Rzym - powstanie i początki
Rzym został założóny w Lacjum na Półwyspie Apenińskim - według legendy w 753 r.p.n.e
● Lacjum sąsiadowało z Etruskami i Grekami (kolonizowali Półwysep Apeniński). Rzymianie
korzystali z ich osiągnięć, a później podbili.
● Początkowo Rzym był rządzony przez królów, według tradycji miało być ich siedmiu (Pierwszy
Romulus, a ostatnim Tarkwiniusz Pyszny).
● Za czasów monarchii funkcjonował enat, w którym zasiadali przedstawiciele różnych rodzin
● Ostatni król został wypędzony w 509 r.p.n.e
Ustrój republiki rzymskiej
Republika rzymska funkcjonowała w latach 509-27 p.n.e. - w tym czasie jej ustrój ulegał zmianom.
➔Władzę sprawowali obywatele, czyli pełnoletni mężczyźni. Do ich obowiązków należał m.in.
udział w kampaniach wojennych oraz płacenie podatków.
➔W republice ryzmskiej istaniało kilka typów zgromadzen ludowych (kurialne, centurialne,
tribusowe, plebejskie), które podejmowały najważniejsze decyzje w państwie i wybierały
urzędników.
➔Sprawowanie urzędu było nieodpłatne i traktowane jako zaszczyt (lac.honor). Urzędy w
większości sprawowano kolegialnie, czyli przez co najmniej dwie osoby.
➔Najważniejsze urzędy:
● konsulowie - wybierani corocznie, najwyżsi urzędnicy dowodzili armią, zwoływali obrady
zgromadzeń ludowych i senatu oraz im przewodniczyli, mieli uprawnienia sądownicze.
● pretorzy - zastępowali konsulów podczas ich nieobecności, mieli uprawnienia
sądownicze.
● cenzorzy - ustalali listę senatorów, przeprowadzali spisy majątkowe.
● edylowie - nadzorowali utrzymanie porządku w Rzymie, odpowiadali za dostawy zboża do
miasta, organizowali igrzyska (na swój koszt).
● kwestorzy - odpowiadali za kwestie finansowe, zbierani podatków i nadzorowali kasę
państwa.
● trybuni ludowi - bronili Rzymian przed nadużyciami urzędników, dyscyplinowali prawem
sprzeciwu (weta) wobec decyzji innych urzędników.
● dyktator - zostawał nim jednak osoba na okres sześciu miesięcy w szczególnych
okolicznościach (np. wojna lub konflikt społeczny), miał nieograniczoną władzę i stał na
czele armii.
➔Senat byłą organem doradczym, wybierano do niego byłych urzedników, miał wpływ na politykę
zagraniczną i wyznaczał namiestników prowincji.
Społeczeństwo rzymskie
Społeczeństwo rzymskie było zhierarchizowane.
➔Społeczeństwo wczesnej republiki rzymskiej :
● obywatele:
○ patrycjusze - tworzyli elitę, sprawowali urzędy,
○ plebejusze - stanowili większość wśród obywateli, nie pełnili funkcji politycznych,
● niewolnicy - pracowali w wielkich majątkach, kopalniach, ale też byli nauczycielami czy lekarzami,
niektórzy walczyli jako gladiatorzy.
➜Pomiędzy patrycjuszami i plebejuszami toczył się konflikt. Jego skutkiem było:
● utworzenie urzędu trybuna ludowego,
● ogłoszenie w 449 r.p.n.e. Prawa XII tablic (zbioru praw)
● zniesienie zakazu małżeństw pomiędzy tymi dowma grupami,
● stopniowe zwiększanie praw politycznych plebejuszy.
