

∑

− −

− −

=

n

t

t

n

t

t

n

t

t

O Q K K

Q Q K K

r

Q

Wartości tego współczynnika bliskie jedności wskazują silną zależność

kosztów całkowitych od wielkości produkcji.^38

Metoda regresji liniowej

• Przykład

Na podstawie danych empirycznych przedsiębiorstwa produkcyjnego, ustal równanie regresji

kosztów całkowitych metodą regresji liniowej.

Miesiąc Wielkość produkcji Qt

Koszty całkowite Kt

Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień

94 92 98 100 102 98 96 108 112 114 118 116

5 380 5 300 5 480 5 520 5 580 5 460 5 480 5 640 5 780 5 800 5 920 5 860

Z wyliczeń wynika , iż

kz= 21,61 zł/szt.

Ks = 3352,56 zł/szt.

Zatem funkcja regresji kosztów całkowitych

przedstawia się następująco:

K = 3352,56+21,61 Q

Natomiast współczynnik korelacji liniowej:

r = 0,

Jest to wartość bliska jedności, dlatego uznajemy, że między kosztami

całkowitymi a wielkością produkcji występuje silna zależność liniowa.

39

Rachunek kosztów standardowych

• Rachunek kosztów na przyszłość

40

Rachunek kosztów standardowych

• Rachunek kosztów standardowych – pełnych polega

na przydzielaniu kosztów bezp. do produktów na

podstawie standardowych cen i stawek czasowych

dotyczących standardowego zużycia dozwolonego dla

faktycznej wielkości produkcji oraz na rozliczaniu

kosztów pośrednich na podstawie stawek kosztów

pośrednich wynikających z budżetów oraz

standardowego czasu pracy dozwolonego dla faktycznej

wielkości produkcji. Ustala się z góry koszty

standardowe, będące kosztami docelowymi (warunki

technologiczne i organizacyjne w danym okresie).

41

Zakres standardowych kosztów bezpośrednich

Standardowe koszty bezpośrednie

materiały bezpośrednie

wynagrodzenia bezpośrednie

świadczenia na rzecz pracowników

inne

42

Standardowe koszty bezpośrednie

Koszty bezpośrednie są elementami kosztu wytworzenia,

które można bezpośrednio przypisać do poszczególnych

obiektów standaryzacji kosztów. Wyznaczają one

wartość zużycia zasobu bezpośrednio związanego z

wytwarzaniem określonych produktów.

Poziom kosztów bezpośrednich można zapisać jako:

K = p x Z

koszty cena

jednostkowa

zasobów

zużycie

zasobów

43

Standardowe koszty pośrednie

Koszty pośrednie są kosztami działalności operacyjnej,

wspólnej dla różnych asortymentów produktów, które to

koszty nie mogą być przypisane do poszczególnych

asortymentów. Powoduje to konieczność stosowania

odmiennych procedur niż w przypadku kosztów

bezpośrednich.

Standardowe koszty pośrednie mają postać standardów

kwotowych, określających dopuszczalny poziom kosztów

pośrednich. Podstawą ustalania kosztów pośrednich są

budżety tych kosztów, które określają poziom kosztów

planowanych (racjonalnych).

44

Standardowe koszty pośrednie

• Koszty pośrednie wyznacza się dla

wydziałów, zarządu, działu zbytu (koszty

sprzedaży) i działu zaopatrzenia (koszty

zakupu). Koszty pośrednie są rozliczane

według określonych narzutów.

• 100 % koszty_bezposrednie

koszty wydzialowe W =

45

Stabilizowane stawki pośrednie kosztów produkcji

Najczęściej planowane pośrednie koszty produkcji

rozliczane są w stosunku do:

• planowanych roboczogodzin bezpośrednich,
• planowanych maszynogodzin bezpośrednich,
• planowanego zużycia materiałów bezpośrednio

produkcyjnych.

Standardowy

narzut

pośrednich

kosztów

produkcji

Pośrednie koszty produkcji ustalone

w budżecie

Planowana liczba jednostek miary

działalności wydziału

46

Standardowe pośrednie koszty produkcji

poszczególnych asortymentów wydziału

Standardowe

koszty

pośrednie

asortymentu

Standardowy

narzut

pośrednich kosztów

produkcji

Standardowa

liczba jednostek

miary działalności

wydziału

= x

47

Rachunek kosztów działań (ABC)

• Powstał w związku ze

stwierdzeniem, że w

ogólnej sumie kosztów

bardzo wzrastają koszty

pośrednie. RKD dotyczy

jedynie kosztów

pośrednich.

48

Rachunek kosztów działań (ABC)

• Przykładowe działania i jednostki miary ich wielkości.

Działanie Jednostka miary wielkości działania

Zaopatrzenie • Liczba dostaw

• Liczba zamówień
• Liczba otrzymanych faktur

Opis techniczny produktów • Czas przygotowania dokumentacji technicznej

(godziny, dni)

Techniczne przygotowanie maszyn i

urządzeń do produkcji

• Liczba uruchomień maszyn
• Liczba serii produkcyjnych

Obsługa ogólnotechniczna • Liczba zleceń produkcyjnych

• Liczba kontroli śródoperacyjnych
• Liczba konserwacji i napraw

Utrzymanie maszyn i urządzeń w ruchu • Liczba godzin pracy maszyn (maszynogodziny)

Kontrola jakości wyrobów • Liczba godzin wykonywanych czynności kontrolnych

• Liczba wyrywkowo sprawdzonych wyrobów

Pakowanie i przygotowanie do wysłania,

wydanie

• Liczba partii do wysłania
• Liczba wydanych asortymentów

MODEL ACTIVITY BASED COSTING

RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ c.d.

Koszty pośrednie 30 30

Koszty ogółem 6 300 75 600 81 900

Razem 63 63

Płace bezpośrednie 18 18

Materiały bezpośrednie 15 15

Koszty jednostkowe

Koszty pośrednie 3 000 36 000 39 000

Płace bezpośrednie 1 800 21 600 23 400

Materiały bezpośrednie 1 500 18 000 19 500

A 100 szt. B 1200 szt.

Razem

Wyroby Pozycja kosztów

Rozwiązanie a) Tradycyjna doliczeniowa kalkulacja kosztów

Narzut kosztów pośrednich = x100% = 166 %

Kwota narzutu kosztów pośrednich na wyroby

39 000 23 400

2 3

2 3

2 A 166 3 % z 1 800 zł = 3 000 zł B 166 % z 21 600 zł = 36 000 zł

Wyniki kalkulacji (w zł) zawiera tabela

MODEL ACTIVITY BASED COSTING

RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ c.d.

maszynogodzina [mh]

seria produkcyjna

dostawa materiałów

Jednostka pomiaru wolumenu działania

1350 mh

40 serii produkcyjnych

30 dostaw

Wolumen działania

300 zł /dostawę

Dostawy materiałów 9 000

327,5 zł /serię

Techniczne przygotowanie 13 100 produkcji

Razem koszty pośrednie 39 000

12,52 zł /mh

Utrzymanie ruchu maszyn 16 900

Stawka kosztów

Pule kosztów [ zł ]

Rodzaje działań

Rozwiązanie b) System ABC

Jednostkowe koszty bezpośrednie pozostają na takim samym poziomie, jak w poprzednim rozwiązaniu. Innym zasadom rozliczenia podlegają jedynie koszty pośrednie. W tym celu zestawiono niezbędne dane i obliczono w tabeli 3 stawki kosztów na jednostkę wolumenu działania, generującego określone pule kosztów pośrednich.

Tabela przedstawia ustalenie stawek kosztów działań

MODEL ACTIVITY BASED COSTING

RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ c.d.

Tabela przedstawia koszty jednostkowe (w zł) wyrobów w przekroju poszczególnych pozycji kosztów bezpośrednich i pośrednich.

Obliczenia do pozycji kosztów pośrednich

7 Koszty pośrednie 66,53 26, 8

4 5 6

3

1 2

Lp.

Razem koszty

Dostawa materiałów Techniczne przygotowanie produkcji Utrzymanie ruchu maszyn

Koszty bezpośrednie

Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie

Pozycja kosztów

99,

15, 32, 18,

33,

15, 18,

A

Wyrób

59,

6, 8, 12,

33,

15, 18,

B

Dostawa materiałów A (300zł/dostawę x 5 dostaw) : 100 szt. = 15 zł/szt. B (300zł/dostawę x 25 dostaw) : 1200 szt. = 6,25 zł/szt.

Utrzymanie ruchu maszyn A (12,52zł/mh x 1,5 mh) = 18,78 zł B (12,52zł/mh x 1 mh) = 12,52 zł

Techniczne przygotowanie produkcji A (327,5zł/serię x 10 serii) : 100 szt. = 32,75 zł/szt. B (327,5zł/serię x 30 serii) : 1200 szt. = 8,19 zł/szt.

58

Przykład liczbowy

Wynagrodzenie projektanta 2000 zł

Wynagrodzenie monterów 10000 zł

A B

Wielkość produkcji 990 10

Czas pracy

projektanta

Czas pracy monterów proporcjonalnie do wielkości

produkcji

59

Tradycyjnie

2000 zł

Wynagrodzenie

monterów

Wynagrodzenie

projektanta

10000 zł

12000 zł

Wyrób A Wyrób B

Liczba

sztuk

11880 zł 120 zł

A: 12000 * 99% = 11880

Koszt jednostkowy: 11880/ 990 =

B: 12000 * 1% = 120

Koszt jednostkowy: 120/ 10 =

Montaż

A B C

Projektowanie

Wyrób A

Czas pracy

Wyrób B

Liczba

sztuk

2000 zł 10000 zł

10900 zł 1100 zł

Wynagrodzenie

monterów

Wynagrodzenie

projektanta

A: 2000 * 50% + 10000 * 99%=

Koszt jednostkowy: 10900/ 990 =11,

B: 2000 zł * 50% + 10000 * 1%=

Koszt jednostkowy: 1100 / 10 =

60

Przykład liczbowy (2)

Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby W 1 i W 2

Koszty bezpośrednie:

Kwoty kosztów bezpośrednich , poniesione na wytworzenie

tychże wyrobów, przedstawione zostały w poniższej tabeli:

W 1 W 2 Razem

materiały bezpośrednie 30 000 66 000 96 000

wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 30 000 50 000

świadczenia na rzecz pracowników 14 000 20 000 34 000

Razem koszty bezpośrednie 64 000 116 000 180 000

Wielkość produkcji 500 szt. 1000 szt. 1500 szt.

61

W związku z produkcją wyrobów W 1 i W 2 wykonywane są cztery działania:

• zaopatrzenie w materiały
• przygotowanie produkcji
• obsługa produkcji
• kontrola produkcji

Koszty bezpośrednie wykonania tych działań , wynikające

z zaangażowania odpowiednich zasobów, przedstawia tabela:

Działanie Koszty

Zaopatrzenie w materiały 11 000

Przygotowanie produkcji 9 000

Obsługa produkcji 10 000

Kontrola produkcji 10 000

Razem 40 000

Koszty pośrednie:

62

Przedsiębiorstwo, wykonując poszczególne działania, poniosło

również koszty pośrednie działań w wysokości 16 000 zł.

Koszty te zostaną rozliczone na poszczególne działania przy użyciu

nośnika kosztów zasobów – w naszym przypadku będzie to

liczba pracowników zaangażowanych przy wykonywaniu działań:

Działanie

liczba

pracowników

Narzut kosztów

pośrednich działań

Zaopatrzenie w materiały 2 4 000

Przygotowanie produkcji 2 4 000

Obsługa produkcji 3 6 000

Kontrola produkcji 1 2 000

Razem 8 16 000

Koszty pośrednie (cd):

63

Działanie

Koszty działań

bezpośrednie

Koszty działań

pośrednie

Koszty działań

całkowite

Zaopatrzenie w materiały 11 000 4 000 15 000

Przygotowanie produkcji 9 000 4 000 13 000

Obsługa produkcji 10 000 6 000 16 000

Kontrola produkcji 10 000 2 000 12 000

Razem 40 000 16 000 56 000

Koszty całkowite działań:

Działanie Nośnik kosztów W 1 W 2 Razem

Zaopatrzenie w materiały # dostaw 20 30 50

Przygotowanie produkcji czas trwania 100 160 260

Obsługa produkcji # ustawień maszyn 40 60 100

Kontrola produkcji # kontroli 20 40 60

Nośniki kosztów działań:

64

Działanie

Wielkość

działań

Koszty

całkowite

Koszty

jednostkowe

Zaopatrzenie w materiały 50 15 000 300

Przygotowanie produkcji 260 13 000 50

Obsługa produkcji 100 16 000 160

Kontrola produkcji 60 12 000 200

Jednostkowe koszty działań:

Działanie

Koszt jedn. działania

W 1 W 2

Ilość działań

Koszt działania

Ilość działań

Koszt działania

Zaopatrzenie w materiały 300 20 6 000 30 9 000

Przygotowanie produkcji 50 100 5 000 160 8 000

Obsługa produkcji 160 40 6 400 60 9 600

Kontrola produkcji 200 20 4 000 40 8 000

RAZEM 21 400 34 600

Rozliczenie kosztów działań na wyroby:

65

Kalkulacja kosztów wytworzenia wyrobów:

Pozycje kosztów

W 1 W 2

Koszty całkowite

Koszty jednostkowe

Koszty całkowite

Koszty jednostkowe

Koszty bezpośrednie 64 000 128,00 116 000 116, w tym:

• materiały bezpośrednie 30 000 60,00 66 000 66,
• wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 40,00 30 000 30,
• świadczenia na rzecz pracowników 14 000 28,00 20 000 20,

Koszty pośrednie 21 400 42,00 34 600 34, w tym:

• zaopatrzenie w materiały 6 000 12,00 9 000 9,
• przygotowanie produkcji 5 000 10,00 8 000 8,
• obsługa produkcji 6 400 12,80 9 600 9,
• kontrola produkcji 4 000 8,00 8 000 8,

RAZEM KOSZTY WYTWORZENIA 85 400 170,80 150 600 150,

66

Metoda tradycyjna:

W 1 W 2

materiały bezpośrednie 30 000 66 000

wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 30 000

świadczenia na rzecz pracowników 14 000 20 000

Razem koszty bezpośrednie 64 000 116 000

Koszty pośrednie 56 000

Klucz rozliczeniowy (wielkość produkcji) 500 szt. 1000 szt.

Narzut 18 667 37 333

Koszt całkowity 82 667 153 333

Koszt jednostkowy 165,33 153,

ABC 170,80 150,

73

Rachunek kosztów docelowych - etapy

• badania rynkowe (cena, wielkość sprzedaży, opinie

klientów co do użyteczności poszczególnych cech

wyrobu)

• cena ustalana np. na podstawie cen konkurencji lub

poprzednich modeli + wartość modyfikacji

• zysk docelowy wyznaczany na podstawie strategii firmy
• zysk docelowy powinien być jednak taki, jak u

najlepszych konkurentów

• cały cykl życia wyrobu, początkowe inwestycje,

późniejsza obniżka kosztów produkcji – nawet o 35%

• czasem zysk docelowy określa się łącznie dla kilku

generacji lub kilku rodzajów wyrobów

• koszt dopuszczalny = przychody - zysk docelowy
• wyznaczenie kosztu dryfującego ( drifting cost ) - kosztu

wytworzenia aktualnie możliwego do zrealizowania, bez

starania o redukcję kosztu 74

• w idealnym przypadku koszt docelowy = koszt

dopuszczalny

• wyznaczenie kosztu docelowego - narzędzia:

burza mózgów, analiza wartości, analiza

scenariuszy, koszt „as if” (możliwości obniżki

kosztów zauważone przy innych wyrobach)

• zwykle niemożliwa jest redukcja o wartość (koszt

dryfujący – koszt dopuszczalny)

• dlatego koszt docelowy > koszt dopuszczalny
• nieosiągalna redukcja – cel strategiczny

Rachunek kosztów docelowych - etapy

75

Podczas realizacji projektu

• ten koszt jest kontrolowany i uaktualniany, ale w zasadzie nie może ulec zmianie
• dopuszczalne tylko zmiany „coś za coś”
• kontrolowane są również zmiany w spodziewanej cenie rynkowej (popyt, konkurenci, kurs walut)
• jeśli trzeba obniżyć Target cost – rezygnuje się z pewnych elementów wyrobu lub obniża wymagany zysk
• jeśli można podwyższyć Target Cost – produkt zostaje ulepszony
• tuż przed uruchomieniem produkcji – dogłębna kontrola
• jeśli aktualny koszt dryfujący wyższy od docelowego – produkcja wstrzymana, szuka się nowych możliwości redukcji, zmienia się wersję standardową (za opcje klient

płaci)

76

Historia rachunku kosztów

docelowych

• Rachunek kosztów docelowych narodził w latach 60-tych w

Japonii.

• Po raz pierwszy został zastosowany w 1965 roku przez

koncern Toyota. W latach 70-tych nowa odmiana rachunku

kosztów docelowych była wdrażana w kolejnych japońskich

przedsiębiorstwach.

• Stopniowo rozszerzano znaczenie koncepcji rachunku

kosztów, a w latach 80-tych nadano jej wymiar strategiczny.

• Ostatnie dziesięciolecie XX wieku to silny rozwój wdrażania

systemu rachunku kosztów docelowych.

77

Cena sprzedaży w Toyocie

• cena istniejących modeli + wartość

ulepszeń w oczach klienta

• nie większa niż cena konkurentów, kolejne

ulepszenia nie zwiększają ceny, lecz

obroty

78

Koszt dryfujący w Toyocie

• ustalany na podstawie kosztu

wcześniejszych modeli i szacowanego

kosztu wprowadzanych zmian

• w Toyocie nowe wyroby są zwykle

modyfikacjami poprzednich

79

Pytania????

80

Co na następnych

zajęciach?

81

Co na następnych zajęciach?

Analiza progu rentowności

Ilościowy i wartościowy próg rentowości

Marża brutto, strefa bezpieczeństwa, dźwignia operacyjna

Wykorzystanie analizy progu rentowności dla podejmowania

decyzji

Analiza progu rentowności produkcji wieloasortymentowej

82

Serdecznie dziękuję za

uwagę

Zapraszam na kolejny wykład