Pobierz Receptory narządów wewnętrznych, stawów i mięśni człowieka i więcej Streszczenia w PDF z Biologia tylko na Docsity! Receptory narządów wewnętrznych, stawów i mięśni człowieka Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela Informacje o działających na organizm bodźcach odbierane są przez receptory, które mogą przyjmować postać zmodyfikowanych zakończeń dendrytów neuronów czuciowych lub wyspecjalizowanych komórek receptorowych. Funkcja receptorów, niezależnie od ich budowy, polega na zamianie energii działającego bodźca na potencjał bioelektryczny, który drogami nerwowymi przekazywany jest do ośrodkowego układu nerwowego. Twoje cele Opiszesz, czym jest receptor i jaką pełni funkcję. Wymienisz podstawowe kryteria podziału receptorów. Scharakteryzujesz typy receptorów występujących w narządach wewnętrznych. Podasz przykłady receptorów czucia głębokiego występujących w stawach, ścięgnach i mięśniach. Położone w narządach wewnętrznych oraz ścianach naczyń krwionośnych receptory odpowiedzialne za tzw. czucie trzewne nazywane są interoreceptorami. Źródło: pixabay.com, domena publiczna. Receptory narządów wewnętrznych, stawów i mięśni człowieka receptory zwane są często receptorami kinestetycznymi, ponieważ odpowiadają za rozpoznawanie położenia różnych części ciała względem siebie oraz ich ruch w przestrzeni. Ciałka blaszkowate (Paciniego) Ciałka buławkowate (Golgiego) Ciałka zmysłowe Wrzecionka nerwowo-mięśniowe Organem przetwarzającym odebrane przez receptory sygnały jest mózg. Zarejestrowane przez proprioreceptory informacje o działających bodźcach przekazywane są do móżdżku i kory mózgowej, a stąd do ośrodków nerwowych zawiadujących koordynacją i precyzją ruchu oraz napięciem mięśni. W kolejnym etapie informacje z tych ośrodków wysłane są do mięśni, które ostatecznie warunkują utrzymanie właściwej postawy ciała oraz zachowanie równowagi. Budowa ludzkiego mózgu. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Słownik czucie głębokie rodzaj czucia odbierany przez receptory zlokalizowane w torebkach stawowych, ścięgnach, więzadłach i mięśniach; ten rodzaj czucia odpowiada za rozpoznawanie położenia poszczególnych części ciała względem siebie oraz ich ruch w przestrzeni czucie powierzchniowe rodzaj czucia odbierany przez receptory rozmieszczone na skórze czucie trzewne rodzaj czucia odbierany przez receptory zlokalizowane w narządach wewnętrznych oraz ścianach naczyń krwionośnych krezka dwuwarstwowa część otrzewnej trzewnej (otrzewna), położona między narządem usytuowanym wewnątrzotrzewnowo (otoczonym przez otrzewną) a otrzewną ścienną; funkcją krezki jest stabilizowanie położenia narządów wewnętrznych neuron motoryczny (eferentny) włókna nerwowe ruchowe przewodzące informacje z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni neuron motoryczny alfa przekazują impulsy do włókien mięśniowych ekstrafuzalnych wywołując ich skurcz neuron motoryczny gamma przekazują impulsy nerwowe do włókien mięśniowych intrafuzalnych wywołując ich skurcz ścięgno pasmo tkanki łącznej łączące mięsień z układem kostnym, zbudowane z włókien kolagenowych ułożonych równolegle do długiej osi ścięgna tensometr przyrząd do pomiaru liniowych odkształceń ciał poddanych działaniom obciążeń więzadło pasmo tkanki łącznej wzmacniające połącznia stawowe (miejsca, w obrębie których kości mogą przemieszczać się względem siebie) włókna aferentne (czuciowe) włókna nerwowe przewodzące impulsy nerwowe do ośrodkowego układu nerwowego od receptorów unerwiających narządy wewnętrzne, mięśnie szkieletowe, skórę i stawy włókna aferentne grupy Ia grube włókna nerwowe, które przekazują informacje czuciowe z wrzecionek mięśniowych do ośrodkowego układu nerwowego, kończą się w środkowej części wrzecionka w postaci zakończeń pierścieniowo‐spiralnych (pierwotnych). włókna aferentne grupy II kończą się zakończeniami w postaci „wiązanki kwiatów”. Umiejscowione są obwodowo, występują jedynie w miocytach z łańcuszkiem jąder. włókna ekstrafuzalne komórki mięśnia poprzecznie prążkowanego stanowiące główną masę mięśnia szkieletowego włókna intrafuzalne zmodyfikowane komórki mięśnia poprzecznie prążkowanego występujące w obrębie wrzeciona nerwowo‐mięśniowego Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Dopasuj podane opisy do odpowiadających im typów receptorów. Eksteroreceptor Jest zlokalizowany na powierzchni ciała; odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego, które bezpośrednio się z nim kontaktują. Proprioreceptor Odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego, ze źródła zlokalizowanego w pewnym oddaleniu. Interoreceptor Występuje w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych oraz błędniku; odbiera informacje np. o położeniu ciała w przestrzeni. Telereceptor Jest zlokalizowany wewnątrz organizmu i wrażliwy na zmiany wewnątrzustrojowe. 輸 Ćwiczenie 2 Zaznacz wszystkie rodzaje receptorów czucia głębokiego wśród podanych poniżej. Narząd Cor ego Aparat Golgiego Wrzeciona nerwowo-mięśniowe Ciałko blaszkowate Paciniego Ciałka buławkowate Golgiego Ciałka zmysłowe Ćwiczenie 3 Zaznacz prawdziwe zdanie. Ciałka blaszkowate mają kanciasty kształt. Baroreceptory reagują na zmianę ciśnienia. Ciałko Meissnera jest przykładem ciałka buławkowatego. Najliczniejszą grupą proprioreceptorów są ciałka Paciniego. 輸 輸 Ćwiczenie 4 Uzupełnij tekst, wybierając odpowiednie słowa spośród propozycji podanych poniżej. Informacje o działających na nasz organizm bodźcach odbierane są przez receptory czuciowe. Dotyk, ucisk, wibracje pobudzają typ receptora zwany , fale akustyczne drażnią , natomiast fale elektromagnetyczne są odbierane przez . Wewnątrzustrojowo sygnały takie jak zmiany pH czy stężenia glukozy odbierane są za pośrednictwem , natomiast informacje o ułożeniu ciała względem siebie, jak i ruchu w przestrzeni przewodzone są przez . Organem przetwarzającym wszystkie powyższe informacje jest . rdzeń kręgowy odczucioceptorem mechanoreceptorem proprioreceptory fotoreceptory nocyceptorów baroreceptory mózg audioreceptory chemoreceptorów nocyceptory Ćwiczenie 5 Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Stwierdzenie Prawda Fałsz Receptory czucia trzewnego uczestniczą w regulacji pracy wszystkich narządów wewnętrznych i biorą udział w regulacji homeostazy organizmu. Nocyceptory są wrażliwe jedynie na działanie fal świetlnych powodujących oparzenia skóry. Receptory czucia trzewnego mogą być pobudzane zarówno przez bodźce mechaniczne, jak i chemiczne, a także termiczne i osmotyczne. 醙 醙 Dla nauczyciela Scenariusz lekcji Autor: Agnieszka Pieszalska Przedmiot: biologia Temat: Receptory narządów wewnętrznych, stawów i mięśni człowieka Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe V. Budowa i fizjologia człowieka. 7. Regulacja nerwowa. Uczeń: 7) wyróżnia rodzaje receptorów ze względu na rodzaj odbieranego bodźca; wykazuje związek pomiędzy lokalizacją receptorów w organizmie a pełnioną funkcją; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XI. Funkcjonowanie zwierząt. 2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie. 6) Regulacja nerwowa. Uczeń: j) wykazuje związek pomiędzy lokalizacją receptorów w organizmie człowieka a pełnioną funkcją, Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii; kompetencje osobiste, społeczne w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje cyfrowe. Cele operacyjne Uczeń: opisuje, czym jest receptor i jaką pełni funkcję; wymienia podstawowe kryteria podziału receptorów; charakteryzuje typy receptorów występujących w narządach wewnętrznych; podaje przykłady receptorów czucia głębokiego występujących w stawach, ścięgnach i mięśniach. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: analiza tekstu źródłowego; mapa myśli; gwiazda pytań; pogadanka. Formy pracy: praca indywidualna; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; 4 arkusze papieru A1, flamastry arkusz papieru A3 z narysowaną gwiazdą pytań. Przebieg zajęć Faza wstępna 1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze wstępem w e‐materiale. 2. Nauczyciel zadaje pytania: „Co to jest receptor? Jaką funkcję pełni receptor?”. 3. Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat. Faza realizacyjna 1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Grupy w oparciu o e‐materiał proszone są o opracowanie zagadnienia podziału receptorów. Nauczyciel zapisuje na tablicy polecenie dla wszystkich grup: „Uporządkuj w graficzny sposób oraz zapisz informacje dotyczące podziału receptorów z uwzględnieniem różnic w lokalizacji receptora oraz źródła działającego na niego bodźca. Przedstaw wiadomości w formie haseł, symboli, rysunków”. 2. Nauczyciel rozdaje grupom arkusz papieru A1 oraz flamastry. Omawia zasady tworzenia mapy myśli, podaje czas na wykonanie zadania. 3. Uczniowie opracowują zagadnienia przy użyciu materiałów zawartych w e‐materiale, wypisując lub rysując najistotniejsze informacje. 4. Nauczyciel kontroluje pracę grup oraz w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości. 5. Po upływie przeznaczonego czasu chętne osoby z grupy przedstawiają swoje mapy myśli. 6. Grupy otrzymują arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem grup jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pytań dotyczących zagadnienia znajdującego się wewnątrz gwiazdy „Receptory czucia trzewnego i głębokiego”. Maksymalna liczba pytań: 5. 7. Grupy po napisaniu pytań przekazują gwiazdę innej grupie zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Zadaniem grup jest udzielenie odpowiedzi na pytania w oparciu o wiadomości znajdujące się w e‐materiale. Odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3. 8. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje. 9. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i wykonują do niej polecenia. 10. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych poleceń. Faza podsumowująca 1. Nauczyciel podsumowuje prace grup. 2. Nauczyciel prosi grupy o odpowiedzi na pytania od 1 do 6 zawarte w e‐materiale. 3. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi. Praca domowa Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne 7 i 8 zawarte w e‐materiale. Materiały pomocnicze Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019. Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006. Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej Grafika interaktywna może zostać wykorzystana przez ucznia w podczas lekcji powtórzeniowej.