Referat na temat systemów gospodarczych, Notatki z Ekonomia

Pobierz Referat na temat systemów gospodarczych i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! SYSTEMY GOSPODARCZE System gospodarczy definiuje się jako ogólne zasady, według których organizowana jest aktywność ekonomiczna społeczeństwa, a w szczególności mechanizmy podejmowania decyzji gospodarczych, własność i sposoby wykorzystania czynników produkcji oraz najważniejsze zasady funkcjonowania gospodarki. Systemy gospodarcze zmieniały się w ciągu historii ludzkości. Po wielu wiekach istnienia prostej gospodarki rolniczej z czasem wykształcił się system gospodarki feudalnej, w której kluczowym elementem kapitału produkcyjnego stała się ziemia, a wykorzystanie czynnika pracy w znacznej mierze opierało się na stosowaniu pracy przymusowej. System ten ulegał stopniowym modyfikacjom, w miarę tego jak coraz większą rolę w rozwoju gospodarczym zaczął odgrywać handel, rzemiosło, a z czasem również przemysł. W ciągu ostatniego stulecia największe znaczenie miało ukształtowanie się różnych typów systemów gospodarczych, które wzajemnie ze sobą konkurują. Każdy system gospodarczy, zarówno współczesny, jak i historyczny, musi odpowiedzieć na podstawowe pytania: • Co produkować? • Jak produkować? • Dla kogo produkować? Pytania te mają związek z problemem alokacji rzadkich zasobów (jakie dobra i usługi wytwarzać?), sposobu wytwarzania (jak wytwarzać?) oraz podziału (kto ma otrzymać wytworzone dobra i usługi?). Wyodrębnia się dwa podstawowe zasady regulujące; są to rynek i rząd. W przypadku pierwszej z nich odpowiedź na zadane wcześniej pytania jest znajdowana w wyniku gry rynkowej popytu i podaży oraz działania mechanizmu cenowego. Natomiast w drugim przypadku odpowiedź jest wynikiem decyzji podejmowanych przez władze polityczne. W niektórych społeczeństwach odpowiedź na pytania co, jak i dla kogo produkować nie wynikała ani z działań rządu, ani nie była wynikiem działania mechanizmu rynkowego, była natomiast konsekwencją trzeciego mechanizmu koordynacji – tradycji. Na tej podstawie, przyjmując kryterium mechanizmu regulacyjnego, wyodrębnia się: • system gospodarki naturalnej (tradycyjnej), • system gospodarki rynkowej, • system gospodarki centralnie planowanej • system mieszany, w którym (w różnych proporcjach) regulatorem jest zarówno rynek, jak i rząd. GOSPODARKA NATURALNA (TRADYCYJNA) 1 System gospodarczy zwany gospodarką naturalną (tradycyjną) występuje w społeczeństwach prymitywnych. Cechuje się przede wszystkim brakiem własności. Członkowie społeczeństw prymitywnych są jednocześnie konsumentami i producentami, co powoduje, że wymiana praktycznie nie istnieje – każdy wytwarza dobra, które zaspokajają jego potrzeby. Alokacja oraz podział dóbr i usług są wynikiem występowania silnie ugruntowanych wzorów zachowań, odtwarzanych z pokolenia na pokolenie, najczęściej związanych z dominującą religią. Chociaż ten typ regulacji ma znaczenie przede wszystkim historyczne, to jednak (zwłaszcza wobec odradzania się tradycjonalistów czy też pojawiania się nowego tradycjonalizmu) powinien być uwzględniany także w analizie współczesnych systemów gospodarczych. GOSPODARKA RYNKOWA System gospodarki rynkowej w formie czystej nie istnieje i jest jedynie założeniem teoretycznym, na którym opiera się praktycznie cała nauka ekonomii. Definiuje się go jako system ekonomiczny, który charakteryzuje się prywatną własnością środków produkcji oraz angażowaniem tych środków w działalność gospodarczą zgodnie z interesem właściciela. Zamiennie jest ona określana mianem gospodarki kapitalistycznej, gdyż – w przeciwieństwie np. do feudalizmu, który opierał się na ziemi i jej posiadaczach – najważniejszą rolę w tym systemie gospodarczym odgrywają posiadacze kapitału, czyli przedsiębiorcy, którzy organizują proces produkcji i wymiany dóbr. System ten nie mógłby istnieć również bez wolności osobistej oraz swobody podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. W gospodarce rynkowej zasadniczą rolę w mechanizmie podejmowania decyzji ekonomicznych odgrywają sygnały płynące z rynku, na którym panują zasady konkurencji. Umowy pomiędzy podmiotami gospodarczymi mają charakter dobrowolny i podejmowane są w zależności od kształtowania się zmiennych rynkowych: popytu, podaży i cen. Podobnie dobrowolne są decyzje na temat produkcji i kierunków inwestowania. Zasadniczą formą organizacji działalności jest prywatne przedsiębiorstwo, a zdecydowana większość kapitału produkcyjnego znajduje się w posiadaniu gospodarstw domowych. Państwo w zasadzie ogranicza swoją aktywność w gospodarce do działań regulacyjnych oraz do wpływu na pożądany przebieg procesów gospodarczych i podziału dochodów za pośrednictwem instrumentów pośrednich (np. podatków). Siłą napędową działania przedsiębiorców w tym systemie gospodarczym jest konkurencja. Przedsiębiorstwa teoretycznie mogą podjąć każdą decyzję co do ilości produkcji i cen sprzedaży, ale konkurencja powoduje, że muszą się zdecydować na ograniczanie 2